Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Abdullah bin Zübeyr (Arapça: عبد الله بن الزبير; 624-692), İkinci Emevi halifesi Yezid'e biat etmeyerek isyan başlatan ve Mekke'de karşı halifeliğini ilan ederek 692'deki öldürülüşüne kadar Emevilerle mücadele eden tabiin.
Abdullah bin Zübeyr | |
|---|---|
 Abdullah bin Zübeyr'in adına basılmış gümüş dirhem | |
| Doğum | Mayıs 624 Medine |
| Ölüm | Kasım 692 Mekke |
Abdullah bin Zübeyr, sahabelerden Zübeyr bin Avvam ile ilk halife Ebu Bekir'in kızı Esma bint Ebu Bekir'in oğlu, Muhammed'in eşlerinden biri olan Ayşe bint Ebu Bekir'in yeğenidir.
Hayatı
Medine'de Muhacirundan doğan ilk çocuktur. kabilesine mensup olup henüz gençliğinden itibaren İslâm Ordusu ile Bizans ve Sâsânî İmparatorluğu'na karşı yapılan birçok savaşa katıldı. Yine Tunus bölgesine 647 veya 649'da düzenlenen bir seferde Bizans İmparatorluğu Afrika Eksarhı olan Gregori'yi öldürerek zaferin kazanılmasında önemli bir rol oynadı.
Cemel Muharebesi'nde teyzesi Ayşe bint Ebu Bekir ve babası Zübeyr bin Avvâm'ın yanında, Ali'ye karşı savaşmıştır.
I. Yezîd dönemi ve Emevilere karşı ayaklanması
Abdullah bin Zübeyr, kendisi gibi I. Yezîd'e biat etmeyen Hüseyin bin Ali'nin Kerbela'da aile efradıyla birlikte öldürülmesinin ardından hilafetini ilan etti ve Mekke, Medine ve Hicaz halkı ona biat etti.
Halkın Emevilere karşı tutumunu ve otorite boşluğunu akıllıca kullanarak hükmettiği alanı Arabistan'ın güneyi, Irak, Suriye'nin büyük bölümü, Mısır'ın bir bölümü olmak üzere genişletti. Bunun üzerine Yezîd, Mekke ve Medine üzerine bir ordu gönderdi. Abdullah, bu orduya karşı Mekke'yi üç ay boyunca savundu. Yezîd'in ölüm haberi gelince Emevî ordusu kuşatmayı kaldırarak Şam'a dönmek zorunda kaldı.
Abdullah bin Zübeyr İsyanı'nın coğrafyası
Muaviye'nin ölümü sonrasında çıkan iç karışıklıklarda Kâbe Yezid'in askerlerince mancınıklar kullanılarak taşa tutulmuş, isabet alan karataş üç parçaya bölünmüş, Kâbe yıkılmıştır. Kanadalı arkeolog ve İslam tarihi araştırmacısı Dan Gibson'a göre sözü edilen yıkım bugünkü Mekke şehrinde değil, bundan yaklaşık 1200 kilometre kuzeyde, Petra'da gerçekleşmişti. Araştırmalarında ulaştığı en eski camilerin kıble duvarlarının Petra'yı göstermeleri nedeniyle, bu bulgularla ayet, hadis ve siyer kaynaklarındaki diğer ipuçlarını bir araya getiren Gibson Muhammed'in Petra'da yaşamış ve buradan Medine'ye göç etmiş olduğu sonucuna ulaşmıştır. Ona göre Kur'an'da bahsedilen “bekke” veya “mekke” sözcükleri de Petra'yı ifade ediyordu. Müslümanların ilk kıblesi de Kudüs'teki Mescid-i Aksa değil Petra'da Al-Lat tapınağı olarak kullanılan kübik yapı olmalıydı. Gibson Petra'da İslam öncesi ve İbni Zübeyr öncesi erken İslam döneminde haccın nasıl icra şeklini anlattığı bir video yayınladı.
Bu yapı Müslümanların iç savaşlarından birisi olan Abdullah bin Zübeyr İsyanı sırasında mancınıklarla yıkılmış, İbni Zübeyr karataşı diğer kutsal eşyalarla birlikte alarak Emevi saldırılarından uzakta, bugünkü Mekke'nin bulunduğu yere taşımış, yeni tapınağı burada inşa etmişti. Emevilere karşı Abbasilerin desteğini kazanan yeni mekan birkaç yüzyıllık bir geçiş dönemi sonunda tamamen benimsenmiş, yeni yapılan camilerin yönü Mekke'ye dönük olarak inşa edilmeye başlanmış, Mekke Müslümanların yeni hac merkezi olmuştur. Fakat bu iddiaya erken dönemde Müslümanların Kâbe'nin yerini doğru hesaplayamadıkları için bazı camilerde kıble yönünün yanlış olduğu gerekçesiyle karşı çıkılmaktadır. Nitekim günümüze yakın tarihlerde inşa edilmiş bazı camilerin de kıble yönünün yanlış hesaplandığı belirtilmektedir.Kâbe'nin bulunduğu Mekke'de bile bazıları 50 yıldan daha eski 200 civarında caminin kıble yönünün yanlış olduğu belirlenmiştir. 7. yüzyılda yaşayan John bar Penkaye isimli Süryani bir yazarın Abdullah bin Zübeyr İsyanı devam ederken yazdığı kroniklerinde Kabe'nin taşınmasından veya Petra'dan bahsetmemesi, Kabe'nin konumunun çölün uzak noktalarında olarak bahsetmesi, Kabe'nin taşındığı veya aslında Petra'da bulunduğu iddialarının geçerliliğini yitirtmektedir. Ayrıca Kehf Suresinde geçen al-Raqīm'in (الرقيم), Petra (Raqēmō) olduğu şeklinde görüş de bulunmaktadır. 2.yüzyılda (100-200) yaşayan gök bilimci, matematikçi, filozof ve aynı zamanda coğrafyacı olan Batlamyus Arabistan'da bulunan 50 şehrin bir listesini yayınlamış ve liste "Macoraba" adlı bir şehri içermiştir. 1646 yılından beri süregelen spekülasyonlar olmakla beraber bu şehrin Mekke ile bağlantılı olduğuna dair tartışmalar sürmektedir. Son zamanlarda, antik haritaları yeniden oluşturmak ve konumlarını modern koordinatlara çevirmek için gelişmiş matematiksel modeller kullanan araştırmacılar, Mekke ve Batlamyus'un bahsettiği Macoraba şehrinin aynı yerde olduğunu doğrulayabildiler.
Harre Savaşı
Muhammed'in torunu Hüseyin bin Ali'nin Kerbela'da öldürülmesinden sonra Abdullah bin Zübeyr Mekke'ye döndü, Yezid'i halife kabul etmediğini bildirip isyan bayrağını açtı. Hicaz'da ve Arabistan'da durumunu güçlendirmeye koyuldu. Medineliler önce I. Yezid'le durumu görüştüler ve sonra Medine'nin Emevi emirini şehirden atıp Abdullah bin Zübeyr tarafına geçtiler. Abdullah bin Zübeyr, I. Yezid'in Basra'daki Irak ve Kufe valisi olan Ubeydullah bin Ziyad'a karşıt olmak üzere, Irak'ta Kufe'ye bir vali gönderdi. Abdullah bin Zübeyr Mısır ve Suriye'de Emeviler'den hoşlanmayanlar tarafından tutulmaktaydı. Yezid, Basra'daki Irak valisi Ubeydullah bin Ziyad'a Hicaz'a ordusuyla gidip Abdullah bin Zübeyr'in isyanını bastırmasını istedi, ama Ubeydullah hasta olduğu bahanesiyle bunu kabul etmedi. Bunun üzerine Yezid 10.000 kişilik Suriyelilerden oluşan bir orduyu Müslim bin Ukbe El-Murri komutasında Hicaz'a gönderdi. Bu ordu Abdullah bin Zübeyr'i tutan ve çoğu Medineli Müslümanlardan oluşan bir ordu ile Harre bölgesinde savaştı. Bu savaş kanlı ve Medineli kadınlara tecavüzlerin yapıldığı bir katliama dönüştü.
II. Muaviye ve I. Mervan dönemleri
II. Muaviye, hüküm sürdüğü 683-684 yılları arasında, II. Muaviye savaş ve yeniden Hicaz'a hücum taraflısı değildi ve sadece 40 gün halifelik yaptıktan sonra tahtından ve halifelikten feragat etti. Başa geçen I. Mervan hüküm sürdüğü kısa dönemde (684-685) Mısır ve Suriye'yi hakimiyeti altına aldı. Haricilerin de bu dönemde, Irak merkezli bir isyan çıkarmalarıyla birlikte, Abdullah'ın hükûmeti Hicaz bölgesine sıkıştı.
Abdülmelik Dönemi
Abdullah bin Zübeyr, 685 yılında tahta çıkıp halife olan Abdülmelik bin Mervan'ın Haccac bin Yusuf komutasındaki ordusuyla yaptığı savaşı kaybetti ve 692 yılında bu savaşta öldürüldü.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "ABDULLAH b. ZÜBEYR b. AVVÂM". 14 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Haziran 2022.
- ^ Orhan Gökdemir, Din ve Devrim, İstanbul: Destek Yayınları. 2010. s. 64
- ^ Data on Gibson's biography taken from his Web pages, his book Qur'ānic Geography and the Amazon author information to this book: [1] 21 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., [2] 8 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., [3] 26 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., [4] 31 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Dan Gibson: Qur'ānic Geography (2011)
- ^ King, David A. The Petra Fallacy
- ^ Sözcü Gazetesi, 70 yıllık caminin kıblesi yanlış çıktı!, 10/06/2019
- ^ Haber Türk, Kıblesi 18 derece yanlış olan cami 64 yıl sonra yıkıldı, 12.07.2020
- ^ Cumhuriyet, 47 yıllık caminin kıblesi yanlış çıktı, 12/06/2019
- ^ NDTV, 200 Mecca mosques face wrong direction?, 06/04/2009
- ^ BBC News, Mecca mosques 'wrongly aligned', 05/04/2009
- ^ S. Brock, A brief outline of Syriac Literature, Moran Etho 9, Kottayam, Kerala: SEERI (1997), pp.56-57, 135
- ^ Hoyland, Robert G. Seeing Islam as Others Saw It: A Survey and Evaluation of Christian, Jewish and Zoroastrian Writings on Early Islam;s. 197. The Darwin Press, Inc. (January 1, 1998).
- ^ Hoyland, R. (31 Aralık 2019). Seeing Islam as Others Saw It. Piscataway, NJ, USA: Gorgias Press. ISBN . 16 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Temmuz 2021.
- ^ Shaddel, Mehdy (2017-10-01). "Studia Onomastica Coranica: AL-Raqīm, Caput Nabataeae*". Journal of Semitic Studies. 62 (2): 303–318.
- ^ Abshire, C.; Gusev, D.; Stafeyev, S.K.; Wang, M. (2020). "Enhanced Mathematical Method for Visualizing Ptolemy's Arabia". International Web Journal on Sciences and Technologies Affined to History of Cartography and Maps. Vol. 15, No. 1: 1–25.
- ^ http://tr.wikishia.net/view/Harre_Olay%C4%B1 24 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- Kerbela ve İmam Hüseyin'in Kıyamı Üzerine. 1998. İstanbul: Tüba Yay.
- Risâle-i Nûr.org, Abdullah bin Zübeyr Maddesi. 9 Ağustos 2008 tarihinde erişilmiştir.
Abdullah bin Zübeyr Benu Esad | ||
| Sünni İslam unvanları | ||
|---|---|---|
| Önce gelen I. Muaviye | İslam Halifesi 684 - 692 | Sonra gelen Abdülmelik bin Mervan |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Abdullah bin Zubeyr Arapca عبد الله بن الزبير 624 692 Ikinci Emevi halifesi Yezid e biat etmeyerek isyan baslatan ve Mekke de karsi halifeligini ilan ederek 692 deki oldurulusune kadar Emevilerle mucadele eden tabiin Abdullah bin ZubeyrAbdullah bin Zubeyr in adina basilmis gumus dirhemDogumMayis 624 MedineOlumKasim 692 Mekke Abdullah bin Zubeyr sahabelerden Zubeyr bin Avvam ile ilk halife Ebu Bekir in kizi Esma bint Ebu Bekir in oglu Muhammed in eslerinden biri olan Ayse bint Ebu Bekir in yegenidir HayatiMedine de Muhacirundan dogan ilk cocuktur kabilesine mensup olup henuz gencliginden itibaren Islam Ordusu ile Bizans ve Sasani Imparatorlugu na karsi yapilan bircok savasa katildi Yine Tunus bolgesine 647 veya 649 da duzenlenen bir seferde Bizans Imparatorlugu Afrika Eksarhi olan Gregori yi oldurerek zaferin kazanilmasinda onemli bir rol oynadi Cemel Muharebesi nde teyzesi Ayse bint Ebu Bekir ve babasi Zubeyr bin Avvam in yaninda Ali ye karsi savasmistir I Yezid donemi ve Emevilere karsi ayaklanmasiII Muaviye nin olumunden sonra Ibni Zubeyr in yaklasik etki alani Yesil ile isaretlenen bolgeler Abdullah bin Zubeyr kendisi gibi I Yezid e biat etmeyen Huseyin bin Ali nin Kerbela da aile efradiyla birlikte oldurulmesinin ardindan hilafetini ilan etti ve Mekke Medine ve Hicaz halki ona biat etti Halkin Emevilere karsi tutumunu ve otorite boslugunu akillica kullanarak hukmettigi alani Arabistan in guneyi Irak Suriye nin buyuk bolumu Misir in bir bolumu olmak uzere genisletti Bunun uzerine Yezid Mekke ve Medine uzerine bir ordu gonderdi Abdullah bu orduya karsi Mekke yi uc ay boyunca savundu Yezid in olum haberi gelince Emevi ordusu kusatmayi kaldirarak Sam a donmek zorunda kaldi Abdullah bin Zubeyr Isyani nin cografyasi Muaviye nin olumu sonrasinda cikan ic karisikliklarda Kabe Yezid in askerlerince manciniklar kullanilarak tasa tutulmus isabet alan karatas uc parcaya bolunmus Kabe yikilmistir Kanadali arkeolog ve Islam tarihi arastirmacisi Dan Gibson a gore sozu edilen yikim bugunku Mekke sehrinde degil bundan yaklasik 1200 kilometre kuzeyde Petra da gerceklesmisti Arastirmalarinda ulastigi en eski camilerin kible duvarlarinin Petra yi gostermeleri nedeniyle bu bulgularla ayet hadis ve siyer kaynaklarindaki diger ipuclarini bir araya getiren Gibson Muhammed in Petra da yasamis ve buradan Medine ye goc etmis oldugu sonucuna ulasmistir Ona gore Kur an da bahsedilen bekke veya mekke sozcukleri de Petra yi ifade ediyordu Muslumanlarin ilk kiblesi de Kudus teki Mescid i Aksa degil Petra da Al Lat tapinagi olarak kullanilan kubik yapi olmaliydi Gibson Petra da Islam oncesi ve Ibni Zubeyr oncesi erken Islam doneminde haccin nasil icra seklini anlattigi bir video yayinladi Bu yapi Muslumanlarin ic savaslarindan birisi olan Abdullah bin Zubeyr Isyani sirasinda manciniklarla yikilmis Ibni Zubeyr karatasi diger kutsal esyalarla birlikte alarak Emevi saldirilarindan uzakta bugunku Mekke nin bulundugu yere tasimis yeni tapinagi burada insa etmisti Emevilere karsi Abbasilerin destegini kazanan yeni mekan birkac yuzyillik bir gecis donemi sonunda tamamen benimsenmis yeni yapilan camilerin yonu Mekke ye donuk olarak insa edilmeye baslanmis Mekke Muslumanlarin yeni hac merkezi olmustur Fakat bu iddiaya erken donemde Muslumanlarin Kabe nin yerini dogru hesaplayamadiklari icin bazi camilerde kible yonunun yanlis oldugu gerekcesiyle karsi cikilmaktadir Nitekim gunumuze yakin tarihlerde insa edilmis bazi camilerin de kible yonunun yanlis hesaplandigi belirtilmektedir Kabe nin bulundugu Mekke de bile bazilari 50 yildan daha eski 200 civarinda caminin kible yonunun yanlis oldugu belirlenmistir 7 yuzyilda yasayan John bar Penkaye isimli Suryani bir yazarin Abdullah bin Zubeyr Isyani devam ederken yazdigi kroniklerinde Kabe nin tasinmasindan veya Petra dan bahsetmemesi Kabe nin konumunun colun uzak noktalarinda olarak bahsetmesi Kabe nin tasindigi veya aslinda Petra da bulundugu iddialarinin gecerliligini yitirtmektedir Ayrica Kehf Suresinde gecen al Raqim in الرقيم Petra Raqemō oldugu seklinde gorus de bulunmaktadir 2 yuzyilda 100 200 yasayan gok bilimci matematikci filozof ve ayni zamanda cografyaci olan Batlamyus Arabistan da bulunan 50 sehrin bir listesini yayinlamis ve liste Macoraba adli bir sehri icermistir 1646 yilindan beri suregelen spekulasyonlar olmakla beraber bu sehrin Mekke ile baglantili olduguna dair tartismalar surmektedir Son zamanlarda antik haritalari yeniden olusturmak ve konumlarini modern koordinatlara cevirmek icin gelismis matematiksel modeller kullanan arastirmacilar Mekke ve Batlamyus un bahsettigi Macoraba sehrinin ayni yerde oldugunu dogrulayabildiler Harre SavasiMuhammed in torunu Huseyin bin Ali nin Kerbela da oldurulmesinden sonra Abdullah bin Zubeyr Mekke ye dondu Yezid i halife kabul etmedigini bildirip isyan bayragini acti Hicaz da ve Arabistan da durumunu guclendirmeye koyuldu Medineliler once I Yezid le durumu gorustuler ve sonra Medine nin Emevi emirini sehirden atip Abdullah bin Zubeyr tarafina gectiler Abdullah bin Zubeyr I Yezid in Basra daki Irak ve Kufe valisi olan Ubeydullah bin Ziyad a karsit olmak uzere Irak ta Kufe ye bir vali gonderdi Abdullah bin Zubeyr Misir ve Suriye de Emeviler den hoslanmayanlar tarafindan tutulmaktaydi Yezid Basra daki Irak valisi Ubeydullah bin Ziyad a Hicaz a ordusuyla gidip Abdullah bin Zubeyr in isyanini bastirmasini istedi ama Ubeydullah hasta oldugu bahanesiyle bunu kabul etmedi Bunun uzerine Yezid 10 000 kisilik Suriyelilerden olusan bir orduyu Muslim bin Ukbe El Murri komutasinda Hicaz a gonderdi Bu ordu Abdullah bin Zubeyr i tutan ve cogu Medineli Muslumanlardan olusan bir ordu ile Harre bolgesinde savasti Bu savas kanli ve Medineli kadinlara tecavuzlerin yapildigi bir katliama donustu II Muaviye ve I Mervan donemleriII Muaviye hukum surdugu 683 684 yillari arasinda II Muaviye savas ve yeniden Hicaz a hucum taraflisi degildi ve sadece 40 gun halifelik yaptiktan sonra tahtindan ve halifelikten feragat etti Basa gecen I Mervan hukum surdugu kisa donemde 684 685 Misir ve Suriye yi hakimiyeti altina aldi Haricilerin de bu donemde Irak merkezli bir isyan cikarmalariyla birlikte Abdullah in hukumeti Hicaz bolgesine sikisti Abdulmelik DonemiAbdullah bin Zubeyr 685 yilinda tahta cikip halife olan Abdulmelik bin Mervan in Haccac bin Yusuf komutasindaki ordusuyla yaptigi savasi kaybetti ve 692 yilinda bu savasta olduruldu Ayrica bakinizEmeviler Haccac Huseyin bin Ali Ikinci Fitne Kerbela Savasi MuhtariyyeKaynakca ABDULLAH b ZUBEYR b AVVAM 14 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Haziran 2022 Orhan Gokdemir Din ve Devrim Istanbul Destek Yayinlari 2010 s 64 Data on Gibson s biography taken from his Web pages his book Qur anic Geography and the Amazon author information to this book 1 21 Mayis 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2 8 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde 3 26 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde 4 31 Mayis 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dan Gibson Qur anic Geography 2011 King David A The Petra Fallacy Sozcu Gazetesi 70 yillik caminin kiblesi yanlis cikti 10 06 2019 Haber Turk Kiblesi 18 derece yanlis olan cami 64 yil sonra yikildi 12 07 2020 Cumhuriyet 47 yillik caminin kiblesi yanlis cikti 12 06 2019 NDTV 200 Mecca mosques face wrong direction 06 04 2009 BBC News Mecca mosques wrongly aligned 05 04 2009 S Brock A brief outline of Syriac Literature Moran Etho 9 Kottayam Kerala SEERI 1997 pp 56 57 135 Hoyland Robert G Seeing Islam as Others Saw It A Survey and Evaluation of Christian Jewish and Zoroastrian Writings on Early Islam s 197 The Darwin Press Inc January 1 1998 Hoyland R 31 Aralik 2019 Seeing Islam as Others Saw It Piscataway NJ USA Gorgias Press ISBN 978 1 4632 3960 2 16 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Temmuz 2021 Shaddel Mehdy 2017 10 01 Studia Onomastica Coranica AL Raqim Caput Nabataeae Journal of Semitic Studies 62 2 303 318 Abshire C Gusev D Stafeyev S K Wang M 2020 Enhanced Mathematical Method for Visualizing Ptolemy s Arabia International Web Journal on Sciences and Technologies Affined to History of Cartography and Maps Vol 15 No 1 1 25 http tr wikishia net view Harre Olay C4 B1 24 Subat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kerbela ve Imam Huseyin in Kiyami Uzerine 1998 Istanbul Tuba Yay Risale i Nur org Abdullah bin Zubeyr Maddesi 9 Agustos 2008 tarihinde erisilmistir Abdullah bin ZubeyrBenu EsadSunni Islam unvanlariOnce gelen I Muaviye Islam Halifesi 684 692 Sonra gelen Abdulmelik bin Mervan