Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Afganistan'da kadın hakları tarih boyunca çeşitlilik göstermiştir. 1964'teki Afganistan anayasasıyla kadınlar resmen eşitlik kazandı. Ancak bu haklar, 1990'larda ortaya çıkan iç savaş sırasında Taliban gibi farklı geçici yöneticiler tarafından kadınların elinden alındı. Özellikle Taliban yönetimi sırasında kadınlar, özellikle sivil özgürlükler açısından çok az özgürlüğe sahip olmuş ya da bu haklardan tamamen mahrum kalmıştır. 2001 sonlarında Taliban rejiminin kaldırılmasıyla Afganistan İslam Cumhuriyeti'nde kadın hakları kademeli olarak iyileştirildi ve büyük ölçüde 1964'teki anayasaya dayanan 2004 anayasasında kadınlar bir kez daha hukuken erkeklerle eşit oldu. Bununla birlikte özellikle de kırsal kesimde yaşayan ve uluslararası endişe yaratmaya devam eden kadınlara yönelik gerici bir bakış açısından ötürü hakları hâlâ belli değildir. Taliban 2021'de Afganistan'ın çoğunu kontrol altına aldığında ise ülkedeki kadınların geleceğiyle ilgili endişeler arttı.
 Afganistan'daki kadınlar, 2006 | |
| Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi | |
|---|---|
| Değer | 0,655 (2019) |
| Sıra | 157/162 |
| Hamilelikten dolayı anne ölümü (100.000'de) | 152 (2020) |
| Mecliste kadınlar | %0 (2022) |
| Orta öğretim 25 yaş üstü kadınlar | %30 (2018) |
| İşgücünde kadınlar | %21,62 (2020) |
| Küresel Cinsiyet Uçurumu Endeksi | |
| Değer | NR (2012) |
| Sıra | NR/149 |
Tarihi
Afganistan'ın nüfusu kabaca 34 milyondur. Bunların 15 milyonu erkek; 14,2 milyonu kadındır. Afgan halkının yaklaşık %22'si kentlidir ve kalan %78'i kırsal alanlarda yaşamaktadır. Yerel geleneğin bir parçası olarak çoğu kadın liseyi bitirir bitirmez evlenir. Birçoğu hayatlarının geri kalanında ev hanımı olarak yaşar.
Emanullah Han
Afganistan'ın bazı yöneticileri kadınların özgürlüğünü artırmaya çalışmış fakat bu girişimler çoğunlukla başarısız olmuştur. Ancak birkaç lider geçici de olsa bazı önemli değişiklikler yapabilmiştir. Bunlardan ilki, 1919'dan 1929'a kadar hüküm süren ve ülkeyi modernleştirmenin yanı sıra birleştirme girişiminde daha dikkate değer değişiklikler yapan Kral Emanullah'tır. Ataerkil ailelerin kadınlar üzerinde uyguladığı kontrolü azaltmak için kadınların kamusal alanda özgürlüğünü teşvik etti. Aileleri kızlarını okula göndermeye teşvik etmenin yanı sıra kadınların başörtülerini çıkarmaya teşvik etti ve onları daha batılı bir giyim tarzını benimsemeye ikna etti. 1921'de zorla evlilik, çocuk evliliği ve başlık parasını ortadan kaldıran bir yasa çıkardı ve Afganistan bölgesindeki haneler arasında yaygın bir uygulama olan çok eşliliğe kısıtlamalar getirdi.
Afgan kadınları için modern sosyal reform, Kral Emanullah'ın karısı Kraliçe Süreyya'nın kadınların yaşamlarını ve aile, evlilik, eğitim ve mesleki yaşamdaki konumlarını iyileştirmek için hızlı reformlar yapmasıyla başladı. İlk kadın dergisinin yanı sıra ilk kadın örgütü olan Anjuman-i Himayat-i-Niswan'ı, kız okulları Masturat (1920) ile İsmat (Malalay) okullarını (1921) ve Masturat Kadın Hastanesini (1924) kurdu, ayrıca annesi tarafından düzenlenen kadın dergisi Ishadul Naswan'a (1922) katkıda bulundu. Eşiyle birlikte görünerek cinsiyet ayrımcılığının kaldırılmasına örnek oldu ve herkesin içinde peçe takmayarak birçok kadına örnek oldu ve kendisini başkaları izledi. Afganistan'daki yöneticiler listesinde yer alan tek kadındır.
Kraliçe Süreyya, eşiyle birlikte kadınlara yönelik sosyal reformları savunması protestolara yol açtı ve bu da 1929'da kocasıyla birlikte olan saltanatının sonuna sebep oldu. Kral Emanullah Han'ın görevden alınması ciddi bir boşluğa neden oldu. Halefi peçeyi eski haline getirdi ve kadın haklarındaki reformları geri alarak örtünmeyi pekiştirdi.
Muhammed Nadir Şah
Halefler Muhammed Nadir Şah ve Muhammed Zahir Şah daha temkinli davrandılar. Ancak yine de kadın haklarının ılımlı ve istikrarlı bir şekilde iyileştirilmesi için çalıştılar. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra modernleşme reformları hükûmet tarafından gerekli görülmüş ve bu da kadın hareketinin yeniden canlanmasıyla sonuçlanmıştır. 1946'da hükûmet destekli Kadın Refahı Derneği, Kraliçe Hümeyra Begüm yönetiminde kuruldu. Bu dernek, kızlar için okul dersleri ve kadınlara meslek eğitimleri verdi ve 1950-51 yılları arasında Kabil Üniversitesinden kadın öğrenciler kabul etti.
Muhammed Davud Han'ın 1953'te başbakan olarak seçilmesinin ardından, kadınlara daha fazla kamusal varlık kazandıran sosyal reformlar teşvik edildi. Amaçlarından biri, kadınlara ikinci sınıf vatandaş muamelesi yapan aşırı muhafazakar, İslamcı gelenekten kurtulmaktı. Zamanında modernleşme yolunda önemli ilerlemeler kaydetti.
Başbakan, kadınlara eşit hakları dikkatli ve kademeli olarak hazırladı. 1957'de Kabil Radyosu'nda kadın işçileri tanıtarak Kairo'daki Asyalı Kadınlar Konferansı'na kadın delegeler göndererek ve 1958'de hükûmetin çanak çömlek fabrikasına kırk kız çocuğu istihdam ederek başladı. Bu, herhangi ayaklanma olmadan karşılandığında hükûmet çok tartışmalı olan açıklama adımının zamanının geldiğine karar verdi. Ağustos 1959'da, Jeshyn festivalinin ikinci gününde, Kraliçe Hümeyra Begüm ve Prenses Belkıs, Başbakan'ın eşi Zamina Begüm'un yanında, açılışı yapılan askeri geçit töreninde kraliyet kutusunda göründüler. Bir grup İslam din adamı, şeriatın sözlerine saygı gösterilmesini talep etmek için başbakana protesto mektubu gönderdi. Başbakan, onları başkente davet ederek yanıt verdi ve kutsal kitabın gerçekten de peçeli kara çarşafı giymeyi belirten kanıtlar istedi. Din adamları böyle bir pasaj bulamayınca başbakan, İslam hukuku gerektirmediği için kraliyet ailesinin kadın üyelerinin artık peçe takmayacaklarını ilan etti. Peçeli kara çarşaf hiçbir zaman yasaklanmazken kraliçe ve başbakanın eşi örneğini hükûmet yetkililerinin eşleri ve kızları ile birlikte üst sınıf ve orta sınıftan diğer şehirli kadınlar izledi.
1964 Afganistan Anayasası, kadınlara genel oy hakkı ve seçilme hakkı da dahil olmak üzere eşit haklar verdi. Şehirlerde kadınlar başörtüsüz görünebiliyor, kamu görevlerinde hizmet edebiliyor ve bilim adamı, öğretmen, doktor ve memur olarak iş bulabiliyordu ve önemli eğitim fırsatları ile önemli miktarda özgürlüğe sahiptiler. Ancak, bu reformların şehirler dışında çok az etkisi olduğu ve esas olarak kentsel seçkin kadınları ilgilendirdiği için kadınların çoğunluğu bu fırsatlardan yararlanamadı. Kırsal kesim derinden ataerkil kabile toplumuydu ve kırsal kesimdeki kadınların yaşamları şehirde meydana gelen değişimden etkilenmedi.
1977'de Afganistan Devrimci Kadın Birliği (RAWA), Mina Keşvar Kemal tarafından kuruldu. RAWA halen Afganistan-Pakistan bölgesinde faaliyet gösteriyor
Komünist dönem
Muhammed Davud Han hükûmetini deviren 1978 Sevr Devrimi'ni izleyen Afganistan Demokratik Cumhuriyeti (1978-1987) ve Afganistan Cumhuriyeti (1987-1992), Afganistan'da kadınlar için eşi görülmemiş bir eşitlik dönemi yaratmıştır. Komünist ideoloji resmen cinsiyet eşitliğini ve kadın haklarını savundu ve komünist hükûmet bunu Afganistan'ın hem kentsel hem de kırsalındaki tüm sınıflarda uygulamaya çalıştı.
1978'de Nur Muhammed Terakki liderliğindeki hükûmet kadınlara eşit haklar verdi. Bu onlara kocalarını ve kariyerlerini seçme konusunda teorik güç verdi. Afgan Kadın Konseyi (AWC) bu hakları savunmak ve uygulamak için bir örgüt olarak kurulmuştur. 1989 yılına kadar AWC, Masuma Esmati-Wardak ve sekiz kadından oluşan bir personel tarafından yönetiliyordu. AWC'nin neredeyse tüm illerde yaklaşık 150.000 üyesi ve ofisi vardı. AWC, Afganistan'da okuma yazma bilmemeyle mücadelede kadınlara sosyal hizmetler sağladı ve sekreterlik, kuaförlük ve imalat alanlarında mesleki eğitim verdi.
Komünist dönemde kadın hakları hem Afgan hükûmeti hem de Sovyetler tarafından desteklendi. Kadın haklarının esas olarak kentsel seçkin kadınlarla sınırlı olduğu monarşi dönemindeki durumun aksine, komünistler toplumsal cinsiyet eşitliğini ve kadın haklarını toplumun tüm sınıflarına, ayrıca kırsal kesimdeki kadınlara ve kız çocuklarına da uygulamaya çalıştılar. Kız çocukları için başörtüsü açma ve zorunlu eğitim politikası, ancak muhafazakar kırsal nüfustan güçlü bir tepkiyle karşılandı ve Sovyetlere ve komünist rejime karşı direnişe katkıda bulundu.
Mücahidler ve Taliban dönemi
1992'de Muhammed Necibullah yönetimindeki hükûmet Afganistan İslam Devleti'ne geçti. Afganistan'daki savaş, Gulbeddin Hikmetyar'ın Kabil'de İslam devletine karşı bir bombardıman kampanyası başlatmasıyla yeni bir aşamaya girdi.
İslam devleti kurulduğunda getirilen kısıtlamalar "alkolün yasaklanması ve kadınlar için bazen tamamen sembolik bir peçenin uygulanması" idi. Ancak kadınlar işyerinde çalışmaya devam etti ve 1964 Anayasası'nın liberal hükümleri büyük ölçüde desteklendi. Hikmatyar'ın 1996'da Afganistan başbakanı olarak İslam devletine entegre edilmesinden sonra kadınlar daha da kısıtlanmaya başladı. Televizyona çıkan kadınların kovulmasını istedi. Dört yıllık şiddetli iç savaş sırasında çok sayıda kadın kaçırıldı ve bazıları tecavüze uğradı. Bu dönemde Taliban, Kabil'in kontrolünü ele geçirmek için yola çıktı.
Liderleri Molla Ömer gibi, çoğu Taliban askeri komşu Pakistan'daki Vahhabi okullarında eğitim görmüş yoksul köylülerdi. Pakistanlı Peştunlar da gruba katıldı. Pakistanlı Peştunlar da gruba katıldı. Taliban, kadınların işe gitmelerinin yasak olduğunu ve yanında bir erkek aile üyesi olmadıkça evlerinden çıkmayacaklarını açıkladı. Dışarı çıktıklarında, tamamen örten bir burka giymeleri istendi. Kadınlar örgün eğitimden mahrum bırakıldı ve genellikle evde kalmaya zorlandı.
Taliban'ın beş yıllık yönetimi sırasında, Afganistan'daki kadınlar esasen ev hapsine alındı ve çoğu zaman kimsenin içeriyi ve dışarıyı görememesi için pencerelerini boyamaya zorlandı. Bir zamanlar saygın mevkilerde bulunan bazı kadınlar, sahip oldukları her şeyi satarak ya da hayatta kalabilmek için dilenerek sokaklarda burkalarıyla dolaşmaya zorlandı. Birleşmiş Milletler, ABD'nin aşırı ekonomik sıkıntılara yol açan ağır yaptırımlar uygulamasıyla Taliban hükûmetini tanımayı reddetti.
Öğretmenlerin çoğu, Taliban rejiminden önce kadın olduğu için, kadın istihdamına getirilen yeni kısıtlamalar, hem erkek hem de kız çocuklarının eğitimine büyük bir yük getiren büyük bir öğretmen eksikliği yaratmıştır. Kadınların öğretmenlik de dahil olmak üzere çoğu işte yasaklanmasına rağmen tıp alanındaki bazı kadınların çalışmaya devam etmelerine izin verilmiştir. Bunun nedeni, Taliban'ın kadınların sadece kadın doktorlar tarafından tedavi edilmesini istemesidir.
Birkaç Taliban ve El Kaide komutanı, Pakistan'da insan kaçakçılığı yapmış, kadınları kaçırmış ve onları zorla fuhuş ve köleliğe mahkûm etmiştir.
15 Ağustos 2021 tarihinde tekrar Taliban yönetimine giren Afganistan'daki açıklamalara göre Taliban, kadınların eğitim alması konusunda olumlu ifadelerde bulunsa da, uzun zaman geçmeden bir grubun bir üniversiteye kız öğrencilerin girmesine müsaade etmemesi, hâlâ şeriat kurallarına uyulmamasına katı cezalar ile karşılık verilmesi aradaki çelişkiyi ortaya koymaktadır.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Afganistan da kadin haklari tarih boyunca cesitlilik gostermistir 1964 teki Afganistan anayasasiyla kadinlar resmen esitlik kazandi Ancak bu haklar 1990 larda ortaya cikan ic savas sirasinda Taliban gibi farkli gecici yoneticiler tarafindan kadinlarin elinden alindi Ozellikle Taliban yonetimi sirasinda kadinlar ozellikle sivil ozgurlukler acisindan cok az ozgurluge sahip olmus ya da bu haklardan tamamen mahrum kalmistir 2001 sonlarinda Taliban rejiminin kaldirilmasiyla Afganistan Islam Cumhuriyeti nde kadin haklari kademeli olarak iyilestirildi ve buyuk olcude 1964 teki anayasaya dayanan 2004 anayasasinda kadinlar bir kez daha hukuken erkeklerle esit oldu Bununla birlikte ozellikle de kirsal kesimde yasayan ve uluslararasi endise yaratmaya devam eden kadinlara yonelik gerici bir bakis acisindan oturu haklari hala belli degildir Taliban 2021 de Afganistan in cogunu kontrol altina aldiginda ise ulkedeki kadinlarin gelecegiyle ilgili endiseler artti Afganistan da kadinAfganistan daki kadinlar 2006Cinsiyet Esitsizligi EndeksiDeger0 655 2019 Sira157 162Hamilelikten dolayi anne olumu 100 000 de 152 2020 Mecliste kadinlar 0 2022 Orta ogretim 25 yas ustu kadinlar 30 2018 Isgucunde kadinlar 21 62 2020 Kuresel Cinsiyet Ucurumu EndeksiDegerNR 2012 SiraNR 149TarihiEmanullah Han in reform doneminde 1927 de Afgan kadinlariAfganistan da tezgahta dokuma yapan Turkmen kadinlari y 1939 Kadinlar ulkede geleneksel olarak dokuma isi yapmislardir 1950 lerde Kabil de bir otobuse binen Afgan kadinlar Afganistan in nufusu kabaca 34 milyondur Bunlarin 15 milyonu erkek 14 2 milyonu kadindir Afgan halkinin yaklasik 22 si kentlidir ve kalan 78 i kirsal alanlarda yasamaktadir Yerel gelenegin bir parcasi olarak cogu kadin liseyi bitirir bitirmez evlenir Bircogu hayatlarinin geri kalaninda ev hanimi olarak yasar Emanullah Han Afganistan in bazi yoneticileri kadinlarin ozgurlugunu artirmaya calismis fakat bu girisimler cogunlukla basarisiz olmustur Ancak birkac lider gecici de olsa bazi onemli degisiklikler yapabilmistir Bunlardan ilki 1919 dan 1929 a kadar hukum suren ve ulkeyi modernlestirmenin yani sira birlestirme girisiminde daha dikkate deger degisiklikler yapan Kral Emanullah tir Ataerkil ailelerin kadinlar uzerinde uyguladigi kontrolu azaltmak icin kadinlarin kamusal alanda ozgurlugunu tesvik etti Aileleri kizlarini okula gondermeye tesvik etmenin yani sira kadinlarin basortulerini cikarmaya tesvik etti ve onlari daha batili bir giyim tarzini benimsemeye ikna etti 1921 de zorla evlilik cocuk evliligi ve baslik parasini ortadan kaldiran bir yasa cikardi ve Afganistan bolgesindeki haneler arasinda yaygin bir uygulama olan cok eslilige kisitlamalar getirdi Afgan kadinlari icin modern sosyal reform Kral Emanullah in karisi Kralice Sureyya nin kadinlarin yasamlarini ve aile evlilik egitim ve mesleki yasamdaki konumlarini iyilestirmek icin hizli reformlar yapmasiyla basladi Ilk kadin dergisinin yani sira ilk kadin orgutu olan Anjuman i Himayat i Niswan i kiz okullari Masturat 1920 ile Ismat Malalay okullarini 1921 ve Masturat Kadin Hastanesini 1924 kurdu ayrica annesi tarafindan duzenlenen kadin dergisi Ishadul Naswan a 1922 katkida bulundu Esiyle birlikte gorunerek cinsiyet ayrimciliginin kaldirilmasina ornek oldu ve herkesin icinde pece takmayarak bircok kadina ornek oldu ve kendisini baskalari izledi Afganistan daki yoneticiler listesinde yer alan tek kadindir Kralice Sureyya esiyle birlikte kadinlara yonelik sosyal reformlari savunmasi protestolara yol acti ve bu da 1929 da kocasiyla birlikte olan saltanatinin sonuna sebep oldu Kral Emanullah Han in gorevden alinmasi ciddi bir bosluga neden oldu Halefi peceyi eski haline getirdi ve kadin haklarindaki reformlari geri alarak ortunmeyi pekistirdi Muhammed Nadir Sah Halefler Muhammed Nadir Sah ve Muhammed Zahir Sah daha temkinli davrandilar Ancak yine de kadin haklarinin ilimli ve istikrarli bir sekilde iyilestirilmesi icin calistilar Ikinci Dunya Savasi ndan sonra modernlesme reformlari hukumet tarafindan gerekli gorulmus ve bu da kadin hareketinin yeniden canlanmasiyla sonuclanmistir 1946 da hukumet destekli Kadin Refahi Dernegi Kralice Humeyra Begum yonetiminde kuruldu Bu dernek kizlar icin okul dersleri ve kadinlara meslek egitimleri verdi ve 1950 51 yillari arasinda Kabil Universitesinden kadin ogrenciler kabul etti Muhammed Davud Han in 1953 te basbakan olarak secilmesinin ardindan kadinlara daha fazla kamusal varlik kazandiran sosyal reformlar tesvik edildi Amaclarindan biri kadinlara ikinci sinif vatandas muamelesi yapan asiri muhafazakar Islamci gelenekten kurtulmakti Zamaninda modernlesme yolunda onemli ilerlemeler kaydetti Basbakan kadinlara esit haklari dikkatli ve kademeli olarak hazirladi 1957 de Kabil Radyosu nda kadin iscileri tanitarak Kairo daki Asyali Kadinlar Konferansi na kadin delegeler gondererek ve 1958 de hukumetin canak comlek fabrikasina kirk kiz cocugu istihdam ederek basladi Bu herhangi ayaklanma olmadan karsilandiginda hukumet cok tartismali olan aciklama adiminin zamaninin geldigine karar verdi Agustos 1959 da Jeshyn festivalinin ikinci gununde Kralice Humeyra Begum ve Prenses Belkis Basbakan in esi Zamina Begum un yaninda acilisi yapilan askeri gecit toreninde kraliyet kutusunda gorunduler Bir grup Islam din adami seriatin sozlerine saygi gosterilmesini talep etmek icin basbakana protesto mektubu gonderdi Basbakan onlari baskente davet ederek yanit verdi ve kutsal kitabin gercekten de peceli kara carsafi giymeyi belirten kanitlar istedi Din adamlari boyle bir pasaj bulamayinca basbakan Islam hukuku gerektirmedigi icin kraliyet ailesinin kadin uyelerinin artik pece takmayacaklarini ilan etti Peceli kara carsaf hicbir zaman yasaklanmazken kralice ve basbakanin esi ornegini hukumet yetkililerinin esleri ve kizlari ile birlikte ust sinif ve orta siniftan diger sehirli kadinlar izledi 1964 Afganistan Anayasasi kadinlara genel oy hakki ve secilme hakki da dahil olmak uzere esit haklar verdi Sehirlerde kadinlar basortusuz gorunebiliyor kamu gorevlerinde hizmet edebiliyor ve bilim adami ogretmen doktor ve memur olarak is bulabiliyordu ve onemli egitim firsatlari ile onemli miktarda ozgurluge sahiptiler Ancak bu reformlarin sehirler disinda cok az etkisi oldugu ve esas olarak kentsel seckin kadinlari ilgilendirdigi icin kadinlarin cogunlugu bu firsatlardan yararlanamadi Kirsal kesim derinden ataerkil kabile toplumuydu ve kirsal kesimdeki kadinlarin yasamlari sehirde meydana gelen degisimden etkilenmedi 1977 de Afganistan Devrimci Kadin Birligi RAWA Mina Kesvar Kemal tarafindan kuruldu RAWA halen Afganistan Pakistan bolgesinde faaliyet gosteriyor Komunist donem Muhammed Davud Han hukumetini deviren 1978 Sevr Devrimi ni izleyen Afganistan Demokratik Cumhuriyeti 1978 1987 ve Afganistan Cumhuriyeti 1987 1992 Afganistan da kadinlar icin esi gorulmemis bir esitlik donemi yaratmistir Komunist ideoloji resmen cinsiyet esitligini ve kadin haklarini savundu ve komunist hukumet bunu Afganistan in hem kentsel hem de kirsalindaki tum siniflarda uygulamaya calisti 1978 de Nur Muhammed Terakki liderligindeki hukumet kadinlara esit haklar verdi Bu onlara kocalarini ve kariyerlerini secme konusunda teorik guc verdi Afgan Kadin Konseyi AWC bu haklari savunmak ve uygulamak icin bir orgut olarak kurulmustur 1989 yilina kadar AWC Masuma Esmati Wardak ve sekiz kadindan olusan bir personel tarafindan yonetiliyordu AWC nin neredeyse tum illerde yaklasik 150 000 uyesi ve ofisi vardi AWC Afganistan da okuma yazma bilmemeyle mucadelede kadinlara sosyal hizmetler sagladi ve sekreterlik kuaforluk ve imalat alanlarinda mesleki egitim verdi Komunist donemde kadin haklari hem Afgan hukumeti hem de Sovyetler tarafindan desteklendi Kadin haklarinin esas olarak kentsel seckin kadinlarla sinirli oldugu monarsi donemindeki durumun aksine komunistler toplumsal cinsiyet esitligini ve kadin haklarini toplumun tum siniflarina ayrica kirsal kesimdeki kadinlara ve kiz cocuklarina da uygulamaya calistilar Kiz cocuklari icin basortusu acma ve zorunlu egitim politikasi ancak muhafazakar kirsal nufustan guclu bir tepkiyle karsilandi ve Sovyetlere ve komunist rejime karsi direnise katkida bulundu Mucahidler ve Taliban donemi 1992 de Muhammed Necibullah yonetimindeki hukumet Afganistan Islam Devleti ne gecti Afganistan daki savas Gulbeddin Hikmetyar in Kabil de Islam devletine karsi bir bombardiman kampanyasi baslatmasiyla yeni bir asamaya girdi Islam devleti kuruldugunda getirilen kisitlamalar alkolun yasaklanmasi ve kadinlar icin bazen tamamen sembolik bir pecenin uygulanmasi idi Ancak kadinlar isyerinde calismaya devam etti ve 1964 Anayasasi nin liberal hukumleri buyuk olcude desteklendi Hikmatyar in 1996 da Afganistan basbakani olarak Islam devletine entegre edilmesinden sonra kadinlar daha da kisitlanmaya basladi Televizyona cikan kadinlarin kovulmasini istedi Dort yillik siddetli ic savas sirasinda cok sayida kadin kacirildi ve bazilari tecavuze ugradi Bu donemde Taliban Kabil in kontrolunu ele gecirmek icin yola cikti 26 Agustos 2001 de RAWA tarafindan filme alinan goruntulerde Kabil deki Taliban dini polisi bir kadini doverken Liderleri Molla Omer gibi cogu Taliban askeri komsu Pakistan daki Vahhabi okullarinda egitim gormus yoksul koylulerdi Pakistanli Pestunlar da gruba katildi Pakistanli Pestunlar da gruba katildi Taliban kadinlarin ise gitmelerinin yasak oldugunu ve yaninda bir erkek aile uyesi olmadikca evlerinden cikmayacaklarini acikladi Disari ciktiklarinda tamamen orten bir burka giymeleri istendi Kadinlar orgun egitimden mahrum birakildi ve genellikle evde kalmaya zorlandi Taliban in bes yillik yonetimi sirasinda Afganistan daki kadinlar esasen ev hapsine alindi ve cogu zaman kimsenin iceriyi ve disariyi gorememesi icin pencerelerini boyamaya zorlandi Bir zamanlar saygin mevkilerde bulunan bazi kadinlar sahip olduklari her seyi satarak ya da hayatta kalabilmek icin dilenerek sokaklarda burkalariyla dolasmaya zorlandi Birlesmis Milletler ABD nin asiri ekonomik sikintilara yol acan agir yaptirimlar uygulamasiyla Taliban hukumetini tanimayi reddetti Ogretmenlerin cogu Taliban rejiminden once kadin oldugu icin kadin istihdamina getirilen yeni kisitlamalar hem erkek hem de kiz cocuklarinin egitimine buyuk bir yuk getiren buyuk bir ogretmen eksikligi yaratmistir Kadinlarin ogretmenlik de dahil olmak uzere cogu iste yasaklanmasina ragmen tip alanindaki bazi kadinlarin calismaya devam etmelerine izin verilmistir Bunun nedeni Taliban in kadinlarin sadece kadin doktorlar tarafindan tedavi edilmesini istemesidir Birkac Taliban ve El Kaide komutani Pakistan da insan kacakciligi yapmis kadinlari kacirmis ve onlari zorla fuhus ve kolelige mahkum etmistir 15 Agustos 2021 tarihinde tekrar Taliban yonetimine giren Afganistan daki aciklamalara gore Taliban kadinlarin egitim almasi konusunda olumlu ifadelerde bulunsa da uzun zaman gecmeden bir grubun bir universiteye kiz ogrencilerin girmesine musaade etmemesi hala seriat kurallarina uyulmamasina kati cezalar ile karsilik verilmesi aradaki celiskiyi ortaya koymaktadir Kaynakca 14 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF HUMAN DEVELOPMENT REPORTS 19 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 4 Kasim 2021