Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ahmed Sencer veya Sultan Sencer ya da Muizzeddin Ahmed Sencer (5 Kasım 1086 - 8 Mayıs 1157), 1097-1118 tarihleri arası Horasan Selçuklu Sultanı, 1118-1157 döneminde Büyük Selçuklu Sultanı.
| Ahmed Sencer | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Sultan Sencer'in taç giyme töreni | |||||
 | |||||
| Büyük Selçuklu Sultanı | |||||
| Hüküm süresi | 1118-1157 | ||||
| Önce gelen | II. Mahmud | ||||
| Sonra gelen | Sultan Sencer'in ölümünden sonra Büyük Selçuklu Devleti yıkıldı. | ||||
| Horasan Selçuklu Sultanı | |||||
| Hüküm süresi | 1097-1118 | ||||
| Önce gelen | Arslan Argun | ||||
| Sonra gelen | Harezmşahlar Devleti tarafından ele geçirildi | ||||
| Doğum | 5 Kasım 1086 Sincar | ||||
| Ölüm | 8 Mayıs 1157 (70 yaşında) Merv | ||||
| Defin | Merv | ||||
| Eş(ler)i | Terken Hatun | ||||
| Çocuk(lar)ı | Gevher Neseb Hatun Mahmelek Hatun Emire Hatun Melike Hatun Melik Melikşah Melik Tuğrulşah | ||||
| |||||
| Hanedan | Selçuklu | ||||
| Babası | Melikşah | ||||
| Annesi | Tâceddîn Hâtun | ||||
| Dini | Sünni İslam | ||||
Hayatı
Sultan olmadan önce
Babası Melikşah, annesi cariye kökenli Taceddin Seferiyye Hatun’dur. Babasının bir seferi sırasında, 1086 yılında Sincar’da doğdu. Babası 1092'de öldüğünde henüz küçüktü. Melikşah'ın ölmesi ile Büyük Selçuklular bir anarşi içine girdi. Melikşah'ın eşi Terken Hatun, Melikşah'ın küçük yaştaki oğlu ve Sencer'in kardeşi I. Mahmud'un sultanlığını ilan etti. Melikşah'ın büyük oğlu olan Berkyaruk ise taraftarları tarafından Rey şehrine kaçırılıp sultan ilan edildi. Bunun üzerine Berkyaruk ve I. Mahmud güçleri arasında 17 Ocak 1093 Burûçird'de yapılan savaşta Berkyaruk galip geldi. Ahmet Sencer ve Berkyaruk'un amcası olan Tutuş, Suriye'ye ilerleyerek Şam ve Halep şehirlerini eline geçirip Suriye Selçuklu Devleti'nin kurucusu oldu. Tutuş, Berkyaruk'un elinde bulunan İran arazilerini de ele geçirmek üzere Berkyaruk'a hücum ettiyse de 26 Şubat 1095'te Rey'de Berkyaruk ile yapılan savaşta yenildi ve öldü. Böylece Berkyaruk tek sultan oldu ancak zaman zaman ya kardeşleri ya da onların varislerinin ayaklanmaları ve tehditleriyle karşılaştı. Bundan sonra Büyük Selçuklu Devleti üçe bölünmüş olarak görülmeye başlandı:
- İran, Irak ve Orta Asya'nın bir kısmı Berkyaruk'un sultanlığı altında
- Suriye'de Tutuş'un iki oğlu idaresi altında Şam Melikliği ve Halep Melikliği;
- Kutalmışoğlu Süleyman Şah'ın kurduğu ve oğlu I. Kılıç Arslan hükümdarlığı altında Anadolu Selçuklu Devleti
1097'de Sultan Berkyaruk, 12 yaşında olan kardeşi Ahmed Sencer'e Merv şehrinde merkezi olan Horasan valiliğini verdi. Ahmed Sencer bundan sonra 1097-1118 döneminde hemen hemen 20 yıl devamlı olarak Horasan'ı idare etti ve Horasan'da Büyük Selçuklu Devleti'ne bağlı Horasan Selçukluları Meliği oldu. Ahmet Sencer, Horasan valiliği sırasında 1102'de Kaşgar'dan ilerleyen 'ı Tirmiz civarında yendi ve Kaşgarlı istilacıyı geri püskürtmeyi başardı.
26 Şubat 1105'te Sultan Berkyaruk öldü. Sultan olmak için kendine vâris olarak daha yaşı küçük oğlu olan Müizzeddin Melikşah'ı seçmişti ve o II. Melikşah olarak Selçuklu Sultanı oldu. Ama iktidar, amcası olan Muhammed Tapar'ın elindeydi. O yıl geçmeden Muhammed Tapar yeğenini tahttan indirip Büyük Selçuklu Devleti sultanı olarak devleti idareye başladı. Muhammed Tapar 4 Nisan 1118'de ölünce Büyük Selçuklu Devleti'nde anarşi ve taht kavgası tekrar başladı.
Muhammed Tapar'ın yerine Irak'ta bulunan oğlu II. Mahmud Büyük Selçuklu Devleti Sultanı ilan edildi.
Sultanlığa gelmesi ve mücadeleleri
Horasan Meliği olan Ahmet Sencer, yeğeni II. Mahmud'un sultan olmasını ve kendisinin de yeğenine bağlı olarak Horasan'ı idare etmesini kabul etmedi. Horasan'da Ahmet Sencer Sultan olarak ilan edildi. Sencer Horasan'daki ordusuyla Irak'a, II. Mahmud'un üzerine yürüdü. Sencer ve Sultan II. Mahmud arasında yapılan muharebede Sencer galip geldi ve yeğenine büyük zayiat verdirdi. II. Mahmud önce çok iyi savunmalı "Saveh" şehrine kaçtı. Fakat amcası Sencer ile bir anlaşmaya girmesinin elzem olduğunu anladı. Önce vezirini Sencer ile müzakerelere gönderdi ve bir anlaşma ortaya çıktıktan sonra da şahsen Sencer huzuruna çıktı. Bu anlaşmalara göre II. Mahmud, Sencer'in Büyük Selçuk Sultanı olduğunu kabul etti ve ona biat etti. Sultan Sencer de II. Mahmud'u Irak, Azerbaycan ve batı İran üzerinde kendine tâbi alt sultan olarak tayin etti. II. Mahmud kendi idaresi altından bulunan arazilerde hutbelerde isminin Sultan Sencer'den sonra söylenmesini kabul etti. Böylece II. Mahmud 1118'de, sonradan Irak Selçuklu Devleti adı verilen tabi devletin alt hükümdarı oldu. Ancak Sultan Sencer 1157'de öldükten sonra Irak Selçuklu Devleti bağımsız oldu. Bağdat'ta bulunan Abbasi halifesi Mustarşid Sultan Sencer'e "Emir-i Müminin (Müminler Emiri)" unvanını verdi.
1128'de Harezmşahlar Devleti'nde Atsız, babası Kutbeddin Muhammed'in yerine geçti. Babası döneminde Harezmşahlar, Büyük Selçuklu Devleti'nin vasal devleti durumunda olmuştu. Atsız ise Harezmşahların bağımsız bir devlet olmasını kendisine hedef edinmişti. Atsız'ın ilk faaliyeti Hazar Denizi ve Aral Gölü arasındaki bozkırda bulunan ve daha Müslümanlığı kabul etmemiş olan Kıpçak ve Oğuz göçebe Türklerine karşı savaşmak oldu.
Atsız önceleri Sultan Ahmed Sencer'e çok sadık bir alt-hükümdar olarak göründü. Sultan Ahmed Sencer'in 1130'da Ceyhun nehrini geçip Maveraünnehir'deki Semerkant'ta yıllık tazminatı ödemeyen şehir valisi üzerine bir sefer yaptı. Bu sefere Atsız da ordusuyla katıldı. Sultan Sencer Semerkant valisini önce görevden aldı ve yerine bir kölesini vali yaptı. Vali sonradan Sultan Sencer'e özürlerini bildirip af dileyince onu tekrar valiliğe getirildi.
1133'te de Sultan Sencer, Atsız'ın ordusuyla birlikte tekrar Maveraünnehir'e hücum yaptı. Atsız, bu seferde Aral Gölü ile Seyhun Nehri arasında yaşayan Kıpçaklara karşı büyük bir askerî galibiyet kazandı. Bu arazide en korumalı mevki olan "Cend" kalesini eline geçirdi.
Harzemşah hükümdarı Atsız ile mücadeleler
Sultan Sencer ve Oğuzlar
1153'te Selçuklu Sultanı Ahmed Sencer, aralarında ittifak etmiş bir müttefik Oğuz boyları grubuna karşı, daha önceki anlaşmalara uymayarak yıllık 20 bin koyun tazminatı vermedikleri için bir sefere çıktı. Fakat Sultan Ahmed Sencer, Oğuz müttefikler ordusu ile yaptığı muharebeyi kaybedip bu Oğuz ittifakına esir düştü. Oğuz ittifakı Horasan'ı eline geçirdi. Sultan Sencer ise Oğuz ittifakı tarafından hükümdar olarak tanınmakla birlikte esir tutulmaya devam edildi.
Horasan bir keşmekeş içine büründü. Bu keşmekeş döneminde Horasan büyük bir nüfus kaybına sahne oldu ve Horasan'ın nüfusunun eski seviyesine yetişmesinin 40 yıl aldığı belirtilir. Sultan Sencer esaret altındayken eşi olan Terken Hatun onun yerine hükûmeti yürütmeye çalıştı. Oğuzlar, sultan olarak eski Karahanlılar hükümdarı ve Ahmed Sencer'in yakın akrabası olan Mahmud Han'ı sultan olarak ilan ettiler. Fakat Selçuklu ordusunun önemli bir kısmı Mahmud Han'ı sultan kabul etmedi. Bu sefer Mahmud Han Oğuzlara karşı çıktı. Atsız, Oğuzların ittifakına katılmamış ve Selçuklulara sadık kalmıştı. Mahmud Han, Atsız ile bir ittifak kurarak Atsız aracılığı ile Selçuklu ordusundan Horasan'a dönmeyenlerin geri gönderilmesi için müzakereler başladı.
Fakat diğer Harezmşahlar bu keşmekeşten faydalanmayı fırsat bildiler. 1154'te Atsız'ın kardeşi komutasında bir Harezm ordusu Horasan'a talan hücumu gerçekleştirdi. Önemli bir tarım alanı olan Bayhak'a (günümüzde Sebzevar'a) kadar ilerleyip bu arazileri talan etti. 1156'da Terken Hatun öldü.
Sultan Sencer'de yaklaşık 3 yıllık esaretin ardından Nisan 1156'da esaretten kurtulmayı başardı. Sultan Sencer Büyük Selçuklu Devleti idare dizginlerini tekrar eline aldı. Tekrar Horasan'da idareyi eline geçirdi. Bu arada Sultan Sencer, Harezmşahların tekrar tabi devlet olarak yine Selçuklulara bağlanmasını sağladı. Sultan Sencer ayrıca yeniden bir Oğuz ittifakı hücumuna uğramamak için Gurlular ve Bâvendîler ile antlaşmalar da yaptı.
1156 başlarında, Sultan Sencer kendini esir almış olan Oğuzlara karşı bir askerî sefer düzenledi. Atsız, Sultan Sencer'in bu seferine tabi bir devlet sultanı olarak katıldı. Daha sonra oğlu 'ı varisi olarak seçtikten sonra 1156'da öldü.
Saltanatının sona ermesi
Sultan Ahmed Sencer, 8 Mayıs 1157'de öldü. Merv'de bulunan türbesine gömüldü.
Sultan Sencer'in ölümünün hemen ardından Horasan ve Maveraünnehir arazileri Harezmşahlar'ın kontrolü altına girdi.
Ailesi
Sultan Sencer'in karısı Türkan/Terken Hatun. Karahanlı hanedanındandır ve bu evlilik Karahanlı-Selçuklu arasında yapılan siyasi evliliklerden biridir. Ancak ikisinin birbirini çok sevdiği dönem kaynaklarında geçmektedir. Türkan Hatun, Sultan Sencer'in Oğuzlar'ın esaretinden kurtulmasından hemen önce 1156'da ölmüştür.
Sultan Sencer ile Türkan Hatun'un iki oğlu ve dört kızı toplamda altı çocuğu bulunmaktaydı. Oğulları Melikşah ve Tuğrulşah çocuk yaşlarda ölmüştü. Kızları Gevher Neseb Hatun'u Sultan Sencer, yeğeni Sultan Mahmud’a vererek yeğenini damadı yaptı ve veliahdı ilan etti. Gevher Neseb Hatun ölünce de, yeğeni Sultan Mahmud’a diğer kızı Mahmelek Hatun’u verdi. Kızlarından Emire Hatun, Halife (1118 -1135) Müsterşid Billah ile evlendi. Bu suretle Halife de Sultan Sencer'in damadı oldu. Kızı Melike Hatun’u ise Karahanlı Büyük Kağanı (1102– 1130) Arslan Muhammed Han’a verdi (bundan doğan II. Mahmud Han, sonradan altı yıl büyük babası Sultan Sencer’e saltanat naibi olacaktır).
Sultan Sencer çok sevdiği eşi Türkan Hatun'un ölümünden sonra Sultan Mesud Demirek'in dul karısı olan ve Gürcistan Kralı I. Demetre'nin kızı Rusudan ile evlilik yaptı ama bu evlilik Sultan Sencer'in ölümü sebebiyle çok kısa sürdü. Bu evlilikten çocuğu olmadı.
Türbesi
Sultan Sencer'in türbesi (günümüzde Türkmenistan'da olan) eski Merv şehrinde bulunmaktadır.
Bu türbe 1221 yılında Cengiz Han'ın emrindeki Moğollar tarafından Merv'in yağma edilmesi ve halkının tamamının neredeyse öldürülmesi sırasına Moğollar tarafından yıkılmıştır.
Sultan Sencer'in türbesi; 20. yüzyılda Türkmenistan SSCB'ye bağlıyken birkaç defa restore edilmiş, Sovyetler'in dağılmasından sonra Türkiye Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in ziyaretinde bakımsız ve dökük durumda görülmesi nedeniyle Türkiye tarafından restore edilmiştir. Türbe son olarak UNESCO idaresi altında ve UNESCO fonları ile restore edilmiştir.
Popüler kültürdeki yeri
- TRT 1'de yayınlanan Uyanış: Büyük Selçuklu dizisinde kendisini Ekin Koç canlandırmıştır.
- TRT 1'de yayınlanan Mavera dizisinde kendisini canlandırmıştır.
Kaynakça
- ^ a b c Özaydın, Abdülkerim (2009). "Sencer". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt 36. Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 507-511. 28 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Kasım 2023.
- ^ Grousset, René (1970) The Empire of the Steppes Rutgers University Press, New Brunswick, New Jersey, USA, s.159,
- ^ Ahmad Hasan Dai, Vadim Mikhaĭlovich Masson, János Harmatta, Boris Abramovich Litvinovskiĭ, Clifford Edmund Boşworth (1999) History of Civilizations of Central Asia, Motılal Banarsidass Pub. [1]
- ^ Günümüzde Cend kalesinin tam mevkii bilinmemektedir. Fakat kalenin Seyhun'un Aral Gölü ağzında olduğu bilinmekte olup bu mevkide bulunan bir harap şehir kalıntısının yüksek ihtimalle Cend olduğu sanılmaktadır.
- ^ Malcolm. John (1821), Histoire de la Perse depuis les temps les plus anciens jusqu'à l'époque açtuelle, Pillet aîné s.93 (Fransızca)
- ^ a b "Türk Tarihinde Terkenler" (PDF). Pınar Sertkaya. Selçuk Üniversitesi. 2011. 4 Eylül 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 4 Eylül 2022.
- ^ a b "Sultan Sencer kimdir, nasıl öldü?". hthayat.haberturk.com. 16 Kasım 2020. 4 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Eylül 2022.
- ^ a b "Sencer'in kaç çocuğu var? Sultan Ahmet Sencer'in çocukları - Yeni Akit". www.yeniakit.com.tr. 4 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Eylül 2022.
- ^ Sultan Sencer'in Merv'deki türbesinin uydu fotoğrafı şu koordinatlarda görülebilir: 37°39′51″N 62°09′50″E / 37.664247°K 62.163767°D. "Wikimedia common"'da da türbenin ayrıntılı büyük ölçekli bir fotosu bulunmaktadır.
- ^ Saunders, John Joseph (1971) The History of the Mongöl Conquests University of Pennsylvania Press
- ^ ""Eski Merv" Tarihsel ve Kültürel millî Park". UNESCO. 22 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Nisan 2013.
Ahmed Sencer Doğumu: 1086 Ölümü: 8 Mayıs 1157 | ||
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: II. Mahmud |  Büyük Selçuklu Sultanı 1118 - 1153 | Sonra gelen: Sonra gelen yoktur. |
| Önce gelen: Arslan Argun | Horasan Selçuklu Sultanı 1097 - 1118 | Sonra gelen: Sonra gelen yoktur. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ahmed Sencer veya Sultan Sencer ya da Muizzeddin Ahmed Sencer 5 Kasim 1086 8 Mayis 1157 1097 1118 tarihleri arasi Horasan Selcuklu Sultani 1118 1157 doneminde Buyuk Selcuklu Sultani Ahmed SencerSultan Sencer in tac giyme toreniBuyuk Selcuklu SultaniHukum suresi1118 1157Once gelenII MahmudSonra gelenSultan Sencer in olumunden sonra Buyuk Selcuklu Devleti yikildi Horasan Selcuklu SultaniHukum suresi1097 1118Once gelenArslan ArgunSonra gelenHarezmsahlar Devleti tarafindan ele gecirildiDogum5 Kasim 1086 SincarOlum8 Mayis 1157 70 yasinda MervDefinMervEs ler iTerken HatunCocuk lar iGevher Neseb Hatun Mahmelek Hatun Emire Hatun Melike Hatun Melik Meliksah Melik TugrulsahTam adiEbu l Haris es Sultanu l a zam Muizzu d dunya ve d din Ahmed Sencer bin Meliksah es SelcukiHanedanSelcukluBabasiMeliksahAnnesiTaceddin HatunDiniSunni IslamHayatiSultan olmadan once Babasi Meliksah annesi cariye kokenli Taceddin Seferiyye Hatun dur Babasinin bir seferi sirasinda 1086 yilinda Sincar da dogdu Babasi 1092 de oldugunde henuz kucuktu Meliksah in olmesi ile Buyuk Selcuklular bir anarsi icine girdi Meliksah in esi Terken Hatun Meliksah in kucuk yastaki oglu ve Sencer in kardesi I Mahmud un sultanligini ilan etti Meliksah in buyuk oglu olan Berkyaruk ise taraftarlari tarafindan Rey sehrine kacirilip sultan ilan edildi Bunun uzerine Berkyaruk ve I Mahmud gucleri arasinda 17 Ocak 1093 Burucird de yapilan savasta Berkyaruk galip geldi Ahmet Sencer ve Berkyaruk un amcasi olan Tutus Suriye ye ilerleyerek Sam ve Halep sehirlerini eline gecirip Suriye Selcuklu Devleti nin kurucusu oldu Tutus Berkyaruk un elinde bulunan Iran arazilerini de ele gecirmek uzere Berkyaruk a hucum ettiyse de 26 Subat 1095 te Rey de Berkyaruk ile yapilan savasta yenildi ve oldu Boylece Berkyaruk tek sultan oldu ancak zaman zaman ya kardesleri ya da onlarin varislerinin ayaklanmalari ve tehditleriyle karsilasti Bundan sonra Buyuk Selcuklu Devleti uce bolunmus olarak gorulmeye baslandi Iran Irak ve Orta Asya nin bir kismi Berkyaruk un sultanligi altinda Suriye de Tutus un iki oglu idaresi altinda Sam Melikligi ve Halep Melikligi Kutalmisoglu Suleyman Sah in kurdugu ve oglu I Kilic Arslan hukumdarligi altinda Anadolu Selcuklu Devleti 1097 de Sultan Berkyaruk 12 yasinda olan kardesi Ahmed Sencer e Merv sehrinde merkezi olan Horasan valiligini verdi Ahmed Sencer bundan sonra 1097 1118 doneminde hemen hemen 20 yil devamli olarak Horasan i idare etti ve Horasan da Buyuk Selcuklu Devleti ne bagli Horasan Selcuklulari Meligi oldu Ahmet Sencer Horasan valiligi sirasinda 1102 de Kasgar dan ilerleyen i Tirmiz civarinda yendi ve Kasgarli istilaciyi geri puskurtmeyi basardi 26 Subat 1105 te Sultan Berkyaruk oldu Sultan olmak icin kendine varis olarak daha yasi kucuk oglu olan Muizzeddin Meliksah i secmisti ve o II Meliksah olarak Selcuklu Sultani oldu Ama iktidar amcasi olan Muhammed Tapar in elindeydi O yil gecmeden Muhammed Tapar yegenini tahttan indirip Buyuk Selcuklu Devleti sultani olarak devleti idareye basladi Muhammed Tapar 4 Nisan 1118 de olunce Buyuk Selcuklu Devleti nde anarsi ve taht kavgasi tekrar basladi Muhammed Tapar in yerine Irak ta bulunan oglu II Mahmud Buyuk Selcuklu Devleti Sultani ilan edildi Sultanliga gelmesi ve mucadeleleri Horasan Meligi olan Ahmet Sencer yegeni II Mahmud un sultan olmasini ve kendisinin de yegenine bagli olarak Horasan i idare etmesini kabul etmedi Horasan da Ahmet Sencer Sultan olarak ilan edildi Sencer Horasan daki ordusuyla Irak a II Mahmud un uzerine yurudu Sencer ve Sultan II Mahmud arasinda yapilan muharebede Sencer galip geldi ve yegenine buyuk zayiat verdirdi II Mahmud once cok iyi savunmali Saveh sehrine kacti Fakat amcasi Sencer ile bir anlasmaya girmesinin elzem oldugunu anladi Once vezirini Sencer ile muzakerelere gonderdi ve bir anlasma ortaya ciktiktan sonra da sahsen Sencer huzuruna cikti Bu anlasmalara gore II Mahmud Sencer in Buyuk Selcuk Sultani oldugunu kabul etti ve ona biat etti Sultan Sencer de II Mahmud u Irak Azerbaycan ve bati Iran uzerinde kendine tabi alt sultan olarak tayin etti II Mahmud kendi idaresi altindan bulunan arazilerde hutbelerde isminin Sultan Sencer den sonra soylenmesini kabul etti Boylece II Mahmud 1118 de sonradan Irak Selcuklu Devleti adi verilen tabi devletin alt hukumdari oldu Ancak Sultan Sencer 1157 de oldukten sonra Irak Selcuklu Devleti bagimsiz oldu Bagdat ta bulunan Abbasi halifesi Mustarsid Sultan Sencer e Emir i Muminin Muminler Emiri unvanini verdi 1128 de Harezmsahlar Devleti nde Atsiz babasi Kutbeddin Muhammed in yerine gecti Babasi doneminde Harezmsahlar Buyuk Selcuklu Devleti nin vasal devleti durumunda olmustu Atsiz ise Harezmsahlarin bagimsiz bir devlet olmasini kendisine hedef edinmisti Atsiz in ilk faaliyeti Hazar Denizi ve Aral Golu arasindaki bozkirda bulunan ve daha Muslumanligi kabul etmemis olan Kipcak ve Oguz gocebe Turklerine karsi savasmak oldu Atsiz onceleri Sultan Ahmed Sencer e cok sadik bir alt hukumdar olarak gorundu Sultan Ahmed Sencer in 1130 da Ceyhun nehrini gecip Maveraunnehir deki Semerkant ta yillik tazminati odemeyen sehir valisi uzerine bir sefer yapti Bu sefere Atsiz da ordusuyla katildi Sultan Sencer Semerkant valisini once gorevden aldi ve yerine bir kolesini vali yapti Vali sonradan Sultan Sencer e ozurlerini bildirip af dileyince onu tekrar valilige getirildi 1133 te de Sultan Sencer Atsiz in ordusuyla birlikte tekrar Maveraunnehir e hucum yapti Atsiz bu seferde Aral Golu ile Seyhun Nehri arasinda yasayan Kipcaklara karsi buyuk bir askeri galibiyet kazandi Bu arazide en korumali mevki olan Cend kalesini eline gecirdi Harzemsah hukumdari Atsiz ile mucadeleler Sultan Sencer ve Oguzlar 1153 te Selcuklu Sultani Ahmed Sencer aralarinda ittifak etmis bir muttefik Oguz boylari grubuna karsi daha onceki anlasmalara uymayarak yillik 20 bin koyun tazminati vermedikleri icin bir sefere cikti Fakat Sultan Ahmed Sencer Oguz muttefikler ordusu ile yaptigi muharebeyi kaybedip bu Oguz ittifakina esir dustu Oguz ittifaki Horasan i eline gecirdi Sultan Sencer ise Oguz ittifaki tarafindan hukumdar olarak taninmakla birlikte esir tutulmaya devam edildi Horasan bir kesmekes icine burundu Bu kesmekes doneminde Horasan buyuk bir nufus kaybina sahne oldu ve Horasan in nufusunun eski seviyesine yetismesinin 40 yil aldigi belirtilir Sultan Sencer esaret altindayken esi olan Terken Hatun onun yerine hukumeti yurutmeye calisti Oguzlar sultan olarak eski Karahanlilar hukumdari ve Ahmed Sencer in yakin akrabasi olan Mahmud Han i sultan olarak ilan ettiler Fakat Selcuklu ordusunun onemli bir kismi Mahmud Han i sultan kabul etmedi Bu sefer Mahmud Han Oguzlara karsi cikti Atsiz Oguzlarin ittifakina katilmamis ve Selcuklulara sadik kalmisti Mahmud Han Atsiz ile bir ittifak kurarak Atsiz araciligi ile Selcuklu ordusundan Horasan a donmeyenlerin geri gonderilmesi icin muzakereler basladi Fakat diger Harezmsahlar bu kesmekesten faydalanmayi firsat bildiler 1154 te Atsiz in kardesi komutasinda bir Harezm ordusu Horasan a talan hucumu gerceklestirdi Onemli bir tarim alani olan Bayhak a gunumuzde Sebzevar a kadar ilerleyip bu arazileri talan etti 1156 da Terken Hatun oldu Sultan Sencer de yaklasik 3 yillik esaretin ardindan Nisan 1156 da esaretten kurtulmayi basardi Sultan Sencer Buyuk Selcuklu Devleti idare dizginlerini tekrar eline aldi Tekrar Horasan da idareyi eline gecirdi Bu arada Sultan Sencer Harezmsahlarin tekrar tabi devlet olarak yine Selcuklulara baglanmasini sagladi Sultan Sencer ayrica yeniden bir Oguz ittifaki hucumuna ugramamak icin Gurlular ve Bavendiler ile antlasmalar da yapti 1156 baslarinda Sultan Sencer kendini esir almis olan Oguzlara karsi bir askeri sefer duzenledi Atsiz Sultan Sencer in bu seferine tabi bir devlet sultani olarak katildi Daha sonra oglu i varisi olarak sectikten sonra 1156 da oldu Saltanatinin sona ermesi Sultan Ahmed Sencer 8 Mayis 1157 de oldu Merv de bulunan turbesine gomuldu Sultan Sencer in olumunun hemen ardindan Horasan ve Maveraunnehir arazileri Harezmsahlar in kontrolu altina girdi AilesiSultan Sencer in karisi Turkan Terken Hatun Karahanli hanedanindandir ve bu evlilik Karahanli Selcuklu arasinda yapilan siyasi evliliklerden biridir Ancak ikisinin birbirini cok sevdigi donem kaynaklarinda gecmektedir Turkan Hatun Sultan Sencer in Oguzlar in esaretinden kurtulmasindan hemen once 1156 da olmustur Sultan Sencer ile Turkan Hatun un iki oglu ve dort kizi toplamda alti cocugu bulunmaktaydi Ogullari Meliksah ve Tugrulsah cocuk yaslarda olmustu Kizlari Gevher Neseb Hatun u Sultan Sencer yegeni Sultan Mahmud a vererek yegenini damadi yapti ve veliahdi ilan etti Gevher Neseb Hatun olunce de yegeni Sultan Mahmud a diger kizi Mahmelek Hatun u verdi Kizlarindan Emire Hatun Halife 1118 1135 Mustersid Billah ile evlendi Bu suretle Halife de Sultan Sencer in damadi oldu Kizi Melike Hatun u ise Karahanli Buyuk Kagani 1102 1130 Arslan Muhammed Han a verdi bundan dogan II Mahmud Han sonradan alti yil buyuk babasi Sultan Sencer e saltanat naibi olacaktir Sultan Sencer cok sevdigi esi Turkan Hatun un olumunden sonra Sultan Mesud Demirek in dul karisi olan ve Gurcistan Krali I Demetre nin kizi Rusudan ile evlilik yapti ama bu evlilik Sultan Sencer in olumu sebebiyle cok kisa surdu Bu evlilikten cocugu olmadi TurbesiSultan Sencer in turbesi gunumuzde Turkmenistan da olan eski Merv sehrinde bulunmaktadir Bu turbe 1221 yilinda Cengiz Han in emrindeki Mogollar tarafindan Merv in yagma edilmesi ve halkinin tamaminin neredeyse oldurulmesi sirasina Mogollar tarafindan yikilmistir Sultan Sencer in turbesi 20 yuzyilda Turkmenistan SSCB ye bagliyken birkac defa restore edilmis Sovyetler in dagilmasindan sonra Turkiye Cumhurbaskani Suleyman Demirel in ziyaretinde bakimsiz ve dokuk durumda gorulmesi nedeniyle Turkiye tarafindan restore edilmistir Turbe son olarak UNESCO idaresi altinda ve UNESCO fonlari ile restore edilmistir Populer kulturdeki yeriTRT 1 de yayinlanan Uyanis Buyuk Selcuklu dizisinde kendisini Ekin Koc canlandirmistir TRT 1 de yayinlanan Mavera dizisinde kendisini canlandirmistir Kaynakca a b c Ozaydin Abdulkerim 2009 Sencer Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 36 Turkiye Diyanet Vakfi ss 507 511 28 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Kasim 2023 Grousset Rene 1970 The Empire of the Steppes Rutgers University Press New Brunswick New Jersey USA s 159 ISBN 0 8135 0627 1 Ahmad Hasan Dai Vadim Mikhaĭlovich Masson Janos Harmatta Boris Abramovich Litvinovskiĭ Clifford Edmund Bosworth 1999 History of Civilizations of Central Asia Motilal Banarsidass Pub ISBN 81 208 1409 6 1 Gunumuzde Cend kalesinin tam mevkii bilinmemektedir Fakat kalenin Seyhun un Aral Golu agzinda oldugu bilinmekte olup bu mevkide bulunan bir harap sehir kalintisinin yuksek ihtimalle Cend oldugu sanilmaktadir Malcolm John 1821 Histoire de la Perse depuis les temps les plus anciens jusqu a l epoque actuelle Pillet aine s 93 Fransizca a b Turk Tarihinde Terkenler PDF Pinar Sertkaya Selcuk Universitesi 2011 4 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 4 Eylul 2022 a b Sultan Sencer kimdir nasil oldu hthayat haberturk com 16 Kasim 2020 4 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Eylul 2022 a b Sencer in kac cocugu var Sultan Ahmet Sencer in cocuklari Yeni Akit www yeniakit com tr 4 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Eylul 2022 Sultan Sencer in Merv deki turbesinin uydu fotografi su koordinatlarda gorulebilir 37 39 51 N 62 09 50 E 37 664247 K 62 163767 D 37 664247 62 163767 Wikimedia common da da turbenin ayrintili buyuk olcekli bir fotosu bulunmaktadir Saunders John Joseph 1971 The History of the Mongol Conquests University of Pennsylvania Press Eski Merv Tarihsel ve Kulturel milli Park UNESCO 22 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Nisan 2013 Ahmed SencerSelcuklu HanedaniDogumu 1086 Olumu 8 Mayis 1157Resmi unvanlarOnce gelen II Mahmud Buyuk Selcuklu Sultani 1118 1153 Sonra gelen Sonra gelen yoktur Once gelen Arslan Argun Horasan Selcuklu Sultani 1097 1118 Sonra gelen Sonra gelen yoktur