Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ali Fuad Başgil, (1893, Çarşamba, Samsun - 17 Nisan 1967, İstanbul), Türk hukukçu ve siyasetçi. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi anayasa profesörü, senatör ve milletvekili. Cumhuriyet tarihinin ilk liberal kuruluşu sayılan "Hür Fikirler Cemiyeti" kurucu başkanı ve derneğin aylık yayın organı Hür Fikirler dergisinin sahibi.
Ali Fuad Başgil | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1893 Çarşamba, Samsun, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 17 Nisan 1967 (73-74 yaşlarında) İstanbul, Türkiye |
| Ölüm sebebi | Kalp krizi |
| Defin yeri | Karacaahmet Mezarlığı, İstanbul |
| Milliyet | Türk |
| Vatandaşlık | Türkiye Cumhuriyeti |
| Eğitim | Hukuk Fakültesi, Grenoble Hukuk Fakültesi, Paris |
| Din | İslam |
| Kariyeri | |
| Dalı | Anayasa hukuku |
| Çalıştığı kurumlar | İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi |
Yaşamı ve kariyeri
Babası Halis Şükrü Efendi, annesi Fatma Hanım’dır. Dedesi Bölükbaşıoğullarından Hafız İbrahim Efendi’dir.
İlkokulu Çarşamba'da okudu. Lise öğrenimine İstanbul'da başladı ve Paris'te tamamladı. İstanbul'da okurken I. Dünya Savaşı'nın çıkmasıyla beraber eğitimini yarıda kesip 4 yıldan fazla süre Kafkas Cephesinde subay olarak görev yaptı. İstanbul'a döndükten sonra bir müddet ticaret ile uğraştıktan sonra eğitimini tamamlamak için Paris'e gitti. Paris'te önce , sonra gitti ve burada lise eğitimini tamamladı. Grenoble Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirdikten sonra doktorasını Paris Üniversitesi Hukuk Fakültesinde tamamladı. Daha sonra Paris Edebiyat Fakültesi felsefe bölümü ile Paris Siyasi İlimler Merkezinde de eğitim gördü. Ayrıca Lahey Devletler Hukuku Akademisinin derslerine devam edip buradan da mezun oldu.
1930'da Türkiye döndükten sonra bir süre Milli Eğitim Bakanlığında çalıştı ve 1932'de İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde anayasa profesörlüğüne getirildi. Burada 28 yıl görev yaptı.
Bu arada Hatay'ın bağımsızlığa kavuşmasından sonra 1937'de Hatay Cumhuriyeti'nin anayasasını hazırladı.
1939 yılında ordinaryüs profesör unvanını aldı. O sıralarda sosyalist-komünist görüşlere sahip bir asistanı olup 1960'lı yıllarda Türkiye İşçi Partisi Genel Başkanı olan Mehmet Ali Aybar, hocası Başgil hakkında şunları söylemiştir:
Bilgili, karşıt görüşlere tahammüllü bir hocaydı. Durkheim okulundandı. Tarih, sosyoloji, derslerinde büyük yer tutardı. Savaştan sonra Avrupa'da demokrasiye karşı çıkan sistemleri, bu arada Sovyet rejimini ayrıntılı biçimde anlatırdı derslerinde. Marksizm-Leninizm okutulurdu. Pratik kurları bana bırakmıştı. Öğrencilerle 'ameli' çalışmalar yapardık. Demokrasi, faşizm, Marksizm-Leninizm üzerine... Öteki kürsülerin çoğunda asistanların görevi hocayla derse girmekten ibaretti. Alman hocalara çevirmenlik yaparlardı.
1947'de sık sık özgürlükçü fikirler içeren makalelerinin yayınlandığı liberal-demokrat eğilimli Vatan gazetesinin sahibi ve başyazarı Ahmet Emin Yalman ile birlikte "Hür Fikirleri Yayma Cemiyeti"nin kurulmasına önderlik edip Nisan 1950'de dini hak ve özgürlüklerin savunulması konusunda Ahmet Emin Yalman'la görüş ayrılığı nedeniyle istifa edinceye dek derneğin başkanlığını yürüttü. Derneğin gayri resmi yayın organı konumunda olan Vatan gazetesinin yanı sıra, derneğin resmi yayın organı olarak Kasım 1948 - Eylül 1949 arasında 11 sayı çıkabilen, Ali Fuad Başgil'in sahibi olduğu Hür Fikirler adlı 'aylık fikir mecmuası'nda özgürlükçü fikirleri savunan yazıları yayınlandı.
1950'lerde akademik çalışmalarının yanı sıra çeşitli uluslararası kongrelerde Türkiye'yi temsil etti.
27 Mayıs 1960 askeri darbesinden sonra Millî Birlik Komitesi tarafından Demokrat Parti ile yakın ilişkileri olduğu için "sakıncalı" bulunarak çeşitli üniversitelerden uzaklaştırılan 147'ler listesinde yer aldı. Bir yıl sonra 147'lerin tekrar üniversiteye dönmelerine imkan sağlayan özel kanun çıkarmasına rağmen bunu kabul etmedi, 1961'de emekli oldu.
Ekim 1961 seçimlerinde Adalet Partisi (AP) listesinden bağımsız Samsun Senatörü seçildi. Cumhurbaşkanlığına adaylığını koyması emekli Orgeneral Cemal Gürsel'in cumhurbaşkanlığında ısrar eden askeri kesimden gelen yoğun tepkilerle karşılaştı. Olası bir darbeyi önlemek için, seçimlere katılan CHP, AP, CKMP ve YTP partilerinin liderleri 24 Ekim 1961 tarihinde Cemal Gürsel ve askerler tarafından hazırlanan koşulları içeren protokolü imzaladılar. Aynı gece Başgil, Fahri Özdilek ve Sıtkı Ulay tarafından götürüldüğü Başbakanlıkta bazı Millî Birlik Komitesi üyesi subaylarca eğer Cumhurbaşkanlığına aday olursa "hayatınızı garanti edemeyiz" denilerek uyarıldıktan sonra Cumhurbaşkanlığı adaylığından çekildi ve Cumhuriyet Senatosu üyeliğinden de istifa ederek yurt dışına çıktı.
Bunu izleyen yıllarda Cenevre Üniversitesinde ders verdi, aynı üniversitede Türk Dili ve Türk Tarihi kürsülerine başkanlık yaptı.
1965'te Türkiye'ye dönen Prof. Ali Fuad Başgil, Adalet Partisinin tek başına hükûmet kurmasına imkan veren %52 oy oranıyla kazandığı 1965 seçimlerinde AP İstanbul milletvekili seçildi, anayasa komisyonu başkanlığı yaptı.
17 Nisan 1967 tarihinde İstanbul'daki evinde kalp krizi geçirerek öldü.
Kabri, Karacaahmet Mezarlığı'nda, Çiçekçi Camisi karşısındadır.
Hatırası
- 2005 yılında Çarşamba Anadolu Lisesi Ali Fuad Başgil'in adıyla kurulmuştur.
- 2007 yılında Kocaeli Ali Fuad Başgil Sosyal Bilimler Lisesi, Ali Fuad Başgil'in adıyla kurulmuştur.
- 2009 yılında Çarşamba'da yapılan köprü Ali Fuad Başgil Adıyla hizmete açılmıştır.
- 2012 yılında Çarşamba'da Hukuk Fakültesi ve İletişim Fakültesi Kampüsü Ali Fuad Başgil adıyla kurulmuştur ve aynı şehirde bir mahalleye de adı verilmiştir.
- Habipler-Topkapı tramvay hattı bölgesinde Ali Fuad Başgil isminde durak vardır.
- Çarşamba Belediyesi, Ali Fuad Başgil adına sempozyumlar düzenlemektedir.
Eserleri
- 1939: La Vie Juridique des Peuples (Belçika)
- 1938: Klasik Ferdî Hak ve Hürriyetler Nazariyesi ve Muasır Devletçilik Sistemi
- 1940: Esas Teşkilat Hukuku Dersleri (3 cilt)
- 1940: Türkiye İş Hukuku
- 1944: Vatandaşın Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne Müracaat Hakkı
- 1947: Hukukun Ana Müessese ve Meseleleri
- 1948: Cihan Sulhu ve İnsan Hakları
- 1948: Türkçe Meselesi
- 1948: Vatandaş Hürriyeti ve Bunun Teminatı
- 1949: Demokrasi ve Hürriyet
- 1949: Gençlerle Başbaşa
- 1954: Din ve Laiklik
- 1960: Vatandaş Hak ve Hürriyetlerinin Korunması ve Anayasamızın Eksiklikleri (2 cilt)
- 1963: 27 Mayıs İhtilâli ve Sebepleri
| Vikisöz'de Ali Fuad Başgil ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
Konuyla ilgili yayınlar
- Cavit Şadi Pehlivanoğlu Ord. Prof. Ali Fuad Başgil Sempozyumları Konuşması, 2011 (Prof. Dr. Cevdet Yılmaz, Ord. Prof. Ali Fuad Başgil Bildiriler Kitabı, s. 19, Çarşamba Belediyesi Kültür Yayınları, No: 1, Samsun, 2011)
- M. Kürşad Birinci, Hür Fikirleri Yayma Cemiyeti 18 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Aralık 2018, Liberte yayınları.
- Hür Fikirler: Aylık Fikir Mecmuası 18 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Aralık 2018, Liberte yayınları.
Kaynakça
- ^ Mehmet Ali Aybar anlatıyor: Bitmeyen Koşu, Uğur Mumcu, Cumhuriyet gazetesi, 9 Mart 1986, s. 6.
- ^ M. Kürşad Birinci (Aralık 2018). Hür Fikirleri Yayma Cemiyeti. Liberte yayınları. ss. 41-88. 18 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2022.
- ^ Hür Fikirler. Liberte yayınları. Aralık 2018. 18 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2022.
- ^ Mehmet Gökalp. Haksızlıklar Karşısında Susmayan Âlim: Ord. Prof. Ali Fuad Başgil. ss. 31, 63-70.
- ^ a b "12 Mart Belgeseli 1. Bölüm | Sancı | 32.Gün Arşivi". 12 Mart Belgeseli. 32. Gün Arşivi. 10 Mart 2017. 7 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Haziran 2020.
- ^ "'Siz dayatma görmemişsiniz Akşam Gazetesi Engin Ardıç köşe yazısı'". Akşam Gazetesi. 11 Nisan 2007. 11 Kasım 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Temmuz 2008.
- ^ "'TBMM Kütüphanesi ; Ali Fuad Başgil Eserleri'". TBMM Kütüphanesi. 25 Kasım 2008. Erişim tarihi: 25 Kasım 2008.[]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ali Fuad Basgil 1893 Carsamba Samsun 17 Nisan 1967 Istanbul Turk hukukcu ve siyasetci Istanbul Universitesi Hukuk Fakultesi anayasa profesoru senator ve milletvekili Cumhuriyet tarihinin ilk liberal kurulusu sayilan Hur Fikirler Cemiyeti kurucu baskani ve dernegin aylik yayin organi Hur Fikirler dergisinin sahibi Ali Fuad BasgilDogum1893 Carsamba Samsun Osmanli ImparatorluguOlum17 Nisan 1967 73 74 yaslarinda Istanbul TurkiyeOlum sebebiKalp kriziDefin yeriKaracaahmet Mezarligi IstanbulMilliyetTurkVatandaslikTurkiye CumhuriyetiEgitimHukuk Fakultesi Grenoble Hukuk Fakultesi ParisDinIslamKariyeriDaliAnayasa hukukuCalistigi kurumlarIstanbul Universitesi Hukuk Fakultesi Ankara Universitesi Siyasal Bilgiler FakultesiYasami ve kariyeriBabasi Halis Sukru Efendi annesi Fatma Hanim dir Dedesi Bolukbasiogullarindan Hafiz Ibrahim Efendi dir Ilkokulu Carsamba da okudu Lise ogrenimine Istanbul da basladi ve Paris te tamamladi Istanbul da okurken I Dunya Savasi nin cikmasiyla beraber egitimini yarida kesip 4 yildan fazla sure Kafkas Cephesinde subay olarak gorev yapti Istanbul a dondukten sonra bir muddet ticaret ile ugrastiktan sonra egitimini tamamlamak icin Paris e gitti Paris te once sonra gitti ve burada lise egitimini tamamladi Grenoble Universitesi Hukuk Fakultesini bitirdikten sonra doktorasini Paris Universitesi Hukuk Fakultesinde tamamladi Daha sonra Paris Edebiyat Fakultesi felsefe bolumu ile Paris Siyasi Ilimler Merkezinde de egitim gordu Ayrica Lahey Devletler Hukuku Akademisinin derslerine devam edip buradan da mezun oldu 1930 da Turkiye dondukten sonra bir sure Milli Egitim Bakanliginda calisti ve 1932 de Istanbul Universitesi Hukuk Fakultesinde anayasa profesorlugune getirildi Burada 28 yil gorev yapti Bu arada Hatay in bagimsizliga kavusmasindan sonra 1937 de Hatay Cumhuriyeti nin anayasasini hazirladi 1939 yilinda ordinaryus profesor unvanini aldi O siralarda sosyalist komunist goruslere sahip bir asistani olup 1960 li yillarda Turkiye Isci Partisi Genel Baskani olan Mehmet Ali Aybar hocasi Basgil hakkinda sunlari soylemistir Bilgili karsit goruslere tahammullu bir hocaydi Durkheim okulundandi Tarih sosyoloji derslerinde buyuk yer tutardi Savastan sonra Avrupa da demokrasiye karsi cikan sistemleri bu arada Sovyet rejimini ayrintili bicimde anlatirdi derslerinde Marksizm Leninizm okutulurdu Pratik kurlari bana birakmisti Ogrencilerle ameli calismalar yapardik Demokrasi fasizm Marksizm Leninizm uzerine Oteki kursulerin cogunda asistanlarin gorevi hocayla derse girmekten ibaretti Alman hocalara cevirmenlik yaparlardi 1947 de sik sik ozgurlukcu fikirler iceren makalelerinin yayinlandigi liberal demokrat egilimli Vatan gazetesinin sahibi ve basyazari Ahmet Emin Yalman ile birlikte Hur Fikirleri Yayma Cemiyeti nin kurulmasina onderlik edip Nisan 1950 de dini hak ve ozgurluklerin savunulmasi konusunda Ahmet Emin Yalman la gorus ayriligi nedeniyle istifa edinceye dek dernegin baskanligini yuruttu Dernegin gayri resmi yayin organi konumunda olan Vatan gazetesinin yani sira dernegin resmi yayin organi olarak Kasim 1948 Eylul 1949 arasinda 11 sayi cikabilen Ali Fuad Basgil in sahibi oldugu Hur Fikirler adli aylik fikir mecmuasi nda ozgurlukcu fikirleri savunan yazilari yayinlandi 1950 lerde akademik calismalarinin yani sira cesitli uluslararasi kongrelerde Turkiye yi temsil etti 27 Mayis 1960 askeri darbesinden sonra Milli Birlik Komitesi tarafindan Demokrat Parti ile yakin iliskileri oldugu icin sakincali bulunarak cesitli universitelerden uzaklastirilan 147 ler listesinde yer aldi Bir yil sonra 147 lerin tekrar universiteye donmelerine imkan saglayan ozel kanun cikarmasina ragmen bunu kabul etmedi 1961 de emekli oldu Ali Fuad Basgil in Karacaahmet Mezarligi ndaki kabri Istanbul Ekim 1961 secimlerinde Adalet Partisi AP listesinden bagimsiz Samsun Senatoru secildi Cumhurbaskanligina adayligini koymasi emekli Orgeneral Cemal Gursel in cumhurbaskanliginda israr eden askeri kesimden gelen yogun tepkilerle karsilasti Olasi bir darbeyi onlemek icin secimlere katilan CHP AP CKMP ve YTP partilerinin liderleri 24 Ekim 1961 tarihinde Cemal Gursel ve askerler tarafindan hazirlanan kosullari iceren protokolu imzaladilar Ayni gece Basgil Fahri Ozdilek ve Sitki Ulay tarafindan goturuldugu Basbakanlikta bazi Milli Birlik Komitesi uyesi subaylarca eger Cumhurbaskanligina aday olursa hayatinizi garanti edemeyiz denilerek uyarildiktan sonra Cumhurbaskanligi adayligindan cekildi ve Cumhuriyet Senatosu uyeliginden de istifa ederek yurt disina cikti Bunu izleyen yillarda Cenevre Universitesinde ders verdi ayni universitede Turk Dili ve Turk Tarihi kursulerine baskanlik yapti 1965 te Turkiye ye donen Prof Ali Fuad Basgil Adalet Partisinin tek basina hukumet kurmasina imkan veren 52 oy oraniyla kazandigi 1965 secimlerinde AP Istanbul milletvekili secildi anayasa komisyonu baskanligi yapti 17 Nisan 1967 tarihinde Istanbul daki evinde kalp krizi gecirerek oldu Kabri Karacaahmet Mezarligi nda Cicekci Camisi karsisindadir Hatirasi2005 yilinda Carsamba Anadolu Lisesi Ali Fuad Basgil in adiyla kurulmustur 2007 yilinda Kocaeli Ali Fuad Basgil Sosyal Bilimler Lisesi Ali Fuad Basgil in adiyla kurulmustur 2009 yilinda Carsamba da yapilan kopru Ali Fuad Basgil Adiyla hizmete acilmistir 2012 yilinda Carsamba da Hukuk Fakultesi ve Iletisim Fakultesi Kampusu Ali Fuad Basgil adiyla kurulmustur ve ayni sehirde bir mahalleye de adi verilmistir Habipler Topkapi tramvay hatti bolgesinde Ali Fuad Basgil isminde durak vardir Carsamba Belediyesi Ali Fuad Basgil adina sempozyumlar duzenlemektedir Eserleri1939 La Vie Juridique des Peuples Belcika 1938 Klasik Ferdi Hak ve Hurriyetler Nazariyesi ve Muasir Devletcilik Sistemi 1940 Esas Teskilat Hukuku Dersleri 3 cilt 1940 Turkiye Is Hukuku 1944 Vatandasin Turkiye Buyuk Millet Meclisi ne Muracaat Hakki 1947 Hukukun Ana Muessese ve Meseleleri 1948 Cihan Sulhu ve Insan Haklari 1948 Turkce Meselesi 1948 Vatandas Hurriyeti ve Bunun Teminati 1949 Demokrasi ve Hurriyet 1949 Genclerle Basbasa 1954 Din ve Laiklik 1960 Vatandas Hak ve Hurriyetlerinin Korunmasi ve Anayasamizin Eksiklikleri 2 cilt 1963 27 Mayis Ihtilali ve SebepleriVikisoz de Ali Fuad Basgil ile ilgili sozleri bulabilirsiniz Konuyla ilgili yayinlarCavit Sadi Pehlivanoglu Ord Prof Ali Fuad Basgil Sempozyumlari Konusmasi 2011 Prof Dr Cevdet Yilmaz Ord Prof Ali Fuad Basgil Bildiriler Kitabi s 19 Carsamba Belediyesi Kultur Yayinlari No 1 Samsun 2011 M Kursad Birinci Hur Fikirleri Yayma Cemiyeti 18 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Aralik 2018 Liberte yayinlari Hur Fikirler Aylik Fikir Mecmuasi 18 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Aralik 2018 Liberte yayinlari Kaynakca Mehmet Ali Aybar anlatiyor Bitmeyen Kosu Ugur Mumcu Cumhuriyet gazetesi 9 Mart 1986 s 6 M Kursad Birinci Aralik 2018 Hur Fikirleri Yayma Cemiyeti Liberte yayinlari ss 41 88 18 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2022 Hur Fikirler Liberte yayinlari Aralik 2018 18 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2022 Mehmet Gokalp Haksizliklar Karsisinda Susmayan Alim Ord Prof Ali Fuad Basgil ss 31 63 70 a b 12 Mart Belgeseli 1 Bolum Sanci 32 Gun Arsivi 12 Mart Belgeseli 32 Gun Arsivi 10 Mart 2017 7 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Haziran 2020 Siz dayatma gormemissiniz Aksam Gazetesi Engin Ardic kose yazisi Aksam Gazetesi 11 Nisan 2007 11 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Temmuz 2008 TBMM Kutuphanesi Ali Fuad Basgil Eserleri TBMM Kutuphanesi 25 Kasim 2008 Erisim tarihi 25 Kasim 2008 olu kirik baglanti