Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çarşamba, Karadeniz Bölgesi'nin Orta Karadeniz bölümünde bulunan Samsun iline bağlıdır. Nüfus açısından Samsun'un 4. büyük ilçesidir. Samsun ilinin doğusunda yer alır. Batıda Tekkeköy, doğuda Terme, güneyde Salıpazarı ve Ayvacık ilçeleriyle çevrilidir. İlçe merkezi Samsun'a 36 km uzaklıktadır. Yeşilırmak'ın Çarşamba Ovası'na çıktığı yer yakınında, ırmağın iki yakasında kurulmuş olan ilçe merkezinin adıdır.
| Çarşamba | |
|---|---|
 Çarşamba'dan bir görünüm (2007) | |
 İlçenin Samsun'daki konumu | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Samsun |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Doç. Dr. Şükrü Yıldırım |
| • Belediye başkanı | Hüseyin Dündar (Bağımsız) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 708,18 km² |
| Rakım | 15 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 138,840 |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| Posta kodu | 55500 |
| İl alan kodu | 0362 833 |
| İl plaka kodu | 55 |
Resmî site Çarşamba Kaymakamlığı Çarşamba Belediyesi | |
Bilinmesi gerekenler
- Adını aldığı Çarşamba Ovası'nın verimli topraklarının burada bulunması.
- 2017 yılında Bakanlar Kurulu kararı ile büyük ova koruma alanı olması.
- Türkiye'nin en büyük 2 akarsuyundan biri olan Yeşilırmak'ın bu ilçeden geçiyor olması.
- Ayvacık ilçesinin Çarşamba'dan ayrılması ile dağlık mahallesi kalmamıştır.
Tarihçe
Türk yerleşimi öncesi
Çarşamba yöresi, MÖ 4000'lerden itibaren bir yerleşim merkezidir ve Hitit-Frig egemenlikleri altında kalmıştır. Grek kaynaklarına göre Bafra ve Terme ile birlikte, Çarşamba ovasında da MÖ VIII. yüzyılda kadın savaşçılar yaşamıştır.[]
MÖ 670 yılında Amisos (Samsun) ticaret kolonisi kuran Miletoslu denizciler Yeşilırmak kıyılarına kadar uzanarak buralara sömürge kurdular. Bu sömürgelerden birisi olan Yeşilırmak'a “İris” Çarşamba'nın güneyinde kurşunlu oymağı ile Ordu mahallesinden oluşan sömürgelerine ‘Miskire' dediler.
MÖ Vl. yüzyılda Persler'in egemenliğine girdi.
MÖ 63 yılında Roma İmparatorluğu'na bağlandı. Roma İmparatorluğu'nun MS 39 yılında ikiye ayrılmasından sonra Bizanslıların (Doğu Roma) egemenliğinde kalmıştır. Bu durum 1200'lere kadar devam etti.
Selçuklu dönemi
Selçuklu Sultanı II. Kılıç Arslan Ülkesini 1185 yılında 11 oğlu arasında taksim ettiğinde yöre Rüknettin Süleyman Şah'ın payına düştü.
Anadolu Selçuklu Devleti'nin dağılmasından sonra Samsun yöresinde "Canik Beyleri" adıyla yeni idari beylikler oluştu. Bunlar beş tanedir ve biri de Çarşamba havalisinde hüküm süren Taceddinoğulları'dır. Çarşamba Canik Beylerinin merkezi durumundaydı. Bu Beyliklerin en kuvvetlisi olan Taceddinoğulları ilçenin bugünkü batı yakasında bulunan Sarıcalı mahallesinde oturur ve hükmederlerdi.
1071 Malazgirt Meydan Savaşı'ndan Sonra Anadolu'ya göç eden Çarşamba'ya gelip yerleşmiş ve daha sonra bulundukları yere "Porsuk mahallesi" adı vermişlerdir.
Eskiden şimdiki ilçenin yerinde Sarıcalı mahallesi ile Kuşdoğanlı köyleri bulunurdu.
Burada 1370 yılında büyük bir panayır kurulmuştur. Bu panayır, çarşamba günleri kurulduğu için “Çarşamba Pazarı” denmiştir (Çarşamba ismi buradan gelmiştir).[] Sarıcalı ve Kuşdoğanlı'nın ilk yerleri Çepnioğulları idi. Sonradan buraya Horasan'dan Türk aileleri yerleştirilmiştir.[]
Osmanlı dönemi
1428 yılında Osmanlı İmparatorluğu'na katılan Çarşamba, Yörgüç Paşa, Hoca Ali Paşa ve Hazinedaroğulları tarafından yönetilmiştir.
Çarşamba'da 1700'lü yıllarda Yeşilırmak'ın batı yakasında Hristiyan mahallesi de oluşmuştur. Samsun ve çevresi 1847'deki yönetsel bölünmede Sivas eyaletinden alınarak Trabzon eyaletine verildi. 1847‘de Trabzon eyaletinin Canik livasından başka merkez livası, Batum livası Gönye, Karahisar-ı şarki olmak üzere 4 livası daha vardı.[]
1870 tarihli Trabzon vilayet salnamesinde Çarşamba kaza olup 119 mahallesi 9200 hanesi ve 32153 erkek nüfusu vardı. Bu nüfusu ile Çarşamba Trabzon vilayetine bağlı Canik sancağının en büyük kazasıdır. Terme, Çarşamba'ya bağlı bir nahiyedir.
1870 Trabzon Vilayet Salnamesi'ne göre Çarşamba içesinde ilçe yönetimi üç meclis tarafından yürütülüyordu bunlar;
- Meclis-i idare (idare meclisi) olup başkanı, kaymakam
- Meclis-i deavi (davalar meclisi) başkanı, başkadı
- Meclis-i daire-i belediye (belediye idare meclisi) başkanı, belediye reisidir.
Bu idari yapılanma cumhuriyet dönemine kadar sürmüştür.
1882 Trabzon Vilayet Salnamesine göre Çarşamba Kazasının taşınmaz malları:
Hükûmet Konağı, 151 cami ve mescit, 1 türbe, 2 tekke, 21 çeşme, 3 hamam, 4 han, 417 dükkân, 251 değirmen, 1812 fırın, 4 fabrika, 2 köprü, 38 kilise, 13 medrese, 147 Müslüman mektebi, 3 Hristiyan mektebi, 62 Müslüman mezarlığı ve 16 Hristiyan mezarlığı idi.
1892'deki yönetsel bölümde Canik sancağı, Trabzon vilayetine bağlıydı. Bu dönemde Trabzon vilayetini; Merkez sancağı, Canik, Lazistan ve Gümüşhane sancakları oluşturuyordu.
Canik sancağının toplam 6 kazası sırası ile şunlardı: Merkez, Bafra, Ünye, Fatsa, Terme ve Çarşamba. Ladik, Köprü ve Havza bu dönemde Sivas vilayeti sınırları içerisinde idi. Canik sancağı,1896 ve 1903'teki yönetsel bölünmelerde de 1892'deki konumunu korudu.
Canik sancağı, II. Meşrutiyet'ten sonra Trabzon vilayetinden ayrılarak bağımsız sancak durumuna getirildi. Canik bağımsız sancağının bu dönemde; Merkez (Samsun), Ünye, Bafra, Terme, Çarşamba ve Fatsa olmak üzere toplam 6 kazası vardı. Ladik ile Köprü kazaları ise yine Sivas vilayetine bağlıydı. Canik bağımsız sancağının yönetsel konumu 1918'de de değişmedi.
I. Dünya Savaşı'ndan sonra 1920 yılında Ankara Hükûmeti tarafından görevlendirilen Osman Ağa, türeyen Rumların ve Ermenilerin dağlarda teşkil ettiği çeteleri imha etmiş bölgede emniyet ve asayişi kısmen sağlamış, bundan sonra da Çarşamba'ya yerleşim için göçler başlamıştır.
Çarşamba ilçesi, Trabzon iline bağlı Canik (Samsun) sancağının ilçesi olarak kurulmuş, Samsun bağımsız il olunca Samsun iline bağlı ilçe olarak yönetilmiştir.
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927 | 45.358 | 6.165 | 39.193 |
| 1935 | 58.505 | 7.062 | 51.443 |
| 1940 | 62.062 | 7.414 | 54.648 |
| 1945 | 70.441 | 8.010 | 62.431 |
| 1950 | 83.388 | 9.529 | 73.859 |
| 1955 | 94.866 | 10.398 | 84.468 |
| 1960 | 111.934 | 14.877 | 97.057 |
| 1965 | 129.425 | 18.003 | 111.422 |
| 1970 | 138.399 | 20.463 | 117.936 |
| 1975 | 153.266 | 23.973 | 129.293 |
| 1980 | 163.738 | 28.422 | 135.316 |
| 1985 | 175.829 | 34.189 | 141.640 |
| 1990 | 124.270 | 38.863 | 85.407 |
| 2000 | 131.194 | 49.189 | 82.005 |
| 2007 | 136.343 | 60.714 | 75.629 |
| 2008 | 138.290 | 58.966 | 79.324 |
| 2009 | 138.527 | 60.232 | 78.295 |
| 2010 | 137.362 | 61.124 | 76.238 |
| 2011 | 137.538 | 64.160 | 73.378 |
| 2012 | 136.802 | 65.385 | 71.417 |
| 2013 | 136.184 | 136.184 | veri yok |
| 2014 | 136.964 | 136.964 | veri yok |
| 2015 | 136.775 | 136.775 | veri yok |
| 2016 | 137.739 | 137.739 | veri yok |
| 2017 | 137.576 | 137.576 | veri yok |
| 2018 | 138.840 | 138.840 | veri yok |
| 2019 | 138.544 | 138.544 | veri yok |
| 2020 | 140.245 | 140.245 | veri yok |
| 2021 | 140.439 | 140.439 | veri yok |
| 2022 | 140.664 | 140.664 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Ağız
Çarşamba ilçesinde Doğu Karadeniz ve Orta Karadeniz Ağızlarının yanı sıra İstanbul Türkçesi de kullanılır.
Tarihî Eserleri
Camiler
Çarşamba ilçesindeki tarihi camiler çoğunlukla ahşap şekilde inşa edilmiş olup; dendrokronoloji yöntemi ile sadece Göğceli ve Şeyh Habil camilerinin yapım tarihi 13.yy olarak tespit edilmiştir. Geri kalan camiler, kitabesinde yer alan yazılara ya da mimari ve sanatsal özelliklerine bakılarak tarihlendirilmiştir.
| Cami | Konumu | Açıklama |
|---|---|---|
| Göğceli Camii | Çay mahallesi | Yapım yılı: 1206 |
| Şeyh Habil Camii | Yaycılar mahallesi | Yapım yılı: 1211. Ahşap olup yığma tekniği ile inşa edilmiştir. |
| Orduköy Camii | Orduköy mahallesi | 1420'lerde yaptırıldığı tahmin edilmektedir. |
| Süleyman Paşa Camii | Çay mahallesi | Yapım yılı: 1813 |
| Abdullah Paşa Camii | Sarıcalı Mahallesi | 19.yy'da inşa edilmiştir. |
| Rıdvan Bey Camii | Orta Mahalle | İlk olarak 1781 yılında inşa edilmiştir. Hazinedarzade Süleyman Paşa'nın kabrinin de yer aldığı bir hazire de bulunmaktadır. |
| Kuşhane Camii | Kuşhane mahallesi | 15-18. yy arası yaptırıldığı tahmin edilmektedir. |
| Turgutlu Camii | Turgutlu mahallesi | 19.yy'da yaptırıldığı tahmin edilmektedir. |
| Yukarıkavacık Camii | Yukarıkavacık mahallesi | 18.yy'da inşa edilmiştir. |
| Değirmenbaşı Camii | Kirazlıkçay mahallesi | Yapım yılı: 1908 |
| Yeni Halk (Keten) Camii | Orta mahallesi | Yapım yılı: 1941 |
| Konukluk Camii | Konukluk mahallesi | 20. yy ahşap çantı örneğidir. |
| Porsuk Cami | Porsuk mahallesi | Kitabesinde H.1276/ M.1860 yılında inşa edildiği yazmaktadır. Ancak cami içerisindeki süslemelerin 16. yy'a ait olduğu düşünülmektedir. |
| Paşayazı Camii | Paşayazı mahallesi | Yapım yılı: 1906 |
| Aşağıdonurlu Camii | A. Donurlu mahallesi | Yapım yılı 13. yy olarak tahmin edilmekte ancak kesinliği bulunmamaktadır. |
Türbeler (Tekkeler)
| Türbe | Konumu | Açıklama |
|---|---|---|
| Abdal Tekkesi | Gülören mahallesi | - |
| Çıban Tekkesi | Güzpınar mahallesi | - |
| Gazi Hasan Bey Türbesi | Orduköy mahallesi | Taceddinoğulları Beyliği'nin son temsilcilerinden olan Hüsâmeddin Hasan Bey'in kabri burada yer almaktadır. |
| Semail Tekkesi | Ahubaba mahallesi | Semail Baba adlı kişi medfun olup tekke önünde şehitlik olduğu kabul edilmektedir. |
| Sarılık Türbesi | Sefalı mahallesi | - |
| Sarı Tekke | Denizler mahallesi | - |
| Ülfi Tekkesi | Karaağaç mahallesi | Ahşap geçme tekniği ile yapılmıştır. |
| Yeşil Tekke | Beyyenice mahallesi | - |
| Yel Tekkesi | Yenikaracalı mahallesi | Ağrı ve sızı, yel girmesi hastalığına şifa bulmak amacı ile ziyaret edildiği söylenmektedir. |
Tarihi alanlar
| Tarihi Alan | Konumu | Açıklama |
|---|---|---|
| Eski Kent Kilisesi | Gülören mahallesi | Mahalle sınırları içerisinde yer almakta olan kilise kalıntılarının Bizans dönemine ait olduğu düşünülmektedir. |
| Orduköy Kalesi | Orduköy mahallesi | Yeşilırmak Nehri'ne doğru bakan hakim bir tepe üzerine kuruludur. Kale'ye dair en büyük kalıntı "L" şeklinde uzanan duvardır. Kale günümüzde fındık bahçesi içerisinde kalmaktadır. |
Höyükler
| Höyük | Konumu | Açıklama |
|---|---|---|
| Tepecik | Beyyenice mahallesi | İlk Tunç Çağı yerleşmesi vardır. Bu çağa ait çanak ve çömlek toplanmıştır. |
| Kilise Tepe | Beyyenice mahallesi | |
| Tünbü Tepe | Ayvacık |
Su değirmenleri
| Değirmen | Konumu | Açıklama |
|---|---|---|
| Su Değirmeni | Kirazlıkçay mahallesi | 1800'lü yıllarda yaptırılmış olup 1982 yılına dek faaliyet göstermiştir. Günümüzde "Paşa Değirmeni" adıyla nostaljik olarak varlığını sürdürmektedir. |
| Yeşildere mahallesi | Geçmişinin 800 yıl öncesine dayandığı söylenmektedir. | |
| Gülören mahallesi | - | |
| Konuluk mahallesi | - | |
| Porsuk mahallesi | - | |
| Eğridere mahallesi | - |
Anıt Ağaçlar
Anıtlar Kurulu tarafından tescillenip koruma altına alınan 9 adet ağaç bulunmaktadır.
| Türü | Konumu | Açıklama |
|---|---|---|
| Çınar | Kirazlıkçay Mahalelsi | Değirmenbaşı'ndaki meşhur değirmenin su olukları üzerindeki bu çınarın altında Arap Dede'nin mezarı bulunduğuna inanılmaktadır |
| Çay Mahallesi | 3 ana daldan oluşmaktadır. | |
| Hasbahçe Mahallesi | Göğceli Mezarlığı içerisindedir. | |
| Bafracalı Mahallesi | 3 ana daldan oluşmakta olup heybetli bir görüntüye sahiptir. | |
| Kızılot Mahallesi | İri ve tek bir gövdeye sahip olup sık dallıdır. | |
| Dişbudak | Kızılot Mahallesi | 1864 yılında Kafkasya'dan Türkiye'ye göçün simgesi olarak dikilmiştir. Köy sınırları içerisinde 3 adet dişbudak ağacı bulunmaktadır. |
| Meşe | Yaycılar Mahallesi | Şeyh Habil Camii mezarlığı içerisinde bulunmaktadır. Gövdesi vazodaki bir çiçeği andırır. |
Mağaralar
| Tür | Konumu | Açıklama |
|---|---|---|
| Mağara | Kestanepınar Mahallesi | Antik döneme aittir. |
| Mağara | Ulupınar Mahallesi |
Göğceli Camii
Göğceli Mezarlığı içinde yer alan cami Anadolu ahşap mimarisinin örneklerinden birisidir. 1206 yılında yapılan caminin giriş revakları 1335 yılında onarım geçirmiştir. Göğceli Camii tek bir tane çivi kullanılmadan inşa edilmiştir. Bu yüzden halkı arasında Çivisiz Camii olarak da anılır.
Tarihi Çarşamba Köprüsü
Tarihi Çarşamba Köprüsü 1890'lı yıllara kadar aktif olarak kullanılmıştır ve Yeşilırmak'ın üzerine kurulmuştur. Tahtadan yapılmış olan köprü, zayıf yapısı nedeniyle sık sık yıkılmaktaydı. 1914 yılında köprüden geçiş ücreti 45 kuruş olmuştur.
1930 yılında Samsun gezisinde Çarşamba'yı da gezen Atatürk, ilçeye daha modern bir köprünün yapılması amacıyla zemin etüdü çalışmalarının yapılmasını onaylamıştır. Köprü 1931 yılında tamamlanmıştır ve günümüzde trafiğe kapalı şekilde kullanılmaktadır.
Büyük Bedesten
Orta Mahalle sınırları içerisinde yer alan bu yapı, 1826 yılında inşa edilmiştir. İki katlıdır. İnşasından sonra kuyumcular çarşısı olarak faaliyet göstermiştir. Güneybatı ve Kuzeydoğu cephesinde olmak üzere iki girişi vardır. Orta kısmı tonozlu bir koridordan oluşmaktadır. Çarşı bugün ticari işletmelerce kullanılmakta olup bakımsız haldedir.
Tarihi Hamam
Diğer adıyla "Tarihi Gelin Hamamı". 17. veya 18. yy. Osmanlı dönemine ait bu yapı bir camekan (soyunmalık) ve üç adet odadan oluşmakta olup odaların üstü delikli kubbelerle kaplıdır. Konumu itibarıyla merkezi bir alanda olup Yeşilırmak'ın kıyı kenarında bulunmaktadır.
Geleneksel Mimari
Çarşamba'da konut mimarisi köy ve şehirde farklılık göstermektedir. Köy tipi yerleşim yerlerinde ahşap çantı, hımış dolgu ve betonarme evlere rastlanmaktadır. Şehir içerisinde ise geleneksel konut mimarisi tek ya da iki katlı ahşap evler olarak görünmektedir. Varlıklı aileler tarafından yapılmış konak türü yapılar da mevcut olup bunların büyük kısmı taş işçiliğinin ön plana çıktığı iki katlı evlerden oluşmaktadır. Konak türü yapıların ana giriş kapısı ahşap olup; geniş merdiven ve balkona sahiptir. Çarşamba ilçe sınırları içerisinde koruma kararı olan 9 adet konut bulunmaktadır.
Atatürk'ün Çarşamba'ya Gelişi
Atatürk Çarşamba'yı iki defa ziyaret etmiştir. 16 Eylül 1924 tarihinde Samsun'a gelişinde Çarşamba'ya ilk ziyaretini yaptı. Bu esnada da 20 Eylül 1924 tarihinde Samsun-Çarşamba demir yolunun temelini attı. 24 Kasım 1930 tarihinde Çarşamba'ya ikinci kez gelen Atatürk, Türk Ocağında gençlerle bir sohbet toplantısı yapmıştır. Ayrılırken Çarşamba Türk Ocağı defterine "Çarşamba Türk Ocağı'nda tanıştığım gençlik, iftihara layıktır." düşüncelerini yazmıştır.
Doğal Gaz Hattı
Rusya'dan denizin altından gelen Mavi Akım doğal gaz hattının karaya çıktığı yer olan Durusu Terminali Çarşamba'nın Demirli Mahallesi'ne bağlı Durusu mevkidir. İlçe 2005 yılının sonunda o zamanın Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi tarafından da ziyaret edilmiştir.
Barajlar
Yeşilırmak üzerinde kurulu bulunan 2 tane baraj vardır.
Bunlar:
1 adet sulama barajı ile 1 adet HES yapımı devam etmektedir.
Abdal Deresi üzerinde de Gökçe Çakmak Barajı vardır.
Ulaşım
- Hava Yolu: Karadeniz Bölgesi'nin önemli havalimanı olan Çarşamba Havalimanı, Çarşamba ovasında bulunmaktadır. Her gün düzenli uçak seferleri mevcuttur. Havalimanından Bafaş ile yarım saatte Çarşamba merkeze ulaşılır.
- Kara Yolu: Karadeniz Sahil Yolu
![image]()
Çarşamba'dan geçmektedir. Bu yol sahilde değil de biraz içlerde yapılmıştır, böylece ulaşım kolaylığı sağlanmıştır. - Demir Yolu: İlçe 1920 tarihinde yapılan ve daha sonra revize edilen kısa bir tren yoluyla Samsun'a bağlanır. Bugün bu demir yolu mevcut değildir. Ayrıca Elektronik Yüksek Mühendisi Sabahattin Çelik tarafından geliştirilen makinistsiz tren projesinin çalışmaları burada yapılması planlanmakta ve Samsun-Çarşamba arasına bir hızlı tren uygulaması düşünülmektedir.
Kültür
Yemek Kültürü
- Yağlaş (Doğu Karadeniz'de kuymak denir.)
- Hamsi Buğulama
- Hamsi Tava
- Tirit: Kaz eti, pirinç ve açılmış yufka ile yapılır. Çarşamba'nın millî yiyeceği olarak görülen tirit, Çarşamba'dan Samsun'un diğer bölgelerine yayılmıştır.
- Keşkek: Çarşamba'da genellikle düğünlerde yapılan bir yiyecektir. Buğday, tavuk ya da kuzu eti ve tereyağı ile yapılır. Düğünlerde, ev davetlerinde yapılan bir yiyecektir. Buğday ve et birbirinin içine iyice yedirilir. Yapılışı Tavuk Göğsü tatlısını andırsa da ana yemek olarak verilir. Hazmı çok ağırdır. Şeker ve kolesterol hastalarının özellikle sakınması gerekir.
- Kıvratma: Bolca fındık ve yufka ile yapılan bir tatlı çeşididir. Bayramlarda çok yapılan yiyeceklerden biridir.
- Büryan: Genelde düğünlerde yapılan sulu et yemeği türüdür.
- Mısır Ekmeği: Bir çeşit mısır unu ekmeğidir.
- Mısır Çorbası: Tane mısırdan yapılan yoğurtla karıştırılarak tüketilen bir yemek.
- Karmaç: Mısır ekmeğinden yapılan bir çeşit yiyecektir. Tereyağı, daha sıcakken mısır ekmeği ve şeker karıştırılarak yapılır.
- Hamur Dolması: Pancar yapraklarından yapılan bir çeşit dolmadır. İçine malzeme olarak hamur konulur. Daha sonra bu dolma acı kırmızı biber ile kavrulur.
- Lepsi: Bir tür Çerkes yemeğidir. Tavuktan ve dövülmüş cevizden yapılır.
- Cızlama: Buğday unuyla yapılan ekmek türüdür.
- Poot: Mısır unu ve tereyağ ile yapılan bir yemek türüdür.
- Malakto: Yeşil fasulye ile yapılan içine dövülmüş ceviz, kinzi, biber atılarak yapılan daha çok yöredeki Gürcülere has bir yemek türüdür.
- Balcan Turşusu: Patlıcandan yapılmış çok güzel bir turşu çeşididir.
- Tiliman: Mısır unu ve pekmezden yapılan bir tatlı türüdür.
- Gaziyek Turşusu: Gaziyek bitkisi ile yapılan turşu çeşididir.
- Kırçan Kavurması: Bahçe kenarlarında çıkan dikenlerin kırmızı renkli bitkisidir. Soğan ve baharatla kavrularak yapılır. Turşusu da meşhurdur.
- Bastı: Yörede pancar denilen karalahanadan yapılan bir yemektir. Malzemeleri için de genelde kırık kullanılır. Bazen pirinç ve buğday kullanılabilir. Bol salçalı ya da kurutulmuş acı biber ayrı bir tat verir. Kaz ve ördek ikisiyle bambaşka bir lezzet alır.
Yumurta Topuk Ayakkabı ve Sekiz Köşe Kasket
Sekiz köşe kasket ve yumurta topuk ayakkabı, yaklaşık bir asırdır bölgede yaşayan erkekler tarafından giyimlerinde tercih ediliyor. Özellikle yumurta topuk ayakkabı ise tek parça deriden dikişsiz olarak el yapımı şeklinde üretiliyor. Ayakkabının ön ve arka tarafının yumurtaya benzer şekilde olması nedeniyle dikkat çekiyor. Ayakkabını topuk kısmının diğer erkek ayakkabılarına göre daha yüksek olması nedeniyle özellikle kısa boylu erkekler tarafından da tercih ediliyor. Yumurta topuk ayakkabı ve sekiz köşe kasketin Çarşambalı ustalar tarafından üretildikten sonra talep üzerine yurt dışına da sıkça gönderiliyor.
Notlar
- ^ Ayvacık ve Salıpazarı ilçelerinin kurulması ile nüfus azalmıştır.
Kaynakça
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g h
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Çarşamba Nüfusu - Samsun". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Samsun Çarşamba Nüfusu". nufusune.com.
- ^ Furtuna, Ç. & Ulusoy Binan, D. (2021). SAMSUN-ÇARŞAMBA’ DA ÇANTI TEKNİĞİ’NDE İNŞA EDİLMİŞ AHŞAP CAMİLERİN KORUNMALARINA YÖNELİK BELGELEME VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI . TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi , 0 (23) , 11-36 . DOI: 10.22520/tubaked.2021.23.001
- ^ . samsun.com.tr. 26 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2023.
- ^ "Orduköy Kalesi". kulturenvanteri.com. 5 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Haziran 2023.
- ^ . TRT Haber. 31 Ağustos 2018. 5 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2023.
- ^ Kızıltan, Zeynep. . Türk Tarih Kurumu. 16 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . Samsun İl KTB. 16 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "800 Yıllık Su Değirmeni İlgi Bekliyor". Milliyet. 24 Nisan 2016. 5 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Haziran 2023.
- ^ "Samsun Kültür Envanteri" (PDF). Samsun İl KTB. 16 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 15 Haziran 2021.
- ^ . samsun.com.tr. 26 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 5 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2016.
- ^ . 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2020.
- ^ . 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2020.
- ^ "Genel Bakış". DOKAP- Karadeniz Kültür Envanteri. 16 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Haziran 2021.
- ^ "Tarihi Gelin Hamamı". Samsun İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. 16 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Haziran 2021.
- ^ Yılmaz, Cevdet., (Ed.) (2014). Çarşamba Araştırmaları (PDF). Samsun: Çarşamba Belediyesi. ss. 292-294. 5 Haziran 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 5 Haziran 2023.
- ^ "Putin, 'Karadeniz Doğalgaz Zaferi'ni kutlamaya geliyor". Hürriyet (gazete).
- ^ "SAMSUN Yumurta topuk ayakkabı ile 8 köşe kasketin heykeline ilgi - Haber". Haberler.com. Erişim tarihi: 24 Haziran 2020.
Dış bağlantılar
- YerelNet 23 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Carsamba Karadeniz Bolgesi nin Orta Karadeniz bolumunde bulunan Samsun iline baglidir Nufus acisindan Samsun un 4 buyuk ilcesidir Samsun ilinin dogusunda yer alir Batida Tekkekoy doguda Terme guneyde Salipazari ve Ayvacik ilceleriyle cevrilidir Ilce merkezi Samsun a 36 km uzakliktadir Yesilirmak in Carsamba Ovasi na ciktigi yer yakininda irmagin iki yakasinda kurulmus olan ilce merkezinin adidir CarsambaIlceCarsamba dan bir gorunum 2007 Ilcenin Samsun daki konumuIlce sinirlari haritasiUlkeTurkiyeIlSamsunCografi bolgeKaradeniz BolgesiIdare KaymakamDoc Dr Sukru Yildirim Belediye baskaniHuseyin Dundar Bagimsiz Yuzolcumu Toplam708 18 km Rakim15 mNufus 2018 Toplam138 840 Kir Sehir Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Posta kodu55500Il alan kodu0362 833Il plaka kodu55Resmi site Carsamba KaymakamligiCarsamba Belediyesi Bilinmesi gerekenler Adini aldigi Carsamba Ovasi nin verimli topraklarinin burada bulunmasi 2017 yilinda Bakanlar Kurulu karari ile buyuk ova koruma alani olmasi Turkiye nin en buyuk 2 akarsuyundan biri olan Yesilirmak in bu ilceden geciyor olmasi Ayvacik ilcesinin Carsamba dan ayrilmasi ile daglik mahallesi kalmamistir TarihceTurk yerlesimi oncesi Carsamba yoresi MO 4000 lerden itibaren bir yerlesim merkezidir ve Hitit Frig egemenlikleri altinda kalmistir Grek kaynaklarina gore Bafra ve Terme ile birlikte Carsamba ovasinda da MO VIII yuzyilda kadin savascilar yasamistir kaynak belirtilmeli MO 670 yilinda Amisos Samsun ticaret kolonisi kuran Miletoslu denizciler Yesilirmak kiyilarina kadar uzanarak buralara somurge kurdular Bu somurgelerden birisi olan Yesilirmak a Iris Carsamba nin guneyinde kursunlu oymagi ile Ordu mahallesinden olusan somurgelerine Miskire dediler MO Vl yuzyilda Persler in egemenligine girdi MO 63 yilinda Roma Imparatorlugu na baglandi Roma Imparatorlugu nun MS 39 yilinda ikiye ayrilmasindan sonra Bizanslilarin Dogu Roma egemenliginde kalmistir Bu durum 1200 lere kadar devam etti Selcuklu donemi Selcuklu Sultani II Kilic Arslan Ulkesini 1185 yilinda 11 oglu arasinda taksim ettiginde yore Ruknettin Suleyman Sah in payina dustu Anadolu Selcuklu Devleti nin dagilmasindan sonra Samsun yoresinde Canik Beyleri adiyla yeni idari beylikler olustu Bunlar bes tanedir ve biri de Carsamba havalisinde hukum suren Taceddinogullari dir Carsamba Canik Beylerinin merkezi durumundaydi Bu Beyliklerin en kuvvetlisi olan Taceddinogullari ilcenin bugunku bati yakasinda bulunan Saricali mahallesinde oturur ve hukmederlerdi 1071 Malazgirt Meydan Savasi ndan Sonra Anadolu ya goc eden Carsamba ya gelip yerlesmis ve daha sonra bulunduklari yere Porsuk mahallesi adi vermislerdir Eskiden simdiki ilcenin yerinde Saricali mahallesi ile Kusdoganli koyleri bulunurdu Burada 1370 yilinda buyuk bir panayir kurulmustur Bu panayir carsamba gunleri kuruldugu icin Carsamba Pazari denmistir Carsamba ismi buradan gelmistir kaynak belirtilmeli Saricali ve Kusdoganli nin ilk yerleri Cepniogullari idi Sonradan buraya Horasan dan Turk aileleri yerlestirilmistir kaynak belirtilmeli Osmanli donemi 1428 yilinda Osmanli Imparatorlugu na katilan Carsamba Yorguc Pasa Hoca Ali Pasa ve Hazinedarogullari tarafindan yonetilmistir Carsamba da 1700 lu yillarda Yesilirmak in bati yakasinda Hristiyan mahallesi de olusmustur Samsun ve cevresi 1847 deki yonetsel bolunmede Sivas eyaletinden alinarak Trabzon eyaletine verildi 1847 de Trabzon eyaletinin Canik livasindan baska merkez livasi Batum livasi Gonye Karahisar i sarki olmak uzere 4 livasi daha vardi kaynak belirtilmeli 1870 tarihli Trabzon vilayet salnamesinde Carsamba kaza olup 119 mahallesi 9200 hanesi ve 32153 erkek nufusu vardi Bu nufusu ile Carsamba Trabzon vilayetine bagli Canik sancaginin en buyuk kazasidir Terme Carsamba ya bagli bir nahiyedir 1870 Trabzon Vilayet Salnamesi ne gore Carsamba icesinde ilce yonetimi uc meclis tarafindan yurutuluyordu bunlar Meclis i idare idare meclisi olup baskani kaymakam Meclis i deavi davalar meclisi baskani baskadi Meclis i daire i belediye belediye idare meclisi baskani belediye reisidir Bu idari yapilanma cumhuriyet donemine kadar surmustur 1882 Trabzon Vilayet Salnamesine gore Carsamba Kazasinin tasinmaz mallari Hukumet Konagi 151 cami ve mescit 1 turbe 2 tekke 21 cesme 3 hamam 4 han 417 dukkan 251 degirmen 1812 firin 4 fabrika 2 kopru 38 kilise 13 medrese 147 Musluman mektebi 3 Hristiyan mektebi 62 Musluman mezarligi ve 16 Hristiyan mezarligi idi 1892 deki yonetsel bolumde Canik sancagi Trabzon vilayetine bagliydi Bu donemde Trabzon vilayetini Merkez sancagi Canik Lazistan ve Gumushane sancaklari olusturuyordu Canik sancaginin toplam 6 kazasi sirasi ile sunlardi Merkez Bafra Unye Fatsa Terme ve Carsamba Ladik Kopru ve Havza bu donemde Sivas vilayeti sinirlari icerisinde idi Canik sancagi 1896 ve 1903 teki yonetsel bolunmelerde de 1892 deki konumunu korudu Canik sancagi II Mesrutiyet ten sonra Trabzon vilayetinden ayrilarak bagimsiz sancak durumuna getirildi Canik bagimsiz sancaginin bu donemde Merkez Samsun Unye Bafra Terme Carsamba ve Fatsa olmak uzere toplam 6 kazasi vardi Ladik ile Kopru kazalari ise yine Sivas vilayetine bagliydi Canik bagimsiz sancaginin yonetsel konumu 1918 de de degismedi I Dunya Savasi ndan sonra 1920 yilinda Ankara Hukumeti tarafindan gorevlendirilen Osman Aga tureyen Rumlarin ve Ermenilerin daglarda teskil ettigi ceteleri imha etmis bolgede emniyet ve asayisi kismen saglamis bundan sonra da Carsamba ya yerlesim icin gocler baslamistir Carsamba ilcesi Trabzon iline bagli Canik Samsun sancaginin ilcesi olarak kurulmus Samsun bagimsiz il olunca Samsun iline bagli ilce olarak yonetilmistir NufusYil Toplam Sehir Kir1927 45 358 6 165 39 1931935 58 505 7 062 51 4431940 62 062 7 414 54 6481945 70 441 8 010 62 4311950 83 388 9 529 73 8591955 94 866 10 398 84 4681960 111 934 14 877 97 0571965 129 425 18 003 111 4221970 138 399 20 463 117 9361975 153 266 23 973 129 2931980 163 738 28 422 135 3161985 175 829 34 189 141 6401990 124 270 38 863 85 4072000 131 194 49 189 82 0052007 136 343 60 714 75 6292008 138 290 58 966 79 3242009 138 527 60 232 78 2952010 137 362 61 124 76 2382011 137 538 64 160 73 3782012 136 802 65 385 71 4172013 136 184 136 184 veri yok2014 136 964 136 964 veri yok2015 136 775 136 775 veri yok2016 137 739 137 739 veri yok2017 137 576 137 576 veri yok2018 138 840 138 840 veri yok2019 138 544 138 544 veri yok2020 140 245 140 245 veri yok2021 140 439 140 439 veri yok2022 140 664 140 664 veri yok Not Buyuksehir yasasi nedeniyle koyler mahalle statusune gectiginden 2013 ten itibaren kir nufusu tabloda yer almamistir AgizCarsamba ilcesinde Dogu Karadeniz ve Orta Karadeniz Agizlarinin yani sira Istanbul Turkcesi de kullanilir Tarihi EserleriCamiler Carsamba ilcesindeki tarihi camiler cogunlukla ahsap sekilde insa edilmis olup dendrokronoloji yontemi ile sadece Gogceli ve Seyh Habil camilerinin yapim tarihi 13 yy olarak tespit edilmistir Geri kalan camiler kitabesinde yer alan yazilara ya da mimari ve sanatsal ozelliklerine bakilarak tarihlendirilmistir Cami Konumu AciklamaGogceli Camii Cay mahallesi Yapim yili 1206Seyh Habil Camii Yaycilar mahallesi Yapim yili 1211 Ahsap olup yigma teknigi ile insa edilmistir Ordukoy Camii Ordukoy mahallesi 1420 lerde yaptirildigi tahmin edilmektedir Suleyman Pasa Camii Cay mahallesi Yapim yili 1813Abdullah Pasa Camii Saricali Mahallesi 19 yy da insa edilmistir Ridvan Bey Camii Orta Mahalle Ilk olarak 1781 yilinda insa edilmistir Hazinedarzade Suleyman Pasa nin kabrinin de yer aldigi bir hazire de bulunmaktadir Kushane Camii Kushane mahallesi 15 18 yy arasi yaptirildigi tahmin edilmektedir Turgutlu Camii Turgutlu mahallesi 19 yy da yaptirildigi tahmin edilmektedir Yukarikavacik Camii Yukarikavacik mahallesi 18 yy da insa edilmistir Degirmenbasi Camii Kirazlikcay mahallesi Yapim yili 1908Yeni Halk Keten Camii Orta mahallesi Yapim yili 1941Konukluk Camii Konukluk mahallesi 20 yy ahsap canti ornegidir Porsuk Cami Porsuk mahallesi Kitabesinde H 1276 M 1860 yilinda insa edildigi yazmaktadir Ancak cami icerisindeki suslemelerin 16 yy a ait oldugu dusunulmektedir Pasayazi Camii Pasayazi mahallesi Yapim yili 1906Asagidonurlu Camii A Donurlu mahallesi Yapim yili 13 yy olarak tahmin edilmekte ancak kesinligi bulunmamaktadir Turbeler Tekkeler Turbe Konumu AciklamaAbdal Tekkesi Guloren mahallesi Ciban Tekkesi Guzpinar mahallesi Gazi Hasan Bey Turbesi Ordukoy mahallesi Taceddinogullari Beyligi nin son temsilcilerinden olan Husameddin Hasan Bey in kabri burada yer almaktadir Semail Tekkesi Ahubaba mahallesi Semail Baba adli kisi medfun olup tekke onunde sehitlik oldugu kabul edilmektedir Sarilik Turbesi Sefali mahallesi Sari Tekke Denizler mahallesi Ulfi Tekkesi Karaagac mahallesi Ahsap gecme teknigi ile yapilmistir Yesil Tekke Beyyenice mahallesi Yel Tekkesi Yenikaracali mahallesi Agri ve sizi yel girmesi hastaligina sifa bulmak amaci ile ziyaret edildigi soylenmektedir Tarihi alanlar Tarihi Alan Konumu AciklamaEski Kent Kilisesi Guloren mahallesi Mahalle sinirlari icerisinde yer almakta olan kilise kalintilarinin Bizans donemine ait oldugu dusunulmektedir Ordukoy Kalesi Ordukoy mahallesi Yesilirmak Nehri ne dogru bakan hakim bir tepe uzerine kuruludur Kale ye dair en buyuk kalinti L seklinde uzanan duvardir Kale gunumuzde findik bahcesi icerisinde kalmaktadir Hoyukler Hoyuk Konumu AciklamaTepecik Beyyenice mahallesi Ilk Tunc Cagi yerlesmesi vardir Bu caga ait canak ve comlek toplanmistir Kilise Tepe Beyyenice mahallesiTunbu Tepe AyvacikSu degirmenleri Degirmen Konumu AciklamaSu Degirmeni Kirazlikcay mahallesi 1800 lu yillarda yaptirilmis olup 1982 yilina dek faaliyet gostermistir Gunumuzde Pasa Degirmeni adiyla nostaljik olarak varligini surdurmektedir Yesildere mahallesi Gecmisinin 800 yil oncesine dayandigi soylenmektedir Guloren mahallesi Konuluk mahallesi Porsuk mahallesi Egridere mahallesi Anit Agaclar Anitlar Kurulu tarafindan tescillenip koruma altina alinan 9 adet agac bulunmaktadir Turu Konumu AciklamaCinar Kirazlikcay Mahalelsi Degirmenbasi ndaki meshur degirmenin su oluklari uzerindeki bu cinarin altinda Arap Dede nin mezari bulunduguna inanilmaktadirCay Mahallesi 3 ana daldan olusmaktadir Hasbahce Mahallesi Gogceli Mezarligi icerisindedir Bafracali Mahallesi 3 ana daldan olusmakta olup heybetli bir goruntuye sahiptir Kizilot Mahallesi Iri ve tek bir govdeye sahip olup sik dallidir Disbudak Kizilot Mahallesi 1864 yilinda Kafkasya dan Turkiye ye gocun simgesi olarak dikilmistir Koy sinirlari icerisinde 3 adet disbudak agaci bulunmaktadir Mese Yaycilar Mahallesi Seyh Habil Camii mezarligi icerisinde bulunmaktadir Govdesi vazodaki bir cicegi andirir Magaralar Tur Konumu AciklamaMagara Kestanepinar Mahallesi Antik doneme aittir Magara Ulupinar MahallesiGogceli Camii Gogceli Mezarligi icinde yer alan cami Anadolu ahsap mimarisinin orneklerinden birisidir 1206 yilinda yapilan caminin giris revaklari 1335 yilinda onarim gecirmistir Gogceli Camii tek bir tane civi kullanilmadan insa edilmistir Bu yuzden halki arasinda Civisiz Camii olarak da anilir Gogceli Camii giris bolumu Tarihi Carsamba Koprusu Tarihi Carsamba Koprusu 1890 li yillara kadar aktif olarak kullanilmistir ve Yesilirmak in uzerine kurulmustur Tahtadan yapilmis olan kopru zayif yapisi nedeniyle sik sik yikilmaktaydi 1914 yilinda kopruden gecis ucreti 45 kurus olmustur 1930 yilinda Samsun gezisinde Carsamba yi da gezen Ataturk ilceye daha modern bir koprunun yapilmasi amaciyla zemin etudu calismalarinin yapilmasini onaylamistir Kopru 1931 yilinda tamamlanmistir ve gunumuzde trafige kapali sekilde kullanilmaktadir Buyuk Bedesten Orta Mahalle sinirlari icerisinde yer alan bu yapi 1826 yilinda insa edilmistir Iki katlidir Insasindan sonra kuyumcular carsisi olarak faaliyet gostermistir Guneybati ve Kuzeydogu cephesinde olmak uzere iki girisi vardir Orta kismi tonozlu bir koridordan olusmaktadir Carsi bugun ticari isletmelerce kullanilmakta olup bakimsiz haldedir Tarihi Hamam Diger adiyla Tarihi Gelin Hamami 17 veya 18 yy Osmanli donemine ait bu yapi bir camekan soyunmalik ve uc adet odadan olusmakta olup odalarin ustu delikli kubbelerle kaplidir Konumu itibariyla merkezi bir alanda olup Yesilirmak in kiyi kenarinda bulunmaktadir Geleneksel MimariCarsamba da konut mimarisi koy ve sehirde farklilik gostermektedir Koy tipi yerlesim yerlerinde ahsap canti himis dolgu ve betonarme evlere rastlanmaktadir Sehir icerisinde ise geleneksel konut mimarisi tek ya da iki katli ahsap evler olarak gorunmektedir Varlikli aileler tarafindan yapilmis konak turu yapilar da mevcut olup bunlarin buyuk kismi tas isciliginin on plana ciktigi iki katli evlerden olusmaktadir Konak turu yapilarin ana giris kapisi ahsap olup genis merdiven ve balkona sahiptir Carsamba ilce sinirlari icerisinde koruma karari olan 9 adet konut bulunmaktadir Ataturk un Carsamba ya GelisiAtaturk Carsamba ziyareti esnasinda beraberindekilerle Ataturk Carsamba yi iki defa ziyaret etmistir 16 Eylul 1924 tarihinde Samsun a gelisinde Carsamba ya ilk ziyaretini yapti Bu esnada da 20 Eylul 1924 tarihinde Samsun Carsamba demir yolunun temelini atti 24 Kasim 1930 tarihinde Carsamba ya ikinci kez gelen Ataturk Turk Ocaginda genclerle bir sohbet toplantisi yapmistir Ayrilirken Carsamba Turk Ocagi defterine Carsamba Turk Ocagi nda tanistigim genclik iftihara layiktir dusuncelerini yazmistir Dogal Gaz HattiRusya dan denizin altindan gelen Mavi Akim dogal gaz hattinin karaya ciktigi yer olan Durusu Terminali Carsamba nin Demirli Mahallesi ne bagli Durusu mevkidir Ilce 2005 yilinin sonunda o zamanin Rusya Devlet Baskani Vladimir Putin ve Italya Basbakani Silvio Berlusconi tarafindan da ziyaret edilmistir BarajlarYesilirmak uzerinde kurulu bulunan 2 tane baraj vardir Bunlar Hasan Ugurlu Baraji Suat Ugurlu Baraji 1 adet sulama baraji ile 1 adet HES yapimi devam etmektedir Abdal Deresi uzerinde de Gokce Cakmak Baraji vardir UlasimHava Yolu Karadeniz Bolgesi nin onemli havalimani olan Carsamba Havalimani Carsamba ovasinda bulunmaktadir Her gun duzenli ucak seferleri mevcuttur Havalimanindan Bafas ile yarim saatte Carsamba merkeze ulasilir Kara Yolu Karadeniz Sahil Yolu Carsamba dan gecmektedir Bu yol sahilde degil de biraz iclerde yapilmistir boylece ulasim kolayligi saglanmistir Demir Yolu Ilce 1920 tarihinde yapilan ve daha sonra revize edilen kisa bir tren yoluyla Samsun a baglanir Bugun bu demir yolu mevcut degildir Ayrica Elektronik Yuksek Muhendisi Sabahattin Celik tarafindan gelistirilen makinistsiz tren projesinin calismalari burada yapilmasi planlanmakta ve Samsun Carsamba arasina bir hizli tren uygulamasi dusunulmektedir KulturYemek Kulturu Yaglas Dogu Karadeniz de kuymak denir Hamsi Bugulama Hamsi Tava Tirit Kaz eti pirinc ve acilmis yufka ile yapilir Carsamba nin milli yiyecegi olarak gorulen tirit Carsamba dan Samsun un diger bolgelerine yayilmistir Keskek Carsamba da genellikle dugunlerde yapilan bir yiyecektir Bugday tavuk ya da kuzu eti ve tereyagi ile yapilir Dugunlerde ev davetlerinde yapilan bir yiyecektir Bugday ve et birbirinin icine iyice yedirilir Yapilisi Tavuk Gogsu tatlisini andirsa da ana yemek olarak verilir Hazmi cok agirdir Seker ve kolesterol hastalarinin ozellikle sakinmasi gerekir Kivratma Bolca findik ve yufka ile yapilan bir tatli cesididir Bayramlarda cok yapilan yiyeceklerden biridir Buryan Genelde dugunlerde yapilan sulu et yemegi turudur Misir Ekmegi Bir cesit misir unu ekmegidir Misir Corbasi Tane misirdan yapilan yogurtla karistirilarak tuketilen bir yemek Karmac Misir ekmeginden yapilan bir cesit yiyecektir Tereyagi daha sicakken misir ekmegi ve seker karistirilarak yapilir Hamur Dolmasi Pancar yapraklarindan yapilan bir cesit dolmadir Icine malzeme olarak hamur konulur Daha sonra bu dolma aci kirmizi biber ile kavrulur Lepsi Bir tur Cerkes yemegidir Tavuktan ve dovulmus cevizden yapilir Cizlama Bugday unuyla yapilan ekmek turudur Poot Misir unu ve tereyag ile yapilan bir yemek turudur Malakto Yesil fasulye ile yapilan icine dovulmus ceviz kinzi biber atilarak yapilan daha cok yoredeki Gurculere has bir yemek turudur Balcan Tursusu Patlicandan yapilmis cok guzel bir tursu cesididir Tiliman Misir unu ve pekmezden yapilan bir tatli turudur Gaziyek Tursusu Gaziyek bitkisi ile yapilan tursu cesididir Kircan Kavurmasi Bahce kenarlarinda cikan dikenlerin kirmizi renkli bitkisidir Sogan ve baharatla kavrularak yapilir Tursusu da meshurdur Basti Yorede pancar denilen karalahanadan yapilan bir yemektir Malzemeleri icin de genelde kirik kullanilir Bazen pirinc ve bugday kullanilabilir Bol salcali ya da kurutulmus aci biber ayri bir tat verir Kaz ve ordek ikisiyle bambaska bir lezzet alir Yumurta Topuk Ayakkabi ve Sekiz Kose Kasket Sekiz kose kasket ve yumurta topuk ayakkabi yaklasik bir asirdir bolgede yasayan erkekler tarafindan giyimlerinde tercih ediliyor Ozellikle yumurta topuk ayakkabi ise tek parca deriden dikissiz olarak el yapimi seklinde uretiliyor Ayakkabinin on ve arka tarafinin yumurtaya benzer sekilde olmasi nedeniyle dikkat cekiyor Ayakkabini topuk kisminin diger erkek ayakkabilarina gore daha yuksek olmasi nedeniyle ozellikle kisa boylu erkekler tarafindan da tercih ediliyor Yumurta topuk ayakkabi ve sekiz kose kasketin Carsambali ustalar tarafindan uretildikten sonra talep uzerine yurt disina da sikca gonderiliyor Notlar Ayvacik ve Salipazari ilcelerinin kurulmasi ile nufus azalmistir Kaynakca Fasikul I Mufassal Neticeler Icmal Tablolari PDF 28 Tesrinevvel 1927 Umumi Nufus Tahriri DIE Erisim tarihi 28 Mayis 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link PDF 20 Ilktesrin 1935 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 20 Ilktesrin 1940 Genel Nufus Sayimi DIE 20 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Ekim 2016 PDF 21 Ekim 1945 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 22 Ekim 1950 Umumi Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1955 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1960 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2021 1965 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1970 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1975 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1980 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1985 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1990 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2000 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2007 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2008 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2009 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2010 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2011 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2012 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 20 Subat 2013 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2013 2013 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 15 Subat 2014 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2014 2014 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 10 Subat 2015 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2015 a b c d e f g h Merkezi Dagitim Sistemi html Dogrudan bir kaynak olmayip ilgili veriye ulasmak icin sorgulama yapilmalidir Turkiye Istatistik Kurumu Erisim tarihi 13 Nisan 2016 Carsamba Nufusu Samsun nufusu com Erisim tarihi 5 Subat 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Samsun Carsamba Nufusu nufusune com Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Furtuna C amp Ulusoy Binan D 2021 SAMSUN CARSAMBA DA CANTI TEKNIGI NDE INSA EDILMIS AHSAP CAMILERIN KORUNMALARINA YONELIK BELGELEME VE DEGERLENDIRME YAKLASIMI TUBA KED Turkiye Bilimler Akademisi Kultur Envanteri Dergisi 0 23 11 36 DOI 10 22520 tubaked 2021 23 001 samsun com tr 26 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Haziran 2023 Ordukoy Kalesi kulturenvanteri com 5 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Haziran 2023 TRT Haber 31 Agustos 2018 5 Mart 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Haziran 2023 Kiziltan Zeynep Turk Tarih Kurumu 16 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Samsun Il KTB 16 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi 800 Yillik Su Degirmeni Ilgi Bekliyor Milliyet 24 Nisan 2016 5 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Haziran 2023 Samsun Kultur Envanteri PDF Samsun Il KTB 16 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 15 Haziran 2021 samsun com tr 26 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi 5 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Temmuz 2016 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Haziran 2020 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Haziran 2020 Genel Bakis DOKAP Karadeniz Kultur Envanteri 16 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Haziran 2021 Tarihi Gelin Hamami Samsun Il Kultur ve Turizm Mudurlugu 16 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Haziran 2021 Yilmaz Cevdet Ed 2014 Carsamba Arastirmalari PDF Samsun Carsamba Belediyesi ss 292 294 5 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 5 Haziran 2023 KB1 bakim Editorler parametresini kullanan link Putin Karadeniz Dogalgaz Zaferi ni kutlamaya geliyor Hurriyet gazete SAMSUN Yumurta topuk ayakkabi ile 8 kose kasketin heykeline ilgi Haber Haberler com Erisim tarihi 24 Haziran 2020 Dis baglantilarYerelNet 23 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde