Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Şubat 2022) () |
Ali Rıza Paşa Rikabi (Arapça: علي رضا باشا الركابي, 1864 - 25 Mayıs 1943) modern Suriye'nin ilk başbakanı ve aynı zamanda Ürdün başbakanıydı.
| Rıza Paşa er-Rikabi رضا باشا الركابي 1299 (1883) İs.-17 | |
|---|---|
| 3. Mavera-i Ürdün Başbakanı | |
| Görev süresi 3 Mart 1924 - 26 Haziran 1926 | |
| Hükümdar | I. Abdullah |
| Yerine geldiği | |
| Yerine gelen | |
| Görev süresi 10 Mart 1922 - 1 Şubat 1923 | |
| Hükümdar | I. Abdullah |
| Yerine geldiği | |
| Yerine gelen | |
| 1. Suriye Başbakanı | |
| Görev süresi 9 Mart 1920 - 3 Mayıs 1920 | |
| Hükümdar | I. Faysal |
| Yerine geldiği | Makam kuruldu |
| Yerine gelen | Haşim el-Etâsî |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1864 Şam, Suriye Vilayeti, Osmanlı Suriyesi, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 25 Mayıs 1943 (78-79 yaşında) Şam, Suriye |
| Bitirdiği okul | Harbiye Mektebi |
Özet
Orta Doğu'da Osmanlı yönetiminin son aşamasında, Rikabi önemli mevkilere geldi. Osmanlı Türklerinin 1918'de Arap topraklarından ayrılmasından sonra, Mekke Emiri Şerif Hüseyin'in üçüncü oğlu Şehzade Faysal'ın yönetiminde Suriye tarihindeki ilk kabineyi kurdu. Daha sonra Ürdün'de başbakan olarak görev yaptığı iki dönem (1922 ve 1924-1926) sırasında Rikabi, Ürdün'ün idari ve mali sistemini kurdu. Ürdün başbakanı iken Fransız mandasına karşı 1925 Suriye İsyanı'nı destekledi.
Osmanlı dönemi
Ali Rıza Paşa er-Rikabi, ataları 17. yüzyılda Güney Irak'taki Rifai'den göç etmiş olan Şamlı bir aileden geliyordu. İlköğrenimini Rüşdiye Askeri Mektebinde tamamlayan Rikabi, ortaokulu Şam'da tamamladı. Okuldaki olağanüstü performansı, kendisine askeri mühendislik okuduğu ve sınıfının en genç üyesi olarak kurmay binbaşı rütbesiyle mezun olduğu İstanbul'daki Kara Harp Okuluna gönderilmek üzere tavsiyelerde bulundu. Daha sonra Osmanlı Ordusunun askeri komutanlığına ve Kudüs'e vali yardımcılığına getirildi. 1908'de Osmanlı Meşrutiyeti ilan edilince İstanbul'da özel şube başkanı olarak atandı. Oradan Medine-i Münevvere'ye nakledildi ve burada tümgeneralliğe terfi ettikten sonra vali ve askeri komutan olarak atandı. Daha sonra Bağdat askeri komutanı ve Basra valisi olarak Irak'a geçti.
Birinci Dünya Savaşı arifesinde Osmanlı Hükûmeti, diğer ordu komutanlarının yanı sıra Osmanlı'nın Alman müttefiki yanında savaşa katılması konusundaki görüşü hakkında ona danıştı. Rikabi, Osmanlı Ordusunun kötü durumunun, eski silahların, yetersiz mühimmatın ve zayıf eğitimin farkında olduğu için Osmanlı Hükûmeti'ne bu Avrupa ihtilafında tarafsız kalmasını tavsiye etti. Bu tavsiye, Jön Türklerin liderleri olan iktidardaki üçlü liderliğin (Enver, Talat ve Cemal) Rikabi'yi bir bozguncu olarak görmesine yol açtı; bu yüzden Rikabi ordudan emekliye ayrıldı. Jön Türklerin diğer subayları ve üyeleri, dostları ve müttefikleri olan Almanya'nın yanında savaşa girmek için hevesliydiler. Rikabi, görevden alındıktan sonra Şam'a döndüğünde Cemal Paşa, bilgi ve tecrübesini kullanmak ve yakın gözetim altında tutmak için onu Şam belediye başkanı ve savunma şefi olarak atadı. Rikabi, Osmanlı yönetimi altında Arap milliyetçiliğinin tohumlarını eken ilk iki gizli örgütün, yani "Genç Arap Cemiyeti" ve "Cemaat Cemiyeti"nin kurucularından biri olduğu için, şüpheleri savuşturmak için bu iki pozisyonu kabul etti.
Arap İsyanı (1916) ve Osmanlı'nın İngiliz ordusuna yenilmesinden sonra, müttefikler 1 Ekim 1918'de Kral Faysal ile Şam'a girdi ve Şam'da Suriye Arap Krallığı kuruldu. 3 Ekim 1918'de Ali Rikabi, Mekke Şerifi Hüseyin'in oğlu Kral Faysal'ın altında Suriye Arap Krallığı'nın askeri valisi ve Suriye Yönetim Kurulu başkanı (yani başbakan) olarak atandı.
İlk Suriye kabinesi
8 Mart 1920'de Birinci Suriye Konferansı (temsili organ) Suriye'nin bağımsızlığını ilan etti ve Faysal'ı kral ilan etti. Rikabi, Suriye'nin ilk başbakanı oldu. General Gouraud komutasındaki Fransız Ordusu, Lübnan'daki bir üsten Maysalun'da toplanan küçük bir Suriyeli gönüllü kuvvete saldırdı, onları yendi, Şam'a girdi, Suriye ve Lübnan üzerinde Fransız mandasını ilan etti ve Kral Faysal'ı derhal Suriye'den ayrılmaya zorladı.
Ürdün'de Rikabi
Rikabi artık Fransız mandası altında Suriye siyasetine katılamayacağını hissettiğinde, ailesini terk edip Şam'dan Mısır'a gitti ve Hicaz Kralı Hüseyin ile görüşmek için Mekke'ye gitti. İkincisi, Ürdün'e ilerlemesini ve ikinci oğlu Prens Abdullah'a, İngiliz mandası altında yeni kurulan Mavera-i Ürdün Prensliği'nin yönetiminde yardımcı olmasını istedi.
Amman'da Prens Abdullah, Mart 1922'de ilk Ürdün kabinesini kurması için Rikabi'yi görevlendirdi. Böylece - özellikle idari ve mali yönetimde - yeni devlet için uygun yasa ve yönetmelikleri belirleme görevini üstlendi. Aynı yılın ekim ayında, İngiltere ile Ürdün arasında bir anlaşmanın yürütülmesi ve orada Arap işleri ile ilgili görüşmelerin yapılması için Prens Abdullah'a Londra'ya kadar eşlik etti.
Prens Abdullah ayrıldıktan sonra Rikabi, Ürdün Hükûmeti'nin formülasyonu konusunda İngiliz yetkililerle bir anlaşmaya varmak için Londra'da kaldı. Rikabi, Britanya'nın devletin parlamenter bağımsızlığı için onayını almayı ve Ürdün'ü (İngiltere'nin Filistin'de bir Yahudi devleti kurmayı vadettiği) Balfour Deklarasyonu'ndan çıkarmayı başardı. Rikabi Ürdün'e döndükten sonra, Prens Abdullah bu anlaşmanın bazı şartlarına itiraz ederek Rikabi'yi istifaya zorladı.
1924'ün başlarında, Prens Abdullah, Ali Rikabi'yi yeni bir Ürdün kabinesi kurmaya davet etti, bu sefer Abdullah'ın kısa bir süre Suriye'de hüküm süren küçük kardeşi Irak Kralı Faysal'ın tavsiyesi üzerine yapıldı. Rikabi, kabinesinin tüm vatandaşlar arasında adaleti, ekonomik reformu, yetkin memurları istihdam etmeyi, yolsuzluğu ortadan kaldırmayı ve güvenliği sağlamayı amaçlayan programını açıkladı. Böyle bir program günümüzde ilkel gibi görünse de Osmanlı baskısı altında geçen ve ancak I. Dünya Savaşı'ndan sonra sona eren dört yüzyılın ardından yeni Arap devletlerinin kurulmasının ardından bir yenilikti.
Rikabi, Ürdün başbakanı olarak ikinci döneminde Fransız yönetimine karşı Suriye İsyanı'nı gizlice destekledi. Bu, Irak Kralı Faysal tarafından güçlü bir şekilde desteklendi. Faysal'ın ağabeyi Prens Abdullah; Suriye İsyanı için taktik planlar yapan, Ürdün'e Suriyelileri kabul eden ve Irak'ın Suriyeli savaşçılara yardımını kanalize eden başbakanı Rikabi'yi politikalarıyla ilgili konularda geçersiz kıldı.
Suriye İsyanı'nın Fransızlar tarafından bastırılmasından sonra Rikabi, Ürdün başbakanlığından istifa etti çünkü Prens Abdullah ile çalışması bir kez daha imkansız hale gelmişti.
Son yıllar
Rikabi 1926'da Ürdün'den ayrıldığında, Fransızlar Şam'a dönmeden önce birkaç yıl boyunca Suriye'ye girişini yasakladığı için Kudüs ve Hayfa'da birkaç yıl özel bir vatandaş olarak yaşadı. 1932'de Irak Kralı Faysal ile çabaları koordine etti, Kraliyet Partisi'ni kurdu ve Suriye devlet başkanlığına adaylığını koydu. Fransızlar rakibini ağır bir şekilde destekledi ve Rikabi seçimleri kaybetti.
Hayatının son on yılını evde, Fransızlar ve ajanlarının sürekli tacizi altında inzivada geçirdi. Sağlığı kısa sürede bozulmaya başladı ve Mayıs 1943'te yoksul bir adam olarak öldü.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Ürdün başbakanlığı internet sitesi 5 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ Harp Akademileri Komutanlığı, Harp Akademilerinin 120 Yılı, İstanbul, 1968, s. 146.
- ^ . Syrian History. Haykal Media. 22 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2017.
- ^ Tricolor and Crescent: France and the Islamic World. Greenwood Publishing Group. 2003. ss. 53-. ISBN . 13 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Şubat 2022.
- ^ The Arab Movements in World War I. Routledge. 5 Mart 2014. ss. 240-. ISBN . 19 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Şubat 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Ali Rikabi haber gazete kitap akademik JSTOR Subat 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Ali Riza Pasa Rikabi Arapca علي رضا باشا الركابي 1864 25 Mayis 1943 modern Suriye nin ilk basbakani ve ayni zamanda Urdun basbakaniydi Riza Pasa er Rikabi رضا باشا الركابي 1299 1883 Is 173 Mavera i Urdun BasbakaniGorev suresi 3 Mart 1924 26 Haziran 1926Hukumdar I AbdullahYerine geldigiYerine gelenGorev suresi 10 Mart 1922 1 Subat 1923Hukumdar I AbdullahYerine geldigiYerine gelen1 Suriye BasbakaniGorev suresi 9 Mart 1920 3 Mayis 1920Hukumdar I FaysalYerine geldigi Makam kurulduYerine gelen Hasim el EtasiKisisel bilgilerDogum 1864 Sam Suriye Vilayeti Osmanli Suriyesi Osmanli ImparatorluguOlum 25 Mayis 1943 78 79 yasinda Sam SuriyeBitirdigi okul Harbiye MektebiOzetOrta Dogu da Osmanli yonetiminin son asamasinda Rikabi onemli mevkilere geldi Osmanli Turklerinin 1918 de Arap topraklarindan ayrilmasindan sonra Mekke Emiri Serif Huseyin in ucuncu oglu Sehzade Faysal in yonetiminde Suriye tarihindeki ilk kabineyi kurdu Daha sonra Urdun de basbakan olarak gorev yaptigi iki donem 1922 ve 1924 1926 sirasinda Rikabi Urdun un idari ve mali sistemini kurdu Urdun basbakani iken Fransiz mandasina karsi 1925 Suriye Isyani ni destekledi Osmanli donemiAli Riza Pasa er Rikabi atalari 17 yuzyilda Guney Irak taki Rifai den goc etmis olan Samli bir aileden geliyordu Ilkogrenimini Rusdiye Askeri Mektebinde tamamlayan Rikabi ortaokulu Sam da tamamladi Okuldaki olaganustu performansi kendisine askeri muhendislik okudugu ve sinifinin en genc uyesi olarak kurmay binbasi rutbesiyle mezun oldugu Istanbul daki Kara Harp Okuluna gonderilmek uzere tavsiyelerde bulundu Daha sonra Osmanli Ordusunun askeri komutanligina ve Kudus e vali yardimciligina getirildi 1908 de Osmanli Mesrutiyeti ilan edilince Istanbul da ozel sube baskani olarak atandi Oradan Medine i Munevvere ye nakledildi ve burada tumgenerallige terfi ettikten sonra vali ve askeri komutan olarak atandi Daha sonra Bagdat askeri komutani ve Basra valisi olarak Irak a gecti Birinci Dunya Savasi arifesinde Osmanli Hukumeti diger ordu komutanlarinin yani sira Osmanli nin Alman muttefiki yaninda savasa katilmasi konusundaki gorusu hakkinda ona danisti Rikabi Osmanli Ordusunun kotu durumunun eski silahlarin yetersiz muhimmatin ve zayif egitimin farkinda oldugu icin Osmanli Hukumeti ne bu Avrupa ihtilafinda tarafsiz kalmasini tavsiye etti Bu tavsiye Jon Turklerin liderleri olan iktidardaki uclu liderligin Enver Talat ve Cemal Rikabi yi bir bozguncu olarak gormesine yol acti bu yuzden Rikabi ordudan emekliye ayrildi Jon Turklerin diger subaylari ve uyeleri dostlari ve muttefikleri olan Almanya nin yaninda savasa girmek icin hevesliydiler Rikabi gorevden alindiktan sonra Sam a dondugunde Cemal Pasa bilgi ve tecrubesini kullanmak ve yakin gozetim altinda tutmak icin onu Sam belediye baskani ve savunma sefi olarak atadi Rikabi Osmanli yonetimi altinda Arap milliyetciliginin tohumlarini eken ilk iki gizli orgutun yani Genc Arap Cemiyeti ve Cemaat Cemiyeti nin kurucularindan biri oldugu icin supheleri savusturmak icin bu iki pozisyonu kabul etti Arap Isyani 1916 ve Osmanli nin Ingiliz ordusuna yenilmesinden sonra muttefikler 1 Ekim 1918 de Kral Faysal ile Sam a girdi ve Sam da Suriye Arap Kralligi kuruldu 3 Ekim 1918 de Ali Rikabi Mekke Serifi Huseyin in oglu Kral Faysal in altinda Suriye Arap Kralligi nin askeri valisi ve Suriye Yonetim Kurulu baskani yani basbakan olarak atandi Ilk Suriye kabinesi8 Mart 1920 de Birinci Suriye Konferansi temsili organ Suriye nin bagimsizligini ilan etti ve Faysal i kral ilan etti Rikabi Suriye nin ilk basbakani oldu General Gouraud komutasindaki Fransiz Ordusu Lubnan daki bir usten Maysalun da toplanan kucuk bir Suriyeli gonullu kuvvete saldirdi onlari yendi Sam a girdi Suriye ve Lubnan uzerinde Fransiz mandasini ilan etti ve Kral Faysal i derhal Suriye den ayrilmaya zorladi Urdun de RikabiRikabi artik Fransiz mandasi altinda Suriye siyasetine katilamayacagini hissettiginde ailesini terk edip Sam dan Misir a gitti ve Hicaz Krali Huseyin ile gorusmek icin Mekke ye gitti Ikincisi Urdun e ilerlemesini ve ikinci oglu Prens Abdullah a Ingiliz mandasi altinda yeni kurulan Mavera i Urdun Prensligi nin yonetiminde yardimci olmasini istedi Amman da Prens Abdullah Mart 1922 de ilk Urdun kabinesini kurmasi icin Rikabi yi gorevlendirdi Boylece ozellikle idari ve mali yonetimde yeni devlet icin uygun yasa ve yonetmelikleri belirleme gorevini ustlendi Ayni yilin ekim ayinda Ingiltere ile Urdun arasinda bir anlasmanin yurutulmesi ve orada Arap isleri ile ilgili gorusmelerin yapilmasi icin Prens Abdullah a Londra ya kadar eslik etti Prens Abdullah ayrildiktan sonra Rikabi Urdun Hukumeti nin formulasyonu konusunda Ingiliz yetkililerle bir anlasmaya varmak icin Londra da kaldi Rikabi Britanya nin devletin parlamenter bagimsizligi icin onayini almayi ve Urdun u Ingiltere nin Filistin de bir Yahudi devleti kurmayi vadettigi Balfour Deklarasyonu ndan cikarmayi basardi Rikabi Urdun e dondukten sonra Prens Abdullah bu anlasmanin bazi sartlarina itiraz ederek Rikabi yi istifaya zorladi 1924 un baslarinda Prens Abdullah Ali Rikabi yi yeni bir Urdun kabinesi kurmaya davet etti bu sefer Abdullah in kisa bir sure Suriye de hukum suren kucuk kardesi Irak Krali Faysal in tavsiyesi uzerine yapildi Rikabi kabinesinin tum vatandaslar arasinda adaleti ekonomik reformu yetkin memurlari istihdam etmeyi yolsuzlugu ortadan kaldirmayi ve guvenligi saglamayi amaclayan programini acikladi Boyle bir program gunumuzde ilkel gibi gorunse de Osmanli baskisi altinda gecen ve ancak I Dunya Savasi ndan sonra sona eren dort yuzyilin ardindan yeni Arap devletlerinin kurulmasinin ardindan bir yenilikti Rikabi Urdun basbakani olarak ikinci doneminde Fransiz yonetimine karsi Suriye Isyani ni gizlice destekledi Bu Irak Krali Faysal tarafindan guclu bir sekilde desteklendi Faysal in agabeyi Prens Abdullah Suriye Isyani icin taktik planlar yapan Urdun e Suriyelileri kabul eden ve Irak in Suriyeli savascilara yardimini kanalize eden basbakani Rikabi yi politikalariyla ilgili konularda gecersiz kildi Suriye Isyani nin Fransizlar tarafindan bastirilmasindan sonra Rikabi Urdun basbakanligindan istifa etti cunku Prens Abdullah ile calismasi bir kez daha imkansiz hale gelmisti Son yillarRikabi 1926 da Urdun den ayrildiginda Fransizlar Sam a donmeden once birkac yil boyunca Suriye ye girisini yasakladigi icin Kudus ve Hayfa da birkac yil ozel bir vatandas olarak yasadi 1932 de Irak Krali Faysal ile cabalari koordine etti Kraliyet Partisi ni kurdu ve Suriye devlet baskanligina adayligini koydu Fransizlar rakibini agir bir sekilde destekledi ve Rikabi secimleri kaybetti Hayatinin son on yilini evde Fransizlar ve ajanlarinin surekli tacizi altinda inzivada gecirdi Sagligi kisa surede bozulmaya basladi ve Mayis 1943 te yoksul bir adam olarak oldu Ayrica bakinizUrdun basbakanlari listesiDis baglantilarUrdun basbakanligi internet sitesi 5 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca Harp Akademileri Komutanligi Harp Akademilerinin 120 Yili Istanbul 1968 s 146 Syrian History Haykal Media 22 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Agustos 2017 Tricolor and Crescent France and the Islamic World Greenwood Publishing Group 2003 ss 53 ISBN 978 0 275 97470 1 13 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Subat 2022 The Arab Movements in World War I Routledge 5 Mart 2014 ss 240 ISBN 978 1 135 19978 4 19 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Subat 2022