Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Moleküler biyolojide anlam, DNA ve RNA gibi nükleik asit moleküllerinde bulunan bilginin yönünün () başka nükleik asitlerle karşılaştırılmasında kullanılan bir kavramdır. Hangi bağlamda kullanıldığına bağlı olarak "anlam" terimi farklı manalara gelebilir. Bir manasıyla "anlam", bir nükleik asidin protein kodlama özelliğidir. Bir diğer manasıyla "anlam", tek iplikli RNA virüslerinde, viriondan çıkan genomik RNA'nın doğrudan protein kodlayabilme özelliğidir. "Antianlamlı" nükleik asitlerden söz edilince, anlamlı bir mRNA'nın ifadesini engelleyen, komplemanter dizili bir nükleik asit kastedilir.
DNA'da anlam
Bir DNA ipliği veya dizisinin RNA biçimi proteine çevriliyorsa veya çevrilebilirse, ona anlamlı (veya pozitif anlamlı) denir, komplemanter iplik veya diziye de antianlamlı (veya negatif anlamlı) denir. Bazen bunun yerine kodlayıcı iplik terimine de rastlanır.
DNA molekülünün bazı bölgeleri genleri kodlar; bu bölgelerdeki DNA dizisi genelde bir proteinin amino asit dizisini, proteini kodlayan mesajcı RNA (mRNA)'nın düzenleyici dizilerini, uçbirleştirme yerlerini ve diğer ayrıntıları belirleyen talimatları içerir. Bir hücrenin bu bilgiyi kullanabilmesi için, DNA'nın bir ipliği, ona komplemanter bir RNA zincirinin sentezlenmesi için kalıp görevi görür. Antianlamlı dizi içeren bu kalıp DNA ipliği, okunan iplik olarak adlandırılır, mRNA transkript içinse anlamlı dizi (antianlamlı dizinin komplemanı) denir. DNA çift iplikli olduğu için, anti anlamlı diziye komplemanter olan ipliğe yazılmayan iplik denir ve mRNA ile aynı anlamlı diziyi taşır (ama DNA'daki T bazları yerine RNA'da U bazları bulunur).
DNA iplik 1: anlamlı iplik
DNA iplik 2: antianlamlı iplik (kopyalanır) → RNA iplik (anlamlı)
RNA'da anlam
Virolojide, bir RNA virüs genomu pozitif anlamlı ("artı iplikli" de denir) veya negatif anlamlı ("eksi iplikli" de denir) olarak tarif edilebilir. Virüsler, genomlarının anlamına göre sınıflandırılırlar.
Pozitif anlam
Pozitif anlamlı viral RNA, bir viral RNA dizisinin doğrudan translasyon yoluyla viral proteinlere çevrilebileceği anlamına gelir. Dolayısıyla pozitif anlamlı RNA virüslerinde, viral RNA genomu viral mRNA'ya karşılık gelir ve doğrudan konak hücre tarafından çevrimi yapılır. Bu yüzden bazı pozitif anlamlı virüsler (örneğin Coronaviridae), virion içinde bir RNA polimeraz bulundurmazlar.
Negatif anlam
Negatif anlamlı viral RNA mRNA'ya komplemanterdir ve dolayısıyla bir RNA polimeraz tarafından pozitif anlamlı RNA'ya dönüştürülmesi gerekir. Negatif anlamlı RNA, DNA gibi, kodladığı mRNA'ya komplemanter bir diziye sahiptir. Bu RNA doğrudan proteine çevrilemez; önce pozitif anlamlı bir RNA olarak yazılır bu da mRNA olarak etkir. Bazı virüsler (örneğin influenza) negatif anlamlı genoma sahiptirler ve bu yüzden virionlarında bir RNA polimeraz bulundurmak zorundadırlar.
Çift anlam
Tek iplikli bir genom eğer hem pozitif anlamlı hem negatif anlamlı ise çift anlamlı denir. tek iplikli üç RNA parçası bulunur, bunların hem pozitif anlamlı hem negatif anlamlı kısımları vardır. de çift anlamlı genomu olan tek iplikli virüslerdir, iki RNA parçası çoğunlukla negatif anlamlı olmakla berber ikisinin de 5' uçları pozitif anlamlıdır.
Antianlamlı nükleik asitler
, endojen mRNA'ya komplemanter bir RNA molekülüdür. Bir diğer deyişle, mRNA'nın kodlayıcı ipliğine komplemanter olan, protein kodlamayan bir RNA'dır, bu bakımdan negatif anlamlı viral RNA'ya benzer. Benzer şekilde antianlamlı DNA da, mRNA'ya komplemanter bir DNA molekülüdür. Antianlamlı moleküller tamamlayıcı (komplemanter) nükleik asit iplikleri ile etkileşerek bir genin ifadesinde değişime neden olabilirler.
Antianlamlı moleküller kullanarak gen ifadesinin etkilenmesi genel olarak iki yolla olabilir: bunlar enzim bağımlı antianlam etkisi ve sterik engelleyici antianlam etkisidir.
Enzime bağımlı antianlam etkisinde, hedef mRNA ve onunla antianlamlı molekül, çift iplikli bir yapı oluşturmaları nedeniyle tarafından tanınır ve sindirilir. RNaz H tarafından sindirilebilen çift iplikli nükleik asit hibritlerini oluşturan antianlamlı nükleik asit, RNA, DNA veya nükleik asit olabilir. sisteminde bulunan sisteminde, meydana gelen çift zincirli RNA'nın enzim aracılıklı sindirimi, antianlam yoluyla gen ifadesi düzenlemesinin bir örneğidir. /siRNA sisteminde çift zincirli RNA yıkımı, enzime bağımlı antianlam etkisinin bir diğer örneğidir; anlam-antianlam ipliklerinin eşleşmesi yoluyla hedef mRNA tanımlanır ve (RISC) tarafından yıkıma uğrar. Bu mekanizmalar hücre tarafında gen ifadesinin denetiminde kullanılırlar. Hücreler 'yı doğal olarak üretebilirler, bu moleküller, komplemanter mRNA molekülleri ile etkileşerek onların ifadesini engelleyebilirler. Laboratuvarda da bir hücrenin içine sunî yolla antianlamlı mRNA kodlayan bir sokularak belli bir genin ifadesi engellenebilir.
Sterik engelleyici antianlam etkisi (RNaz-H'den bağımsız antianlam etkisi), mRNA'daki bir hedef diziye bağlanarak bu mRNA'nın hücresel süreçlerde normal şekilde kullanılmasını engeller. Örneğin mRNA'nın antianlamlı bir nükleik asitle hibritleşmesi, ribozomun ilerlemesine engel olarak protein biyosentezini engelleyebilir veya uçbirleştirme mekanizmasını bozabilir. Sterik engelleyici antianlam etkisi gösteren moleküller genelde sunî moleküllerdir, bunlar deneysel veya tıbbî amaçla belli bir genin ifadesini azaltmak için kullanılır. Bu amaç için kullanılan arasında , , ve sayılabilir. Bu tür aracılığıyla halen geliştirilmektedir; ABD'de Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) antianlamlı bir olan (vitravene) adlı ilacı insanda tedavi amaçlı kullanımını onaylamıştır.
Kaynakça
- ^ a b Prescott, L. (1993). Microbiology. Wm. C. Brown Publishers. ISBN .
- ^ . 1 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2005.
- ^ Y Eguchi, T Itoh, J Tomizawa (1991). "Antisense RNA". Annual Review of Biochemistry. Cilt 60. ss. 631-652. doi:10.1146/annurev.bi.60.070191.003215. 16 Eylül 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Haziran 2009.
- ^ Weiss, B. (ed.) (1997). Antisense Oligodeoxynucleotides and Antisense RNA : Novel Pharmacological and Therapeutic Agents. Boca Raton, FL: CRC Press.
Ayrıca bakınız
- DNA
- (Viral çoğalma)
- Transkripsiyon
- Translasyon
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Molekuler biyolojide anlam DNA ve RNA gibi nukleik asit molekullerinde bulunan bilginin yonunun baska nukleik asitlerle karsilastirilmasinda kullanilan bir kavramdir Hangi baglamda kullanildigina bagli olarak anlam terimi farkli manalara gelebilir Bir manasiyla anlam bir nukleik asidin protein kodlama ozelligidir Bir diger manasiyla anlam tek iplikli RNA viruslerinde viriondan cikan genomik RNA nin dogrudan protein kodlayabilme ozelligidir Antianlamli nukleik asitlerden soz edilince anlamli bir mRNA nin ifadesini engelleyen komplemanter dizili bir nukleik asit kastedilir DNA da anlamBir DNA ipligi veya dizisinin RNA bicimi proteine cevriliyorsa veya cevrilebilirse ona anlamli veya pozitif anlamli denir komplemanter iplik veya diziye de antianlamli veya negatif anlamli denir Bazen bunun yerine kodlayici iplik terimine de rastlanir DNA molekulunun bazi bolgeleri genleri kodlar bu bolgelerdeki DNA dizisi genelde bir proteinin amino asit dizisini proteini kodlayan mesajci RNA mRNA nin duzenleyici dizilerini ucbirlestirme yerlerini ve diger ayrintilari belirleyen talimatlari icerir Bir hucrenin bu bilgiyi kullanabilmesi icin DNA nin bir ipligi ona komplemanter bir RNA zincirinin sentezlenmesi icin kalip gorevi gorur Antianlamli dizi iceren bu kalip DNA ipligi okunan iplik olarak adlandirilir mRNA transkript icinse anlamli dizi antianlamli dizinin komplemani denir DNA cift iplikli oldugu icin anti anlamli diziye komplemanter olan iplige yazilmayan iplik denir ve mRNA ile ayni anlamli diziyi tasir ama DNA daki T bazlari yerine RNA da U bazlari bulunur DNA iplik 1 anlamli iplik DNA iplik 2 antianlamli iplik kopyalanir RNA iplik anlamli RNA da anlamVirolojide bir RNA virus genomu pozitif anlamli arti iplikli de denir veya negatif anlamli eksi iplikli de denir olarak tarif edilebilir Virusler genomlarinin anlamina gore siniflandirilirlar Pozitif anlam Pozitif anlamli viral RNA bir viral RNA dizisinin dogrudan translasyon yoluyla viral proteinlere cevrilebilecegi anlamina gelir Dolayisiyla pozitif anlamli RNA viruslerinde viral RNA genomu viral mRNA ya karsilik gelir ve dogrudan konak hucre tarafindan cevrimi yapilir Bu yuzden bazi pozitif anlamli virusler ornegin Coronaviridae virion icinde bir RNA polimeraz bulundurmazlar Negatif anlam Negatif anlamli viral RNA mRNA ya komplemanterdir ve dolayisiyla bir RNA polimeraz tarafindan pozitif anlamli RNA ya donusturulmesi gerekir Negatif anlamli RNA DNA gibi kodladigi mRNA ya komplemanter bir diziye sahiptir Bu RNA dogrudan proteine cevrilemez once pozitif anlamli bir RNA olarak yazilir bu da mRNA olarak etkir Bazi virusler ornegin influenza negatif anlamli genoma sahiptirler ve bu yuzden virionlarinda bir RNA polimeraz bulundurmak zorundadirlar Cift anlam Tek iplikli bir genom eger hem pozitif anlamli hem negatif anlamli ise cift anlamli denir tek iplikli uc RNA parcasi bulunur bunlarin hem pozitif anlamli hem negatif anlamli kisimlari vardir de cift anlamli genomu olan tek iplikli viruslerdir iki RNA parcasi cogunlukla negatif anlamli olmakla berber ikisinin de 5 uclari pozitif anlamlidir Antianlamli nukleik asitlerAnti anlamli DNA ipliginin protein cevrimini nasil engelleyebildiginin semasi endojen mRNA ya komplemanter bir RNA molekuludur Bir diger deyisle mRNA nin kodlayici ipligine komplemanter olan protein kodlamayan bir RNA dir bu bakimdan negatif anlamli viral RNA ya benzer Benzer sekilde antianlamli DNA da mRNA ya komplemanter bir DNA molekuludur Antianlamli molekuller tamamlayici komplemanter nukleik asit iplikleri ile etkileserek bir genin ifadesinde degisime neden olabilirler Antianlamli molekuller kullanarak gen ifadesinin etkilenmesi genel olarak iki yolla olabilir bunlar enzim bagimli antianlam etkisi ve sterik engelleyici antianlam etkisidir Enzime bagimli antianlam etkisinde hedef mRNA ve onunla antianlamli molekul cift iplikli bir yapi olusturmalari nedeniyle tarafindan taninir ve sindirilir RNaz H tarafindan sindirilebilen cift iplikli nukleik asit hibritlerini olusturan antianlamli nukleik asit RNA DNA veya nukleik asit olabilir sisteminde bulunan sisteminde meydana gelen cift zincirli RNA nin enzim aracilikli sindirimi antianlam yoluyla gen ifadesi duzenlemesinin bir ornegidir siRNA sisteminde cift zincirli RNA yikimi enzime bagimli antianlam etkisinin bir diger ornegidir anlam antianlam ipliklerinin eslesmesi yoluyla hedef mRNA tanimlanir ve RISC tarafindan yikima ugrar Bu mekanizmalar hucre tarafinda gen ifadesinin denetiminde kullanilirlar Hucreler yi dogal olarak uretebilirler bu molekuller komplemanter mRNA molekulleri ile etkileserek onlarin ifadesini engelleyebilirler Laboratuvarda da bir hucrenin icine suni yolla antianlamli mRNA kodlayan bir sokularak belli bir genin ifadesi engellenebilir Sterik engelleyici antianlam etkisi RNaz H den bagimsiz antianlam etkisi mRNA daki bir hedef diziye baglanarak bu mRNA nin hucresel sureclerde normal sekilde kullanilmasini engeller Ornegin mRNA nin antianlamli bir nukleik asitle hibritlesmesi ribozomun ilerlemesine engel olarak protein biyosentezini engelleyebilir veya ucbirlestirme mekanizmasini bozabilir Sterik engelleyici antianlam etkisi gosteren molekuller genelde suni molekullerdir bunlar deneysel veya tibbi amacla belli bir genin ifadesini azaltmak icin kullanilir Bu amac icin kullanilan arasinda ve sayilabilir Bu tur araciligiyla halen gelistirilmektedir ABD de Gida ve Ilac Idaresi FDA antianlamli bir olan vitravene adli ilaci insanda tedavi amacli kullanimini onaylamistir Kaynakca a b Prescott L 1993 Microbiology Wm C Brown Publishers ISBN 0 697 01372 3 1 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Nisan 2005 Y Eguchi T Itoh J Tomizawa 1991 Antisense RNA Annual Review of Biochemistry Cilt 60 ss 631 652 doi 10 1146 annurev bi 60 070191 003215 16 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Haziran 2009 Weiss B ed 1997 Antisense Oligodeoxynucleotides and Antisense RNA Novel Pharmacological and Therapeutic Agents Boca Raton FL CRC Press KB1 bakim Fazladan yazi yazar listesi link Ayrica bakinizDNA Viral cogalma Transkripsiyon Translasyon