Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azerbaycan'da kayıtlı dünyaca önemli mimari anıtların listesi, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun 2 Ağustos 2001 tarihli ve 132 sayılı kararıyla onaylanan ve Azerbaycan'da tescil edildiği belirtilen dünya çapında öneme sahip mimari anıtların listesidir. Listedeki en eski anıtlar, Kafkas Albanyası dönemine ait Kah ilçesi topraklarındaki Lekit tapınağı ve Şabran ilçesi topraklarındaki Çırakkale'dir. Listelenen eserlerin on ikisi UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde, on altısı ise rezerv (aday) listesinde yer almaktadır. Listelenen anıtlardan dokuzu kültürel, mimari ve tarihi rezervlerdir.
Liste
| № | Anıt | Adres | Kısa Açıklama | Resim | Koordinantları |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Ateşgahlar tapınağı | Bakü, Surahanı Rayonu | Tapınak, 18. yüzyılda Bakü yakınlarındaki Surahanı köyünde ateşperest Hintli tüccarlar - Persler tarafından inşa edilmiştir. Tapınağın en eski inşası olan ahır, MS 1713'e kadar uzanır ve merkezi tapınak, tüccar Kançanagara'nın fonlarıyla 1810'da inşa edilmiştir. |  | 40°24′55.59″G 50°0′31″B / 40.4154417°G 50.00861°B |
| 2 | İçerişehir | Bakü, Sebail Rayonu | Halk arasında "Kale" veya kısaca "Eski Şehir" olarak bilinen tarihi bölge "İçerişehir", Bakü'nün en eski kısmı ve aynı zamanda Tarih ve Mimari Koruma Alanıdır. Bakü'nün en eski bölgesi olan İçerişehir, iyi korunmuş kale duvarlarıyla çevrilidir. Koruma Alanının toprakları Tunç Çağı'ndan beri yerleşim görmektedir. Arkeolojik araştırmalar sonucunda bölgenin 8-9. Yüzyıllarda yoğun nüfuslu olduğu, burada zanaat ve ticaretin geliştiği belirlenmiştir. |  | 40°21′54.12″G 49°50′9.6″B / 40.3650333°G 49.836000°B |
| 2.1 | Muhammad Camii | İçerişehir, Mirza Mansur Sokak, 42 | Bakü'nün günümüze ulaşan en eski camisi. İki: Yer altı ve yer üstü katlardan oluşan cami binası 10-11. yüzyıllarda yapılmıştır. 1723 yılında Rusların Bakü'yü bombalamasından sonra camiye Sınıggala Camii adı verilmiştir. Aynı yıl 26 Haziran'da Hazar kıyılarında taarruz yürüyüşleri yapan I. Petro'nun topları Bakü'yü bombaladığında şehrin en eski camisinin minaresi de hasar gördü. |  | 40°21′55″G 49°50′5″B / 40.36528°G 49.83472°B |
| 2.2 | Kız Kulesi | İçerişehir, Asaf Zeynallı Caddesi | Bakü'nün ve Abşeron'un en görkemli ve gizemli mimari anıtıdır. Birinci katta çapı 16,5 m, yüksekliği 28 m'dir. Birinci kattaki duvar kalınlığı 5 m'yi bulmaktadır. Kalenin içi 8 kata ayrılmıştır. Her katı kesme taştan inşa edilmiş ve üzeri kubbe şeklinde tavanla örtülmüştür. 1964 yılından beri müze olarak hizmet veren kale, 2000 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne girdi. Bu taş tavanların ortasında dairesel delikler vardır. Delikler dikey çizgi yönündedir. Böylece 8. katın tavanının ortasındaki dairesel delikten bakıldığında birinci katın zemini görülebilmektedir. Kaleye tek giriş, batı tarafında yer seviyesinden 2 m yükseklikte ve 1,1 m genişliğinde kemerli bir kapıdan sağlanmaktadır. |  | 49°21′58.2″G 49°50′14.1″B / 49.366167°G 49.837250°B |
| 3 | Şirvanşahlar Sarayı | İçerişehir, Kale döngesi 76 | Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de bulunan Şirvanşahların (Şirvan hakimleri) eski ikametgâhı. Sarayın inşası, Şirvanşah I. Ahsita'nın aile üyelerini kaybettiği Şamahı depreminden sonra başkentin Şamahı'dan Bakü'ye taşınmasıyla ilişkilendirilir. Kompleksin mimarları, Şirvan-Abşeron mimarlık okulunun eski geleneklerine dayanıyordu. Farklı dönemlerde gerçekleştirilen inşaatlar, ana mimari formlar olan kübik yapılar, kubbeler ve portallerin hem boyut birliği hem de uyum ve orantılılığı ile ilişkilendirilmiştir. |  | 40°21′58.42″G 49°50′0.49″B / 40.3662278°G 49.8334694°B |
| 3.1 | Şirvanşahların konut binası | Şirvanşahlar Sarayı | Saray binasının bazı bölümleri aynı anda ortaya çıkmadı. En eski bina (muhtemelen 14. yüzyılın sonundan kalma) orta kısımda (ikinci katın sekizgen salonu) yer almaktadır. Batı cephesine bitişik kısım biraz sonra eklenmiştir. Planında saray karışık bir figür sergiler. Batı, kuzey ve doğu cephelerinin küçük bir bölümü yarı dikdörtgen bir dörtgen oluşturur; doğu cephesinin geri kalanı ve güney cephesi, aralarındaki kırık çizgiler dört dik açı oluşturan iki üçgen fenerle oluşturulmuştur. Saray binası, inşa edildiğinden bu yana 52 odayı üç dar sarmal merdivenle birbirine bağlamıştır:birinci katta 27 oda, ikinci katta 25 oda bulunmaktadır (ikinci katta şu anda 16 oda bulunmaktadır) ve ikinci katın düzeni temel olarak birinci katın düzenini tekrarlamaktadır. Sarayın orta kısmı (ikinci katın sekizgen salonu, taçkapı ile süslenmiş giriş) daha kalın duvarlara sahiptir. Batı cephesindeki ana giriş, yüksek bir portal ile dekore edilmiştir. Taçkapın'ın merdiven'i, kubbe ile örtülü uzun sekizgen süslü bir salona götürür. |  | 40°21′58.42″G 49°50′0.49″B / 40.3662278°G 49.8334694°B |
| 3.2 | Divanhane | Şirvanşahlar Sarayı | Saray bahçesinin kuzeyinde yer alan küçük bir kapı, kapalı saray divan odasına açılmaktadır. Anıt, 15. yüzyılda Şirvanşah Halilullah tarafından yaptırılmıştır. Bu yapı üç tarafdan arkatlarla çevrilidir. Divanhane'nin kompozisyon merkezinde, yüksek bir stylobat içinde sekizgen bir kubbeli köşk yer almaktadır. Bu rotunda salonu, aynı düzende açık bir pasajla çevrilidir. Üstü hafif sivri olan eliptik gölgelik, dıştan kesme taş kubbe ile korunmaktadır. Rotunda'nın batı cephesi, arabesklerle süslenmiş bir taçkapı (ince modellenmiş sarkıtlar (veya kornişler) sistemine dayanan bir callenure yarı kubbeli ulaşan deniz kabuğu) ile ayırt edilir.Taçkapı, stilobat üzerindeki salonu mahzen ve hizmet odalarıyla birleştiren bir salona götürür. |  | 40°21′58.42″G 49°50′0.49″B / 40.3662278°G 49.8334694°B |
| 3.3 | Şah Mescidi | Şirvanşahlar Sarayı | Şirvanşahlar sarayı'nın alt avlusunda türbenin yanında yer alır. Caminin yüksekliği 22 metredir. Minareyi çevreleyen kitabeden anıtın 1441-1142 yıllarında Şirvanşah I. Halilullah tarafından yaptırıldığı bilinmektedir. Camiye girmeden önce yıkanmak ve abdest almak için avlunun kuzey tarafında bir kuyu ve küçük bir havuz bulunmaktadır. Cami, mimari formu gereği oldukça sadedir. Giriş kapısı süssüzdür ancak minaresi zarafet ve güzelliği ile dikkat çekicidir. Balkonunu destekleyen sarkıtlar ve altındaki yazıt kuşağı oldukça sanatsaldır. Minare, dilimlemeli bir kubbe ile tamamlanmıştır. Revak çevresi diğer büyük cami minarelerinde olduğu gibi oymalarla süslenmiş ve etrafı taş korkulukla çevrilmiştir. Daha sonra şehir Rus ordusu tarafından bombalanınca, 19. yüzyılda taş korkuluk yerini demir korkuluğa bırakmıştır. |  | 40°21′58.42″G 49°50′0.49″B / 40.3662278°G 49.8334694°B |
| 3.4 | Seyyid Yahya Baküvi türbesi | Şirvanşahlar Sarayı | Saray avlusunun güneyinde, sarayın yanında 15. yüzyılın ikinci yarısında yapılmış olan ve "Derviş türbesi" olarak da anılan Seyid Yahya türbesi bulunmaktadır. Halilullah'ın saray âlimlerinden tıp, matematik ve astroloji ile uğraşan Seyyid Yahya Baküvi'nin kabri buradadır. Türbenin gövdesi sekizgen, üst kısmı piramidaldir. Türbenin iç dekorasyonu bir yer altı tonozundan oluşmaktadır. Bakuvin'in mezarı ve bir kamera burada yer almaktadır. |  | 40°21′58.42″G 49°50′0.49″B / 40.3662278°G 49.8334694°B |
| 3.5 | Şirvanşahlar Türbesi | Şirvanşahlar Sarayı | Şirvanşahlar Sarayı'nın alt avlu bölgesinde, Şah Camii'nin yanında yer almaktadır. Büyük dairesel bir kapalı duvar, alt avluyu diğerinden ayırır. Türbeye yukarıdan bakıldığında yıldız bezemeli bir dikdörtgen planlı ve 6 köşeli bir kubbe ile tamamlanan kesim olduğu görülmektedir. İnşaat sırasında kubbedeki yıldız şeklindeki yuvalara mavi çiniler yerleştirildi. Taçkapı'nı süsleyen madalyonda, ancak aynadan okunabilen bir yazıt ile mimarın adı yazılıdır:"Allah, mimar Muhammed Ali". |  | 40°21′58.42″G 49°50′0.49″B / 40.3662278°G 49.8334694°B |
| 3.6 | Murad Kapısı | Şirvanşahlar Sarayı | Şirvanşahlar saray kompleksinin 16. yüzyıla ait tek yapısıdır. Murad Kapısı taçkapısı'nın üst çerçevesindeki 2 madalyon arasında şunlar yazılıdır: ""Bu bina Ulu Receb Baküvi tarafından 994 (1585-1586) yılında büyük ve adaletli Sultan III. Murad zamanında yaptırılmıştır." Taçkapının duvar girintilerinin yanındaki yazıtlarda Tebrizli mimar Amirşah'ın adı geçmektedir. Taçkapı, genel, sanatsal süsleme kompozisyonunda Divanhane ve Türbe taçkapılarına karşılık gelir. Ancak burada inşaat ekipmanlarının ve yapı taşlarının kalitesi çok daha düşük. |  | 40°21′58.42″G 49°50′0.49″B / 40.3662278°G 49.8334694°B |
| 3.7 | Saray hamamı | Şirvanşahlar Sarayı | Şirvanşahlar saray külliyesinin en alt avlusunda yer alır. 15. yüzyılda inşa edilmiştir. İçerişehir'deki tüm hamamlar gibi, bu hamam da sabit bir sıcaklık rejimi sağlamak için yer altına inşa edilmiştir. Zamanla toprak tabakasının kalınlığı artmış ve üzerini tamamen kaplamıştır. Hamam 1939'da tesadüfen keşfedilmiş, 1953'te kısmen temizlenmiş ve 1961'de koruma altına alınmıştır. Hamamın kalan duvarlarına göre odalarının kubbe ile örtülü olduğu söylenebilir. |  | 40°21′58.42″G 49°50′0.49″B / 40.3662278°G 49.8334694°B |
| 3.8 | Keykubat Camii | Şirvanşahlar Sarayı | Şirvanşahlar saray külliyesinin Seyid Yahya Baküvi türbesinin bitişiğinde cami-medrese binası bulunmaktaydı. Türbe caminin güney kısmında yer almaktadır. Cami, dikdörtgen planlı bir harim ve onun önünde küçük bir koridordan oluşmaktadır. Cami, dikdörtgen planlı bir ibadet salonundan ve onun önünde küçük bir koridordan oluşmaktadır. Bir zamanlar salonun ortasında kubbeyi destekleyen 4 sütun vardı. |  | 40°21′58.42″G 49°50′0.49″B / 40.3662278°G 49.8334694°B |
| 4 | Hazar kıyısındaki savunma tesisleri Kaleler, kervansaraylar | Hazar Denizi'nin batı kıyısı | Kafkasya'nın dağlık bölgeleri doğal koruma sağlandığı için Azerbaycan'ın sadece Hazar kıyı bölgelerini koruması gerekiyordu. Bu amaçla tarihin farklı dönemlerinde inşa edilmiş ve birbirine bağlı savunma tesisleri sistemi oluşturulmuştur. Hazar kıyı savunma tesisleri Derbend'den Abşeron yarımadasına kadar olan bölgelerde yer almaktadır. | 48°1′1″G 42°1′21″B / 48.01694°G 42.02250°B | |
| 4.1 | Dörtgen Merdakan Kalesi | Mardakan | Bakü'nün Merdekan kasabasında eski bir tarihe sahip bir kale. Kale, 14. yüzyılın ortalarında III. Menuçehr'un oğlu I. Ahsitan tarafından dört köşe şeklinde yaptırılmıştır. Mardakan Kalesi, I. Ahsitan'nın düşmana karşı kazandığı parlak zaferin onuruna inşa edilmiştir. Kale, feodal beyler için barınak ve nöbetçi olarak kullanılmıştır. Kalenin yüksekliği 22 metre, kalınlığı alttan 2.10 metre, üstten 1.60 metredir. İç avlu 28x25 ölçülerindedir. İçeriden, kale 5 seviyeye ayrılmıştır. |  | 40°29′31.74″G 50°8′26.41″B / 40.4921500°G 50.1406694°B |
| 4.2 | Yuvarlak Merdakan Kalesi | Mardakan | Merdakan'da bulunan yuvarlak kale. Kalenin yüksekliği 12,5 metre olup, içi 3 kattan oluşmaktadır. Kalenin üzerindeki kitabeden 1232 yılında Mimar Abdülmecid Mesud oğlu tarafından yaptırıldığı bilinmektedir. Kaleyi çevreleyen kale, her tarafı yedi metre yüksekliğinde taş duvarlarla çevrili kare planlı (25x25 m) bir avludan oluşmaktadır. Çitin duvarlarında kuleler, korkuluklar ve mazgallar vardır. Dairesel planlı olan kale, yükseldikçe daralmaktadır. |  | 40°29′44.6″G 50°8′49.6″B / 40.495722°G 50.147111°B |
| 4.3 | Ramana Kalesi | Ramana | Ramana köyünde 12. yüzyıldan kalma bir kaledir. Kalenin yüksekliği 15 metredir. Beyaz taş kalenin yapım tarihi kesin olarak bilinmiyor. Muhtemelen savunma amaçlı yapılmış ve Şirvanşahlar döneminde kale olarak kullanılmış. Kale duvarlarına tırmanmak için duvarın sol tarafında iki merdiven vardır. Bunlardan biri ile duvarın içinden yaklaşık yarım metre dışarıya doğru inşa edilen koridora sarmal taş merdivenle çıkılmaktadır. Kalenin avlusundan bir başka taş merdivenle çıkılmaktadır. Bu merdivenlerden kale surlarına çıkmak ve köyü seyretmek mümkündür. |  | 40°27′22″G 49°58′48″B / 40.45611°G 49.98000°B |
| 4.4 | Nardaran Kalesi | Nardaran | Nardara'nın kuzey-batısında, beyaz taştan inşa edilmiş bir yuvarlak Orta Çağ (XIV yüzyıl) kalesi. Mimarı Mahmud Şad oğlu olan kalenin yüksekliği 12,5 metredir. 1301 yılında yapıldığı kalenin üzerindeki kitabeden anlaşılmaktadır. |  | 40°33′41″G 50°0′17.33″B / 40.56139°G 50.0048139°B |
| 4.5 | Bayıl Kalesi | Bakü Körfezi | Bakü Körfezi'nde bulunan ve şu anda deniz suyu altında bulunan tarihi mimari anıt. 13. yüzyılda inşa edilen Şirvan-Abşeron mimarlık ekolünün en güzel eserlerinden biri olan Bayıl Kalesi, Hazar Denizi'nin yükselip alçalmasıyla bazen deniz yüzeyine yükselir, bazen de görünmez hale gelir. Bayıl Kalesi, adanın şekline göre uzun bir plana sahiptir. Kalenin uzunluğu 180 m, genişliği ortalama 35 m'dir. Kale duvarları doğuda altı, batıda beş (Bakü Kalesi'nde olduğu gibi) yarım daire biçimli kulelerle güçlendirilmiştir. Bayil kalesinin inşası, siyasi-askeri bir dönemde - Moğol seferlerinin tüm Ortadoğu'yu salladığı (1234-1235'te) tamamlandı. Ancak kıyıya yakın bir ada üzerine yapılan bu muhteşem kalenin ömrü çok kısaymış. Bilim adamlarına göre 1306 yılında şiddetli bir deprem sonucu denize batmıştır. |  | 40°21′10.8″G 49°50′26.6″B / 40.353000°G 49.840722°B |
| 4.6 | Beşparmak seddi | Şabran | Hazar kıyı geçişini kapatan üçüncü surdur. Gilgilçay'ın güneyinde, Kafkas sıradağlarından ayrılan Beşbarmaç dağının sarp eteklerinden başlayıp denizin kumlu sahiline kadar uzanıyordu. Böylece, batıdan Beşparmak dağı ve doğudan bir kil duvarla kapatılan uzun duvar, dar kıyı geçidini tamamen keser. Beşbarmag, Gilgilçay suru ve Derbent - Orta Çağ'ın başlarında Azerbaycan'ın kuzeydoğu sınırlarında inşa edilen bu üç sur, dönemin istihkam inşaatının yüksek düzeyini ve ayrıca siyasi ve askeri durumu yansıtıyor. Varsayımlara göre III-VII. yüzyıllarda inşa edilmişlerdir (önce Beşparmak, sonra Gilgilçay ve son olarak Derbend surları). Beşparmak ve Gilgilçay surları, yapım teknikleri nedeniyle Darband surrundan daha eskidir. |  | 40°55′50.52″G 49°14′8.16″B / 40.9307000°G 49.2356000°B |
| 4.7 | Çırakkale | Şabran | Bakü'ye 150 km uzaklıktaki Şabran ilçe merkezine yaklaşık 20–25 km, Bakü'ye 150 km uzaklıktaki Çırakkale adlı dik bir kayanın üzerine 1232 metre yükseklikte inşa edilmiş bir kale-sur sistemidir. Çırakkale, IV-VI yüzyıllarda Sasani hükümdarları tarafından müstahkem bir bekçi kulübesi amacıyla inşa edilmiştir. Gilgilçay surunun ana bekçi kulübesiydi. Buradan geniş bir alanı kontrol altında tutmak ve düşmanın gelişini görmek ve ateş yakarak çevreyi bilgilendirmek mümkündür. |  | 41°4′49.38″G 48°56′43.05″B / 41.0803833°G 48.9452917°B |
| 5 | Kutlu Musa türbesi | Haçınderbetli, Ağdam | Anıt, nispeten alçak bir kaide üzerinde yükselen sekizgen piramit biçimli bir kubbe ile örtülmüştür. Bu anıtın asıl değeri hacminde değil, bu geleneği eşsiz bir yapıda çözmesidir. Haçınderbetli abidesinin giriş kapısındaki kitabeden Musa oğlu Kutlu'nun mezarı üzerine 1314 yılında Şahbenzar usta tarafından yapıldığı anlaşılmaktadır. Giriş yüzeyinin mimarisi ve iç kubbesinin sarkıt yapısı Haçınderbetli anıtının en zengin bölümünü oluşturuyor. Dış yüzeyler çok derin olmayan girintilerle süslenmiştir ve bu girintilerin üst kısmı kemerlerle birleştirilmiştir. | 40°1′58.78″G 46°49′1.35″B / 40.0329944°G 46.8170417°B | |
| 6 | Berde Türbesi | Berde şehri | 14. yüzyılda Berde'de biri günümüze kadar ulaşan kule benzeri iki türbe inşa edilmiştir. 1322 tarihli Berde türbesi adıyla bilimsel literatüre giren anıtın ne zaman ve kimler tarafından yapıldığı kitabelerden bilinmektedir. Berde türbesi 19. yüzyıldan itibaren araştırmacıların ilgisini çekmektedir. 1848'de Berde'yi ziyaret eden ünlü oryantalist Hanikov, anıtın üzerindeki yazıtları okumuş ve bu yazıtlar daha sonra 1861'de Berde'yi ziyaret eden akademisyen Dorn tarafından yayınlanmıştır. Berde Türbesin'deki bu yazıt, Nahçıvan mimarlık ekolünün geleneklerinin devamını teyit eden son derece değerli bir sanat örneğidir ve Nahçıvan mimarlarının daha 14. yüzyılda binalar inşa etmeleri için diğer şehirlere davet edildiğini gösterir. |  | 40°22′59.15″G 47°7′40.24″B / 40.3830972°G 47.1278444°B |
| 7 | Kırmızı Köprü | Kazah rayonu | Kazah rayonunda, Gürcistan sınırında bulunan ve Ehram nehri üzerinde yerleşen köprüdür. Orta yüzyıla ait Azerbaycan'ın ender mimari incilerinden biridir. Yapımında kullanılan kırmızı taşa özel isim verilmiştir. "Kırık Köprü" adı, nehrin 95 m aşağısındaki eski bir köprünün kalıntılarından gelmektedir.Kırmızı Köprü, 12. yüzyıl Azerbaycanlı mimarları tarafından inşa edilmiştir. Köprünün uzunluğu 175 m'dir ve 4 açıklıktan oluşur: 26.1–8.0–16.1–8.2. Kemertavanlar 22x22x4 cm tuğladan yapılmıştır. Yolunun genişliği 4,3 m, çıkışlar 12,4 m'dir. |  | 41°19′45.2″G 45°4′23.2″B / 41.329222°G 45.073111°B |
| 8 | Lekit Tapınağı | Lekit, Kah | Kah rayonunda, Lekit köyünden 1 km uzaklıkta bulunan eski bir Alban tapınağı. Lekit Tapınağı, Alban mimarisinin en güzel örneklerinden biridir. Yapım teknikleri açısından uzmanlar tapınağın yapım tarihi'nin IV-VI. yüzyıllar olduğunu söylüyorlar. Lekit tapınağı, Güney Kafkas tetrakonh'larının oluşumunun temeliydi. Kilise, eski bir Zerdüşt tapınağı temelinde oluşturulmuştur. Tapınağın bilimsel çalışması ve restorasyonu, 20. yüzyılın 40'lı yıllarında P.D. Baranovsky'nin önderliğinde gerçekleştirildi. Tapınağın çevresi ormandan temizlendi ve yıkılan duvarlardan biri güçlendirildi. Tapınağın Alban hükümdarı III. Mömün Vaçagan döneminde kiliseye dönüştürüldüğüne inanılıyor. |  | 41°29′36″G 46°51′23″B / 41.49333°G 46.85639°B |
| 9 | Kınalık | Kuba rayonu | Kuba rayonu aynı adlı idari bölgesel birimindeki köy ve bu bölgesel birimin merkezi. Kınalıkların tarihi ve merkezi yerleşim yeridir. Kuba Hanlığı döneminde Kınalık ilçesi, SSCB döneminde Kınalık köyü sovyeti ve şimdi Kınalık belediyesinin merkeziydi (1999'dan beri). Dünyanın en yüksek yerleşim yerlerinden biri (deniz seviyesinden 2350 metre yükseklikte). 5000 yıllık bir geçmişe sahip olan Kınalık olgusu, sadece Azerbaycan tarihinin değil insanlık tarihinin de en zengin etnografik değerlerinden biri olan kadim bir yerleşim yeridir. |  | 41°10′41″G 38°7′36″B / 41.17806°G 38.12667°B |
| 10 | Genceser Manastırı | Vengli, Kelbecer | Haçınçay'ın sol kıyısında, Kelbecer rayonuna bağlı Vengli köyünde bulunan XIII. yüzyıl Hristiyan manastırı. Orta Çağ'da manastır, Alban Apostolik Kilisesi'nin merkezi ikametgâhıydı. Tapınağın duvarındaki taş üzerindeki kitabede bunlar yazıyor: "Yüksek ve büyük hükümdar, geniş Alban eyaletinin kralı, Vahtang oğlu Büyük Hasan'ın torunu ve annesi Horisha Hatun tarafından 1216-1238 yıllarında yaptırılmıştır". |  | 40°3′24.62″G 46°31′52.44″B / 40.0568389°G 46.5312333°B |
| 11 | Hudaveng Manastırı | Bağlıpeye, Kelbecer | Kelbecer rayonu Bağlıpaya köyü arazisinde bulunan Alban manastırı. Haçen şehzadesi Hasan Celal'in eşi Mina Hatun burada gömülüdür, annesi Arzu Hatun ve dönemin önde gelen aydınlarından Mhitar Koş bu tapınağı ziyaret ederek anıt taşlar koymuşlardır. Kompleks toplam dokuz binadan oluşmaktadır. Bunlardan beşi ana bina, diğerleri yardımcı ve hizmet binasıdır. Külliyede yer alan anıtların tamamı sağlam bir şekilde günümüze ulaşmamış, daha eski olanlar ise nispeten tahrip olmuştur. |  | 40°9′41.01″G 46°17′16.85″B / 40.1613917°G 46.2880139°B |
| 12 | 11 kemerli Hudaferin köprüsü | Cebrayıl | İran-Azerbaycan sınırında, Aras Nehri üzerinde bulunan XI-XII yüzyıllardan kalma bir köprünün kalıntılarıdır. On beş kemerli köprünün 750 m batısındaki on bir kemerli köprü, tamamen taştan inşa edilmiş ve iyi yontulmuş büyük taş levhalarla kaplanmıştır. Araştırmacılar bu köprünün eski köprünün kalıntıları üzerine 13. yüzyılda İlhanlılar döneminde yeniden yapıldığı görüşündedirler. Uzunluğu yaklaşık 130 m, genişliği 6 m, nehir seviyesinden yüksekliği 12 m'dir. Köprünün ortadaki üç kemeri ayakta kalırken, kıyı kemerleri 20. yüzyılın 30'lu yıllarında İran ve SSCB'nin Kuzey ve Güney Azerbaycan arasındaki bağlantıların kesilmesine yönelik ortak kararıyla yıkıldı. |  | 39°9′2.17″G 46°56′24.27″B / 39.1506028°G 46.9400750°B |
| 13 | 15 kemerli Hudaferin köprüsü | Cebrayıl | İran-Azerbaycan sınırında, Aras Nehri üzerinde bulunan 13. yüzyıldan kalma bir köprüdür. Hamdullah Kazvini'ye göre "...Hicretin 15. yılında (639) Muhammed'in sahabesi Bekir bin Abdullah tarafından yaptırılmıştır." Köprü kemerlerinin destekleri doğal temeller - kayalar üzerinde yükseltildiğinden, kemerler farklı boyutlardadır ve serbestçe düzenlenmiştir. Pişmiş tuğla ve dere taşlarından yapılmış on beş açıklıklı köprünün kemerleri sivridir. Köprünün toplam uzunluğu yaklaşık 200 metre, genişliği 4,5 m, nehir seviyesinden en büyük yüksekliği 12 m, en büyük kemer açıklığı 8,70 m, en küçük kemer açıklığı 5,80 m'dir. Köprünün tüm kemerleri tuğladan, ana kütlesi dere taşından yapılmıştır. Üst kattaki duvarlar da Arran mimarlık okulunun özelliği olan tuğladan yapılmıştır. Bu iki malzemenin uyumluluğu, köprüye eşsiz bir sanatsal ve yapıcı görünüm kazandırıyor. |  | 39°9′2.17″G 46°56′24.27″B / 39.1506028°G 46.9400750°B |
| 14 | Lahıc Devlet Tarihi ve Kültürel Koruma Alanı | İsmayıllı | İsmayıllı ilçesinde bulunan tarihi yerleşim yeri topraklarında oluşturulmuş Devlet Tarihi ve Kültürel Koruma Alanıdır. Lahıc Devlet Tarihi ve Kültürel Koruma Alanı, Azerbaycan SSC Bakanlar Kurulunun Aralık 1980 tarihli kararı ile kurulmuştur. Koruma Alanı, Lahıc kasabası ve Eregit köyünün 80 hektarlık alanında yaklaşık 100 tarihi ve kültürel anıtın, doğal peyzajın, nüfus geleneklerinin, şehir planlamasının ve zanaat kültürünün korunmasıyla uğraşmaktadır. Koruma alanında bulunan 92 devlet tescilli tarihi ve kültürel anıt, yerel şehir planlamasına ve mimari kurallara göre inşa edilmiştir. Böylece tarihi ve kültürel anıt olarak tescillenmiş ve diğer tüm yapılar dere taşı kullanılarak ve ketiller yerleştirilerek yapılmıştır. Tarihi ve kültürel anıtlar arasında genel kullanıma yönelik yapılar - camiler, köprüler, hamamlar ve çeşmeler - özel zevkle - dövme dere taşı, kireç ve tuğla ile inşa edilmiştir. Tarihi ve kültürel anıtların yanı sıra, bölgenin sokak ve meydanlarının taş döşemesi ve tüm alanı kaplayan kuraband (kanalizasyon) sistemi de Lahıc'ın kendine özgü şehircilik kültürünün en önemli unsurlarıdır. |  | 40°50′57.16″G 48°23′1.44″B / 40.8492111°G 48.3837333°B |
| 15 | Yusuf bin Küseyir Türbesi | Nahçıvan | Nahçıvan-Maraga mimarlık ekolünün en büyük temsilcilerinden biri olan mimar Acemi Nahçıvani'nin Nahçıvan şehrinde bulunan tarihi bir mimari eseri. 1161-1162 yılında yapılan türbe çift katlı olup, her iki kat sekizgen planlıdır. Lahit yer altına gömülü olduğundan mozole dışarıdan tek katlı bir kule görünümündedir. Yusuf bin Küseyir Türbesi ilk bakışta geometrik saflığı, orantılarındaki incelik ve ahenkli güzelliği ile hatırlanır. Mozole, çift taraflı plana göre ortası düz bir kubbe ile örtülmüştür. Üst kulede, oktahedronun hem iç hem de dış yüzleri sığ sivri kemerlere (içten sivri, dıştan dikdörtgen) sahiptir. Türbenin tamamı pişmiş tuğladan inşa edilmiştir ve yüksek yapım teknikleri ile karakterizedir. Türbenin üst odasının zeminine açılan sekizgen bir delik altındaki mahzene açılmaktadır. Mozolenin çatısı karmaşık kubbe şeklindedir. Duvar düzlemleri ile kubbe arasında küçük çıkıntılar vardır. Lahit kubbesinin üzeri kesik sekizgen bir kubbe ile tamamlanmıştır. Yusuf bin Küseyir Türbesi, Azerbaycan'ın kule şeklindeki mezarları arasında üst piramidal örtüsü 800 yılı aşkın süredir korunan tek anıttır. |  | 39°12′6.74″G 45°24′50″B / 39.2018722°G 45.41389°B |
| 16 | Mümine Hatun Türbesi | Nahçıvan | Acemi Nahçıvani'nin başyapıtı ve Nahçıvan-Maraga mimarlık okulunun en değerli eserlerinden biri. Nahçıvan şehrinin tarihi merkezinde - Atabeylar Mimari Kompleksi içinde yer almaktadır. Mümine Hatun Türbesi bu kompleksin günümüze ulaşan tek anıtıdır. Türbe, Muhammed Cihan Pehlevan'ın emriyle 1186-1187'de yaptırılmıştır. Türbe kulesinin kat planı dıştan sekizgen, içten daireseldir. Çalışmalar, ongen plan seçiminin tesadüfi olmadığını göstermiştir. Mümine Hatun Türbesi plan-mekan yapısı bir bütün olarak on ilke üzerine inşa edilmiştir. Bu, büyük orantı ve uyum yaratan altın bölümün temelidir. |  | 39°12′18.26″G 45°24′22.17″B / 39.2050722°G 45.4061583°B |
| 17 | Karabağlar Türbesi | Karabağlar, Şerur | İlhanlılar dönemine ait türbe ve kubbeden oluşan bir mimari külliyedir. Karabağlar anıtları, bir türbe, çifte minare ve bu iki anıt arasında yer alan bir dini yapının kalıntılarını içeren bir külliye görünümündedir. Bu külliyede yer alan çifte minarelerin 12. yüzyıl sonu veya 13. yüzyıl başında yapıldığı sanılmaktadır. Bu iki minareyi birbirine bağlayan taçkapı yapısı 14. yüzyıla aittir. Koday Hatu'nun adı bu küçük taçkapıda okunmaktadır. Koday Hatun, Abaka Han'ın (1265-1282) karısı olan Koday Hatun olabilir. Dolayısıyla, 12.-13. yüzyıllarda inşa edilen yeni binalar kompleksi içinde Koday Hatun onuruna bu anıt anıtı yaratmayı hedefleyen mimarın bu taçkapıyı o dönemde inşa ettiği sonucuna varılabilir. Üslup ve yapım tekniklerinin özellikleri, türbeyi Sultan Ebu Said Bahadur Han (1319-1335) dönemine, minareleri ise 12. yüzyıla atfetmemizi sağlar. |  | 39°25′0″G 45°11′0″B / 39.41667°G 45.18333°B |
| 18 | Gülüstan türbesi | Cuğa, Culfa | Cuğa kentinin erken Orta Çağ dönemine ait kalıntılarının bulunduğu bölgede günümüze ulaşan az sayıdaki mimari eserlerden biridir. 12. yüzyılın sonları-13. yüzyılın başlarında yapıldığı sanılan türbe, Aras nehri kıyısında yemyeşil bir vadide yer almaktadır. Türbenin kitabesi bulunmadığından kesin yapım tarihi, kim adına yaptırıldığı, mimarı bilinmemektedir. Gülüstan türbesi, mozele tabakasının yerden yukarıya kaldırıldığı ve bu nedenle dış kapasitesinin çift katmanlı bir yapı olduğu kule tipi türbelerdendir. Tamamen kırmızı tüften inşa edilen türbenin sadece ara tabakalı iç kubbesi tuğladan yapılmıştır. Büyük cephe tahtalarından ustalıkla dokunmuş temeli bütün bir kütle olarak görülüyor. Bu ağır, güzel biçimli temel doğal olarak prizmatik kule tarafından devam ettirilir. Kulenin alınları, ince profilli dışbükey kalasların üzerine geçilerek kemer haline getirilmiştir. Gülüstan türbesi kare kaideden daireye, kübik kapasiteden konik şekle geçişin sanatsal ve teknik çözümler açısından parlak bir örneğidir. Gülistan Türbesi, sağlam bir kaide üzerine inşa edilmiş on iki katlı bir kuleden oluşmaktadır. Kare planlı olan türbe, ikinci kademede iki düzleme ayrılmıştır. Kaide, üzerinde kubbenin yükseldiği, zengin bir şekilde dekore edilmiş bir kornişle tamamlanır. Üst kısımdaki düzlüklerde karmaşık ve zarif bir bezeme yer alır. Türbenin üst örtüsü günümüze ulaşmamıştır. Türbenin yüksekliği 9 m'dir. Mezar planının dış konturu kenarı 6.60 m olan bir karedir. |  | 38°58′16.87″G 45°35′14.99″B / 38.9713528°G 45.5874972°B |
| 19 | Ordubad Devlet Tarihi-Kültürel Koruma Alanı | Ordubad | Tarihi Ordubad şehrinde bulunan Koruma Alanı, 1977 yılında Azerbaycan SSC Bakanlar Kurulu kararı ile kurulmuştur. Koruma alanında 600'den fazla taşınmaz tarihi ve kültürel eser tescil edilmiştir. Koruma Alanı'nın merkezi, Ordubad şehrinin beş merkezi mahallesi olarak kabul edilir: Ambaras, Kurdetal, Mingis, Serşeher ve Üçturlange. Tüm sokaklar boyunca, araziye göre farklı yüksekliklerde 2-3 ve bazen 4 küçük meydan vardır. Bu meydanlar 3-4 dar, garip, eğri büğrü sokağın birleştiği noktada bulunuyor. Bu tür her meydan, hizmet ettiği bir dizi öğeyi birleştirir. Buna mescit (mahalle camisi), çeşme ve şemsiyesiyle meydanı kaplayan çınar ağaçları da dahildir. O meydanlarda bulunan mahalle camilerinin minaresi yoktur. Minarenin yerini caminin çatısında bir kaldırım almıştır. Şehrin ana karayolu eski bir caddedir. Bu cadde ana cadde olarak önemini koruyor ve şehir merkezini tren istasyonuna bağlıyor. Şehrin genel panoramasını oluşturan konut yapıları, şehri Azerbaycan'ın diğer şehirlerinden önemli ölçüde farklı kılmaktadır. Mahalleler, iki katlı şehir evleri ve sekizgen iç avlulu, küçük mimari öğeler açısından zengin binalardan oluşmaktadır. |  | 38°54′17″G 46°1′23″B / 38.90472°G 46.02306°B |
| 20 | Yuharı Baş Devlet Tarihi-Mimari Koruma Alanı və Şeki Hanları Sarayı | Şeki | Şeki şehrinin antik tarihi merkezini çevreleyen tarihi-mimari koruma alanıdır. Koruma alanı 283 hektardır. 1968 yılında Azerbaycan SSC Bakanlar Kurulu kararı ile oluşturulan Koruma alanına Şeki Kalesi, Şeki Hanları Sarayı, Şekihanovların evi, camiler, minareler, kervansaray, hamamlar, esnaf tarihi dükkanları, Gilyli, Kırçı, Kullar, Duluzlar, Afganlar ve Şeki kentinin diğer tarihi konutları dahildir. Şeki Kalesi'nin içinde yer alan ve kale surları ile çevrili olan Şeki Hanları Sarayı, Şeki Hanlarının yazlık konutuydu. Saray, 1790-1797 yıllarında Muhammed Hasan Han'ın emriyle mimar Hacı Zeynalabdin Şirazi tarafından yaptırılmıştır. |   | 41°12′16.07″G 47°11′50.82″B / 41.2044639°G 47.1974500°B |
| 21 | Şuşa Devlet Tarih ve Mimari Koruma Alanı | Şuşa | 1977 yılında Azerbaycan SSC Bakanlar Kurulu kararı ile oluşturulmuş ve Şuşa şehrinin tarihi merkezini kapsayan tarihi-mimari koruma alanıdır. 400 hektarlık koruma alanında 549 eski yapı (72'si Azerbaycan tarihinde iz bırakmış kişilerin konutları veya ev müzeleri), 17 mahalle çeşmesi, 17 cami, 6 kervansaray, 3 türbe, 2 medrese, birkaç kilise ve manastır, 2 kale ve kale surları tescillidir. Bu anıtların çoğu 19. yüzyılda yaşamış mimar Kerbelayı Sefihan Karabaği tarafından yapılmış ve dönemin en ünlü ressamı Kerbelayi Safarali tarafından dekore edilmiştir. |  | 39°45′30″G 46°44′54″B / 39.75833°G 46.74833°B |
Ayrıca bakınız
Ek okuma
- Ашурбейли С. Б. История города Баку. Период средневековья. — Б.: Азернешр, 1992. — 408 с. — .
- Бретаницкий Л. С. Зодчество Азербайджана XII–XV вв. и его место в архитектуре Переднего Востока. — Наука, Главная редакция восточной литературы, 1966. — 556 с.
- Бретаницкий Л. С., Веймарн Б. В. Искусство Азербайджана IV–XVIII веков / Редактор И. А. Шкирич. — Москва: Искусство, 1976. — 272 с.
Kaynakça
- ^ Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 Ağustos 2001-ci il tarixli, 132 nömrəli qərarına 1 nömrəli əlavə 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı, İstifadə tarixi:9 Ocak 2015
- ^ К. М. Мамедзаде. Строительное искусство Азербайджана (с древнейших времен до XIX в.), Баку, 1983:
Атешгях—это индийский храм огня, возникший в XVII–XVIII вв. на месте "вечных" неугасимых огней—горящих выходов естественного газа
- ^ Alakbarov, Farid (Summer 2003), "Observations from the Ancients 19 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .", Azerbaijan International 11 (2): ""according to historical sources, before the construction of the Indian Temple of Fire (Atashgah) in Surakhani at the end of the 17th century, the local people also worshiped at this site because of the 'seven holes with burning flame'.""
- ^ The Indian diaspora in Central Asia and its trade, 1550–1900[]"… George Forster … On the 31st of March, I visited the Atashghah, or place of fire; and on making myself known to the Hindoo mendicants, who resided there, I was received among these sons of Brihma as a brother; an appellation they used on perceiving that I had acquired some knowledge of their mythology, and had visited their most sacred places of worship …"
- ^ Ervad Shams-Ul-Ulama Dr. Sir Jivanji Jamshedji Modi, Translated by Soli Dastur (1926), My Travels Outside Bombay: Iran, Azerbaijan, Baku 4 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .Farroukh Isfandzadeh … Not just me but any Parsee who is a little familiar with our Hindu brethren’s religion, their temples and their customs, after examining this building with its inscriptions, architecture, etc., would conclude that this is not a Parsee Atash Kadeh but is a Hindu Temple … informed me that some 40 years ago, the Russian Czar, Alexander III, visited this place with a desire to witness the Hindu Brahmin Fire ritual … gathered a few Brahmins still living here and they performed the fire ritual in this room in front of the Czar … I asked for a tall ladder and with trepidation I climbed to the top of the building and examined the foundation stone which was inscribed in the Nagrik [or Nagari] script … the installation date is mentioned as the Hindu Vikramaajeet calendar year 1866 (equivalent to 1810 A. D.) …"
- ^ Е. И. Тамм. Энциклопедия туриста. — Большая Российская энциклопедия, 1993. — С. 174. — 607 с.
Сохранилась древняя часть Б. — Ичери- шехер (т. н. крепость, или Внутренний город)…
- ^ Леонид Семенович Бретаницкий. Зодчество Азербайджана XII–XV вв. и его место в архитектуре Переднего Востока / Главная редакция восточной литературы. — Наука, 1966.. — С. 401. — 556 с.
- ^ Тимур Ханагаоглы. Какие новинки ждут нас в Ичери Шехер? 20 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .// газета : Неделя. — 4 августа 2011.
- ^ Сара Ашурбейли. Государство Ширваншахов / Главная редакция восточной литературы. — Элм, 1983.. — С. 111. — 341 с.
Раскопки эти установили плотную заселенность территории Ичери шехер и развитие ремесла и торговли в Баку в VIII–XI вв.
- ^ "Ziya Bünyadov, Azərbaycan Atabəylər dövləti" (PDF). 12 Haziran 2010 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Ocak 2016.
- ^ "Walled City of Baku with the Shirvanshah's Palace and Maiden Tower". 17 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ocak 2016.
- ^ "АЗЕРБАЙДЖАН IV–XVIII веков" Л. С. Бретаницкий, Б. В. Веймарн Издательство "ИСКУССТВО ", Москва, 1976
- ^ Искусство Азербайджана 11 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Всеобщая история искусств. — Искусство, 1961.. — Т. 2-й. — С. 113.
- ^ Ашурбейли 1992, ss. 175.
- ^ a b Левиатов 1944, ss. 10.
- ^ Левиатов 1944, ss. 13.
- ^ . 10 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2016.
- ^ Jonathan M. Bloom, Sheila Blair. The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture. — Oxford University Press, 2009. — Т. 2. — С. 240. — 513 с. — .
- ^ Бретаницкий, Веймарн 1976, ss. 113.
- ^ Леонид Семенович Бретаницкий. Зодчество Азербайджана XII–XV вв. и его место в архитектуре Переднего Востока. — Наука, Глав. ред. восточной литературы, 1966. — С. 540. — 556 с.
131. Ансамбль дворца Ширваншахов. Генеральный план (по обмеру С. Дадашева, М. Усейнова и др.)… 7.Дворцовые бани (XV)…
- ^ The Caspian Shore Defensive Constructions 1 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., UNESCO
- ^ Б. Ибрагимoв – Kруглая башня в селении Мардакяны, ААЭН, Баку, 1946, стр.33
- ^ Л.Г. Мамиконов – Замок с круглым донжонов в селении Мардакяны, ИА, т. V, Баку, 1956, ст 193–209
- ^ "Möhtəşəm Ramana qalası". 22 Ekim 2009 tarihinde kaynağından .
- ^ . 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Башни Апшерона". 15 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından .
- ^ . 28 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Azerbaycan Sovyet Ensiklopedisi, VII cild. Bakı, 1983. səh.159
- ^ C. Qiyasi – Nizami dövrünün memarlıq abidələri, Bakı, İşıq nəşriyyatı, 1991, səh 161
- ^ Л. С. Бретаницкий. К вопросу об истоках мусульманского искусства / Под ред. В. Г. Гафурова. — Центральная Азия в кушанскую эпоху: труды Международной конференции по истории, археологии и культуре Центральной Азии в кушанскую эпоху: Наука, 1968. — Т. II. — С. 406.
Для сопоставления здесь взяты серебряная ваза, на дне которой выгравирован когтящий оленя грифон (Кахский район, III в. н. э.), и изображение на одной из плоскостей фасада мавзолея в Хачин-Дорбатлы, сохранившего не только дату строительства (1314 г.), но также имена зодчего (устад Шахензи) и заказчика (Катава Ходжа, сын Мусы).
- ^ Чудеса Азербайджана 26 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Красный мост
- ^ К.М. Мамед-Заде, Строительное Искусство Азерабайджана (С древнейших времен до XIX века), стр. 47, изд. "ЕЛМ", Баку 1983
- ^ C. Qurbanov, H. İsgəndər, "Körpü sənət abidəsi", Nurlan nəş., Bakı, 2006
- ^ Архитектура Азербайджана, эпоха Низами,М-Б 1947
- ^ "Xınalıq" məqaləsi, Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, X cild. Bakı, 1987, səh. 89. (Azerice)
- ^ Исследования по истории культуры народов Востока" (сборник в честь академика И. А. Орбели), Л., 1960, стр. 144–151
- ^ Robert G. Ousterhout. A Byzantine settlement in Cappadocia. — Dumbarton Oaks, 2006. — С. 151.
In the Armenian monastery of Dadivank', however, dated 1211, a four-columned, domed hall is set into a range of rooms chat included the kitchen and refectory.
- ^ C. Qiyasi – Nizami dövrünün memarlıq abidələri, Bakı, İşıq, 1991, səh 137
- ^ C. Qiyasi – Nizami dövrünün memarlıq abidələri, Bakı, İşıq, 1991, səh 136
- ^ C. Qiyasi – Nizami dövrünün memarlıq abidələri, Bakı, İşıq, 1991,səh 137
- ^ Lahıc Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu 30 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., rəsmi saytı, İstifadə tarixi:9 yanvar 2016
- ^ K. M. Məmmədzadə — Azərbaycanda inşaat sənəti, Bakı, "Elm", 1978, səh 43
- ^ S. A. Əliyeva. Naxçıvan abidələrinə diqqəti artırmalı. "Azərbaycan abidələri" dərgisi, N 1, Bakı, 1984
- ^ С.А. Дадашев, М.А. Усейнов. Очерки по истории архитектуры народов СССР. Архитектура Азербайджана. — М:1948 — стр. 10
- ^ Ayvazian, Argam. 1988. The Historical Monuments of Nakhichevan. Detroit: Wayne State University Press, 90–92
- ^ . 5 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2016.
- ^ Л. С. Бретаницкий, Б. В. Веймарн. Очерки истории и теории изобразительных искусств. Искусство Азербайджана. Стр. 136
- ^ Мамед-заде К. М. Строительное искусство Азербайджана (с древнейших времён до XIX века) / Научный редактор aкадемик АН Азерб. ССР А. В. Саламзаде. — Баку: Элм, 1983. — С. 36–37.
- ^ Бретаницкий Л. С., Веймарн Б. В. Искусство Азербайджана IV–XVIII веков / Редактор И. А. Шкирич. — Москва: Искусство, 1976. — С. 80. — 272 с.
- ^ C. Qiyasi – Nizami dövrünün memarlıq abidələri, Bakı, İşıq nəşriyyatı, 1991, səh 100
- ^ Abidələr şəhəri – Ordubad 16 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Mədəniyyət qəzeti, 9 oktyabr 2009, səh.16.
- ^ a b Ханларов 1972.
- ^ Саламзаде, Исмаилов, Мамед-заде 1988.
- ^ (Azerice). Şəki şəhəri mədəniyyət və turizm şöbəsi. Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi. 28 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2015.
- ^ Şuşa rayonunun ərazisi və təbii sərvətləri, tarixi və memarlıq abidələri 17 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., shusha.az, İstifadə tarixi:9 yanvar 2015
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Azerbaycan da kayitli dunyaca onemli mimari anitlarin listesi Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun 2 Agustos 2001 tarihli ve 132 sayili karariyla onaylanan ve Azerbaycan da tescil edildigi belirtilen dunya capinda oneme sahip mimari anitlarin listesidir Listedeki en eski anitlar Kafkas Albanyasi donemine ait Kah ilcesi topraklarindaki Lekit tapinagi ve Sabran ilcesi topraklarindaki Cirakkale dir Listelenen eserlerin on ikisi UNESCO Dunya Mirasi Listesi nde on altisi ise rezerv aday listesinde yer almaktadir Listelenen anitlardan dokuzu kulturel mimari ve tarihi rezervlerdir Liste Anit Adres Kisa Aciklama Resim Koordinantlari1 Atesgahlar tapinagi Baku Surahani Rayonu Tapinak 18 yuzyilda Baku yakinlarindaki Surahani koyunde atesperest Hintli tuccarlar Persler tarafindan insa edilmistir Tapinagin en eski insasi olan ahir MS 1713 e kadar uzanir ve merkezi tapinak tuccar Kancanagara nin fonlariyla 1810 da insa edilmistir 40 24 55 59 G 50 0 31 B 40 4154417 G 50 00861 B 40 4154417 50 008612 Icerisehir Baku Sebail Rayonu Halk arasinda Kale veya kisaca Eski Sehir olarak bilinen tarihi bolge Icerisehir Baku nun en eski kismi ve ayni zamanda Tarih ve Mimari Koruma Alanidir Baku nun en eski bolgesi olan Icerisehir iyi korunmus kale duvarlariyla cevrilidir Koruma Alaninin topraklari Tunc Cagi ndan beri yerlesim gormektedir Arkeolojik arastirmalar sonucunda bolgenin 8 9 Yuzyillarda yogun nufuslu oldugu burada zanaat ve ticaretin gelistigi belirlenmistir 40 21 54 12 G 49 50 9 6 B 40 3650333 G 49 836000 B 40 3650333 49 8360002 1 Muhammad Camii Icerisehir Mirza Mansur Sokak 42 Baku nun gunumuze ulasan en eski camisi Iki Yer alti ve yer ustu katlardan olusan cami binasi 10 11 yuzyillarda yapilmistir 1723 yilinda Ruslarin Baku yu bombalamasindan sonra camiye Siniggala Camii adi verilmistir Ayni yil 26 Haziran da Hazar kiyilarinda taarruz yuruyusleri yapan I Petro nun toplari Baku yu bombaladiginda sehrin en eski camisinin minaresi de hasar gordu 40 21 55 G 49 50 5 B 40 36528 G 49 83472 B 40 36528 49 834722 2 Kiz Kulesi Icerisehir Asaf Zeynalli Caddesi Baku nun ve Abseron un en gorkemli ve gizemli mimari anitidir Birinci katta capi 16 5 m yuksekligi 28 m dir Birinci kattaki duvar kalinligi 5 m yi bulmaktadir Kalenin ici 8 kata ayrilmistir Her kati kesme tastan insa edilmis ve uzeri kubbe seklinde tavanla ortulmustur 1964 yilindan beri muze olarak hizmet veren kale 2000 yilinda UNESCO Dunya Mirasi Listesi ne girdi Bu tas tavanlarin ortasinda dairesel delikler vardir Delikler dikey cizgi yonundedir Boylece 8 katin tavaninin ortasindaki dairesel delikten bakildiginda birinci katin zemini gorulebilmektedir Kaleye tek giris bati tarafinda yer seviyesinden 2 m yukseklikte ve 1 1 m genisliginde kemerli bir kapidan saglanmaktadir 49 21 58 2 G 49 50 14 1 B 49 366167 G 49 837250 B 49 366167 49 8372503 Sirvansahlar Sarayi Icerisehir Kale dongesi 76 Azerbaycan in baskenti Baku de bulunan Sirvansahlarin Sirvan hakimleri eski ikametgahi Sarayin insasi Sirvansah I Ahsita nin aile uyelerini kaybettigi Samahi depreminden sonra baskentin Samahi dan Baku ye tasinmasiyla iliskilendirilir Kompleksin mimarlari Sirvan Abseron mimarlik okulunun eski geleneklerine dayaniyordu Farkli donemlerde gerceklestirilen insaatlar ana mimari formlar olan kubik yapilar kubbeler ve portallerin hem boyut birligi hem de uyum ve orantililigi ile iliskilendirilmistir 40 21 58 42 G 49 50 0 49 B 40 3662278 G 49 8334694 B 40 3662278 49 83346943 1 Sirvansahlarin konut binasi Sirvansahlar Sarayi Saray binasinin bazi bolumleri ayni anda ortaya cikmadi En eski bina muhtemelen 14 yuzyilin sonundan kalma orta kisimda ikinci katin sekizgen salonu yer almaktadir Bati cephesine bitisik kisim biraz sonra eklenmistir Planinda saray karisik bir figur sergiler Bati kuzey ve dogu cephelerinin kucuk bir bolumu yari dikdortgen bir dortgen olusturur dogu cephesinin geri kalani ve guney cephesi aralarindaki kirik cizgiler dort dik aci olusturan iki ucgen fenerle olusturulmustur Saray binasi insa edildiginden bu yana 52 odayi uc dar sarmal merdivenle birbirine baglamistir birinci katta 27 oda ikinci katta 25 oda bulunmaktadir ikinci katta su anda 16 oda bulunmaktadir ve ikinci katin duzeni temel olarak birinci katin duzenini tekrarlamaktadir Sarayin orta kismi ikinci katin sekizgen salonu tackapi ile suslenmis giris daha kalin duvarlara sahiptir Bati cephesindeki ana giris yuksek bir portal ile dekore edilmistir Tackapin in merdiven i kubbe ile ortulu uzun sekizgen suslu bir salona goturur 40 21 58 42 G 49 50 0 49 B 40 3662278 G 49 8334694 B 40 3662278 49 83346943 2 Divanhane Sirvansahlar Sarayi Saray bahcesinin kuzeyinde yer alan kucuk bir kapi kapali saray divan odasina acilmaktadir Anit 15 yuzyilda Sirvansah Halilullah tarafindan yaptirilmistir Bu yapi uc tarafdan arkatlarla cevrilidir Divanhane nin kompozisyon merkezinde yuksek bir stylobat icinde sekizgen bir kubbeli kosk yer almaktadir Bu rotunda salonu ayni duzende acik bir pasajla cevrilidir Ustu hafif sivri olan eliptik golgelik distan kesme tas kubbe ile korunmaktadir Rotunda nin bati cephesi arabesklerle suslenmis bir tackapi ince modellenmis sarkitlar veya kornisler sistemine dayanan bir callenure yari kubbeli ulasan deniz kabugu ile ayirt edilir Tackapi stilobat uzerindeki salonu mahzen ve hizmet odalariyla birlestiren bir salona goturur 40 21 58 42 G 49 50 0 49 B 40 3662278 G 49 8334694 B 40 3662278 49 83346943 3 Sah Mescidi Sirvansahlar Sarayi Sirvansahlar sarayi nin alt avlusunda turbenin yaninda yer alir Caminin yuksekligi 22 metredir Minareyi cevreleyen kitabeden anitin 1441 1142 yillarinda Sirvansah I Halilullah tarafindan yaptirildigi bilinmektedir Camiye girmeden once yikanmak ve abdest almak icin avlunun kuzey tarafinda bir kuyu ve kucuk bir havuz bulunmaktadir Cami mimari formu geregi oldukca sadedir Giris kapisi sussuzdur ancak minaresi zarafet ve guzelligi ile dikkat cekicidir Balkonunu destekleyen sarkitlar ve altindaki yazit kusagi oldukca sanatsaldir Minare dilimlemeli bir kubbe ile tamamlanmistir Revak cevresi diger buyuk cami minarelerinde oldugu gibi oymalarla suslenmis ve etrafi tas korkulukla cevrilmistir Daha sonra sehir Rus ordusu tarafindan bombalaninca 19 yuzyilda tas korkuluk yerini demir korkuluga birakmistir 40 21 58 42 G 49 50 0 49 B 40 3662278 G 49 8334694 B 40 3662278 49 83346943 4 Seyyid Yahya Bakuvi turbesi Sirvansahlar Sarayi Saray avlusunun guneyinde sarayin yaninda 15 yuzyilin ikinci yarisinda yapilmis olan ve Dervis turbesi olarak da anilan Seyid Yahya turbesi bulunmaktadir Halilullah in saray alimlerinden tip matematik ve astroloji ile ugrasan Seyyid Yahya Bakuvi nin kabri buradadir Turbenin govdesi sekizgen ust kismi piramidaldir Turbenin ic dekorasyonu bir yer alti tonozundan olusmaktadir Bakuvin in mezari ve bir kamera burada yer almaktadir 40 21 58 42 G 49 50 0 49 B 40 3662278 G 49 8334694 B 40 3662278 49 83346943 5 Sirvansahlar Turbesi Sirvansahlar Sarayi Sirvansahlar Sarayi nin alt avlu bolgesinde Sah Camii nin yaninda yer almaktadir Buyuk dairesel bir kapali duvar alt avluyu digerinden ayirir Turbeye yukaridan bakildiginda yildiz bezemeli bir dikdortgen planli ve 6 koseli bir kubbe ile tamamlanan kesim oldugu gorulmektedir Insaat sirasinda kubbedeki yildiz seklindeki yuvalara mavi ciniler yerlestirildi Tackapi ni susleyen madalyonda ancak aynadan okunabilen bir yazit ile mimarin adi yazilidir Allah mimar Muhammed Ali 40 21 58 42 G 49 50 0 49 B 40 3662278 G 49 8334694 B 40 3662278 49 83346943 6 Murad Kapisi Sirvansahlar Sarayi Sirvansahlar saray kompleksinin 16 yuzyila ait tek yapisidir Murad Kapisi tackapisi nin ust cercevesindeki 2 madalyon arasinda sunlar yazilidir Bu bina Ulu Receb Bakuvi tarafindan 994 1585 1586 yilinda buyuk ve adaletli Sultan III Murad zamaninda yaptirilmistir Tackapinin duvar girintilerinin yanindaki yazitlarda Tebrizli mimar Amirsah in adi gecmektedir Tackapi genel sanatsal susleme kompozisyonunda Divanhane ve Turbe tackapilarina karsilik gelir Ancak burada insaat ekipmanlarinin ve yapi taslarinin kalitesi cok daha dusuk 40 21 58 42 G 49 50 0 49 B 40 3662278 G 49 8334694 B 40 3662278 49 83346943 7 Saray hamami Sirvansahlar Sarayi Sirvansahlar saray kulliyesinin en alt avlusunda yer alir 15 yuzyilda insa edilmistir Icerisehir deki tum hamamlar gibi bu hamam da sabit bir sicaklik rejimi saglamak icin yer altina insa edilmistir Zamanla toprak tabakasinin kalinligi artmis ve uzerini tamamen kaplamistir Hamam 1939 da tesadufen kesfedilmis 1953 te kismen temizlenmis ve 1961 de koruma altina alinmistir Hamamin kalan duvarlarina gore odalarinin kubbe ile ortulu oldugu soylenebilir 40 21 58 42 G 49 50 0 49 B 40 3662278 G 49 8334694 B 40 3662278 49 83346943 8 Keykubat Camii Sirvansahlar Sarayi Sirvansahlar saray kulliyesinin Seyid Yahya Bakuvi turbesinin bitisiginde cami medrese binasi bulunmaktaydi Turbe caminin guney kisminda yer almaktadir Cami dikdortgen planli bir harim ve onun onunde kucuk bir koridordan olusmaktadir Cami dikdortgen planli bir ibadet salonundan ve onun onunde kucuk bir koridordan olusmaktadir Bir zamanlar salonun ortasinda kubbeyi destekleyen 4 sutun vardi 40 21 58 42 G 49 50 0 49 B 40 3662278 G 49 8334694 B 40 3662278 49 83346944 Hazar kiyisindaki savunma tesisleri Kaleler kervansaraylar Hazar Denizi nin bati kiyisi Kafkasya nin daglik bolgeleri dogal koruma saglandigi icin Azerbaycan in sadece Hazar kiyi bolgelerini korumasi gerekiyordu Bu amacla tarihin farkli donemlerinde insa edilmis ve birbirine bagli savunma tesisleri sistemi olusturulmustur Hazar kiyi savunma tesisleri Derbend den Abseron yarimadasina kadar olan bolgelerde yer almaktadir 48 1 1 G 42 1 21 B 48 01694 G 42 02250 B 48 01694 42 022504 1 Dortgen Merdakan Kalesi Mardakan Baku nun Merdekan kasabasinda eski bir tarihe sahip bir kale Kale 14 yuzyilin ortalarinda III Menucehr un oglu I Ahsitan tarafindan dort kose seklinde yaptirilmistir Mardakan Kalesi I Ahsitan nin dusmana karsi kazandigi parlak zaferin onuruna insa edilmistir Kale feodal beyler icin barinak ve nobetci olarak kullanilmistir Kalenin yuksekligi 22 metre kalinligi alttan 2 10 metre ustten 1 60 metredir Ic avlu 28x25 olculerindedir Iceriden kale 5 seviyeye ayrilmistir 40 29 31 74 G 50 8 26 41 B 40 4921500 G 50 1406694 B 40 4921500 50 14066944 2 Yuvarlak Merdakan Kalesi Mardakan Merdakan da bulunan yuvarlak kale Kalenin yuksekligi 12 5 metre olup ici 3 kattan olusmaktadir Kalenin uzerindeki kitabeden 1232 yilinda Mimar Abdulmecid Mesud oglu tarafindan yaptirildigi bilinmektedir Kaleyi cevreleyen kale her tarafi yedi metre yuksekliginde tas duvarlarla cevrili kare planli 25x25 m bir avludan olusmaktadir Citin duvarlarinda kuleler korkuluklar ve mazgallar vardir Dairesel planli olan kale yukseldikce daralmaktadir 40 29 44 6 G 50 8 49 6 B 40 495722 G 50 147111 B 40 495722 50 1471114 3 Ramana Kalesi Ramana Ramana koyunde 12 yuzyildan kalma bir kaledir Kalenin yuksekligi 15 metredir Beyaz tas kalenin yapim tarihi kesin olarak bilinmiyor Muhtemelen savunma amacli yapilmis ve Sirvansahlar doneminde kale olarak kullanilmis Kale duvarlarina tirmanmak icin duvarin sol tarafinda iki merdiven vardir Bunlardan biri ile duvarin icinden yaklasik yarim metre disariya dogru insa edilen koridora sarmal tas merdivenle cikilmaktadir Kalenin avlusundan bir baska tas merdivenle cikilmaktadir Bu merdivenlerden kale surlarina cikmak ve koyu seyretmek mumkundur 40 27 22 G 49 58 48 B 40 45611 G 49 98000 B 40 45611 49 980004 4 Nardaran Kalesi Nardaran Nardara nin kuzey batisinda beyaz tastan insa edilmis bir yuvarlak Orta Cag XIV yuzyil kalesi Mimari Mahmud Sad oglu olan kalenin yuksekligi 12 5 metredir 1301 yilinda yapildigi kalenin uzerindeki kitabeden anlasilmaktadir 40 33 41 G 50 0 17 33 B 40 56139 G 50 0048139 B 40 56139 50 00481394 5 Bayil Kalesi Baku Korfezi Baku Korfezi nde bulunan ve su anda deniz suyu altinda bulunan tarihi mimari anit 13 yuzyilda insa edilen Sirvan Abseron mimarlik ekolunun en guzel eserlerinden biri olan Bayil Kalesi Hazar Denizi nin yukselip alcalmasiyla bazen deniz yuzeyine yukselir bazen de gorunmez hale gelir Bayil Kalesi adanin sekline gore uzun bir plana sahiptir Kalenin uzunlugu 180 m genisligi ortalama 35 m dir Kale duvarlari doguda alti batida bes Baku Kalesi nde oldugu gibi yarim daire bicimli kulelerle guclendirilmistir Bayil kalesinin insasi siyasi askeri bir donemde Mogol seferlerinin tum Ortadogu yu salladigi 1234 1235 te tamamlandi Ancak kiyiya yakin bir ada uzerine yapilan bu muhtesem kalenin omru cok kisaymis Bilim adamlarina gore 1306 yilinda siddetli bir deprem sonucu denize batmistir 40 21 10 8 G 49 50 26 6 B 40 353000 G 49 840722 B 40 353000 49 8407224 6 Besparmak seddi Sabran Hazar kiyi gecisini kapatan ucuncu surdur Gilgilcay in guneyinde Kafkas siradaglarindan ayrilan Besbarmac daginin sarp eteklerinden baslayip denizin kumlu sahiline kadar uzaniyordu Boylece batidan Besparmak dagi ve dogudan bir kil duvarla kapatilan uzun duvar dar kiyi gecidini tamamen keser Besbarmag Gilgilcay suru ve Derbent Orta Cag in baslarinda Azerbaycan in kuzeydogu sinirlarinda insa edilen bu uc sur donemin istihkam insaatinin yuksek duzeyini ve ayrica siyasi ve askeri durumu yansitiyor Varsayimlara gore III VII yuzyillarda insa edilmislerdir once Besparmak sonra Gilgilcay ve son olarak Derbend surlari Besparmak ve Gilgilcay surlari yapim teknikleri nedeniyle Darband surrundan daha eskidir 40 55 50 52 G 49 14 8 16 B 40 9307000 G 49 2356000 B 40 9307000 49 23560004 7 Cirakkale Sabran Baku ye 150 km uzakliktaki Sabran ilce merkezine yaklasik 20 25 km Baku ye 150 km uzakliktaki Cirakkale adli dik bir kayanin uzerine 1232 metre yukseklikte insa edilmis bir kale sur sistemidir Cirakkale IV VI yuzyillarda Sasani hukumdarlari tarafindan mustahkem bir bekci kulubesi amaciyla insa edilmistir Gilgilcay surunun ana bekci kulubesiydi Buradan genis bir alani kontrol altinda tutmak ve dusmanin gelisini gormek ve ates yakarak cevreyi bilgilendirmek mumkundur 41 4 49 38 G 48 56 43 05 B 41 0803833 G 48 9452917 B 41 0803833 48 94529175 Kutlu Musa turbesi Hacinderbetli Agdam Anit nispeten alcak bir kaide uzerinde yukselen sekizgen piramit bicimli bir kubbe ile ortulmustur Bu anitin asil degeri hacminde degil bu gelenegi essiz bir yapida cozmesidir Hacinderbetli abidesinin giris kapisindaki kitabeden Musa oglu Kutlu nun mezari uzerine 1314 yilinda Sahbenzar usta tarafindan yapildigi anlasilmaktadir Giris yuzeyinin mimarisi ve ic kubbesinin sarkit yapisi Hacinderbetli anitinin en zengin bolumunu olusturuyor Dis yuzeyler cok derin olmayan girintilerle suslenmistir ve bu girintilerin ust kismi kemerlerle birlestirilmistir 40 1 58 78 G 46 49 1 35 B 40 0329944 G 46 8170417 B 40 0329944 46 81704176 Berde Turbesi Berde sehri 14 yuzyilda Berde de biri gunumuze kadar ulasan kule benzeri iki turbe insa edilmistir 1322 tarihli Berde turbesi adiyla bilimsel literature giren anitin ne zaman ve kimler tarafindan yapildigi kitabelerden bilinmektedir Berde turbesi 19 yuzyildan itibaren arastirmacilarin ilgisini cekmektedir 1848 de Berde yi ziyaret eden unlu oryantalist Hanikov anitin uzerindeki yazitlari okumus ve bu yazitlar daha sonra 1861 de Berde yi ziyaret eden akademisyen Dorn tarafindan yayinlanmistir Berde Turbesin deki bu yazit Nahcivan mimarlik ekolunun geleneklerinin devamini teyit eden son derece degerli bir sanat ornegidir ve Nahcivan mimarlarinin daha 14 yuzyilda binalar insa etmeleri icin diger sehirlere davet edildigini gosterir 40 22 59 15 G 47 7 40 24 B 40 3830972 G 47 1278444 B 40 3830972 47 12784447 Kirmizi Kopru Kazah rayonu Kazah rayonunda Gurcistan sinirinda bulunan ve Ehram nehri uzerinde yerlesen koprudur Orta yuzyila ait Azerbaycan in ender mimari incilerinden biridir Yapiminda kullanilan kirmizi tasa ozel isim verilmistir Kirik Kopru adi nehrin 95 m asagisindaki eski bir koprunun kalintilarindan gelmektedir Kirmizi Kopru 12 yuzyil Azerbaycanli mimarlari tarafindan insa edilmistir Koprunun uzunlugu 175 m dir ve 4 acikliktan olusur 26 1 8 0 16 1 8 2 Kemertavanlar 22x22x4 cm tugladan yapilmistir Yolunun genisligi 4 3 m cikislar 12 4 m dir 41 19 45 2 G 45 4 23 2 B 41 329222 G 45 073111 B 41 329222 45 0731118 Lekit Tapinagi Lekit Kah Kah rayonunda Lekit koyunden 1 km uzaklikta bulunan eski bir Alban tapinagi Lekit Tapinagi Alban mimarisinin en guzel orneklerinden biridir Yapim teknikleri acisindan uzmanlar tapinagin yapim tarihi nin IV VI yuzyillar oldugunu soyluyorlar Lekit tapinagi Guney Kafkas tetrakonh larinin olusumunun temeliydi Kilise eski bir Zerdust tapinagi temelinde olusturulmustur Tapinagin bilimsel calismasi ve restorasyonu 20 yuzyilin 40 li yillarinda P D Baranovsky nin onderliginde gerceklestirildi Tapinagin cevresi ormandan temizlendi ve yikilan duvarlardan biri guclendirildi Tapinagin Alban hukumdari III Momun Vacagan doneminde kiliseye donusturuldugune inaniliyor 41 29 36 G 46 51 23 B 41 49333 G 46 85639 B 41 49333 46 856399 Kinalik Kuba rayonu Kuba rayonu ayni adli idari bolgesel birimindeki koy ve bu bolgesel birimin merkezi Kinaliklarin tarihi ve merkezi yerlesim yeridir Kuba Hanligi doneminde Kinalik ilcesi SSCB doneminde Kinalik koyu sovyeti ve simdi Kinalik belediyesinin merkeziydi 1999 dan beri Dunyanin en yuksek yerlesim yerlerinden biri deniz seviyesinden 2350 metre yukseklikte 5000 yillik bir gecmise sahip olan Kinalik olgusu sadece Azerbaycan tarihinin degil insanlik tarihinin de en zengin etnografik degerlerinden biri olan kadim bir yerlesim yeridir 41 10 41 G 38 7 36 B 41 17806 G 38 12667 B 41 17806 38 1266710 Genceser Manastiri Vengli Kelbecer Hacincay in sol kiyisinda Kelbecer rayonuna bagli Vengli koyunde bulunan XIII yuzyil Hristiyan manastiri Orta Cag da manastir Alban Apostolik Kilisesi nin merkezi ikametgahiydi Tapinagin duvarindaki tas uzerindeki kitabede bunlar yaziyor Yuksek ve buyuk hukumdar genis Alban eyaletinin krali Vahtang oglu Buyuk Hasan in torunu ve annesi Horisha Hatun tarafindan 1216 1238 yillarinda yaptirilmistir 40 3 24 62 G 46 31 52 44 B 40 0568389 G 46 5312333 B 40 0568389 46 531233311 Hudaveng Manastiri Baglipeye Kelbecer Kelbecer rayonu Baglipaya koyu arazisinde bulunan Alban manastiri Hacen sehzadesi Hasan Celal in esi Mina Hatun burada gomuludur annesi Arzu Hatun ve donemin onde gelen aydinlarindan Mhitar Kos bu tapinagi ziyaret ederek anit taslar koymuslardir Kompleks toplam dokuz binadan olusmaktadir Bunlardan besi ana bina digerleri yardimci ve hizmet binasidir Kulliyede yer alan anitlarin tamami saglam bir sekilde gunumuze ulasmamis daha eski olanlar ise nispeten tahrip olmustur 40 9 41 01 G 46 17 16 85 B 40 1613917 G 46 2880139 B 40 1613917 46 288013912 11 kemerli Hudaferin koprusu Cebrayil Iran Azerbaycan sinirinda Aras Nehri uzerinde bulunan XI XII yuzyillardan kalma bir koprunun kalintilaridir On bes kemerli koprunun 750 m batisindaki on bir kemerli kopru tamamen tastan insa edilmis ve iyi yontulmus buyuk tas levhalarla kaplanmistir Arastirmacilar bu koprunun eski koprunun kalintilari uzerine 13 yuzyilda Ilhanlilar doneminde yeniden yapildigi gorusundedirler Uzunlugu yaklasik 130 m genisligi 6 m nehir seviyesinden yuksekligi 12 m dir Koprunun ortadaki uc kemeri ayakta kalirken kiyi kemerleri 20 yuzyilin 30 lu yillarinda Iran ve SSCB nin Kuzey ve Guney Azerbaycan arasindaki baglantilarin kesilmesine yonelik ortak karariyla yikildi 39 9 2 17 G 46 56 24 27 B 39 1506028 G 46 9400750 B 39 1506028 46 940075013 15 kemerli Hudaferin koprusu Cebrayil Iran Azerbaycan sinirinda Aras Nehri uzerinde bulunan 13 yuzyildan kalma bir koprudur Hamdullah Kazvini ye gore Hicretin 15 yilinda 639 Muhammed in sahabesi Bekir bin Abdullah tarafindan yaptirilmistir Kopru kemerlerinin destekleri dogal temeller kayalar uzerinde yukseltildiginden kemerler farkli boyutlardadir ve serbestce duzenlenmistir Pismis tugla ve dere taslarindan yapilmis on bes aciklikli koprunun kemerleri sivridir Koprunun toplam uzunlugu yaklasik 200 metre genisligi 4 5 m nehir seviyesinden en buyuk yuksekligi 12 m en buyuk kemer acikligi 8 70 m en kucuk kemer acikligi 5 80 m dir Koprunun tum kemerleri tugladan ana kutlesi dere tasindan yapilmistir Ust kattaki duvarlar da Arran mimarlik okulunun ozelligi olan tugladan yapilmistir Bu iki malzemenin uyumlulugu kopruye essiz bir sanatsal ve yapici gorunum kazandiriyor 39 9 2 17 G 46 56 24 27 B 39 1506028 G 46 9400750 B 39 1506028 46 940075014 Lahic Devlet Tarihi ve Kulturel Koruma Alani Ismayilli Ismayilli ilcesinde bulunan tarihi yerlesim yeri topraklarinda olusturulmus Devlet Tarihi ve Kulturel Koruma Alanidir Lahic Devlet Tarihi ve Kulturel Koruma Alani Azerbaycan SSC Bakanlar Kurulunun Aralik 1980 tarihli karari ile kurulmustur Koruma Alani Lahic kasabasi ve Eregit koyunun 80 hektarlik alaninda yaklasik 100 tarihi ve kulturel anitin dogal peyzajin nufus geleneklerinin sehir planlamasinin ve zanaat kulturunun korunmasiyla ugrasmaktadir Koruma alaninda bulunan 92 devlet tescilli tarihi ve kulturel anit yerel sehir planlamasina ve mimari kurallara gore insa edilmistir Boylece tarihi ve kulturel anit olarak tescillenmis ve diger tum yapilar dere tasi kullanilarak ve ketiller yerlestirilerek yapilmistir Tarihi ve kulturel anitlar arasinda genel kullanima yonelik yapilar camiler kopruler hamamlar ve cesmeler ozel zevkle dovme dere tasi kirec ve tugla ile insa edilmistir Tarihi ve kulturel anitlarin yani sira bolgenin sokak ve meydanlarinin tas dosemesi ve tum alani kaplayan kuraband kanalizasyon sistemi de Lahic in kendine ozgu sehircilik kulturunun en onemli unsurlaridir 40 50 57 16 G 48 23 1 44 B 40 8492111 G 48 3837333 B 40 8492111 48 383733315 Yusuf bin Kuseyir Turbesi Nahcivan Nahcivan Maraga mimarlik ekolunun en buyuk temsilcilerinden biri olan mimar Acemi Nahcivani nin Nahcivan sehrinde bulunan tarihi bir mimari eseri 1161 1162 yilinda yapilan turbe cift katli olup her iki kat sekizgen planlidir Lahit yer altina gomulu oldugundan mozole disaridan tek katli bir kule gorunumundedir Yusuf bin Kuseyir Turbesi ilk bakista geometrik safligi orantilarindaki incelik ve ahenkli guzelligi ile hatirlanir Mozole cift tarafli plana gore ortasi duz bir kubbe ile ortulmustur Ust kulede oktahedronun hem ic hem de dis yuzleri sig sivri kemerlere icten sivri distan dikdortgen sahiptir Turbenin tamami pismis tugladan insa edilmistir ve yuksek yapim teknikleri ile karakterizedir Turbenin ust odasinin zeminine acilan sekizgen bir delik altindaki mahzene acilmaktadir Mozolenin catisi karmasik kubbe seklindedir Duvar duzlemleri ile kubbe arasinda kucuk cikintilar vardir Lahit kubbesinin uzeri kesik sekizgen bir kubbe ile tamamlanmistir Yusuf bin Kuseyir Turbesi Azerbaycan in kule seklindeki mezarlari arasinda ust piramidal ortusu 800 yili askin suredir korunan tek anittir 39 12 6 74 G 45 24 50 B 39 2018722 G 45 41389 B 39 2018722 45 4138916 Mumine Hatun Turbesi Nahcivan Acemi Nahcivani nin basyapiti ve Nahcivan Maraga mimarlik okulunun en degerli eserlerinden biri Nahcivan sehrinin tarihi merkezinde Atabeylar Mimari Kompleksi icinde yer almaktadir Mumine Hatun Turbesi bu kompleksin gunumuze ulasan tek anitidir Turbe Muhammed Cihan Pehlevan in emriyle 1186 1187 de yaptirilmistir Turbe kulesinin kat plani distan sekizgen icten daireseldir Calismalar ongen plan seciminin tesadufi olmadigini gostermistir Mumine Hatun Turbesi plan mekan yapisi bir butun olarak on ilke uzerine insa edilmistir Bu buyuk oranti ve uyum yaratan altin bolumun temelidir 39 12 18 26 G 45 24 22 17 B 39 2050722 G 45 4061583 B 39 2050722 45 406158317 Karabaglar Turbesi Karabaglar Serur Ilhanlilar donemine ait turbe ve kubbeden olusan bir mimari kulliyedir Karabaglar anitlari bir turbe cifte minare ve bu iki anit arasinda yer alan bir dini yapinin kalintilarini iceren bir kulliye gorunumundedir Bu kulliyede yer alan cifte minarelerin 12 yuzyil sonu veya 13 yuzyil basinda yapildigi sanilmaktadir Bu iki minareyi birbirine baglayan tackapi yapisi 14 yuzyila aittir Koday Hatu nun adi bu kucuk tackapida okunmaktadir Koday Hatun Abaka Han in 1265 1282 karisi olan Koday Hatun olabilir Dolayisiyla 12 13 yuzyillarda insa edilen yeni binalar kompleksi icinde Koday Hatun onuruna bu anit aniti yaratmayi hedefleyen mimarin bu tackapiyi o donemde insa ettigi sonucuna varilabilir Uslup ve yapim tekniklerinin ozellikleri turbeyi Sultan Ebu Said Bahadur Han 1319 1335 donemine minareleri ise 12 yuzyila atfetmemizi saglar 39 25 0 G 45 11 0 B 39 41667 G 45 18333 B 39 41667 45 1833318 Gulustan turbesi Cuga Culfa Cuga kentinin erken Orta Cag donemine ait kalintilarinin bulundugu bolgede gunumuze ulasan az sayidaki mimari eserlerden biridir 12 yuzyilin sonlari 13 yuzyilin baslarinda yapildigi sanilan turbe Aras nehri kiyisinda yemyesil bir vadide yer almaktadir Turbenin kitabesi bulunmadigindan kesin yapim tarihi kim adina yaptirildigi mimari bilinmemektedir Gulustan turbesi mozele tabakasinin yerden yukariya kaldirildigi ve bu nedenle dis kapasitesinin cift katmanli bir yapi oldugu kule tipi turbelerdendir Tamamen kirmizi tuften insa edilen turbenin sadece ara tabakali ic kubbesi tugladan yapilmistir Buyuk cephe tahtalarindan ustalikla dokunmus temeli butun bir kutle olarak goruluyor Bu agir guzel bicimli temel dogal olarak prizmatik kule tarafindan devam ettirilir Kulenin alinlari ince profilli disbukey kalaslarin uzerine gecilerek kemer haline getirilmistir Gulustan turbesi kare kaideden daireye kubik kapasiteden konik sekle gecisin sanatsal ve teknik cozumler acisindan parlak bir ornegidir Gulistan Turbesi saglam bir kaide uzerine insa edilmis on iki katli bir kuleden olusmaktadir Kare planli olan turbe ikinci kademede iki duzleme ayrilmistir Kaide uzerinde kubbenin yukseldigi zengin bir sekilde dekore edilmis bir kornisle tamamlanir Ust kisimdaki duzluklerde karmasik ve zarif bir bezeme yer alir Turbenin ust ortusu gunumuze ulasmamistir Turbenin yuksekligi 9 m dir Mezar planinin dis konturu kenari 6 60 m olan bir karedir 38 58 16 87 G 45 35 14 99 B 38 9713528 G 45 5874972 B 38 9713528 45 587497219 Ordubad Devlet Tarihi Kulturel Koruma Alani Ordubad Tarihi Ordubad sehrinde bulunan Koruma Alani 1977 yilinda Azerbaycan SSC Bakanlar Kurulu karari ile kurulmustur Koruma alaninda 600 den fazla tasinmaz tarihi ve kulturel eser tescil edilmistir Koruma Alani nin merkezi Ordubad sehrinin bes merkezi mahallesi olarak kabul edilir Ambaras Kurdetal Mingis Serseher ve Ucturlange Tum sokaklar boyunca araziye gore farkli yuksekliklerde 2 3 ve bazen 4 kucuk meydan vardir Bu meydanlar 3 4 dar garip egri bugru sokagin birlestigi noktada bulunuyor Bu tur her meydan hizmet ettigi bir dizi ogeyi birlestirir Buna mescit mahalle camisi cesme ve semsiyesiyle meydani kaplayan cinar agaclari da dahildir O meydanlarda bulunan mahalle camilerinin minaresi yoktur Minarenin yerini caminin catisinda bir kaldirim almistir Sehrin ana karayolu eski bir caddedir Bu cadde ana cadde olarak onemini koruyor ve sehir merkezini tren istasyonuna bagliyor Sehrin genel panoramasini olusturan konut yapilari sehri Azerbaycan in diger sehirlerinden onemli olcude farkli kilmaktadir Mahalleler iki katli sehir evleri ve sekizgen ic avlulu kucuk mimari ogeler acisindan zengin binalardan olusmaktadir 38 54 17 G 46 1 23 B 38 90472 G 46 02306 B 38 90472 46 0230620 Yuhari Bas Devlet Tarihi Mimari Koruma Alani ve Seki Hanlari Sarayi Seki Seki sehrinin antik tarihi merkezini cevreleyen tarihi mimari koruma alanidir Koruma alani 283 hektardir 1968 yilinda Azerbaycan SSC Bakanlar Kurulu karari ile olusturulan Koruma alanina Seki Kalesi Seki Hanlari Sarayi Sekihanovlarin evi camiler minareler kervansaray hamamlar esnaf tarihi dukkanlari Gilyli Kirci Kullar Duluzlar Afganlar ve Seki kentinin diger tarihi konutlari dahildir Seki Kalesi nin icinde yer alan ve kale surlari ile cevrili olan Seki Hanlari Sarayi Seki Hanlarinin yazlik konutuydu Saray 1790 1797 yillarinda Muhammed Hasan Han in emriyle mimar Haci Zeynalabdin Sirazi tarafindan yaptirilmistir 41 12 16 07 G 47 11 50 82 B 41 2044639 G 47 1974500 B 41 2044639 47 197450021 Susa Devlet Tarih ve Mimari Koruma Alani Susa 1977 yilinda Azerbaycan SSC Bakanlar Kurulu karari ile olusturulmus ve Susa sehrinin tarihi merkezini kapsayan tarihi mimari koruma alanidir 400 hektarlik koruma alaninda 549 eski yapi 72 si Azerbaycan tarihinde iz birakmis kisilerin konutlari veya ev muzeleri 17 mahalle cesmesi 17 cami 6 kervansaray 3 turbe 2 medrese birkac kilise ve manastir 2 kale ve kale surlari tescillidir Bu anitlarin cogu 19 yuzyilda yasamis mimar Kerbelayi Sefihan Karabagi tarafindan yapilmis ve donemin en unlu ressami Kerbelayi Safarali tarafindan dekore edilmistir 39 45 30 G 46 44 54 B 39 75833 G 46 74833 B 39 75833 46 74833Ayrica bakinizAzerbaycan da kayitli dunyaca onemli arkeolojik anitlarinin listesiEk okumaAshurbejli S B Istoriya goroda Baku Period srednevekovya B Azerneshr 1992 408 s ISBN 5 552 00479 5 Bretanickij L S Zodchestvo Azerbajdzhana XII XV vv i ego mesto v arhitekture Perednego Vostoka Nauka Glavnaya redakciya vostochnoj literatury 1966 556 s Bretanickij L S Vejmarn B V Iskusstvo Azerbajdzhana IV XVIII vekov Redaktor I A Shkirich Moskva Iskusstvo 1976 272 s Kaynakca Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 2 Agustos 2001 ci il tarixli 132 nomreli qerarina 1 nomreli elave 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Azerbaycan Cumhuriyeti Kultur Bakanligi Istifade tarixi 9 Ocak 2015 K M Mamedzade Stroitelnoe iskusstvo Azerbajdzhana s drevnejshih vremen do XIX v Baku 1983 Ateshgyah eto indijskij hram ognya voznikshij v XVII XVIII vv na meste vechnyh neugasimyh ognej goryashih vyhodov estestvennogo gaza Alakbarov Farid Summer 2003 Observations from the Ancients 19 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Azerbaijan International 11 2 according to historical sources before the construction of the Indian Temple of Fire Atashgah in Surakhani at the end of the 17th century the local people also worshiped at this site because of the seven holes with burning flame The Indian diaspora in Central Asia and its trade 1550 1900 olu kirik baglanti George Forster On the 31st of March I visited the Atashghah or place of fire and on making myself known to the Hindoo mendicants who resided there I was received among these sons of Brihma as a brother an appellation they used on perceiving that I had acquired some knowledge of their mythology and had visited their most sacred places of worship Ervad Shams Ul Ulama Dr Sir Jivanji Jamshedji Modi Translated by Soli Dastur 1926 My Travels Outside Bombay Iran Azerbaijan Baku 4 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Farroukh Isfandzadeh Not just me but any Parsee who is a little familiar with our Hindu brethren s religion their temples and their customs after examining this building with its inscriptions architecture etc would conclude that this is not a Parsee Atash Kadeh but is a Hindu Temple informed me that some 40 years ago the Russian Czar Alexander III visited this place with a desire to witness the Hindu Brahmin Fire ritual gathered a few Brahmins still living here and they performed the fire ritual in this room in front of the Czar I asked for a tall ladder and with trepidation I climbed to the top of the building and examined the foundation stone which was inscribed in the Nagrik or Nagari script the installation date is mentioned as the Hindu Vikramaajeet calendar year 1866 equivalent to 1810 A D E I Tamm Enciklopediya turista Bolshaya Rossijskaya enciklopediya 1993 S 174 607 s Sohranilas drevnyaya chast B Icheri sheher t n krepost ili Vnutrennij gorod Leonid Semenovich Bretanickij Zodchestvo Azerbajdzhana XII XV vv i ego mesto v arhitekture Perednego Vostoka Glavnaya redakciya vostochnoj literatury Nauka 1966 S 401 556 s Timur Hanagaogly Kakie novinki zhdut nas v Icheri Sheher 20 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde gazeta Nedelya 4 avgusta 2011 Sara Ashurbejli Gosudarstvo Shirvanshahov Glavnaya redakciya vostochnoj literatury Elm 1983 S 111 341 s Raskopki eti ustanovili plotnuyu zaselennost territorii Icheri sheher i razvitie remesla i torgovli v Baku v VIII XI vv Ziya Bunyadov Azerbaycan Atabeyler dovleti PDF 12 Haziran 2010 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Ocak 2016 Walled City of Baku with the Shirvanshah s Palace and Maiden Tower 17 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ocak 2016 AZERBAJDZhAN IV XVIII vekov L S Bretanickij B V Vejmarn Izdatelstvo ISKUSSTVO Moskva 1976 Iskusstvo Azerbajdzhana 11 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Vseobshaya istoriya iskusstv Iskusstvo 1961 T 2 j S 113 Ashurbejli 1992 ss 175 a b Leviatov 1944 ss 10 Leviatov 1944 ss 13 10 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2016 Jonathan M Bloom Sheila Blair The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture Oxford University Press 2009 T 2 S 240 513 s ISBN 9780195309911 Bretanickij Vejmarn 1976 ss 113 Leonid Semenovich Bretanickij Zodchestvo Azerbajdzhana XII XV vv i ego mesto v arhitekture Perednego Vostoka Nauka Glav red vostochnoj literatury 1966 S 540 556 s 131 Ansambl dvorca Shirvanshahov Generalnyj plan po obmeru S Dadasheva M Usejnova i dr 7 Dvorcovye bani XV The Caspian Shore Defensive Constructions 1 Kasim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde UNESCO B Ibragimov Kruglaya bashnya v selenii Mardakyany AAEN Baku 1946 str 33 L G Mamikonov Zamok s kruglym donzhonov v selenii Mardakyany IA t V Baku 1956 st 193 209 Mohtesem Ramana qalasi 22 Ekim 2009 tarihinde kaynagindan 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Bashni Apsherona 15 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan 28 Mart 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Azerbaycan Sovyet Ensiklopedisi VII cild Baki 1983 seh 159 C Qiyasi Nizami dovrunun memarliq abideleri Baki Isiq nesriyyati 1991 seh 161 L S Bretanickij K voprosu ob istokah musulmanskogo iskusstva Pod red V G Gafurova Centralnaya Aziya v kushanskuyu epohu trudy Mezhdunarodnoj konferencii po istorii arheologii i kulture Centralnoj Azii v kushanskuyu epohu Nauka 1968 T II S 406 Dlya sopostavleniya zdes vzyaty serebryanaya vaza na dne kotoroj vygravirovan kogtyashij olenya grifon Kahskij rajon III v n e i izobrazhenie na odnoj iz ploskostej fasada mavzoleya v Hachin Dorbatly sohranivshego ne tolko datu stroitelstva 1314 g no takzhe imena zodchego ustad Shahenzi i zakazchika Katava Hodzha syn Musy Chudesa Azerbajdzhana 26 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Krasnyj most K M Mamed Zade Stroitelnoe Iskusstvo Azerabajdzhana S drevnejshih vremen do XIX veka str 47 izd ELM Baku 1983 C Qurbanov H Isgender Korpu senet abidesi Nurlan nes Baki 2006 Arhitektura Azerbajdzhana epoha Nizami M B 1947 Xinaliq meqalesi Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi X cild Baki 1987 seh 89 Azerice Issledovaniya po istorii kultury narodov Vostoka sbornik v chest akademika I A Orbeli L 1960 str 144 151 Robert G Ousterhout A Byzantine settlement in Cappadocia Dumbarton Oaks 2006 S 151 In the Armenian monastery of Dadivank however dated 1211 a four columned domed hall is set into a range of rooms chat included the kitchen and refectory C Qiyasi Nizami dovrunun memarliq abideleri Baki Isiq 1991 seh 137 C Qiyasi Nizami dovrunun memarliq abideleri Baki Isiq 1991 seh 136 C Qiyasi Nizami dovrunun memarliq abideleri Baki Isiq 1991 seh 137 Lahic Dovlet Tarix Medeniyyet Qorugu 30 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde resmi sayti Istifade tarixi 9 yanvar 2016 K M Memmedzade Azerbaycanda insaat seneti Baki Elm 1978 seh 43 S A Eliyeva Naxcivan abidelerine diqqeti artirmali Azerbaycan abideleri dergisi N 1 Baki 1984 S A Dadashev M A Usejnov Ocherki po istorii arhitektury narodov SSSR Arhitektura Azerbajdzhana M 1948 str 10 Ayvazian Argam 1988 The Historical Monuments of Nakhichevan Detroit Wayne State University Press 90 92 5 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Ocak 2016 L S Bretanickij B V Vejmarn Ocherki istorii i teorii izobrazitelnyh iskusstv Iskusstvo Azerbajdzhana Str 136 Mamed zade K M Stroitelnoe iskusstvo Azerbajdzhana s drevnejshih vremyon do XIX veka Nauchnyj redaktor akademik AN Azerb SSR A V Salamzade Baku Elm 1983 S 36 37 Bretanickij L S Vejmarn B V Iskusstvo Azerbajdzhana IV XVIII vekov Redaktor I A Shkirich Moskva Iskusstvo 1976 S 80 272 s C Qiyasi Nizami dovrunun memarliq abideleri Baki Isiq nesriyyati 1991 seh 100 Abideler seheri Ordubad 16 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Medeniyyet qezeti 9 oktyabr 2009 seh 16 a b Hanlarov 1972 Salamzade Ismailov Mamed zade 1988 Azerice Seki seheri medeniyyet ve turizm sobesi Azerbaycan Respublikasi Medeniyyet ve Turizm Nazirliyi 28 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Temmuz 2015 Susa rayonunun erazisi ve tebii servetleri tarixi ve memarliq abideleri 17 Mayis 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde shusha az Istifade tarixi 9 yanvar 2015