Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki üslubun, ansiklopedik bir yazıdan beklenen resmî ve ciddi üsluba uygun olmadığı düşünülmektedir. |
Go (Japonca: 囲碁, igo; Çince: 圍棋 / 围棋, wéiqí; Korece: 바둑, baduk), tahta üzerinde oynanan iki kişilik çok eski bir strateji oyunudur. Çin kökenli bir oyun olmakla birlikte bütün Doğu Asya'da tanınır ve oynanır. Oyunda siyah ve beyaz renklerdeki küçük ve yuvarlak taşlar kullanılır. Oyuna siyah taşlar başlar. Siyah taşların kimde olacağına karar vermek içinse önce beyaz oyuncu eline sayısını bilmeden birkaç taş alır. Siyah oyuncu ise, beyaz oyuncunun elinde bulunan taşların sayısının tek mi yoksa çift mi olduğunu tahmin etmeye çalışır. Eğer doğru tahmin ederse siyah oyuncu siyah oyuncu olarak kalır. Eğer tahmini yanlış çıkarsa beyaz oyuncu, siyah oyuncu olur ve siyah oyuna başlar. Sırası gelen oyuncunun kendi taşını oyun tahtasındaki mümkün olan bir yere yerleştirmesiyle oyun devam eder. Tahtaya konulan taşlar, esir alınmadığı müddetçe oyun sonuna kadar hareket edemezler. Tüm taşlar aynı değere sahiptir ancak birbirleri arasındaki stratejik konum oyunun yapısını belirler. Oyun sonunda en çok alana sahip olan oyuncu oyunu kazanmış olur.
Oyunun Amacı ve Yapısı
Oyunun temel amacı şöyle bir benzetmeyle açıklanabilir: İki general bir bölgeyi kontrol altına almak istemektedir. Bunun için ilk önce gözetleme kuleleri dikerler ve sonra da kendileri için güvenli bir pozisyon kurmaya çalışırlar. Oyunun amacı rakibi tamamen ortadan kaldırmaktan veya onun taşlarını esir almaktan çok onun karşısında avantajlı bir konuma geçerek kendi taşlarınızla mümkün olabildiğince çok alanı kontrol altında tutmaktır.
Go, kuralları çok basit olmakla birlikte oldukça karmaşık bir oyundur. Go oyununda, taşların hareket kabiliyeti satrançtaki gibi sınırlı değildir. Dolayısıyla bir taşı oynayabileceğiniz çok fazla alan vardır. Satranç oyununda ilk yarım hamle için 20, ikinci yarım hamle için de 20, tam hamle (bir beyaz bir siyah) için ise 400 olasılık vardır. Go oyunundaysa ilk taş (siyah) için 361 olasılık, ikinci taş (beyaz) için 360 olasılık, toplamda ise 129.960 olasılık vardır. Hamle çeşitliliği o kadar çoktur ki bir go oyuncusunun ustalaşma evresi ömrünün sonuna kadar sürebilir.
Go'da stratejik hareket etmek önemli olsa da, oyunun tek önemli noktası değildir. Go, insanı düşündüren yönüyle meditasyona ilham verebilir, hatta insanın iç dünyasına bir ayna tutarcasına kendi kişiliğini ve dahası karşısındaki rakibin kişiliğini de yakından tanımasına imkan tanır. Go birçok atasözünün çıkış noktası olmuştur, çünkü Go hayatın gerçeklerini minyatür halde yansıtmaktadır.
Satrancın Barok kuralları ancak biz insanlar tarafından icat edilebilecekken Go'nun kuralları o kadar nezih, organik ve katı bir şekilde mantıklıdır ki eğer evrenin başka yerlerinde akıllı yaşam formları varsa neredeyse kesinlikle Go oynuyorlardır.
— Uluslararası Satranç Ustası,
II. Dünya Savaşı'na ABD'nin savaşa giriş sebebi olan Pearl Harbor Saldırısı'nın etkisi ve tahribatının temelinde bir Go manevrasının ("yalnız olan taşa saldır") yer aldığı bilinmektedir.
Geçmişi
(Izumiya Içibe, ~1811)
Go bugün dünya üzerinde oynanan en eski oyundur. Çin efsaneleri kökenini kral Yao'ya dayandırmaktadır. Bu efsanelere göre Yao oğluna astronomiyi öğretmeye çalışmaktadır ancak bir türlü oğlu yıldız sistemlerini anlayamamıştır. Bunun için bir tahta üzerine taşları dizerek açıklamaya çalışır ve Go oyunu Çin'de bu şekilde wéiqí (veyçi) ismiyle doğar. Go'nun kökenine ait kesin bulgular ise bundan 2500 yıl öncesine, Çinli kralların birbirleri ile savaştıkları yıllara dayanır.
Han Hanedanlığı zamanında Go gözle görülür bir şekilde halk arasında yayılmaya başlamıştır. Ayrıca elit kesim tarafından da kabul gören bir hobi olmaya başlamıştır. Bu devirde Go ile alakalı düşülen ilk kayıt MS 127 yılını göstermektedir.
Çin tarihinde ayrı bir öneme sahip olan Tang Hanedanlığı zamanında ise Go ilk altın çağını yaşamaktadır. Bu hanedanlık döneminde Go oyunu saraya kadar girmiştir. Bu hanedanlık zamanında Çin kültürü en yüksek seviyeye ulaşmıştır ayrıca gelişmiş bir bürokrasi sistemi de kurulmuştur. Bu bürokratik sistem çok sayıda eğitimli bürokatı içinde barındırmaktaydı ve bu durum yeni bir elit kesimin doğmasına yol açmıştır. Bunlar da dönemin diğer elit kesimleri gibi Go ile yakından ilgilenmekteydiler. Oyuna olan ilgi ileriki hanedanlıklar zamanında da devam etti. Song kralı Huizong ve Ming başbakanı Zhang Juzheng Go'yu sıkça oynarlardı. Krallık rejiminin 1911'de yıkılması ile (Çin'in diğer bütün toplumsal değerleri gibi) Go oyunu da toplum içindeki önemini kaybetti. Ancak Kültür Devrimi'nden sonra tekrar toplumun gözünde hakettiği değeri kazanmaya başladı.
Go'nun Japonya'daki Tarihi
Efsaneye göre Japonya'ya Go'yu getiren kişi Çin'in başkenti Çang-an'da görev yapmış olan Japon büyükelçisi Kibi no Makibi'dir. 717 ve 735 yılları arasında Çin'de bilim ve sanatla ilgili çalışmalar yürüten Kibi no Makibi ülkesine dönerken yanında bir adet Go oyunu da götürmüştür. Sonraları bu oyuna "go" adını verir ve oyun Japonya'da o adla anılmaya başlanır. Kibi no Makibi'nin sayesinde oyun kısa sürede aristokratlar arasında yayılır... Kibi no Makibi'nin Go'yu Japonlar'a tanıtmasından 100 yıl önce de oyunun adı Japon kayıtlarında zikredilmektedir. Zamanla Go Japonlar arasında yayılmaya başlar ve ikinci altın çağına girer. Oyunun bugün uluslararası arenada Çince adıyla değil de Japonca adıyla anılmasının sebebi de bu altın çağa dayanmaktadır.
17. yüzyılın başlarında, Edo Dönemi'nin başlaması ile Japonya'nın siyasi dengesi tamamen değişmiştir. Tokugawa ailesinden gelen yeni şogun, Go oyununa o kadar meraklıydı ki; Go'nun geliştirilmesini ve yayılmasını devlet eliyle desteklemeye başlamıştı. Bununla birlikte kendisinin en iyi Go oyuncusunu tespit edebileceği, Oshirogo adlı turnuvaların yapılmasını emretti. Bu turnuvayı kazananlar ödül olarak, o zamanlarda Go oyunu üzerine akademik eğitim vermek üzere inşa edilen dört büyük Go hanedanı için burslar elde ediyorlardı. Bu okulların adları şöyledir: Honinbo Hanedanı, Inoue Hanedanı, Yasui Hanedanı ve Hayaşi Hanedanı.
Bu dört hanedan arasındaki büyüt rekabet Go oyuncularının seviyesinin yükselmesine sebep oldu. O zamanki Go oyuncularının seviyesine bugüne kadar kimse ulaşamamıştır. Ayrıca bu zaman diliminde dövüş sporlarından esinlenilerek rütbe sistemi de geliştirilmiştir. Edo Dönemi'nin en iyi Go oyuncusu kendi adıyla anılan açılışı bulan Shusaku Kuwahara'dır. 33 yaşında koleradan ölünceye kadar 19 kez ardı ardına Oshirogo şampiyonluğunu kazanan Shusaku'nun bulduğu Shusaku açılışı, 20. yüzyıl'ın ortalarına kadar yaygın olarak kullanılmıştır.
Tokugawa Şogunluğu'nun yıkılmasından sonra yönetimin Go okullarına verdiği destek de son bulmuştur. Bugün Japonya'da, dönemin en güçlü oyuncularını yetiştiren Honinbo Hanedanı onuruna Honinbo Turnuvası düzenlenmektedir.
Go çeşitli sebepler yüzünden uzunca bir süre sadece erkeklerin oynadığı bir oyun olmuştur. Turnuvaların kadınlara açılması ve kadın oyuncuların arasından gittikçe daha güçlü oyuncular (özellikle Rui Naiwei) çıkması, kadın Go oyuncularının da erkek rakipleri kadar yetenekli olduğunu ispatlamaktadır.
Son 20 yılda Çin ve Kore'nin Go oyununda yaptığı büyük atılımlar, Japonya'nın uluslararası turnuvalardaki hegemonyasını kaybetmesine yol açmıştır.
Go, Avrupa'da ve Kuzey Amerika'da 100 yıldır tanınmasına rağmen hâlâ çoğunlukla Asyalılar'ın oynadığı bir oyun olmayı sürdürmektedir. Dünya çapında büyük çoğunluğu Uzak Doğu'da olmak üzere 100 milyondan fazla Go oyuncusu olduğu tahmin edilmektedir. Japonya'da 10 milyona yakın Go oyuncusu olduğu tahmin edilmektedir. Go oyuncularını konu alan Japon anime ve manga serisi "Hikaru no Go", gonun çocuklar ve gençler arasındaki popüleritesini büyük şekilde artırmıştır. Bugün dünya üzerindeki Go kulüplerinin, Go şirketlerinin, genç Go oyuncularının sayısı hızla yükselmektedir.
Tarihin derinliklerinden bugüne dek, yeryüzünde iki aynı Go oyunu oynanmamıştır.
— Anonim
Go ve Felsefe
() (1543-1590)
Go'nun felsefi yönünü ve kültürel değerini açıklayan çeşitli efsaneler vardır. Bu efsanelerden birine göre eski zamanlarda yaşamış bir Çin kralı oğluna disiplini, konsantrasyonu ve ruhsal dengeyi öğretmek için bu oyunu icat etmiştir. Kralın oğlu büyüyünce büyük bir Go oyuncusu olmakla kalmayıp aynı zamanda dengeli bir kişiliğe sahip bir kral olmuştur. Diğer bir efsaneye göre eski Çin generalleri savaş alanını zihinlerinde daha iyi canlandırabilmek için yanlarında bir adet tahta ve çok sayıda taş götürüyorlardı ve oyunun kökeni de bu yönteme dayanıyordu. Bu efsanelerde Go'nun iki temel özelliğine vurgu yapılmaktadır; kendini, kişiliğini geliştirmek ve iki olgunun çarpışmasını resmetmek... Go hakkındaki efsanelerde çoğunlukla, Taoizm'den kaynaklanan ve Go oyununun da temel güçleri olan Yin ve Yang'a da değinilmiştir.
Go sadece mantıkla kavranabilecek bir oyun değildir. Onun karmaşık ve derin yapısını anlamak için kuvvetli iç güdüler ve çok fazla tecrübe gereklidir. Bu noktada Go Budizm'in "Mantığa dayanan bir aydınlanma sadece aldatıcı bir aydınlanmadır" felsefesiyle de uyuşmaktadır.
Go oyununda aşırı cesaret ile korkaklık, güvenlik ile risk, saldırı ile savunma arasında (aslında temeli Uzak Doğu dinlerine dayanan) mükemmel bir denge vardır. Go ile diğer batılı oyunlar arasındaki en belirgin fark (satrançdaki mat olgusu gibi) tamamen kazanma veya rakibi tamamen yok etme diye bir durumun olmamasıdır. Kazanan oyuncunun diğer oyuncudan farkı, tahta üzerindeki alanların büyük miktarına egemen olmasıdır. Kaybeden oyuncu tamamen yok olmuş değildir, sadece diğer oyuncudan daha az alan kontrol etmektedir.
Savaşmak, Go oyununda anahtar olarak değil, sadece en son çare olarak kullanılır.
— , 1078 yılı,
Go ve Bilgisayarlar
IBM'in geliştirmiş olduğu Deep Blue bilgisayar satranç sistemi, en sonunda 1997 yılındaki bir maçta Dünya Satranç Şampiyonu Garry Kasparov'u yendi. Elbette ki bu durum, Deep Blue her insandan daha "güçlü" şeklinde basitleştirilebilir; ancak şunu söyleyebiliriz ki; yeryüzünde ancak bir avuç insan Deep Blue'yu alt edebilecek yetilere sahiptir. Buna karşılık, günümüzde mevcut olan en güçlü Go programını yenebilecek insan sayısı milyonlarla ifade edilmektedir (Bilgisayar dünyası Go oyunu ile 40 yıldan uzun bir zamandır tanışmış durumdur). Madalyonun öbür yüzünde ise, günümüzdeki programcılar en iyi dereceleri olan 10 kyu seviyesini geliştirmiş olmaları ile övünebiliyorlar. 10 kyu ile, yani bir amatör dan oyuncusu derecesinden neredeyse bir düzine "taş" daha zayıf seviye ile (Seviyeler arasındaki her sayı farkı 1 "taş" olarak kabul edilir. Örneğin 1 den, 2 kyu seviyesinden 2 taş yüksektir).
Bilgisayarların oynadığı Go'daki gelişimi izlemek, beraberinde bilgisayarlar için düzenlenen Go turnuvalarının ve yarışmaların başlamasını da getirmiştir. Bunlar arasında en ünlüsü, 1.600.000 dolarlık Ing Ödülü'dür hiç kuşkusuz. Bu devasa ödül, profesyonel bir Go oyuncusunu yenebilecek programın tasarımcısına Ing Chang-Ki Wei-Chi Eğitim Fonu tarafından 1985-2000 yılları arasında vadedilmiştir. Ancak bu süre zarfında kimse ödülü kazanacak tasarımı gerçekleştirememiş ve önceden belirlenen limit sonunda, vadedilen ödül de ne yazık ki kaldırılmıştır. Günümüzde bu ödülün süresinin uzatılması hâlâ ümitle beklenmektedir. Çünkü, hiç kuşku yok ki bu tip büyük ödüllerin varlığı araştırmalar için önemli bir itki görevi görecektir.
"Bir bilgisayarın insanı Go'da alt etmesi belki yüzyıl alır -belki daha fazlasını" diyor oyunun hayranlarından biri olan astrofizikçi Dr. Piet Hut ve ekliyor; "Makul bir zekâya sahip birisi Go oynamayı öğrendiğinde birkaç ay içinde tüm bilgisayar programlarını yenebilir. Bunun için Kasparov olmak zorunda değilsiniz." Buna paralel olarak, bir emekli kimya profesörü olan Dr. Chen Zhixing ise "Go en yüksek düzeydeki entelektüel oyundur." diyor. Dr. Zhixing, uluslararası yarışmalarda birçok ödül sahibi olan Handtalk programının gelişimine altı yılını adamış biri. Bu konudaki son sözü ona bırakırsak eğer; "Go oyununda tahtada açılan şekillerin güzelliği tam anlamıyla göz kamaştırıcı ve hamle dizileri zihni hipnotize edici bir müzik gibi etki gösterebiliyor. Esas olan da, bilgisayarın bu görsel müziği anlayıp besteleyebilmesini sağlamak.".
Ömrümüz yeter de yapay zekâ da yaşamımızda yerini alırsa, o zaman oyundaki gelişimin nerelere varacağı mutlak bir merak konusu haline gelir. Kim bilir, belki de bir bilgisayarın Dünya Go Şampiyonu'nu yenmesi yapay zekâ devriminin gerçekleştiğine dair en büyük işaretlerden biri olacaktır.
Deep Mind tarafından geliştirilen yapay zekâ temelli Go oyuncusu AlphaGo'nun Lee Sedol ile yaptığı 5 serilik maç AlphaGo'nun 4-1'lik zaferiyle sonuçlandı. Dünyanın 2. numaralı Go oyuncusu konumundaki Sedol, büyük rekabet öncesinde 4-1 veya 5-0 kazanacağını düşünüyordu. 5 set oynanan maç 9 Mart tarihinde başlayıp 15 Mart 2016 tarihinde sonuçlanmıştır.[]
Türkiye'de Go Oyunu
Batı'nın Go ile tanışması nispeten yeni olmuştur. Klasik anlamdaki Batı'nın bu tanışma süreci yüzyıllarla ifade edilmektedir. Türkiye ise süre bağlamında emekleme dönemini yaşıyor denilebilir. Buna rağmen özellikle son yıllarda büyük bir ivme kazanan oyuncular Türkiye Go Oyuncuları Derneği (TGOD) etrafında örgütlenmektedirler.
Türkiye'de Go'nun -bilinen- gelişimi Türkiye Go Oyuncuları Derneği resmi sitesinde şu şekilde aktarılmaktadır:
| 1989 | ODTÜ Go Topluluğu'nun kurulması. |
| 1990 | Türk-Japon Dostluk ve Dayanışma Derneği çatısı altında bir go kulübünün kurulması. |
| 1993 | Uluslararası Go Federasyonu'na üyelik. Türkiye’de go oyuncularının varlığının Uluslararası Go Federasyonu tarafından tanınması. |
| 1994-1995 | Go Oyuncuları Derneği’nin kurulma çalışmaları. |
| 1995 | "Go Oyuncuları Derneği"nin kurulması. |
| 1996 | Derneğin "Türkiye Go Oyuncuları Derneği" adını alması. |
| 1996 | Avrupa Go Federasyonu'na üyelik başvurusu. |
| 2008 | "Eskişehir Go Oyuncuları Derneğinin" kurulması |
| 2008 | "Türkiye GO Akademisi'nin" kurulması |
| 2011 | " İzmir Go Oyuncuları Derneğinin" kurulması |
| 2011 | "Eskişehir Go Oyuncuları Derneğinin" kapatılması |
| 2012 | "İstanbul Go Oyuncuları Derneğinin" kurulması |
| 2012 | "Karabiber Go Oyuncuları Derneğinin" kurulması |
Türkiye'de düzenlenen Go turnuvaları şunlardır:
- Alpar Kılınç Go Turnuvası: TGOD kurucu üyelerinden Alpar Kılınç'ın anısına düzenlenen ulusal düzeyde bir turnuvadır. Yılda bir kez Aralık ayında Ankara’da düzenlenir. Herkese açıktır.
- Bursa Go Turnuvası: Yılda bir kez Haziran ayında düzenlenir. Herkese açıktır.
- İstanbul Uluslararası Go Turnuvası: Yılda bir kez sonbaharda İstanbul'da düzenlenen uluslararası düzeyde bir turnuvadır. Herkese açıktır. - "İstanbul Go Oyuncuları Derneği" tarafından düzenlenir.
- Hacettepe Üniversitesi Go Turnuvası: Yılda bir kez ilkbaharda Ankara'da düzenlenir. Herkese açıktır.
- Ege Go Turnuvası: Karabiber Go Oyuncuları Derneği tarafından düzenlenir. Herkese açıktır.
- İzmir Go Turnuvası: Yılda bir kez Temmuz ayında düzenlenir. Herkese açıktır. - "İzmir Go Oyuncuları Derneği" tarafından düzenlenir
- Efes Go Turnuvası: Yılda bir kez Ağustos ayında Karabiber Go Oyuncuları Derneği tarafından düzenlenir. Herkese açıktır.
- İyonya Go Turnuvası: Yılda bir kez Temmuz ayında Karabiber Go Oyuncuları Derneği tarafından düzenlenir. Herkese açıktır.
- Eskişehir Go Turnuvası: Yılda bir kez Kasım ayında düzenlenir. Herkese açıktır.
- Play-off turnuvası: Yılda bir kez kış aylarında düzenlenir. Türkiye'yi, Japonya'da düzenlenen Dünya Amatör Go Şampiyonası'nda temsil edecek oyuncuyu belirlemek için yapılır. Yıl boyunca turnuvalara katılarak puan toplayan oyuncular katılır.
- Türkiye Eşli Go Şampiyonası: Düzenlenme sıklığı değişiklik gösterebilir, geleneksel olarak iki yılda birdir. Go oyununu yaygınlaştırmak amacıyla düzenlenir. Çift tabir edilen iki kişilik takımlar halinde katılma ve çiftlerin karşı cinsiyetli (kadın-erkek) olma zorunluluğu vardır.
- Türkiye Go Şampiyonası: Yılda bir kez Mayıs ayında Ankara’da düzenlenen ulusal düzeyde bir turnuvadır. Kazanan oyuncu Türkiye Şampiyonu unvanını alır. Herkese açıktır.
Bunların haricinde Türkiye'de kurumsal/bireysel çabalarla daha farklı turnuvalar da düzenlenmektedir. Bu etkinliklerin birçoğuna dernek resmi sitesinden ulaşılabilir.
Seviyelendirme
Go oyununda karate ve judo gibi dövüş sanatlarındaki seviyelendirme sistemine benzer bir sistem kullanılır. Seviyelendirme sistemi üç ana eksende yürümektedir: Öğrenci (kyu), usta (dan) ve profesyonel (pro veya dan pro).
Oyuna yeni başlayan birinin seviyesi 25 kyu(Queron) olarak kabul edilir (Nihon Ki-in). En yüksek öğrenci seviyesi ise 1 kyudur. Oyunda yetkinlik kazandıkça seviye yükselir. 1 kyu seviyesini geride bırakan oyuncu 1 dan olmuştur ve artık 'oyunu biliyorum' diyebilir.
Pro olmak içinse bir takım eğitim periyotlarından geçip Uzak Doğu'daki seçmelere katılmak gerekmektedir. Bu süreci başarıyla geçen oyuncular profesyonel oyuncu olur ve pro unvanını alırlar. Bu süreci geçmemiş olan dan seviyelerindeki oyuncular amatör dan olarak isimlendirilirler. Go oyununda bir profesyonel tarafından ulaşılabilecek en yüksek seviye 9 dandır. Geleneksel olarak amatörler için seviye 7 dan ile sınırlandırılmıştır ve Japonya'da 8 dan çeşitli amatör turnuvaların birincilerine onursal bir unvan olarak verilir. Ancak ülkeden ülkeye ve internet üzerinde sunucudan sunucuya seviye sistemleri değişiklik göstermektedir.
Profesyonellik unvanı yalnızca Uzakdoğu'daki profesyonel Go dernekleri tarafından verilebilir. Profesyonel olmak isteyen batılı oyuncular da Uzakdoğu'ya giderek oradaki sınavlardan geçmek zorundadırlar. Japonya'da Nihon Ki-in ve Kansai Ki-in, Kore'de Hankuk Kiwon, Çin'de Zhōngguó Weíqí Xíehuì bu işlemleri yürüten profesyonel Go dernekleridir.
Ayrıca bakınız
Wikimedia Commons'ta Go ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Dipnot ve kaynakça
- ^ İleri Çalışma Enstitüsü (Institute for Advanced Study), Princeton, N.J.
- ^ , Guangzhou, Çin
- ^ Bilim ve Gelecek, Mart 2005, Sayı:13
- ^ Türkiye'de gonun tarihçesi1 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ (en) Sensei's Library Dan maddesi 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ (en) Sensei's Library Seviye sistemleri karşılaştırma sayfası 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Mehmet Dardeniz, Go Kitabı, , 2005
Dış bağlantılar
- Türkiye Go Oyuncuları Derneği, TGOD1 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- İstanbul Go Oyuncuları Derneği İGOD9 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- İzmir Go Oyuncuları Derneği, GOİZM1 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Eskişehir Go Topluluğu15 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- (en) Avrupa Go Federasyonu, EGF30 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- (en)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki uslubun ansiklopedik bir yazidan beklenen resmi ve ciddi usluba uygun olmadigi dusunulmektedir Maddeyi gelistirerek ya da konuyla ilgili tartismaya katilarak Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Go Japonca 囲碁 igo Cince 圍棋 围棋 weiqi Korece 바둑 baduk tahta uzerinde oynanan iki kisilik cok eski bir strateji oyunudur Cin kokenli bir oyun olmakla birlikte butun Dogu Asya da taninir ve oynanir Oyunda siyah ve beyaz renklerdeki kucuk ve yuvarlak taslar kullanilir Oyuna siyah taslar baslar Siyah taslarin kimde olacagina karar vermek icinse once beyaz oyuncu eline sayisini bilmeden birkac tas alir Siyah oyuncu ise beyaz oyuncunun elinde bulunan taslarin sayisinin tek mi yoksa cift mi oldugunu tahmin etmeye calisir Eger dogru tahmin ederse siyah oyuncu siyah oyuncu olarak kalir Eger tahmini yanlis cikarsa beyaz oyuncu siyah oyuncu olur ve siyah oyuna baslar Sirasi gelen oyuncunun kendi tasini oyun tahtasindaki mumkun olan bir yere yerlestirmesiyle oyun devam eder Tahtaya konulan taslar esir alinmadigi muddetce oyun sonuna kadar hareket edemezler Tum taslar ayni degere sahiptir ancak birbirleri arasindaki stratejik konum oyunun yapisini belirler Oyun sonunda en cok alana sahip olan oyuncu oyunu kazanmis olur Goban adi verilen Japon Go sehpasiOyunun Amaci ve YapisiOyunun temel amaci soyle bir benzetmeyle aciklanabilir Iki general bir bolgeyi kontrol altina almak istemektedir Bunun icin ilk once gozetleme kuleleri dikerler ve sonra da kendileri icin guvenli bir pozisyon kurmaya calisirlar Oyunun amaci rakibi tamamen ortadan kaldirmaktan veya onun taslarini esir almaktan cok onun karsisinda avantajli bir konuma gecerek kendi taslarinizla mumkun olabildigince cok alani kontrol altinda tutmaktir Go kurallari cok basit olmakla birlikte oldukca karmasik bir oyundur Go oyununda taslarin hareket kabiliyeti satranctaki gibi sinirli degildir Dolayisiyla bir tasi oynayabileceginiz cok fazla alan vardir Satranc oyununda ilk yarim hamle icin 20 ikinci yarim hamle icin de 20 tam hamle bir beyaz bir siyah icin ise 400 olasilik vardir Go oyunundaysa ilk tas siyah icin 361 olasilik ikinci tas beyaz icin 360 olasilik toplamda ise 129 960 olasilik vardir Hamle cesitliligi o kadar coktur ki bir go oyuncusunun ustalasma evresi omrunun sonuna kadar surebilir Go da stratejik hareket etmek onemli olsa da oyunun tek onemli noktasi degildir Go insani dusunduren yonuyle meditasyona ilham verebilir hatta insanin ic dunyasina bir ayna tutarcasina kendi kisiligini ve dahasi karsisindaki rakibin kisiligini de yakindan tanimasina imkan tanir Go bircok atasozunun cikis noktasi olmustur cunku Go hayatin gerceklerini minyatur halde yansitmaktadir Beyaz ve siyah taslarla 19 19 ebatlarindaki goban adi verilen tahta uzerinde oynanmaktadirSatrancin Barok kurallari ancak biz insanlar tarafindan icat edilebilecekken Go nun kurallari o kadar nezih organik ve kati bir sekilde mantiklidir ki eger evrenin baska yerlerinde akilli yasam formlari varsa neredeyse kesinlikle Go oynuyorlardir Uluslararasi Satranc Ustasi II Dunya Savasi na ABD nin savasa giris sebebi olan Pearl Harbor Saldirisi nin etkisi ve tahribatinin temelinde bir Go manevrasinin yalniz olan tasa saldir yer aldigi bilinmektedir GecmisiGuan Yu yaralari tedavi edilirken Go oynuyorJapon sanatinda Go Izumiya Icibe 1811 Go bugun dunya uzerinde oynanan en eski oyundur Cin efsaneleri kokenini kral Yao ya dayandirmaktadir Bu efsanelere gore Yao ogluna astronomiyi ogretmeye calismaktadir ancak bir turlu oglu yildiz sistemlerini anlayamamistir Bunun icin bir tahta uzerine taslari dizerek aciklamaya calisir ve Go oyunu Cin de bu sekilde weiqi veyci ismiyle dogar Go nun kokenine ait kesin bulgular ise bundan 2500 yil oncesine Cinli krallarin birbirleri ile savastiklari yillara dayanir Han Hanedanligi zamaninda Go gozle gorulur bir sekilde halk arasinda yayilmaya baslamistir Ayrica elit kesim tarafindan da kabul goren bir hobi olmaya baslamistir Bu devirde Go ile alakali dusulen ilk kayit MS 127 yilini gostermektedir Cin tarihinde ayri bir oneme sahip olan Tang Hanedanligi zamaninda ise Go ilk altin cagini yasamaktadir Bu hanedanlik doneminde Go oyunu saraya kadar girmistir Bu hanedanlik zamaninda Cin kulturu en yuksek seviyeye ulasmistir ayrica gelismis bir burokrasi sistemi de kurulmustur Bu burokratik sistem cok sayida egitimli burokati icinde barindirmaktaydi ve bu durum yeni bir elit kesimin dogmasina yol acmistir Bunlar da donemin diger elit kesimleri gibi Go ile yakindan ilgilenmekteydiler Oyuna olan ilgi ileriki hanedanliklar zamaninda da devam etti Song krali Huizong ve Ming basbakani Zhang Juzheng Go yu sikca oynarlardi Krallik rejiminin 1911 de yikilmasi ile Cin in diger butun toplumsal degerleri gibi Go oyunu da toplum icindeki onemini kaybetti Ancak Kultur Devrimi nden sonra tekrar toplumun gozunde hakettigi degeri kazanmaya basladi Go nun Japonya daki TarihiEfsaneye gore Japonya ya Go yu getiren kisi Cin in baskenti Cang an da gorev yapmis olan Japon buyukelcisi Kibi no Makibi dir 717 ve 735 yillari arasinda Cin de bilim ve sanatla ilgili calismalar yuruten Kibi no Makibi ulkesine donerken yaninda bir adet Go oyunu da goturmustur Sonralari bu oyuna go adini verir ve oyun Japonya da o adla anilmaya baslanir Kibi no Makibi nin sayesinde oyun kisa surede aristokratlar arasinda yayilir Kibi no Makibi nin Go yu Japonlar a tanitmasindan 100 yil once de oyunun adi Japon kayitlarinda zikredilmektedir Zamanla Go Japonlar arasinda yayilmaya baslar ve ikinci altin cagina girer Oyunun bugun uluslararasi arenada Cince adiyla degil de Japonca adiyla anilmasinin sebebi de bu altin caga dayanmaktadir 17 yuzyilin baslarinda Edo Donemi nin baslamasi ile Japonya nin siyasi dengesi tamamen degismistir Tokugawa ailesinden gelen yeni sogun Go oyununa o kadar merakliydi ki Go nun gelistirilmesini ve yayilmasini devlet eliyle desteklemeye baslamisti Bununla birlikte kendisinin en iyi Go oyuncusunu tespit edebilecegi Oshirogo adli turnuvalarin yapilmasini emretti Bu turnuvayi kazananlar odul olarak o zamanlarda Go oyunu uzerine akademik egitim vermek uzere insa edilen dort buyuk Go hanedani icin burslar elde ediyorlardi Bu okullarin adlari soyledir Honinbo Hanedani Inoue Hanedani Yasui Hanedani ve Hayasi Hanedani Bu dort hanedan arasindaki buyut rekabet Go oyuncularinin seviyesinin yukselmesine sebep oldu O zamanki Go oyuncularinin seviyesine bugune kadar kimse ulasamamistir Ayrica bu zaman diliminde dovus sporlarindan esinlenilerek rutbe sistemi de gelistirilmistir Edo Donemi nin en iyi Go oyuncusu kendi adiyla anilan acilisi bulan Shusaku Kuwahara dir 33 yasinda koleradan olunceye kadar 19 kez ardi ardina Oshirogo sampiyonlugunu kazanan Shusaku nun buldugu Shusaku acilisi 20 yuzyil in ortalarina kadar yaygin olarak kullanilmistir Tokugawa Sogunlugu nun yikilmasindan sonra yonetimin Go okullarina verdigi destek de son bulmustur Bugun Japonya da donemin en guclu oyuncularini yetistiren Honinbo Hanedani onuruna Honinbo Turnuvasi duzenlenmektedir Go cesitli sebepler yuzunden uzunca bir sure sadece erkeklerin oynadigi bir oyun olmustur Turnuvalarin kadinlara acilmasi ve kadin oyuncularin arasindan gittikce daha guclu oyuncular ozellikle Rui Naiwei cikmasi kadin Go oyuncularinin da erkek rakipleri kadar yetenekli oldugunu ispatlamaktadir Son 20 yilda Cin ve Kore nin Go oyununda yaptigi buyuk atilimlar Japonya nin uluslararasi turnuvalardaki hegemonyasini kaybetmesine yol acmistir Go Avrupa da ve Kuzey Amerika da 100 yildir taninmasina ragmen hala cogunlukla Asyalilar in oynadigi bir oyun olmayi surdurmektedir Dunya capinda buyuk cogunlugu Uzak Dogu da olmak uzere 100 milyondan fazla Go oyuncusu oldugu tahmin edilmektedir Japonya da 10 milyona yakin Go oyuncusu oldugu tahmin edilmektedir Go oyuncularini konu alan Japon anime ve manga serisi Hikaru no Go gonun cocuklar ve gencler arasindaki populeritesini buyuk sekilde artirmistir Bugun dunya uzerindeki Go kuluplerinin Go sirketlerinin genc Go oyuncularinin sayisi hizla yukselmektedir Tarihin derinliklerinden bugune dek yeryuzunde iki ayni Go oyunu oynanmamistir AnonimGo ve FelsefeJapon sanatinda go 1543 1590 Go nun felsefi yonunu ve kulturel degerini aciklayan cesitli efsaneler vardir Bu efsanelerden birine gore eski zamanlarda yasamis bir Cin krali ogluna disiplini konsantrasyonu ve ruhsal dengeyi ogretmek icin bu oyunu icat etmistir Kralin oglu buyuyunce buyuk bir Go oyuncusu olmakla kalmayip ayni zamanda dengeli bir kisilige sahip bir kral olmustur Diger bir efsaneye gore eski Cin generalleri savas alanini zihinlerinde daha iyi canlandirabilmek icin yanlarinda bir adet tahta ve cok sayida tas goturuyorlardi ve oyunun kokeni de bu yonteme dayaniyordu Bu efsanelerde Go nun iki temel ozelligine vurgu yapilmaktadir kendini kisiligini gelistirmek ve iki olgunun carpismasini resmetmek Go hakkindaki efsanelerde cogunlukla Taoizm den kaynaklanan ve Go oyununun da temel gucleri olan Yin ve Yang a da deginilmistir Go sadece mantikla kavranabilecek bir oyun degildir Onun karmasik ve derin yapisini anlamak icin kuvvetli ic guduler ve cok fazla tecrube gereklidir Bu noktada Go Budizm in Mantiga dayanan bir aydinlanma sadece aldatici bir aydinlanmadir felsefesiyle de uyusmaktadir Go oyununda asiri cesaret ile korkaklik guvenlik ile risk saldiri ile savunma arasinda aslinda temeli Uzak Dogu dinlerine dayanan mukemmel bir denge vardir Go ile diger batili oyunlar arasindaki en belirgin fark satrancdaki mat olgusu gibi tamamen kazanma veya rakibi tamamen yok etme diye bir durumun olmamasidir Kazanan oyuncunun diger oyuncudan farki tahta uzerindeki alanlarin buyuk miktarina egemen olmasidir Kaybeden oyuncu tamamen yok olmus degildir sadece diger oyuncudan daha az alan kontrol etmektedir Savasmak Go oyununda anahtar olarak degil sadece en son care olarak kullanilir 1078 yili Go ve BilgisayarlarBir Go oyunundan 60 hamle animasyonu IBM in gelistirmis oldugu Deep Blue bilgisayar satranc sistemi en sonunda 1997 yilindaki bir macta Dunya Satranc Sampiyonu Garry Kasparov u yendi Elbette ki bu durum Deep Blue her insandan daha guclu seklinde basitlestirilebilir ancak sunu soyleyebiliriz ki yeryuzunde ancak bir avuc insan Deep Blue yu alt edebilecek yetilere sahiptir Buna karsilik gunumuzde mevcut olan en guclu Go programini yenebilecek insan sayisi milyonlarla ifade edilmektedir Bilgisayar dunyasi Go oyunu ile 40 yildan uzun bir zamandir tanismis durumdur Madalyonun obur yuzunde ise gunumuzdeki programcilar en iyi dereceleri olan 10 kyu seviyesini gelistirmis olmalari ile ovunebiliyorlar 10 kyu ile yani bir amator dan oyuncusu derecesinden neredeyse bir duzine tas daha zayif seviye ile Seviyeler arasindaki her sayi farki 1 tas olarak kabul edilir Ornegin 1 den 2 kyu seviyesinden 2 tas yuksektir Bilgisayarlarin oynadigi Go daki gelisimi izlemek beraberinde bilgisayarlar icin duzenlenen Go turnuvalarinin ve yarismalarin baslamasini da getirmistir Bunlar arasinda en unlusu 1 600 000 dolarlik Ing Odulu dur hic kuskusuz Bu devasa odul profesyonel bir Go oyuncusunu yenebilecek programin tasarimcisina Ing Chang Ki Wei Chi Egitim Fonu tarafindan 1985 2000 yillari arasinda vadedilmistir Ancak bu sure zarfinda kimse odulu kazanacak tasarimi gerceklestirememis ve onceden belirlenen limit sonunda vadedilen odul de ne yazik ki kaldirilmistir Gunumuzde bu odulun suresinin uzatilmasi hala umitle beklenmektedir Cunku hic kusku yok ki bu tip buyuk odullerin varligi arastirmalar icin onemli bir itki gorevi gorecektir Bir bilgisayarin insani Go da alt etmesi belki yuzyil alir belki daha fazlasini diyor oyunun hayranlarindan biri olan astrofizikci Dr Piet Hut ve ekliyor Makul bir zekaya sahip birisi Go oynamayi ogrendiginde birkac ay icinde tum bilgisayar programlarini yenebilir Bunun icin Kasparov olmak zorunda degilsiniz Buna paralel olarak bir emekli kimya profesoru olan Dr Chen Zhixing ise Go en yuksek duzeydeki entelektuel oyundur diyor Dr Zhixing uluslararasi yarismalarda bircok odul sahibi olan Handtalk programinin gelisimine alti yilini adamis biri Bu konudaki son sozu ona birakirsak eger Go oyununda tahtada acilan sekillerin guzelligi tam anlamiyla goz kamastirici ve hamle dizileri zihni hipnotize edici bir muzik gibi etki gosterebiliyor Esas olan da bilgisayarin bu gorsel muzigi anlayip besteleyebilmesini saglamak Omrumuz yeter de yapay zeka da yasamimizda yerini alirsa o zaman oyundaki gelisimin nerelere varacagi mutlak bir merak konusu haline gelir Kim bilir belki de bir bilgisayarin Dunya Go Sampiyonu nu yenmesi yapay zeka devriminin gerceklestigine dair en buyuk isaretlerden biri olacaktir Deep Mind tarafindan gelistirilen yapay zeka temelli Go oyuncusu AlphaGo nun Lee Sedol ile yaptigi 5 serilik mac AlphaGo nun 4 1 lik zaferiyle sonuclandi Dunyanin 2 numarali Go oyuncusu konumundaki Sedol buyuk rekabet oncesinde 4 1 veya 5 0 kazanacagini dusunuyordu 5 set oynanan mac 9 Mart tarihinde baslayip 15 Mart 2016 tarihinde sonuclanmistir kaynak belirtilmeli Turkiye de Go OyunuTurkiye Go Oyunculari Dernegi Bati nin Go ile tanismasi nispeten yeni olmustur Klasik anlamdaki Bati nin bu tanisma sureci yuzyillarla ifade edilmektedir Turkiye ise sure baglaminda emekleme donemini yasiyor denilebilir Buna ragmen ozellikle son yillarda buyuk bir ivme kazanan oyuncular Turkiye Go Oyunculari Dernegi TGOD etrafinda orgutlenmektedirler Turkiye de Go nun bilinen gelisimi Turkiye Go Oyunculari Dernegi resmi sitesinde su sekilde aktarilmaktadir 1989 ODTU Go Toplulugu nun kurulmasi 1990 Turk Japon Dostluk ve Dayanisma Dernegi catisi altinda bir go kulubunun kurulmasi 1993 Uluslararasi Go Federasyonu na uyelik Turkiye de go oyuncularinin varliginin Uluslararasi Go Federasyonu tarafindan taninmasi 1994 1995 Go Oyunculari Dernegi nin kurulma calismalari 1995 Go Oyunculari Dernegi nin kurulmasi 1996 Dernegin Turkiye Go Oyunculari Dernegi adini almasi 1996 Avrupa Go Federasyonu na uyelik basvurusu 2008 Eskisehir Go Oyunculari Derneginin kurulmasi2008 Turkiye GO Akademisi nin kurulmasi2011 Izmir Go Oyunculari Derneginin kurulmasi2011 Eskisehir Go Oyunculari Derneginin kapatilmasi2012 Istanbul Go Oyunculari Derneginin kurulmasi2012 Karabiber Go Oyunculari Derneginin kurulmasi Turkiye de duzenlenen Go turnuvalari sunlardir Alpar Kilinc Go Turnuvasi TGOD kurucu uyelerinden Alpar Kilinc in anisina duzenlenen ulusal duzeyde bir turnuvadir Yilda bir kez Aralik ayinda Ankara da duzenlenir Herkese aciktir Bursa Go Turnuvasi Yilda bir kez Haziran ayinda duzenlenir Herkese aciktir Istanbul Uluslararasi Go Turnuvasi Yilda bir kez sonbaharda Istanbul da duzenlenen uluslararasi duzeyde bir turnuvadir Herkese aciktir Istanbul Go Oyunculari Dernegi tarafindan duzenlenir Hacettepe Universitesi Go Turnuvasi Yilda bir kez ilkbaharda Ankara da duzenlenir Herkese aciktir Ege Go Turnuvasi Karabiber Go Oyunculari Dernegi tarafindan duzenlenir Herkese aciktir Izmir Go Turnuvasi Yilda bir kez Temmuz ayinda duzenlenir Herkese aciktir Izmir Go Oyunculari Dernegi tarafindan duzenlenir Efes Go Turnuvasi Yilda bir kez Agustos ayinda Karabiber Go Oyunculari Dernegi tarafindan duzenlenir Herkese aciktir Iyonya Go Turnuvasi Yilda bir kez Temmuz ayinda Karabiber Go Oyunculari Dernegi tarafindan duzenlenir Herkese aciktir Eskisehir Go Turnuvasi Yilda bir kez Kasim ayinda duzenlenir Herkese aciktir Play off turnuvasi Yilda bir kez kis aylarinda duzenlenir Turkiye yi Japonya da duzenlenen Dunya Amator Go Sampiyonasi nda temsil edecek oyuncuyu belirlemek icin yapilir Yil boyunca turnuvalara katilarak puan toplayan oyuncular katilir Turkiye Esli Go Sampiyonasi Duzenlenme sikligi degisiklik gosterebilir geleneksel olarak iki yilda birdir Go oyununu yayginlastirmak amaciyla duzenlenir Cift tabir edilen iki kisilik takimlar halinde katilma ve ciftlerin karsi cinsiyetli kadin erkek olma zorunlulugu vardir Turkiye Go Sampiyonasi Yilda bir kez Mayis ayinda Ankara da duzenlenen ulusal duzeyde bir turnuvadir Kazanan oyuncu Turkiye Sampiyonu unvanini alir Herkese aciktir Bunlarin haricinde Turkiye de kurumsal bireysel cabalarla daha farkli turnuvalar da duzenlenmektedir Bu etkinliklerin bircoguna dernek resmi sitesinden ulasilabilir SeviyelendirmeGo oyununda karate ve judo gibi dovus sanatlarindaki seviyelendirme sistemine benzer bir sistem kullanilir Seviyelendirme sistemi uc ana eksende yurumektedir Ogrenci kyu usta dan ve profesyonel pro veya dan pro Oyuna yeni baslayan birinin seviyesi 25 kyu Queron olarak kabul edilir Nihon Ki in En yuksek ogrenci seviyesi ise 1 kyudur Oyunda yetkinlik kazandikca seviye yukselir 1 kyu seviyesini geride birakan oyuncu 1 dan olmustur ve artik oyunu biliyorum diyebilir Pro olmak icinse bir takim egitim periyotlarindan gecip Uzak Dogu daki secmelere katilmak gerekmektedir Bu sureci basariyla gecen oyuncular profesyonel oyuncu olur ve pro unvanini alirlar Bu sureci gecmemis olan dan seviyelerindeki oyuncular amator dan olarak isimlendirilirler Go oyununda bir profesyonel tarafindan ulasilabilecek en yuksek seviye 9 dandir Geleneksel olarak amatorler icin seviye 7 dan ile sinirlandirilmistir ve Japonya da 8 dan cesitli amator turnuvalarin birincilerine onursal bir unvan olarak verilir Ancak ulkeden ulkeye ve internet uzerinde sunucudan sunucuya seviye sistemleri degisiklik gostermektedir Profesyonellik unvani yalnizca Uzakdogu daki profesyonel Go dernekleri tarafindan verilebilir Profesyonel olmak isteyen batili oyuncular da Uzakdogu ya giderek oradaki sinavlardan gecmek zorundadirlar Japonya da Nihon Ki in ve Kansai Ki in Kore de Hankuk Kiwon Cin de Zhōngguo Weiqi Xiehui bu islemleri yuruten profesyonel Go dernekleridir Ayrica bakinizWikimedia Commons ta Go ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Fangqi Go terimleri listesi Turkiye Go Oyunculari DernegiDipnot ve kaynakca Ileri Calisma Enstitusu Institute for Advanced Study Princeton N J Guangzhou Cin Bilim ve Gelecek Mart 2005 Sayi 13 Turkiye de gonun tarihcesi1 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde en Sensei s Library Dan maddesi 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde en Sensei s Library Seviye sistemleri karsilastirma sayfasi 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mehmet Dardeniz Go Kitabi 2005Dis baglantilarTurkiye Go Oyunculari Dernegi TGOD1 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Istanbul Go Oyunculari Dernegi IGOD9 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Izmir Go Oyunculari Dernegi GOIZM1 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Eskisehir Go Toplulugu15 Subat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde en Avrupa Go Federasyonu EGF30 Agustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde en