Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Berendiler ( береньдѣи, береньдичи ; Yeni Rusça беренде́и, берендичи, берендии ; Ukraynaca берендеї, берендичі ; Lehçe Berendejowie ; Macarca berendek ; Rumence Berindei), İlk Rus yıllıklarında adlarına rastlanan, 11-13. yüzyıllarda, Karadenizin kuzeyinde Kiev Knezliğinin güneyindeki bozkırlarda yaşamış olan Karakalpaklılar (Kara-kalpaklar Чёрные клобуки; Kazaklara yakın Özbekistan'daki Karakalpaklar değil) boy birliğinden (konfederasyonundan) yarı-göçebe bir Türk halkıdır.Oğuzlardan olduğu düşünülüyor.
 11. yüzyıldaki (1015-1113) Kiev Knezliğini gösteren harita: Eski Rus kaynaklarında «Türkler = Турки» anlamındaki Torklar (Торки), kuzeydeki Kiev (Киев) ve Pereyaslav'a (Переяслав) yönelmişken, onların güneyinde Karadaniz'in batısına Avrupa'ya yönelen Peçenekler (печенеги) ile peşlerinden Kuzey Kafkasya ve Karadeniz bozkırlarına yerleşen Kıpçaklar (половцы) | |
| Diller | |
|---|---|
Peçenekler ile 1097 yılında ittifak kurmuşlardır. 1105 yılında Kıpçak-Kumanlar tarafından bozguna uğratıldıktan sonra 1146 yılında Rus prenslerinin vasalları olmuşlardır. Doğu Slavları arasında asimile olan Berendilerin adına 13. yüzyıla ait Rus yıllıklarında rastlanmaz olur. Karakalpaklılar konfederasyonunda Berendiler dışındaki diğer Türk halklarının adları Rus yıllıklarında (торки = Uzlar), Peçenekler (печенеги) ve (ковуи) olarak geçer.
Adlandırma
Rus Dilinin Etimoloji Sözlüğü yazarı 'e göre Берендеи kelimesinin etimolojisi açık değildir.
Wilhelm Barthold'a göre Berendi adı Oğuzlardaki Bayındır boy adıyla aynıdır. Olcobay Karatayev'e göre bu iki etnik isim birbirlerinden uzak olan iki başka boyu da belirtebilir ve ona göre Kırgızlardaki Cediger soyunun içindeki boylardan biri olan Bayandı etnoniminin eski adı Bayandır olup -r çoğul eki ile kuruludur ve Türkmenlerdeki Bayındır ile aynıdır.
Omeljan Pritsak'a göre Berendi kelimesi Berenli («kartallı») kelimesinden gelir ve köken olarak beren (Kırgızca beren «altın kartalın en iyi türlerinden biri») kelimesi ile -li ekine dayanır.
Tarih
Kıpçaklardan önce Doğu Avrupa sahasına çok erken çağlarda gelip yerleşen bazı Türk uruklarına dair bilgiye Bizans ve Rus kaynaklarında rastlanmaktadır. Bunlara göre, vaktiyle buralara Torki ve Berendey adlı iki Türk uruğu da gelip yerleşmiştir.
1174'te Kıpçaklar (Кобяк) ve Kıpçak hanı Atrak'ın oğlu (Кончак) adlı başbuğların idaresinde (Переяслав ya da Preyeslav)’a hücum etmiş ve 1177’de Berendilerin altı şehrini almışlardır.
1241 yılındaki Moğol istilaları sonrasında Berendilerden bazıları Bulgaristan'a ve Macaristan'a sığınmış ve orada kalmışlar, kalanlar ise Altın Orda Devleti içinde erimişlerdir.
İzleri
Ukrayna
Ukrayna'daki Kiev Oblastı ile Çerkası Oblastına bağlı (Таганча), (Кошмак), (Карапиші) ve (Талдики) yer adlarının Berendilerle ilgili olduğu sanılıyor.
Romanya
Romanya'da Olt iline bağlı köyünün adının Berendilerle ilgili olduğu düşünülüyor. Ayrıca, soyadı Berindei (, , , , , ) ya da Berindey () olan Rumenler bulunmaktadır.
Bulgaristan
Bulgaristan'da Pernik ili ile Sofya iline bağlı Berende (Беренде) adını taşıyan iki köy ( ile ) dilci Anna Choleva–Dimitrova'ya göre Berendilerin adını taşır.
Macaristan
Macar erkek adı Berény Türkçe kökenli olup eski bir Kabar kabile adından gelir ve eski Macarcadaki Berend şahıs adıyla ilgilidir.
Türkiye
Antalya ilinin Serik ilçesine bağlı Berendi köyünün adının Berendilerle ilgili olduğu düşünülüyor.
1931 ve 1933 yıllarında 3 cilt olarak yayımlanan (Yalman)ın Cenup’ta Türkmen Oymakları adlı çalışmasını 1935 yılında Abdülkadir İnan bir tahlil ve tenkit yazısında şöyle eleştiriyor:
- Sayfa 46 da müellif Berendi köyü adlı bir köyden bahsediyor. Halk rivayetine göre güya bu köyün eski adı Yerelli imiş de bozuntusu Berendi olmuş imiş. Ali Rıza bu kelimenin Bayındır bozuntusu olacağını tahmin ediyor. Burada gerek halk iştikakına dayanan Yerelli ve gerek müellifin Bayındır diye izaha kalkışması şüphesiz yanlıştır. Berendi bir kabile adı olarak eski Osmanlı vesikalarında arap harflerile برندى biçiminde geçer. (Ahmet Refik. Anadoluda Türk aşiretleri). ... Berendiler Oğuz heyetine dahil bir Türk kolu olmuştur. Fakat bunlar Oğuzlardan ziyade Kıpçaklara yakın olmuş olsalar gerektir ki li yerine di (Berendi — Berenli) kullanmışlardır. (Karakırkızlarca Beşberen oymağı vardır. Aristov Berendilerle bu oymak arasına bir yakınlık görüyor ki bize göre haklıdır).
Kaynakça
- ^ Muallâ Uydu Yücel (2007). İlk Rus Yıllıklarına Göre Türkler 14 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. TTK, 2007, Osman Karatay: KARAM : kitap değerlendirme 26 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Muallâ Uydu Yücel (2012), “Karadeniz’in Kuzeyinde Bilinmeyen Bir Türk Boyu: Berendiler”, Türk Kültürünün Gelişme Çağları: X-XIII Yüzyıllarda Merkezi Avrasya’dan Ön Asya’ya Yeni Açılımlar Uluslararası Sempozyum, 20-21 Nisan 2012, Türkistan-Kazakistan.
- ^ Расовский, Д. А., Печенеги, торки и берендеи на Руси и в Угрии, в сб. Seminarium Kondakovianum, t. 6, Praha, 1933 (Rusça)
- ^ Голубовский, Р. (В.), Печенеги, торки и половцы до нашествия татар, К., 1884 (Rusça)
- ^ Кудряшов, К. В., Половецкая степь, M., 1948, с 134-38 (Rusça)
- ^ Hacıyeva, Qalibə (2008). Dilimiz, Tariximiz Yaddaşımız 5 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Bakı 2008 (sayfa: 15 = Peçeneq dili oğuz qrupunun oğuz-bulqar yarımqrupuna daxildir. Bu yarımqrupun qədim dilləri peçeneq və uz dili, müasir varisləri isə qaqauz va Balkan türklərinin dilidir. Bu yarımqrupun oğuz hissəsini məhz peçeneq, uz, tork və berendeylər təşkil edir. Türk dillərini xarakterizə edərken M. Kagqarlı öz lüğətində göstərmişdir ki, peçeneqlər türklərin ən son qərb qolunu teşkil edirlər.) (Azerice)
- ^ М. Фасмер Этимологический словарь русского языка 7 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Karataev, Oljobay. Eski Türk Devrindeki Kırgız Etnik İsimleri[]
- ^ Pritsak, Omeljan. Türk-Slav Ortak Yaşamı: Güneydoğu Avrupa'nın Türk Göçebeleri[]
- ^ Caferoğlu, Ahmet. Altın-Orda (Altın-Ordu) Türk İlleri ve Çağatay Türkçesi, Gelişmesi, Kaynakları ve Karakteri[]
- ^ Ayan, Ergin (2009). Selçuklu-Kıpçak İlişkileri 6 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2009-II)
- ^ Чолева-Димитрова, Анна М. (2002). Селищни имена от Югозападна България: Изследване. Речник [Settlement names from Southwestern Bulgaria: A Study. A Dictionary] (Bulgarca). София: Пенсофт. s. 98. ISBN . OCLC 57603720.
- ^ Ladó János, Bíró Ágnes. Magyar utónévkönyv. Budapest: Vince Kiadó, 2005.
- ^ İnan, Abdülkadir (1935). Tahlil ve Tenkitler 7 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .: Ali Rıza (Yılman Yalgın), Cenupta Türkmen oymakları. — I istanbul 1932. sayfası 95, tablosu 10; II Ankara 1933. s 96, tablosu 6; III Ankara 1933. s 102, tablosu 6; IV Adana 1934. s 67, tablo 8. Türkiyat Mecmuası, cilt: 3 (1935), sayfa: 305-307
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Berendiler berendѣi berendichi Yeni Rusca berende i berendichi berendii Ukraynaca berendeyi berendichi Lehce Berendejowie Macarca berendek Rumence Berindei Ilk Rus yilliklarinda adlarina rastlanan 11 13 yuzyillarda Karadenizin kuzeyinde Kiev Knezliginin guneyindeki bozkirlarda yasamis olan Karakalpaklilar Kara kalpaklar Chyornye klobuki Kazaklara yakin Ozbekistan daki Karakalpaklar degil boy birliginden konfederasyonundan yari gocebe bir Turk halkidir Oguzlardan oldugu dusunuluyor Berendiler11 yuzyildaki 1015 1113 Kiev Knezligini gosteren harita Eski Rus kaynaklarinda Turkler Turki anlamindaki Torklar Torki kuzeydeki Kiev Kiev ve Pereyaslav a Pereyaslav yonelmisken onlarin guneyinde Karadaniz in batisina Avrupa ya yonelen Pecenekler pechenegi ile peslerinden Kuzey Kafkasya ve Karadeniz bozkirlarina yerlesen Kipcaklar polovcy Dillerbir Turk dili Pecenekce Pecenekler ile 1097 yilinda ittifak kurmuslardir 1105 yilinda Kipcak Kumanlar tarafindan bozguna ugratildiktan sonra 1146 yilinda Rus prenslerinin vasallari olmuslardir Dogu Slavlari arasinda asimile olan Berendilerin adina 13 yuzyila ait Rus yilliklarinda rastlanmaz olur Karakalpaklilar konfederasyonunda Berendiler disindaki diger Turk halklarinin adlari Rus yilliklarinda torki Uzlar Pecenekler pechenegi ve kovui olarak gecer AdlandirmaRus Dilinin Etimoloji Sozlugu yazari e gore Berendei kelimesinin etimolojisi acik degildir Wilhelm Barthold a gore Berendi adi Oguzlardaki Bayindir boy adiyla aynidir Olcobay Karatayev e gore bu iki etnik isim birbirlerinden uzak olan iki baska boyu da belirtebilir ve ona gore Kirgizlardaki Cediger soyunun icindeki boylardan biri olan Bayandi etnoniminin eski adi Bayandir olup r cogul eki ile kuruludur ve Turkmenlerdeki Bayindir ile aynidir Omeljan Pritsak a gore Berendi kelimesi Berenli kartalli kelimesinden gelir ve koken olarak beren Kirgizca beren altin kartalin en iyi turlerinden biri kelimesi ile li ekine dayanir TarihKipcaklardan once Dogu Avrupa sahasina cok erken caglarda gelip yerlesen bazi Turk uruklarina dair bilgiye Bizans ve Rus kaynaklarinda rastlanmaktadir Bunlara gore vaktiyle buralara Torki ve Berendey adli iki Turk urugu da gelip yerlesmistir 1174 te Kipcaklar Kobyak ve Kipcak hani Atrak in oglu Konchak adli basbuglarin idaresinde Pereyaslav ya da Preyeslav a hucum etmis ve 1177 de Berendilerin alti sehrini almislardir 1241 yilindaki Mogol istilalari sonrasinda Berendilerden bazilari Bulgaristan a ve Macaristan a siginmis ve orada kalmislar kalanlar ise Altin Orda Devleti icinde erimislerdir IzleriUkrayna Ukrayna daki Kiev Oblasti ile Cerkasi Oblastina bagli Tagancha Koshmak Karapishi ve Taldiki yer adlarinin Berendilerle ilgili oldugu saniliyor Romanya Romanya da Olt iline bagli koyunun adinin Berendilerle ilgili oldugu dusunuluyor Ayrica soyadi Berindei ya da Berindey olan Rumenler bulunmaktadir Bulgaristan Bulgaristan da Pernik ili ile Sofya iline bagli Berende Berende adini tasiyan iki koy ile dilci Anna Choleva Dimitrova ya gore Berendilerin adini tasir Macaristan Macar erkek adi Bereny Turkce kokenli olup eski bir Kabar kabile adindan gelir ve eski Macarcadaki Berend sahis adiyla ilgilidir Turkiye Antalya ilinin Serik ilcesine bagli Berendi koyunun adinin Berendilerle ilgili oldugu dusunuluyor 1931 ve 1933 yillarinda 3 cilt olarak yayimlanan Yalman in Cenup ta Turkmen Oymaklari adli calismasini 1935 yilinda Abdulkadir Inan bir tahlil ve tenkit yazisinda soyle elestiriyor Sayfa 46 da muellif Berendi koyu adli bir koyden bahsediyor Halk rivayetine gore guya bu koyun eski adi Yerelli imis de bozuntusu Berendi olmus imis Ali Riza bu kelimenin Bayindir bozuntusu olacagini tahmin ediyor Burada gerek halk istikakina dayanan Yerelli ve gerek muellifin Bayindir diye izaha kalkismasi suphesiz yanlistir Berendi bir kabile adi olarak eski Osmanli vesikalarinda arap harflerile برندى biciminde gecer Ahmet Refik Anadoluda Turk asiretleri Berendiler Oguz heyetine dahil bir Turk kolu olmustur Fakat bunlar Oguzlardan ziyade Kipcaklara yakin olmus olsalar gerektir ki li yerine di Berendi Berenli kullanmislardir Karakirkizlarca Besberen oymagi vardir Aristov Berendilerle bu oymak arasina bir yakinlik goruyor ki bize gore haklidir Kaynakca Mualla Uydu Yucel 2007 Ilk Rus Yilliklarina Gore Turkler 14 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde TTK 2007 ISBN 978 975 16 1998 3 Osman Karatay KARAM kitap degerlendirme 26 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mualla Uydu Yucel 2012 Karadeniz in Kuzeyinde Bilinmeyen Bir Turk Boyu Berendiler Turk Kulturunun Gelisme Caglari X XIII Yuzyillarda Merkezi Avrasya dan On Asya ya Yeni Acilimlar Uluslararasi Sempozyum 20 21 Nisan 2012 Turkistan Kazakistan Rasovskij D A Pechenegi torki i berendei na Rusi i v Ugrii v sb Seminarium Kondakovianum t 6 Praha 1933 Rusca Golubovskij R V Pechenegi torki i polovcy do nashestviya tatar K 1884 Rusca Kudryashov K V Poloveckaya step M 1948 s 134 38 Rusca Haciyeva Qalibe 2008 Dilimiz Tariximiz Yaddasimiz 5 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Baki 2008 sayfa 15 Peceneq dili oguz qrupunun oguz bulqar yarimqrupuna daxildir Bu yarimqrupun qedim dilleri peceneq ve uz dili muasir varisleri ise qaqauz va Balkan turklerinin dilidir Bu yarimqrupun oguz hissesini mehz peceneq uz tork ve berendeyler teskil edir Turk dillerini xarakterize ederken M Kagqarli oz lugetinde gostermisdir ki peceneqler turklerin en son qerb qolunu teskil edirler Azerice M Fasmer Etimologicheskij slovar russkogo yazyka 7 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Karataev Oljobay Eski Turk Devrindeki Kirgiz Etnik Isimleri olu kirik baglanti Pritsak Omeljan Turk Slav Ortak Yasami Guneydogu Avrupa nin Turk Gocebeleri olu kirik baglanti Caferoglu Ahmet Altin Orda Altin Ordu Turk Illeri ve Cagatay Turkcesi Gelismesi Kaynaklari ve Karakteri olu kirik baglanti Ayan Ergin 2009 Selcuklu Kipcak Iliskileri 6 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde SAU Fen Edebiyat Dergisi 2009 II Choleva Dimitrova Anna M 2002 Selishni imena ot Yugozapadna Blgariya Izsledvane Rechnik Settlement names from Southwestern Bulgaria A Study A Dictionary Bulgarca Sofiya Pensoft s 98 ISBN 954 642 168 5 OCLC 57603720 Lado Janos Biro Agnes Magyar utonevkonyv Budapest Vince Kiado 2005 ISBN 963 9069 72 8 Inan Abdulkadir 1935 Tahlil ve Tenkitler 7 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ali Riza Yilman Yalgin Cenupta Turkmen oymaklari I istanbul 1932 sayfasi 95 tablosu 10 II Ankara 1933 s 96 tablosu 6 III Ankara 1933 s 102 tablosu 6 IV Adana 1934 s 67 tablo 8 Turkiyat Mecmuasi cilt 3 1935 sayfa 305 307Dis baglantilar