Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Mart 2012) |
Bu maddenin içeriğinin Türkçeleştirilmesi veya doğrultusunda düzeltilmesi gerekmektedir. Bu maddedeki yazım ve noktalama yanlışları ya da anlatım bozuklukları giderilmelidir. (Yabancı sözcükler yerine Türkçe karşılıklarının kullanılması, karakter hatalarının düzeltilmesi, dilbilgisi hatalarının düzeltilmesi vs.) Düzenleme yapıldıktan sonra bu şablon kaldırılmalıdır. |
Kökten dincilik (radikal dincilik, dinî fundamentalizm veya aşırı dincilik), genellikle dinî esaslı aslî kaidelere geri dönme talebiyle kendini belli eden ve bu kaidelere katı bir biçimde bağlı olan, diğer görüşlere karşı toleranssız ve laiklik karşıtı dinî hareket veya bakış açısı. Kökten dincilik, genellikle dinî tabiattaki bir dizi kurala sıkı sıkıya bağlı, çağdaş, sosyal ve siyâsî yaşam ile ilgili üzerinde uzlaşılmış prensiplere karşı tepkisi olan inancı belirtir.
Kökten dincilik terimi Kitab-ı Mukaddes'in sözcüğü sözcüğüne okunup savunulması, hayata uygulanması için başlatılan Protestan harekete denilmekteyken zamanla genişleyerek bütün dinî hareketlerdeki ideolojik öze vurgu yapan bir karaktere bürünmüştür. Dinin temel prensiplerine sıkı sıkıya bağlı, bu prensiplere dönmeyi savunan, modernizm ve sekülerizm karşıtı dinî akımları tanımlamak için kullanılır. Dinî metinleri genelde kelime anlamlarıyla anlarlar ve yeni yorumlara karşı çıkarlar. Bu kavram sıklıkla radikalizmle (köktencilikle) karıştırılmaktadır.
Köktendinciliğin doğuşu ve yükselişi
Fundamentalism kelimesi, Latince temel anlamına gelen fundamentum kökünden türemiştir. Bu kavram ilk olarak 20. yüzyılın başlarında Amerika'da Evanjelik Protestanlar tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Daha sonra The Fundamentals (esaslar) adlı kitapçık serisi yayımlamaya başlayan Evanjelikler, Kitab-ı Mukaddes'in modern yorumları yerine esasını, gerçek anlamını ön plana çıkarmaya çalışmışlardır. Zaman içerisinde değişime uğrayan bu kavram, dinî metinlerin doğru okunmasından çok, dinî-kültürel hareketlerin bir türü olarak görülmeye başlanmıştır.
Köktendinciliğin yükseldiği dönem ise 20. yüzyılın son çeyreğidir. Dünyanın birçok kesiminde dinî hareketlerin güç kazandığı yıllarda köktendincilik gelişerek siyasi bir şekil almıştır. Bu yükseliş dünyanın farklı yerlerinde farklı nedenlerle oluşmuş olsa da genel olarak üç neden üzerinde durulmaktadır.
20. yüzyılda sekülerizmin benimsendiği ülkelerde dinin toplum üzerindeki etkinliği azalmış, bununla birlikte toplumun bazı kesimlerinde dini öğretilerden uzaklaşma görülmeye başlanmıştır.[] Köktendincilik toplumda, bu yozlaşmaya karşı tepki olarak ortaya çıkmıştır.[] dini öğretilerin çöküntüsünün giderilebilmesi için dinin etkinliğinin artması gerektiği savunulmaya başlanmıştır.[]
İkinci neden sömürgecilik ve sömürgecilik sonrası dönemdir. Sömürgeci devletlerin sömürge ülkelerde kendi kültürlerini yaymaya çalışmaları ve yerli kültürleri baskı altına almaları hatta onları aşağılamaları sömürge sonrası dönemde, Batılı kültürlere olan bağlılığının azalmasına ve Batılı fikirlere karşı toplumda büyük bir direnç oluşmasına neden olmuştur. Ayrıca 70’lerden sonra sosyalizmin zayıflamasıyla birlikte emperyalizm karşıtlığı da köktendincilik ile birlikte yükselmeye başlamıştır.
Üçüncü neden olarak küreselleşme gösterilmektedir. Küreselleşmenin milliyetçiliğin gücünü zayıflatmasından sonra din, toplumda birleştirici unsur olarak görülmüştür ve bu durum köktendinciliğin yükselmesine neden olmuştur.[]
Genel özellikleri
Köktendinciliğin en önemli karakteristik özelliği din ve siyaset arasındaki ayrımı reddetmesidir. Ancak 20. yüzyılda dinin siyaset üzerindeki etkisi liberal kültürün yayılması ve sekülerizmin gelişmesiyle birlikte iyice sınırlandırılmıştır. Sekülerizm dini yok etmeyi amaçlamamıştır; fakat dine uygun bir alan ve görev vermeye, sonuç olarak dini siyasetten uzaklaştırmaya çalışmıştır. Kamu ve özel ayrımını keskin bir şekilde savunan liberalizm ise bireysel özgürlüğü garanti altına almaya çalışırken bir anlamda dini de özelleştirmiştir. Oysa köktendincilik kamusal – özel ayrımını reddetmektedir. Toplumda birleştirici unsur olarak dini yerleştirir ve bireylere bir aitlik duygusu kazandırmayı amaçlar. Öyle ki kişi toplumdan ayrı tutulduğu zaman bir eksiklik hissetmelidir. Dini kişisel bir mesele haline getirmek toplumsal yozlaşmayı beraberinde getirir. Bireylerin toplumun yararını gözetmeden hareket etmeye başlamasına neden olur ve bu da hırs, suç ve ahlaksızlığa yol açar. Yeni bir dünya için mevcut yapılar, dinî ilkeler üzerine inşa edilen; hukuk, siyaset, toplum, kültür ve ekonomiyi barındıran kapsamlı bir sistem ile yer değiştirmelidir.
Köktendincilik genel anlamıyla temel ve kurucu olarak görülen bazı fikir ve değerlere bağlılığı anlatır. Bu temel ve kurucu fikirler sürekli ve değişmez bir yapıya sahiptir. Bu durum köktendinci fikirlerin kaynağını, kutsal sayılan bazı metinlerden almasının bir sonucudur. Ancak köktendinciliği dinî yazıtlarla bir tutmak ya da bunlardan ibaret olduğunu düşünmek doğru olmaz. Çünkü ahlakî ve siyasi bir program olarak kullanabilmek için kutsal metinlerin temellerine inmek gerekir. Böylece daha açıklayıcı ilkeler elde edilmiş olur. Bunun yanında harfiyen kitaba göre yaşamak yerine metinleri daha eylemci bir bakış açısıyla, yani uygulamaya yönelik şekilde okumayı seçmişlerdir. Ancak bu durumun, sürekli ve değişmez olması gereken fikirler üzerinde yorum farkına neden olmaması için köktendinciler metni kimin yorumladığına son derece önem vermektedir. Bu kişi derin inanca, ahlakî temizliğe sahip ve mücadelenin içinde bulunmuş bir eylemci olmalıdır. Metinlerin olduğu gibi alınması yerine uygun şekilde yorumlanması sayesinde köktendinciliğin siyasi eylemcilik ve insanları harekete geçirme kabiliyeti de büyük ölçüde artmıştır.
Köktendinciliğin insanları harekete geçirme kabiliyeti psikolojik ve sosyal düzeydeki işlevlerinden ileri gelmektedir. Psikolojik açıdan bakıldığında köktendincilik belirsiz bir dünyada insanlara kesinlikler sunabilmektedir. Dinî olarak en derin sorunlara basit ve mutlak çözümler sunar. Ancak bu kesinlik köktendinciliğin karmaşık sorunlara yanıt bulmakta zorlanmasına da neden olmaktadır. Sosyal açıdan bakıldığında ise ekonomik olarak yeterli düzeye ulaşamamış insanların köktendinciliğe daha çok ilgi duydukları görülmektedir. Sosyal adalet ve sosyal düzen ümidi sunması bakımından köktendincilik, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra sosyalizmin yerini almıştır.
Köktendinciliğin en belirgin özelliğinin modern dünyaya kesin olarak sırt çevirmesi olduğu düşünülür. Köktendincilerin, toplumdaki çürümüşlüğün ancak eskinin maneviyat dolu "altın çağ"ına dönmekle giderilebileceğini düşündükleri doğrudur. Ancak buradan onların modernizme tamamen karşı oldukları ya da gerici oldukları sonucu çıkarılmamalıdır. Çünkü köktendinciler sadece belirli açılardan keskin biçimde modernizme karşıdırlar. Buna en açık örnek sekülerizm ve bireyciliğe olan karşı duruştur. Ancak modern teknolojiden, kitle iletişim araçlarından da yaygın biçimde yararlandıkları görülür. Genel olarak modernizmi din sınırları içinde ele alırlar ve modernizmin dine aykırı olmayan yönlerini onaylarlar.
Köktendincilik özünde şiddet içeren bir hareket değildir; ancak köktendincilerin kimi zaman şiddet içeren siyasî eylem tarzı benimsedikleri görülmektedir. Çünkü din adına hareket ederler ve bu yolda atılan her adımın tanrının memnuniyetine neden olacağını düşünürler. Bu durum köktendincilere çok yüksek bir motivasyon sağlar ve şiddet içeren eylemlerden kaçınmazlar. Amaç dünyada tanrı iradesini hakim kılmaktır. Bu nedenle kendilerine karşı olanları sadece görüş ayrılığı olan insanlar değil, tanrının dünyadaki amaçlarını engellemeye çalışan kafirler olarak görürler.
Köktendincilik ve muhafazakârlık arasındaki farklar
Köktendincilik ile muhafazakârlık birbirlerine yakın görünseler de ikisi arasında açık farklar bulunur. Örneğin muhafazakârlık daha mütevazı, daha dengeli iken köktendincilikte daha uç fikirlere ya da keskin çıkışlara rastlamak mümkündür. Muhafazakârlık mevcut olanı korumaya daha yatkındır ve devamlılığı savunur; ancak köktendincilik açık biçimde devrimci bir yapıya sahiptir. Muhafazakârlar eliti koruma ve hiyerarşiyi savunma eğilimindedirler; ama köktendinciler biraz daha eşitlikçidirler.
Köktendinci Hristiyanlık
(İngilzce: Fundamentalist Christianity) Amerika'da Evanjelik-Protestan gruplarda 19. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan "temel" Hristiyan inançlarına (kelime anlamıyla anladıkları Kitab-ı Mukaddes'in mutlak hatasızlığı, İsa'nın bakire Meryem'den doğumu, İsa'nın insanlığın günahlarının bağışlanması için çarmıha gerilmesi, İsa'nın yeniden doğuşu vs.) dönmeyi savunan dinî akımları tanımlamak için kullanılır.
Fundamentalizm veya köktendincilik, Kitab-ı Mukaddes'in sözcüğüne okunup savunulması, hayata uygulanması için başlatılan Protestan harekete verilen bu tanımlama genişleyerek bütün dinî hareketlerdeki ideolojik öze vurgu yapan bir karaktere büründü. Kavram sıklıkla radikalizm=köktencilikle karıştırıldı.
Amerikan Hristiyan Fundamentalizmi devrim sonrası hareketlerden, binyılcılığa, evrim ve kürtaj karşıtlığına dayanır. Terimin dayanağı, kutsal metinleri bir araya getiren The Fundamentals kitabıdır. Buradaki inanış Kitabı mukaddes mutlaktır, Mesih gelecektir. Armageddon savaşı çıkacaktır. Amerikan fundamentalizmi de çeşitlidir. Evanjelikler, , Baptistler.
Muhafazakarlık gibi, fundamentalizm de tek bir ideoloji değildir, hemen her türlü hareketin fundamentalizmi bulunabilir. 'Fundamentalizm'e kısaca yaratılışın kökenini araştırmak denilebilir.
Müslüman köktendinciliği
İslam bir dinin adıdır, dolayısıyla aktörlere endeksli bir tanım olarak müslüman köktenciliği kavramını öne çıkarmak gerekir. köktendincilik veya Radikal İslam, İslami kavramların uç derecede muhafazakâr yorumu için kullanılmaktadır. İslami köktendincilikte Kur'an'ın ve hadislerin yoruma yer bırakmadan, tam anlamıyla kelimesi kelimesine uygulanması esastır. İslami köktendincilik sadece İslamın bireysel uygulamalarıyla ilgili olabileceği gibi, cemaatler veya daha büyük sosyal gruplar seviyesinde de olabilir. İslami köktendincilik, çoğunlukla Müslüman ülkelerde yer alan çok sayıda dinî hareket ve politik partiyi tanımlamakta kullanılmaktadır. El-Kaide ve Hizbullah gibi bazı radikal İslamcı gruplar ise çok sayıda ülke tarafından terörist olarak tanımlanmaktadır. İslami köktendincilik terimi zaman zaman İslamî kuralların Batı ülkelerinde devletin seküler kanunlarının üstünde tutulması isteklerini kapsayacak şekilde de kullanılır.
Köktendinci şiddet
Köktendinci şiddet, yaptığı yıkıcı eylemleri bir dine dayayan şiddet türüne verilen addır.
Şiddet her ne kadar semavi dinlerin öğretilerinde doğrudan yer almasa da[]kutsal metinlerde geçen çeşitli salıkların şiddeti gerçekleştirenin kendisi tarafından ya da dinde imtiyaz sahibi zümreler tarafından, planlanan şiddete alet olmak için gönüllü olan bir cemaate kötü amaç doğrultusunda yorumlanmasıyla ortaya çıkar.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Heywood, A. (2007). Siyasî İdeolojiler, Adres Yayınları, Ankara
- Castells, M. (2006). Kimliğin Gücü c.2., İBÜY Y., İstanbul
- ^ a b free dictionary fundamentalizm tanımı 6 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ Beit-Hallahmi, Bennjamin. "Fundamentalism" 15 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Global Policy Forum (with "consultative status at the UN" 22 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .), May 2000, Accessed 2008-05-14. (İngilizce)
- ^ Google define:fundamentalism 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ Marsden, George M. "Fundamentalism and American Culture", Oxford University Press US (1980/rev.2006) (İngilizce)
- ^ "Foreign Terrorist Organizations List". United States Department of State. 18 Nisan 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ağustos 2007. - USSD Foreign Terrorist Organization
- ^ . Home Office. 21 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2007. -
- ^ "Council Decision". Avrupa Konseyi. 28 Eylül 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ağustos 2007.
- ^ "UK ban on Hezbollah military arm". BBC News. 7 Şubat 2008. 12 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Aralık 2008.
- ^ . 19 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2009.
- ^ "arabmediawatch.com". 20 Kasım 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Şubat 2009.
- ^ ISN Security Watch (11 Mart 2005). "EU lawmakers label Hezbollah 'terrorist’ group" 25 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Erişim: 3 Mayıs 2007.
Dış bağlantılar
- Makale: Din savaşları (Qantara.de) 10 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- İslam'ın Hastalığı kitabının yazarı Meddeb ile söyleşi (Qantara.de)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Mart 2012 Bu maddenin iceriginin Turkcelestirilmesi veya Turkce dilbilgisi ve kurallari dogrultusunda duzeltilmesi gerekmektedir Bu maddedeki yazim ve noktalama yanlislari ya da anlatim bozukluklari giderilmelidir Yabanci sozcukler yerine Turkce karsiliklarinin kullanilmasi karakter hatalarinin duzeltilmesi dilbilgisi hatalarinin duzeltilmesi vs Duzenleme yapildiktan sonra bu sablon kaldirilmalidir Kokten dincilik radikal dincilik dini fundamentalizm veya asiri dincilik genellikle dini esasli asli kaidelere geri donme talebiyle kendini belli eden ve bu kaidelere kati bir bicimde bagli olan diger goruslere karsi toleranssiz ve laiklik karsiti dini hareket veya bakis acisi Kokten dincilik genellikle dini tabiattaki bir dizi kurala siki sikiya bagli cagdas sosyal ve siyasi yasam ile ilgili uzerinde uzlasilmis prensiplere karsi tepkisi olan inanci belirtir Kokten dincilik terimi Kitab i Mukaddes in sozcugu sozcugune okunup savunulmasi hayata uygulanmasi icin baslatilan Protestan harekete denilmekteyken zamanla genisleyerek butun dini hareketlerdeki ideolojik oze vurgu yapan bir karaktere burunmustur Dinin temel prensiplerine siki sikiya bagli bu prensiplere donmeyi savunan modernizm ve sekulerizm karsiti dini akimlari tanimlamak icin kullanilir Dini metinleri genelde kelime anlamlariyla anlarlar ve yeni yorumlara karsi cikarlar Bu kavram siklikla radikalizmle koktencilikle karistirilmaktadir Koktendinciligin dogusu ve yukselisiFundamentalism kelimesi Latince temel anlamina gelen fundamentum kokunden turemistir Bu kavram ilk olarak 20 yuzyilin baslarinda Amerika da Evanjelik Protestanlar tarafindan kullanilmaya baslanmistir Daha sonra The Fundamentals esaslar adli kitapcik serisi yayimlamaya baslayan Evanjelikler Kitab i Mukaddes in modern yorumlari yerine esasini gercek anlamini on plana cikarmaya calismislardir Zaman icerisinde degisime ugrayan bu kavram dini metinlerin dogru okunmasindan cok dini kulturel hareketlerin bir turu olarak gorulmeye baslanmistir Koktendinciligin yukseldigi donem ise 20 yuzyilin son ceyregidir Dunyanin bircok kesiminde dini hareketlerin guc kazandigi yillarda koktendincilik geliserek siyasi bir sekil almistir Bu yukselis dunyanin farkli yerlerinde farkli nedenlerle olusmus olsa da genel olarak uc neden uzerinde durulmaktadir 20 yuzyilda sekulerizmin benimsendigi ulkelerde dinin toplum uzerindeki etkinligi azalmis bununla birlikte toplumun bazi kesimlerinde dini ogretilerden uzaklasma gorulmeye baslanmistir kaynak belirtilmeli Koktendincilik toplumda bu yozlasmaya karsi tepki olarak ortaya cikmistir kaynak belirtilmeli dini ogretilerin cokuntusunun giderilebilmesi icin dinin etkinliginin artmasi gerektigi savunulmaya baslanmistir kaynak belirtilmeli Ikinci neden somurgecilik ve somurgecilik sonrasi donemdir Somurgeci devletlerin somurge ulkelerde kendi kulturlerini yaymaya calismalari ve yerli kulturleri baski altina almalari hatta onlari asagilamalari somurge sonrasi donemde Batili kulturlere olan bagliliginin azalmasina ve Batili fikirlere karsi toplumda buyuk bir direnc olusmasina neden olmustur Ayrica 70 lerden sonra sosyalizmin zayiflamasiyla birlikte emperyalizm karsitligi da koktendincilik ile birlikte yukselmeye baslamistir Ucuncu neden olarak kuresellesme gosterilmektedir Kuresellesmenin milliyetciligin gucunu zayiflatmasindan sonra din toplumda birlestirici unsur olarak gorulmustur ve bu durum koktendinciligin yukselmesine neden olmustur kaynak belirtilmeli Genel ozellikleriKoktendinciligin en onemli karakteristik ozelligi din ve siyaset arasindaki ayrimi reddetmesidir Ancak 20 yuzyilda dinin siyaset uzerindeki etkisi liberal kulturun yayilmasi ve sekulerizmin gelismesiyle birlikte iyice sinirlandirilmistir Sekulerizm dini yok etmeyi amaclamamistir fakat dine uygun bir alan ve gorev vermeye sonuc olarak dini siyasetten uzaklastirmaya calismistir Kamu ve ozel ayrimini keskin bir sekilde savunan liberalizm ise bireysel ozgurlugu garanti altina almaya calisirken bir anlamda dini de ozellestirmistir Oysa koktendincilik kamusal ozel ayrimini reddetmektedir Toplumda birlestirici unsur olarak dini yerlestirir ve bireylere bir aitlik duygusu kazandirmayi amaclar Oyle ki kisi toplumdan ayri tutuldugu zaman bir eksiklik hissetmelidir Dini kisisel bir mesele haline getirmek toplumsal yozlasmayi beraberinde getirir Bireylerin toplumun yararini gozetmeden hareket etmeye baslamasina neden olur ve bu da hirs suc ve ahlaksizliga yol acar Yeni bir dunya icin mevcut yapilar dini ilkeler uzerine insa edilen hukuk siyaset toplum kultur ve ekonomiyi barindiran kapsamli bir sistem ile yer degistirmelidir Koktendincilik genel anlamiyla temel ve kurucu olarak gorulen bazi fikir ve degerlere bagliligi anlatir Bu temel ve kurucu fikirler surekli ve degismez bir yapiya sahiptir Bu durum koktendinci fikirlerin kaynagini kutsal sayilan bazi metinlerden almasinin bir sonucudur Ancak koktendinciligi dini yazitlarla bir tutmak ya da bunlardan ibaret oldugunu dusunmek dogru olmaz Cunku ahlaki ve siyasi bir program olarak kullanabilmek icin kutsal metinlerin temellerine inmek gerekir Boylece daha aciklayici ilkeler elde edilmis olur Bunun yaninda harfiyen kitaba gore yasamak yerine metinleri daha eylemci bir bakis acisiyla yani uygulamaya yonelik sekilde okumayi secmislerdir Ancak bu durumun surekli ve degismez olmasi gereken fikirler uzerinde yorum farkina neden olmamasi icin koktendinciler metni kimin yorumladigina son derece onem vermektedir Bu kisi derin inanca ahlaki temizlige sahip ve mucadelenin icinde bulunmus bir eylemci olmalidir Metinlerin oldugu gibi alinmasi yerine uygun sekilde yorumlanmasi sayesinde koktendinciligin siyasi eylemcilik ve insanlari harekete gecirme kabiliyeti de buyuk olcude artmistir Koktendinciligin insanlari harekete gecirme kabiliyeti psikolojik ve sosyal duzeydeki islevlerinden ileri gelmektedir Psikolojik acidan bakildiginda koktendincilik belirsiz bir dunyada insanlara kesinlikler sunabilmektedir Dini olarak en derin sorunlara basit ve mutlak cozumler sunar Ancak bu kesinlik koktendinciligin karmasik sorunlara yanit bulmakta zorlanmasina da neden olmaktadir Sosyal acidan bakildiginda ise ekonomik olarak yeterli duzeye ulasamamis insanlarin koktendincilige daha cok ilgi duyduklari gorulmektedir Sosyal adalet ve sosyal duzen umidi sunmasi bakimindan koktendincilik Sovyetler Birligi nin dagilmasindan sonra sosyalizmin yerini almistir Koktendinciligin en belirgin ozelliginin modern dunyaya kesin olarak sirt cevirmesi oldugu dusunulur Koktendincilerin toplumdaki curumuslugun ancak eskinin maneviyat dolu altin cag ina donmekle giderilebilecegini dusundukleri dogrudur Ancak buradan onlarin modernizme tamamen karsi olduklari ya da gerici olduklari sonucu cikarilmamalidir Cunku koktendinciler sadece belirli acilardan keskin bicimde modernizme karsidirlar Buna en acik ornek sekulerizm ve bireycilige olan karsi durustur Ancak modern teknolojiden kitle iletisim araclarindan da yaygin bicimde yararlandiklari gorulur Genel olarak modernizmi din sinirlari icinde ele alirlar ve modernizmin dine aykiri olmayan yonlerini onaylarlar Koktendincilik ozunde siddet iceren bir hareket degildir ancak koktendincilerin kimi zaman siddet iceren siyasi eylem tarzi benimsedikleri gorulmektedir Cunku din adina hareket ederler ve bu yolda atilan her adimin tanrinin memnuniyetine neden olacagini dusunurler Bu durum koktendincilere cok yuksek bir motivasyon saglar ve siddet iceren eylemlerden kacinmazlar Amac dunyada tanri iradesini hakim kilmaktir Bu nedenle kendilerine karsi olanlari sadece gorus ayriligi olan insanlar degil tanrinin dunyadaki amaclarini engellemeye calisan kafirler olarak gorurler Koktendincilik ve muhafazakarlik arasindaki farklar Koktendincilik ile muhafazakarlik birbirlerine yakin gorunseler de ikisi arasinda acik farklar bulunur Ornegin muhafazakarlik daha mutevazi daha dengeli iken koktendincilikte daha uc fikirlere ya da keskin cikislara rastlamak mumkundur Muhafazakarlik mevcut olani korumaya daha yatkindir ve devamliligi savunur ancak koktendincilik acik bicimde devrimci bir yapiya sahiptir Muhafazakarlar eliti koruma ve hiyerarsiyi savunma egilimindedirler ama koktendinciler biraz daha esitlikcidirler Koktendinci Hristiyanlik Ingilzce Fundamentalist Christianity Amerika da Evanjelik Protestan gruplarda 19 yuzyilin sonlarinda ortaya cikan temel Hristiyan inanclarina kelime anlamiyla anladiklari Kitab i Mukaddes in mutlak hatasizligi Isa nin bakire Meryem den dogumu Isa nin insanligin gunahlarinin bagislanmasi icin carmiha gerilmesi Isa nin yeniden dogusu vs donmeyi savunan dini akimlari tanimlamak icin kullanilir Fundamentalizm veya koktendincilik Kitab i Mukaddes in sozcugune okunup savunulmasi hayata uygulanmasi icin baslatilan Protestan harekete verilen bu tanimlama genisleyerek butun dini hareketlerdeki ideolojik oze vurgu yapan bir karaktere burundu Kavram siklikla radikalizm koktencilikle karistirildi Amerikan Hristiyan Fundamentalizmi devrim sonrasi hareketlerden binyilciliga evrim ve kurtaj karsitligina dayanir Terimin dayanagi kutsal metinleri bir araya getiren The Fundamentals kitabidir Buradaki inanis Kitabi mukaddes mutlaktir Mesih gelecektir Armageddon savasi cikacaktir Amerikan fundamentalizmi de cesitlidir Evanjelikler Baptistler Muhafazakarlik gibi fundamentalizm de tek bir ideoloji degildir hemen her turlu hareketin fundamentalizmi bulunabilir Fundamentalizm e kisaca yaratilisin kokenini arastirmak denilebilir Musluman koktendinciligiIslam bir dinin adidir dolayisiyla aktorlere endeksli bir tanim olarak musluman koktenciligi kavramini one cikarmak gerekir koktendincilik veya Radikal Islam Islami kavramlarin uc derecede muhafazakar yorumu icin kullanilmaktadir Islami koktendincilikte Kur an in ve hadislerin yoruma yer birakmadan tam anlamiyla kelimesi kelimesine uygulanmasi esastir Islami koktendincilik sadece Islamin bireysel uygulamalariyla ilgili olabilecegi gibi cemaatler veya daha buyuk sosyal gruplar seviyesinde de olabilir Islami koktendincilik cogunlukla Musluman ulkelerde yer alan cok sayida dini hareket ve politik partiyi tanimlamakta kullanilmaktadir El Kaide ve Hizbullah gibi bazi radikal Islamci gruplar ise cok sayida ulke tarafindan terorist olarak tanimlanmaktadir Islami koktendincilik terimi zaman zaman Islami kurallarin Bati ulkelerinde devletin sekuler kanunlarinin ustunde tutulmasi isteklerini kapsayacak sekilde de kullanilir Koktendinci siddetKoktendinci siddet yaptigi yikici eylemleri bir dine dayayan siddet turune verilen addir Siddet her ne kadar semavi dinlerin ogretilerinde dogrudan yer almasa da kaynak belirtilmeli kutsal metinlerde gecen cesitli saliklarin siddeti gerceklestirenin kendisi tarafindan ya da dinde imtiyaz sahibi zumreler tarafindan planlanan siddete alet olmak icin gonullu olan bir cemaate kotu amac dogrultusunda yorumlanmasiyla ortaya cikar Ayrica bakinizDin karsitligi Dini ayrimcilik Dini dislayicilik Perennial felsefeKaynakcaHeywood A 2007 Siyasi Ideolojiler Adres Yayinlari Ankara Castells M 2006 Kimligin Gucu c 2 IBUY Y Istanbul a b free dictionary fundamentalizm tanimi 6 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Beit Hallahmi Bennjamin Fundamentalism 15 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Global Policy Forum with consultative status at the UN 22 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde May 2000 Accessed 2008 05 14 Ingilizce Google define fundamentalism 24 Eylul 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Marsden George M Fundamentalism and American Culture Oxford University Press US 1980 rev 2006 Ingilizce Foreign Terrorist Organizations List United States Department of State 18 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Agustos 2007 USSD Foreign Terrorist Organization Home Office 21 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Agustos 2007 Council Decision Avrupa Konseyi 28 Eylul 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Agustos 2007 UK ban on Hezbollah military arm BBC News 7 Subat 2008 12 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Aralik 2008 19 Mayis 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Subat 2009 arabmediawatch com 20 Kasim 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Subat 2009 ISN Security Watch 11 Mart 2005 EU lawmakers label Hezbollah terrorist group 25 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim 3 Mayis 2007 Dis baglantilarMakale Din savaslari Qantara de 10 Agustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Islam in Hastaligi kitabinin yazari Meddeb ile soylesi Qantara de