Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dışa vurumculuk (ekspresyonizm), doğanın olduğu gibi temsili yerine duyguların ve iç dünyanın ön plana çıkarıldığı 20. yüzyıl sanat akımı. Politik istikrarsızlık ve ekonomik çöküntü ortamında Almanya'da pozitivizm, naturalizm ve empresyonizm akımlarına karşı olarak ortaya çıkmıştır. 19. yüzyıl gerçekçilik ve idealizmine karşıt anti-natüralist öznelliğe sahip bir bakış açısı içerir. Ayrıca kuzeyli, Cermen halk sanatı biçimleri ve kabile sanatları da etkilendiği diğer kaynaklardır. Dışa vurumcu sanatın amacı, sanatçının duyguları ve iç dünyasını renk, çizgi, düzlem ve kütle aracılığıyla dışa vurmasıdır. Bu duyguları daha iyi yansıtabilmek için sanatçı geleneksel kuralların dışına çıkarak gerçeğin biçimini bozma yöntemini kullanır ve sanatçının öznel duygularına dayanmaktadır.
Dışa vurumculuk, bu terim kullanılmadan da sanatta ifade edilmekteydi. Örneğin; İspanya'da ressam El Greco (d. 1541 – o. 1614) ve Alman rönesans ressamı Matthias Grünewald (d. 1470 – ö. 1528) içerikleri dışa vurumculuk ögelerinden oluşmuş sanat eserleri vermekle beraber dışa vurumculuk sıfatı sadece XX. yüzyıl sanat eserlerine verilmektedir. Dışa vurumculuk birçok sanat formlarını kapsamaktadır: edebiyat, film, heykeltıraşlık, mimarî, müzik, resim, tiyatro.
Dışa vurumcu resim
Bozulmuş çizgiler, şekiller ve abartılı renklerle sanatçının duygusal dünyasını aktarmayı hedefler. 19. yüzyıl gerçekçilik ve idealizmine karşıt anti-natüralist öznelliğe sahip bir bakış açısı içerir.
Edvard Munch'un Çığlık adlı tablosu, bunun belirgin bir örneğidir.
Ekspresyonist bir sanat eserini yorumlarken çizgilerin, renklerin kullanımına dikkat edilmelidir. Sivri keskin çizgiler, kırmızı ve tonları öfkeyi ön plana çıkarırken, dairesel oluşumlar, mavi ve tonları daha çok sakinliği vurgular.
Die Brücke (Köprü) 1905-1912 Dresden - Kirchner, E. Nolde, Mueller, Rottluf, E. Heckel Der Blaue Reiter (Mavi süvari) Münih - F. Marc, Mache, Kandinsky, Jawlensky, P. Klee
Önemli dışa vurumcu ressamlar arasında Edvard Munch, Vincent Van Gogh, Ernst Ludwig Kirchner, James Ensor ve Oscar Kokoschka sayılabilir. Edward Munch, Ensor ve Kokoschka, kaynaklarda ekspresyonist öncüler olarak geçmektedir.
Dışa vurumcu mimarî
1910 ve 1930 yılları arasında özellikle Almanya'da etkisini gösteren ekspresyonist mimarî, bu anlamda da Bauhaus okuluyla paralellikler taşır.
Bunun yanında kendine özgü dinamiklerini de belirler. 90 derecelik açıyı ortadan kaldırmak temel teknik olarak düşünülürken, işlevselliği formla bütünleştirme amacı, alışılmamış formların ve yeni malzemelerin kullanılmasıyla ifadeci mimarlık anlayışının kendine özgü dinamiklerini oluşturur. Bireysel ve dolayısıyla duygusal tasarım anlayışı, ekspresyonist mimarlığın felsefesidir.
'un 1914'te Köln'deki "Werkbund Sergisi" için hazırladığı "Cam Pavyon" ve 'un 1921'de bitirilmiş olan Potsdam'da bulunan "Einstein Kulesi" ve 'in tiyatro direktörü Max Reinhardt için hazırladığı Berlin'deki "Große Schauspielhaus" tiyatrosu iç dekorasyonu ekspresyonist mimarlığın önemli örnekleri olarak bildirilir. Bauhaus okulunun kurucusu , ekspresyonist mimarlığın erken döneminin temsilcisi konumundadır.
1933 yılında nazi yönetiminin Almanya'da başa geçmesinden beş yıl sonra ekspresyonist sanat yok olmuştur. II. Dünya Savaşı'ndan sonra ise brütal bir anlayışla etkinliğini yeniden göstermiştir. Çoğu ekspresyonist sanatçının kaybedilen savaşta yer almasıyla oluşan stres yüklü duygulanımları da dışa vurumculuğu doğuran bir faktör olmuştur.
1960'larda yapılan Sydney Opera Binası ise, postmodern ifadeciliğin en önemli yapıtları arasında gösterilir. Dışa vurumculuk, kübist, minimalist ya da fütürist anlayışlarla da özdeşleşerek temel bir sanatsal ifade olarak canlılığını sürdürür.
Dışa vurumcu heykelcilik
Aralarında Ernst Barlach'ın da bulunduğu bazı heykeltıraşlar dışa vurumculuğu benimsemişlerdir. Erich Heckel gibi bazı ressamların da dışa vurumcu heykel çalışmaları bulunmaktadır.
Dışa vurumcu tiyatro
İlk dışa vurumcu tiyatro eserinin 1909'da Oskar Kokoschka'nin yazdığı "Cinayet, Kadınlar için Umut (Mörder, Hoffnung der Frauen)" adlı küçük bir oyun olduğu kabul edilir. Sonra 20. yüzyıl başlarında Alman tiyatrosunda odaklanan ekpresyonist tiyatro akımı ortaya çıkmıştır. Bunlardan en çok tanınmışları Georg Kaiser, Ernst Toller, Reinhard Sorge, Walter Hasenclever, Hans Henny Jahnn ve Arnolt Bronnen'dir. Bunlara drama denemelerinin başlangıcını Alman oyun yazarı ve aktörü ve İsveçli oyun yazarı August Strindberg olarak görmüşlerdir.
Dışa vurumcu edebiyat
Franz Kafka tarafından Almanca yazılmış romanlar çok kere dışa vurumcu olarak isimlendirilmektedir.
Genel olarak konuşulan lisanı Almanca olan ülkelerde dışa vurumcu şiir de büyük gelişme göstermiştir. Bunlar arasında en çok etkili olanlar Georg Trakl, Georg Heym, , Gottfried Benn ve 'dır.
Dışa vurumcu müzik
Dışa vurumcu müzik bir müzik türü olarak 20. yüzyılın en önemli müzik akımlarından biri olmakla beraber bu akımı tam olarak tanımlamanın çok zor olduğu ifade edilmektedir.
"İkinci Viyana Ekolü" adı altında müzik bestecileri Arnold Schönberg ile öğrencileri Anton Webern ve Alban Berg, ekpresyonist adını verdikleri müziksel parçalar bestelemişlerdir.
Bunları aynı zamanda eserler veren bestecilerden (mesela Maurice Ravel ve İgor Stravinsky) ayıran özellik eserlerinde geleneksel tonalite prensiplerinden ayrılıp açıkça "atonalite" prensibini içeriklemeleridir. Ayrıca çok "ahenksiz (dissonant)" müzikleri ile şuuraltı, "içsel gereklilik" ve "acı çekme" duygularını ifade etmeye çalışmalarıdır.
Schönberg'in "Orkestra için beş parça, op. 10 (1911-13)" eseri, "Erwartung (Bekleyiş) (1909)" monodraması ve Die Glückliche Hand (Mesut el) dramatik eseri; Alban Berg'in operası ekpresiyonist yapıtlara iyi örneklerdir.
Dışa vurumcu film
Film sanatı alanında da çoğu zaman adı ile anılan bir ekpresiyonist film sanatı akımı bulunmaktadır. Bu filmlerin ana özellikleri gerçek-dışı ve çoğunlukla absürt dekorlar, çarpıtılmış perspektifler, ışığın ve gölgelerin abartılı kullanımıdır.
Bunlar arasında başta gelen sanatkâr-yönetimciler ve eserleri: 'nin Dr. Caligari'nin Muayenehanesi (Das Cabinet des Dr. Caligari) filmi; Paul Wegener ve Carl Boese'nin "Golem: Dünya'ya nasıl geldi (Der Golem, wie er in die Welt kam)" filmi; F. W. Murnau'nun Nosferatu, Bir Dehşet Senfonisi filmi sayılabilir.
Kaynakça
- ^ On yıl sonra besteci Paul Hindemith aynı adlı müzik şahsında büyük yankılar yapacak eserini hazırlamıştır.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Dışavurumculuk ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Ekspresyonizm Nedir / Ekspresyonizm Akımının Özellikleri 5 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Disa vurumculuk ekspresyonizm doganin oldugu gibi temsili yerine duygularin ve ic dunyanin on plana cikarildigi 20 yuzyil sanat akimi Politik istikrarsizlik ve ekonomik cokuntu ortaminda Almanya da pozitivizm naturalizm ve empresyonizm akimlarina karsi olarak ortaya cikmistir 19 yuzyil gercekcilik ve idealizmine karsit anti naturalist oznellige sahip bir bakis acisi icerir Ayrica kuzeyli Cermen halk sanati bicimleri ve kabile sanatlari da etkilendigi diger kaynaklardir Disa vurumcu sanatin amaci sanatcinin duygulari ve ic dunyasini renk cizgi duzlem ve kutle araciligiyla disa vurmasidir Bu duygulari daha iyi yansitabilmek icin sanatci geleneksel kurallarin disina cikarak gercegin bicimini bozma yontemini kullanir ve sanatcinin oznel duygularina dayanmaktadir Disa vurumcu resim ornegi Eduard Kosmack in portresi Egon Schiele Disa vurumculuk bu terim kullanilmadan da sanatta ifade edilmekteydi Ornegin Ispanya da ressam El Greco d 1541 o 1614 ve Alman ronesans ressami Matthias Grunewald d 1470 o 1528 icerikleri disa vurumculuk ogelerinden olusmus sanat eserleri vermekle beraber disa vurumculuk sifati sadece XX yuzyil sanat eserlerine verilmektedir Disa vurumculuk bircok sanat formlarini kapsamaktadir edebiyat film heykeltiraslik mimari muzik resim tiyatro Disa vurumcu resimEdvard Munch un Ciglik tablosu Bozulmus cizgiler sekiller ve abartili renklerle sanatcinin duygusal dunyasini aktarmayi hedefler 19 yuzyil gercekcilik ve idealizmine karsit anti naturalist oznellige sahip bir bakis acisi icerir Edvard Munch un Ciglik adli tablosu bunun belirgin bir ornegidir Ekspresyonist bir sanat eserini yorumlarken cizgilerin renklerin kullanimina dikkat edilmelidir Sivri keskin cizgiler kirmizi ve tonlari ofkeyi on plana cikarirken dairesel olusumlar mavi ve tonlari daha cok sakinligi vurgular Die Brucke Kopru 1905 1912 Dresden Kirchner E Nolde Mueller Rottluf E Heckel Der Blaue Reiter Mavi suvari Munih F Marc Mache Kandinsky Jawlensky P Klee Onemli disa vurumcu ressamlar arasinda Edvard Munch Vincent Van Gogh Ernst Ludwig Kirchner James Ensor ve Oscar Kokoschka sayilabilir Edward Munch Ensor ve Kokoschka kaynaklarda ekspresyonist onculer olarak gecmektedir Disa vurumcu mimariPotsdam Almanya da Einsteinturm 1910 ve 1930 yillari arasinda ozellikle Almanya da etkisini gosteren ekspresyonist mimari bu anlamda da Bauhaus okuluyla paralellikler tasir Bunun yaninda kendine ozgu dinamiklerini de belirler 90 derecelik aciyi ortadan kaldirmak temel teknik olarak dusunulurken islevselligi formla butunlestirme amaci alisilmamis formlarin ve yeni malzemelerin kullanilmasiyla ifadeci mimarlik anlayisinin kendine ozgu dinamiklerini olusturur Bireysel ve dolayisiyla duygusal tasarim anlayisi ekspresyonist mimarligin felsefesidir un 1914 te Koln deki Werkbund Sergisi icin hazirladigi Cam Pavyon ve un 1921 de bitirilmis olan Potsdam da bulunan Einstein Kulesi ve in tiyatro direktoru Max Reinhardt icin hazirladigi Berlin deki Grosse Schauspielhaus tiyatrosu ic dekorasyonu ekspresyonist mimarligin onemli ornekleri olarak bildirilir Bauhaus okulunun kurucusu ekspresyonist mimarligin erken doneminin temsilcisi konumundadir 1933 yilinda nazi yonetiminin Almanya da basa gecmesinden bes yil sonra ekspresyonist sanat yok olmustur II Dunya Savasi ndan sonra ise brutal bir anlayisla etkinligini yeniden gostermistir Cogu ekspresyonist sanatcinin kaybedilen savasta yer almasiyla olusan stres yuklu duygulanimlari da disa vurumculugu doguran bir faktor olmustur 1960 larda yapilan Sydney Opera Binasi ise postmodern ifadeciligin en onemli yapitlari arasinda gosterilir Disa vurumculuk kubist minimalist ya da futurist anlayislarla da ozdesleserek temel bir sanatsal ifade olarak canliligini surdurur Disa vurumcu heykelcilikAralarinda Ernst Barlach in da bulundugu bazi heykeltiraslar disa vurumculugu benimsemislerdir Erich Heckel gibi bazi ressamlarin da disa vurumcu heykel calismalari bulunmaktadir Disa vurumcu tiyatroIlk disa vurumcu tiyatro eserinin 1909 da Oskar Kokoschka nin yazdigi Cinayet Kadinlar icin Umut Morder Hoffnung der Frauen adli kucuk bir oyun oldugu kabul edilir Sonra 20 yuzyil baslarinda Alman tiyatrosunda odaklanan ekpresyonist tiyatro akimi ortaya cikmistir Bunlardan en cok taninmislari Georg Kaiser Ernst Toller Reinhard Sorge Walter Hasenclever Hans Henny Jahnn ve Arnolt Bronnen dir Bunlara drama denemelerinin baslangicini Alman oyun yazari ve aktoru ve Isvecli oyun yazari August Strindberg olarak gormuslerdir Disa vurumcu edebiyatFranz Kafka tarafindan Almanca yazilmis romanlar cok kere disa vurumcu olarak isimlendirilmektedir Genel olarak konusulan lisani Almanca olan ulkelerde disa vurumcu siir de buyuk gelisme gostermistir Bunlar arasinda en cok etkili olanlar Georg Trakl Georg Heym Gottfried Benn ve dir Disa vurumcu muzikDisa vurumcu muzik bir muzik turu olarak 20 yuzyilin en onemli muzik akimlarindan biri olmakla beraber bu akimi tam olarak tanimlamanin cok zor oldugu ifade edilmektedir Ikinci Viyana Ekolu adi altinda muzik bestecileri Arnold Schonberg ile ogrencileri Anton Webern ve Alban Berg ekpresyonist adini verdikleri muziksel parcalar bestelemislerdir Bunlari ayni zamanda eserler veren bestecilerden mesela Maurice Ravel ve Igor Stravinsky ayiran ozellik eserlerinde geleneksel tonalite prensiplerinden ayrilip acikca atonalite prensibini iceriklemeleridir Ayrica cok ahenksiz dissonant muzikleri ile suuralti icsel gereklilik ve aci cekme duygularini ifade etmeye calismalaridir Schonberg in Orkestra icin bes parca op 10 1911 13 eseri Erwartung Bekleyis 1909 monodramasi ve Die Gluckliche Hand Mesut el dramatik eseri Alban Berg in operasi ekpresiyonist yapitlara iyi orneklerdir Disa vurumcu filmFilm sanati alaninda da cogu zaman adi ile anilan bir ekpresiyonist film sanati akimi bulunmaktadir Bu filmlerin ana ozellikleri gercek disi ve cogunlukla absurt dekorlar carpitilmis perspektifler isigin ve golgelerin abartili kullanimidir Bunlar arasinda basta gelen sanatkar yonetimciler ve eserleri nin Dr Caligari nin Muayenehanesi Das Cabinet des Dr Caligari filmi Paul Wegener ve Carl Boese nin Golem Dunya ya nasil geldi Der Golem wie er in die Welt kam filmi F W Murnau nun Nosferatu Bir Dehset Senfonisi filmi sayilabilir Kaynakca On yil sonra besteci Paul Hindemith ayni adli muzik sahsinda buyuk yankilar yapacak eserini hazirlamistir Ayrica bakinizAlman Disavurumculugu Soyut disavurumculukDis baglantilarWikimedia Commons ta Disavurumculuk ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Ekspresyonizm Nedir Ekspresyonizm Akiminin Ozellikleri 5 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde