Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Enderunlu Vasıf (1771-1824) veya Enderunlu Osman Vasıf Bey, Osmanlı divan şairi. 19. yüzyılda muhammes, gazel ve şarkılarıyla tanınan şairin asıl adı Osman'dır.
| Enderunlu Vasıf | |
|---|---|
| Doğum | Osman Vasıf 1786 İstanbul |
| Ölüm | 1824 İstanbul |
| Meslek | Şair |
Etkilendikleri | |
Hayatı
İstanbul'da doğmuştur. Belgeler bulunmamakla beraber eğitim yılları ve aldığı görevlere dayanılarak doğum tarihinin takriben 1771 olduğu tahmin edilmektedir. Bostancılıktan sadrazamlığa yükselen Arnavut asıllı Hacı Halil Paşa'nın babasının amcası olduğu bilinmektedir. Ailesi, çocukluğu, gençliği ve eğitimi hakkında tam inanılır belgeler bulunmamaktadır. Fakat lakabının "Enderunlu" olması onun eğitim gördüğü kurumun Enderun olduğuna işaret etmektedir.
Eğitim ve öğrenim gördüğü Enderun Saray Mektebi’nde yetiştiği için Enderunlu veya Enderûnî lakabıyla anıldığı kabul edilmektedir. Hazırlamış olduğu Dîvân-i gülşen-i efkâr-i Vâsıf-i Enderûni adlı divanındaki şiirlerinde Enderun günlük hayatı hakkında gayet gerçekçi anlatımlar bulunmaktadır. İlk gençlik yıllarında büyük babasının kardeşi Hacı Halil Paşa'nın desteği ile Enderun'a girmeye aday Acemi oğlanların yetiştirildiği Galata Sarayı'na yerleştirildiği ve burada eğitim almaya başladığı da bilinmektedir. Fakat ya kendisinin yetenekli olmadığı kabul edilerek ya da hamisi Hacı Halil Paşa'ya düşman olanların iftira veya inandırıcı gayretleri nedeniyle önce Topkapı Sarayı'ndaki Enderun okuluna alınmadığı bildirilmektedir. Fakat daha sonra Silahdar Süleyman Paşa'nın kaftancısı olup bu görevle saray girebilmiştir. Çok geçmeden Topkapı Sarayı Enderun-u Hassa Koğuşuna kabul edilmiştir.
Enderun-u Hassa Koğuşu'ndaki bu görevi takiben önemli oldukları kabul edilen bir sıra saray görevine atandı. Vâsıf III. Mustafa, I. Abdülhamid, III. Selim, IV. Mustafa ve II. Mahmud hükümdarlık dönemlerinde saray görevleri yaptı. Sultan III. Selim'e 7 kaside sunması ile padişahın gözüne girdi ve ondan şahsi takdir gördüğü belgelidir. IV. Mustafa'nın hükümdarlık dönemi başında padişahın şahsi hizmetlerini gören "Has Oda" erkanı içine alındı; bunu takiben padişahın baş-lalası görevine atandı. 1815'te peşkir ve anahtar ağası oldu ve en sonunda 1817'de kiler kethüdalığına yükseldi. II. Mahmud döneminde de kiler kethüdalığı kendisine görevi verildiğinde padişahın bizzat huzurunda kendisine hilat giydirildi. Vasıf da II. Mahmud'a bağlılığını göstermek için ona 4 kaside ve çeşitli nedenlerle 60 kadar tarihsel manzume sundu. Enderunlu Vasıf Topkapı Sarayı'nda çeşitli görevlerde 30 yıldan fazla hizmet etti.
1819'de Enderunlu Vasıf kendi isteğiyle saray hizmetinden ayrıldı. Kendine hacegan payesi verildi ve Bolayır'da bulunan Şehzade Süleyman Vakfı’nın mütevelliliğine atandı. Fakat Bolayır'da fazla kalmayıp İstanbul'a geri döndü.
Enderunlu Vasıf hayatının son yıllarında İstanbul'da yaşadı. Vasıf'in İstanbul Tophane semtinde yaşadığı bir evi bulunduğu belgesi elimize geçmiştir. Fakat bu ev 1823'te çıkan büyük Tophane yangında yanıp kül olmuştur.
Enderunlu Vasıf'in 1824'te İstanbul'da öldüğü bilinmektedir. Vasıf, Üsküdar'da Karacaahmet Mezarlığı'nda Mimar Kasım mezarı yakının gömülmüştür. Mezar taşı kitabesi yakın arkadaşı olan Keçecizade İzzet Molla tarafından yazılmış 7 beyitlik bir kıta şeklindedir. Bu kıtanın son beyti ebced hesabı'na göre ölümünün tarihini belirtmek için şöyle yazılmıştır:
Şuara matem edip yazdı mücevher tarih
Ruh-i Osman'a ede Vasıfı tefrih ede illah
Bu beyitten Vasıf'in ölüm tarihi olan Hicri olarak 1240 tarihi çıkartılmaktadır.
Eserleri
Enderunlu Vasıf şiirlerini tek bir divan içinde toplayıp yayınlamıştır. Şairin bu tek divanının el yazması ile hazırlanmış birkaç nüshası bulunmaktadır. Ayrıca Hicri 1257 (1841)'de Bulak, Kahire, Mısır'da basılmıştır ve Hicri 1257'de ve Hicri 1285 (1869)'da İstanbul'da iki edisyonun Osmanlıca baskısı yapılmıştır. Değişik yazma nüshalarda ve baskılarda divanın içeriği genellikle aynı olması gerekirken değişik yazma nüshalar arasında ve yazma nüshalar ile baskı edisyonları birbiriyle tıpatıp uyuşmamaktadır. Bulak, Kahire baskısı edisyon ile Istanbul'da Hicri 1285 (1869)'de basılan edisyon içerikleri birbiriyle aynıdır; fakat İstanbul Hicri 1257 edisyonunun içeriği diğer basımlar içeriğinden farklıdır.
Örneğin İstanbul Üniversitesi kütüphanesinde bulunan ve her ikisi de "Dîvân-i Gülşen-i Efkâr-i Vâsıf-i Enderûnî" başlığını taşıyan iki nüshadan biri diğer nüshadan daha fazla sayıda şiir kapsamlıdır. En kapsamlı olan nüsha Bağdat'ta hattı ile Hasan Efendi isimli bir hattat tarafından hazırlanmış olup içinde toplam 5,000 beyti aşkın muhteva bulunmaktadır. Bu nüsha içinde 2 münacaat; 5 naat; 1 Mevlana'ya naat; (4 tanesi II. Selim için, 3 tanesi II. Mahmud için ve 1 tanesi valide sultan için) 8 methiye; 1 kaside-ı ramazaniye; 89 tarih düşme; 139 gazel; 1 ; 933 bendden oluşan (ve bir annenin kızına öğütleri ve kızın annesine yanıtları konulu) 2 tane muhammes; 218 şarkı; 1 müseddes; 65 kıta ve 11 ihtiva etmektedir.
İçerikleri aynı olan ve ikisi de "Dîvân-i Gülşen-i Efkâr-i Vâsıf-i Enderûnî" başlığını taşıyan Hicri 1257 (1841) Bulak, Kahire baskısı edisyon ile İstanbul'da Hicri 1285(1869)'da basılan edisyonda toplam 5,968 beyitten oluşan 531 şiir bulunmaktadır. Bu edisyonlar içinde (3'u kıta ve 1 tanesi muhammes olan) 4 münacaat; (11 tanesi kıta ve 1 tanesi muhammes olan) 12 tane naat; 11 methiye; (86 tanesi kıta, 2 tanesi kaside, 1 tanesi müsebba ve 1 tanesi terciibend olan) 90 tarih düşürne; 141 gazel; (188 tanesi , 24 tanesi muhammes, 4 tanesi müseddes, 1 tanesi gazel şekilli olan) 217 tane şarkı; 2 tane tahmiş; 1 tane taştir; 3 tane ; 57 tane kıta ve 11 tane müfred ihtiva ederler. İstanbul'da Hicri 1257'de basılan edisyon başlık olarak Vasıf Osman Bey Divanı adını taşımakta ve toplam 5,968 beyitten oluşan 531 adet şiiri içinde ihtiva etmektedir.
Enderunlu Vasıf döneminde yaptırılan (köşk, saray gibi) bazı büyük yapılar için manzum kitabeler yazmıştır. Örneğin Sultan II. Mahmud döneminde Üsküdar'da yaptırılmış ve günümüzde yıktırılmış olan Şerefabad Kasrı için kitabeyi Vasıf yazmıştır.
Enderunlu Vasıf yaşadığı dönemde Türk Sanat müziği sever olarak bilinmiştir. Yazdığı şiirler (özellikle şarkıları) günün bestecileri tarafından güfte olarak Türk Sanat müziği parçaları olarak bestelenmiş ve icra edilmiştir. Güftesi Enderunlu Vasıf'a ait olan bu Türk Sanat müziği parçalarının çoğu günümüzde bile müzisyenler tarafından bilinmekte; konser, radyo ve TV programlarında çalınmakta ve müzikseverler tarafından sevilerek dinlenmektedir.
Değerlendirme
Enderunlu Vâsıf'in divanında günlük dile ve gerçek anlatımlara rastlanır. Ahmet Hamdi Tanpınar onun için zevk çözülüşünün vesikası tanımını kullanır.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h Karahan, Abdulkadir, (2001) "Enderunlu Vâsıf”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Cilt 11 Sayfa 189-190, Online: [1] 6 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Bulak, Kahire edisyonu için kütüphane katalog referans kardı için bakınız [2] 6 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "İstanbul 1285 (1869) edisyonu için referans kardıadı için bakınız". 6 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2017.
- ^ Enderunlu Vasıf tarafından güftesi hazırlanmış müzik parçaları ve bu parçaların bestekârları için liste ve fazla enformasyon için değerli referans olarak bakınız: Öztuna, Yılmaz (2006). Türk Musikisi Ansiklopedik Sözlüğü' Cilt: II Sayfa: 248-250", İstanbul: Orient Yayınları,
Dış kaynaklar
- İpekten, Halûk (1989), Enderunlu Vâsıf: hayatı, kişiliği ve şiirlerinden seçmeler, Ankara: Kültür Bakanlığı
Dış bağlantılar
- Karahan, Abdülkadir, (2001) "Enderunlu Vâsıf”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. c.11 say. 189-190 Online: [3] 6 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Enderunlu Vasif 1771 1824 veya Enderunlu Osman Vasif Bey Osmanli divan sairi 19 yuzyilda muhammes gazel ve sarkilariyla taninan sairin asil adi Osman dir Enderunlu VasifDogumOsman Vasif 1786 IstanbulOlum1824 IstanbulMeslekSairEtkilendikleri NedimHayatiIstanbul da dogmustur Belgeler bulunmamakla beraber egitim yillari ve aldigi gorevlere dayanilarak dogum tarihinin takriben 1771 oldugu tahmin edilmektedir Bostanciliktan sadrazamliga yukselen Arnavut asilli Haci Halil Pasa nin babasinin amcasi oldugu bilinmektedir Ailesi cocuklugu gencligi ve egitimi hakkinda tam inanilir belgeler bulunmamaktadir Fakat lakabinin Enderunlu olmasi onun egitim gordugu kurumun Enderun olduguna isaret etmektedir Egitim ve ogrenim gordugu Enderun Saray Mektebi nde yetistigi icin Enderunlu veya Enderuni lakabiyla anildigi kabul edilmektedir Hazirlamis oldugu Divan i gulsen i efkar i Vasif i Enderuni adli divanindaki siirlerinde Enderun gunluk hayati hakkinda gayet gercekci anlatimlar bulunmaktadir Ilk genclik yillarinda buyuk babasinin kardesi Haci Halil Pasa nin destegi ile Enderun a girmeye aday Acemi oglanlarin yetistirildigi Galata Sarayi na yerlestirildigi ve burada egitim almaya basladigi da bilinmektedir Fakat ya kendisinin yetenekli olmadigi kabul edilerek ya da hamisi Haci Halil Pasa ya dusman olanlarin iftira veya inandirici gayretleri nedeniyle once Topkapi Sarayi ndaki Enderun okuluna alinmadigi bildirilmektedir Fakat daha sonra Silahdar Suleyman Pasa nin kaftancisi olup bu gorevle saray girebilmistir Cok gecmeden Topkapi Sarayi Enderun u Hassa Kogusuna kabul edilmistir Enderun u Hassa Kogusu ndaki bu gorevi takiben onemli olduklari kabul edilen bir sira saray gorevine atandi Vasif III Mustafa I Abdulhamid III Selim IV Mustafa ve II Mahmud hukumdarlik donemlerinde saray gorevleri yapti Sultan III Selim e 7 kaside sunmasi ile padisahin gozune girdi ve ondan sahsi takdir gordugu belgelidir IV Mustafa nin hukumdarlik donemi basinda padisahin sahsi hizmetlerini goren Has Oda erkani icine alindi bunu takiben padisahin bas lalasi gorevine atandi 1815 te peskir ve anahtar agasi oldu ve en sonunda 1817 de kiler kethudaligina yukseldi II Mahmud doneminde de kiler kethudaligi kendisine gorevi verildiginde padisahin bizzat huzurunda kendisine hilat giydirildi Vasif da II Mahmud a bagliligini gostermek icin ona 4 kaside ve cesitli nedenlerle 60 kadar tarihsel manzume sundu Enderunlu Vasif Topkapi Sarayi nda cesitli gorevlerde 30 yildan fazla hizmet etti 1819 de Enderunlu Vasif kendi istegiyle saray hizmetinden ayrildi Kendine hacegan payesi verildi ve Bolayir da bulunan Sehzade Suleyman Vakfi nin mutevelliligine atandi Fakat Bolayir da fazla kalmayip Istanbul a geri dondu Enderunlu Vasif hayatinin son yillarinda Istanbul da yasadi Vasif in Istanbul Tophane semtinde yasadigi bir evi bulundugu belgesi elimize gecmistir Fakat bu ev 1823 te cikan buyuk Tophane yanginda yanip kul olmustur Enderunlu Vasif in 1824 te Istanbul da oldugu bilinmektedir Vasif Uskudar da Karacaahmet Mezarligi nda Mimar Kasim mezari yakinin gomulmustur Mezar tasi kitabesi yakin arkadasi olan Kececizade Izzet Molla tarafindan yazilmis 7 beyitlik bir kita seklindedir Bu kitanin son beyti ebced hesabi na gore olumunun tarihini belirtmek icin soyle yazilmistir Suara matem edip yazdi mucevher tarih Ruh i Osman a ede Vasifi tefrih ede illah Bu beyitten Vasif in olum tarihi olan Hicri olarak 1240 tarihi cikartilmaktadir EserleriEnderunlu Vasif siirlerini tek bir divan icinde toplayip yayinlamistir Sairin bu tek divaninin el yazmasi ile hazirlanmis birkac nushasi bulunmaktadir Ayrica Hicri 1257 1841 de Bulak Kahire Misir da basilmistir ve Hicri 1257 de ve Hicri 1285 1869 da Istanbul da iki edisyonun Osmanlica baskisi yapilmistir Degisik yazma nushalarda ve baskilarda divanin icerigi genellikle ayni olmasi gerekirken degisik yazma nushalar arasinda ve yazma nushalar ile baski edisyonlari birbiriyle tipatip uyusmamaktadir Bulak Kahire baskisi edisyon ile Istanbul da Hicri 1285 1869 de basilan edisyon icerikleri birbiriyle aynidir fakat Istanbul Hicri 1257 edisyonunun icerigi diger basimlar iceriginden farklidir Ornegin Istanbul Universitesi kutuphanesinde bulunan ve her ikisi de Divan i Gulsen i Efkar i Vasif i Enderuni basligini tasiyan iki nushadan biri diger nushadan daha fazla sayida siir kapsamlidir En kapsamli olan nusha Bagdat ta hatti ile Hasan Efendi isimli bir hattat tarafindan hazirlanmis olup icinde toplam 5 000 beyti askin muhteva bulunmaktadir Bu nusha icinde 2 munacaat 5 naat 1 Mevlana ya naat 4 tanesi II Selim icin 3 tanesi II Mahmud icin ve 1 tanesi valide sultan icin 8 methiye 1 kaside i ramazaniye 89 tarih dusme 139 gazel 1 933 bendden olusan ve bir annenin kizina ogutleri ve kizin annesine yanitlari konulu 2 tane muhammes 218 sarki 1 museddes 65 kita ve 11 ihtiva etmektedir Icerikleri ayni olan ve ikisi de Divan i Gulsen i Efkar i Vasif i Enderuni basligini tasiyan Hicri 1257 1841 Bulak Kahire baskisi edisyon ile Istanbul da Hicri 1285 1869 da basilan edisyonda toplam 5 968 beyitten olusan 531 siir bulunmaktadir Bu edisyonlar icinde 3 u kita ve 1 tanesi muhammes olan 4 munacaat 11 tanesi kita ve 1 tanesi muhammes olan 12 tane naat 11 methiye 86 tanesi kita 2 tanesi kaside 1 tanesi musebba ve 1 tanesi terciibend olan 90 tarih dusurne 141 gazel 188 tanesi 24 tanesi muhammes 4 tanesi museddes 1 tanesi gazel sekilli olan 217 tane sarki 2 tane tahmis 1 tane tastir 3 tane 57 tane kita ve 11 tane mufred ihtiva ederler Istanbul da Hicri 1257 de basilan edisyon baslik olarak Vasif Osman Bey Divani adini tasimakta ve toplam 5 968 beyitten olusan 531 adet siiri icinde ihtiva etmektedir Enderunlu Vasif doneminde yaptirilan kosk saray gibi bazi buyuk yapilar icin manzum kitabeler yazmistir Ornegin Sultan II Mahmud doneminde Uskudar da yaptirilmis ve gunumuzde yiktirilmis olan Serefabad Kasri icin kitabeyi Vasif yazmistir Enderunlu Vasif yasadigi donemde Turk Sanat muzigi sever olarak bilinmistir Yazdigi siirler ozellikle sarkilari gunun bestecileri tarafindan gufte olarak Turk Sanat muzigi parcalari olarak bestelenmis ve icra edilmistir Guftesi Enderunlu Vasif a ait olan bu Turk Sanat muzigi parcalarinin cogu gunumuzde bile muzisyenler tarafindan bilinmekte konser radyo ve TV programlarinda calinmakta ve muzikseverler tarafindan sevilerek dinlenmektedir DegerlendirmeEnderunlu Vasif in divaninda gunluk dile ve gercek anlatimlara rastlanir Ahmet Hamdi Tanpinar onun icin zevk cozulusunun vesikasi tanimini kullanir Kaynakca a b c d e f g h Karahan Abdulkadir 2001 Enderunlu Vasif Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 11 Sayfa 189 190 Online 1 6 Agustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bulak Kahire edisyonu icin kutuphane katalog referans kardi icin bakiniz 2 6 Agustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Istanbul 1285 1869 edisyonu icin referans kardiadi icin bakiniz 6 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mayis 2017 Enderunlu Vasif tarafindan guftesi hazirlanmis muzik parcalari ve bu parcalarin bestekarlari icin liste ve fazla enformasyon icin degerli referans olarak bakiniz Oztuna Yilmaz 2006 Turk Musikisi Ansiklopedik Sozlugu Cilt II Sayfa 248 250 Istanbul Orient Yayinlari ISBN 9756124040Dis kaynaklarIpekten Haluk 1989 Enderunlu Vasif hayati kisiligi ve siirlerinden secmeler Ankara Kultur BakanligiDis baglantilarKarahan Abdulkadir 2001 Enderunlu Vasif Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi c 11 say 189 190 Online 3 6 Agustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde