Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fin Yahudileri (veya Finlandiya Yahudileri), Finlandiya vatandaşı olan Yahudilere denir. Yaklaşık 1500 kişi olan Yahudi nüfusunun %80'i Helsinki'de yaşamaktadır.Finlandiya'daki Yahudilerin tarihi 18. yüzyılda başladı. Fin Yahudilerinin çoğu 19. yüzyılda Finlandiya'ya girmiş olan Rus askerlerinin soyundan gelir.
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 Finlandiya (Helsinki (%80), Turku (%13), Tampere (%3)) | ~1500 |
| Diller | |
| Din | |
Finlandiya bağımsızlığını kazanmadan önce
Fin topraklarına yerleşen ilk Yahudinin olduğu rivayet edilir. Ardından 1782'de Veikkanen Rus hakimiyeti altındaki Hamina'ya yerleşti. Finlandiya bağımsızlığını ilan etmeden evvel Yahudilerin İsveç-Finlandiya Krallığı'ndaki bugünkü Finlandiya'nın dışında kalan bazı şehirlerine yerleşmelerine izin verildi. 1809'da Finlandiya Rus İmparatorluğu'nun himayesine girdi fakat buna rağmen İsveç kanunları yürürlükte kalmaya yani Yahudilerin Fin topraklarında yaşama yasağı devam etti.
Finlandiya'nın özerklik döneminde (1809-1917) Finlandiya'ya tüccar ve sanatkar olarak girdi. Prensipte Yahudilerin yerleşmesi yasak olan Finlandiya'daki Yahudilerin hemen hemen hepsi emekli Rus İmparatoru askeriydi. Bu kişiler çocukluktan başlayarak askeri okula gidip orduda en az 25 sene hizmet verdikleri için Finladiya'daki Yahudi yerleşimciler yasağı bu Yahudilere uygulanmadı. Finlandiya 1917'de bağımsızlığını kazanınca Yahudilere Fin vatandaşlarına sağlanan eşit haklar verildi.
II. Dünya Savaşı
Devam Savaşı'nda (1941-1944) Nazi Almanyasıyla birlikte savaşan Finlandiya'da Yahudilere zulmedilmedi ve hatta ruhban sınıfından gelen aşırı sağcı Finlandiyalılar tarafından hoşgörüyle yaklaşıldı. Yaklaşık 300 Yahudi asker Finlandiya ordusunda yani Almanya ordularıyla birlikte savaştı. Bu dönemin başka bir fenomeni ise sinagogların Fin orduları tarafından yönetilmesiydi.
Yaklaşık 500 mülteci Finlandiya'ya vardı ve bunların 350'si diğer ülkelere taşındı. Bunlardan 40'ı Mart 1942'de Laponya bölgesindeki Salla belediyesinde çalışmaya gönderildi. Mülteciler Haziran'da Kemijärvi'ye ardından Finlandiya körfezindeki adasına gönderildi.
Kasım 1942'de 8 yabancı uyruklu Yahudi mülteci Nazilere teslim edildi, 2000'de Finlandiya Başbakanı Paavo Lipponen resmi olarak özür diledi. Luteran rahiplerin, baş piskoposların ve Sosyal Demokratik Parti'nin protestoları sonucu daha fazla Yahudi sürülmedi.
Yad Vashem'de (Holokost müzesi) 22 Finlandiyalı Yahudinin Fin ordusunda öldüğü kayıtlıdır.
Bugün Finlandiya Yahudi cemaati
Finlandiya'da 2010 itibarıyla yaklaşık 1500 Yahudi bulunmaktadır; bunların 1200'ü Helsinki'de, yaklaşık 200'ü Turku'da ve takribi 50'si Tampere'dedir. Fin toplumuyla entegre olan Yahudiler hemen hemen her meslekte görev almaktadır. Yahudilerin çoğu tüzel şirketlerde işçi ya da özel iş sahibidir.
Çoğu Fin Yahudisinin anadili İsveççe veya Fince'dir. Cemaatte ayrıca Yidiş, Almanca, Rusça ve İbranice de konuşulur. Diğer etnik gruplar gibi Yahudiler de 'nde () temsil edilirler.
ve olmak üzere cemaatin iki sinagogu ve Helsinki'de bir merkezi vardır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;jch-historyisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ . 10 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2010.
- ^ Vuonokari, Jews in Finland During the Second World War 10 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Suomen juutalaiset sotaveteraanit saivat muistopaaden 12 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . MTV3. 2002-04-28. Retrieved 2010-02-26.(Fince)
- ^ Dr. Georg Kollman, Frans Olof Kollman, Mother of Frans Kollman (? Mrs Kollman ?), Hans Eduard Szubilski, Heinrich Huppert, Kurt Huppert, Hans Robert Martin Korn ( who had been a volunteer in the 1939 winter war ), + ? from The Holocaust by Martin Gilbert, pg. 534, 715 isbn 0-03-062416-9 (1985).
- ^ Cohen, William B. and Jörgen Svensson (1995). Finland and the Holocaust 25 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. 9(1):70-93.
- ^ Jews in Finland During the Second World War 10 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by Tuulikki Vuonokari (2003): University of Tampere 12 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . website. Retrieved 03 August 2006.
Dış bağlantılar
- Jewish Community of Helsinki 9 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Chabad Lubavitch of Finland 5 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- What's in it for non-Christians, thisisFINLAND 16 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- An essay about Jews in Finland during WWII10 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Fin Yahudileri veya Finlandiya Yahudileri Finlandiya vatandasi olan Yahudilere denir Yaklasik 1500 kisi olan Yahudi nufusunun 80 i Helsinki de yasamaktadir Finlandiya daki Yahudilerin tarihi 18 yuzyilda basladi Fin Yahudilerinin cogu 19 yuzyilda Finlandiya ya girmis olan Rus askerlerinin soyundan gelir Fin Yahudileri Suomen juutalaiset יהדות פינלנדOnemli nufusa sahip bolgelerFinlandiya Helsinki 80 Turku 13 Tampere 3 1500DillerFince IsvecceDinYahudilikFinlandiya bagimsizligini kazanmadan onceFin topraklarina yerlesen ilk Yahudinin oldugu rivayet edilir Ardindan 1782 de Veikkanen Rus hakimiyeti altindaki Hamina ya yerlesti Finlandiya bagimsizligini ilan etmeden evvel Yahudilerin Isvec Finlandiya Kralligi ndaki bugunku Finlandiya nin disinda kalan bazi sehirlerine yerlesmelerine izin verildi 1809 da Finlandiya Rus Imparatorlugu nun himayesine girdi fakat buna ragmen Isvec kanunlari yururlukte kalmaya yani Yahudilerin Fin topraklarinda yasama yasagi devam etti Finlandiya nin ozerklik doneminde 1809 1917 Finlandiya ya tuccar ve sanatkar olarak girdi Prensipte Yahudilerin yerlesmesi yasak olan Finlandiya daki Yahudilerin hemen hemen hepsi emekli Rus Imparatoru askeriydi Bu kisiler cocukluktan baslayarak askeri okula gidip orduda en az 25 sene hizmet verdikleri icin Finladiya daki Yahudi yerlesimciler yasagi bu Yahudilere uygulanmadi Finlandiya 1917 de bagimsizligini kazaninca Yahudilere Fin vatandaslarina saglanan esit haklar verildi II Dunya SavasiDevam Savasi nda 1941 1944 Nazi Almanyasiyla birlikte savasan Finlandiya da Yahudilere zulmedilmedi ve hatta ruhban sinifindan gelen asiri sagci Finlandiyalilar tarafindan hosgoruyle yaklasildi Yaklasik 300 Yahudi asker Finlandiya ordusunda yani Almanya ordulariyla birlikte savasti Bu donemin baska bir fenomeni ise sinagoglarin Fin ordulari tarafindan yonetilmesiydi Yaklasik 500 multeci Finlandiya ya vardi ve bunlarin 350 si diger ulkelere tasindi Bunlardan 40 i Mart 1942 de Laponya bolgesindeki Salla belediyesinde calismaya gonderildi Multeciler Haziran da Kemijarvi ye ardindan Finlandiya korfezindeki adasina gonderildi Kasim 1942 de 8 yabanci uyruklu Yahudi multeci Nazilere teslim edildi 2000 de Finlandiya Basbakani Paavo Lipponen resmi olarak ozur diledi Luteran rahiplerin bas piskoposlarin ve Sosyal Demokratik Parti nin protestolari sonucu daha fazla Yahudi surulmedi Yad Vashem de Holokost muzesi 22 Finlandiyali Yahudinin Fin ordusunda oldugu kayitlidir Bugun Finlandiya Yahudi cemaatiFinlandiya da 2010 itibariyla yaklasik 1500 Yahudi bulunmaktadir bunlarin 1200 u Helsinki de yaklasik 200 u Turku da ve takribi 50 si Tampere dedir Fin toplumuyla entegre olan Yahudiler hemen hemen her meslekte gorev almaktadir Yahudilerin cogu tuzel sirketlerde isci ya da ozel is sahibidir Cogu Fin Yahudisinin anadili Isvecce veya Fince dir Cemaatte ayrica Yidis Almanca Rusca ve Ibranice de konusulur Diger etnik gruplar gibi Yahudiler de nde temsil edilirler ve olmak uzere cemaatin iki sinagogu ve Helsinki de bir merkezi vardir Ayrica bakinizKaynakca a b c d Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi jch history isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme 10 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Nisan 2010 Vuonokari Jews in Finland During the Second World War 10 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Suomen juutalaiset sotaveteraanit saivat muistopaaden 12 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde MTV3 2002 04 28 Retrieved 2010 02 26 Fince Dr Georg Kollman Frans Olof Kollman Mother of Frans Kollman Mrs Kollman Hans Eduard Szubilski Heinrich Huppert Kurt Huppert Hans Robert Martin Korn who had been a volunteer in the 1939 winter war from The Holocaust by Martin Gilbert pg 534 715 isbn 0 03 062416 9 1985 Cohen William B and Jorgen Svensson 1995 Finland and the Holocaust 25 Subat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde 9 1 70 93 Jews in Finland During the Second World War 10 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Tuulikki Vuonokari 2003 University of Tampere 12 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde website Retrieved 03 August 2006 Dis baglantilarJewish Community of Helsinki 9 Subat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Chabad Lubavitch of Finland 5 Agustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde What s in it for non Christians thisisFINLAND 16 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde An essay about Jews in Finland during WWII10 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde