Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Formula 1 yarışlarının kökeni 1920'ler ve 1930'larda yapılan Avrupa Grand Prix motor yarışlarına dayanır. Formula tüm katılımcıların ve arabaların uymak zorunda oldukları kurallar bütünüdür. Formula 1, II. Dünya Savaşı'ndan sonra 1946 yılında üzerinde anlaşılan yeni kuralların adıdır. Savaştan önce Dünya Şampiyonası için pek çok Grand Prix yarış organizasyonu düzenlenmiştir, ancak Dünya Sürücüler Şampiyonası 1947’den önce biçimlendirilememiştir. İlk dünya şampiyonası yarışı 1950 yılında İngiltere’nin Silverstone pistinde yapıldı. Üreticiler için şampiyona 1958 yılında yapılmaya başlamıştır. 1960'lar ve 1970'lerde Güney Afrika ve İngiltere'de ulusal şampiyonalar yapılmaktaydı. Şampiyona dışı Formula 1 yarışları pek çok yılda yapılmıştır, fakat artan maliyetler dolayısıyla bunlardan sonuncusu 1983 yılında yapılmıştır.
Yarışların dönüşü (1950–1958)
İlk Formula 1 Dünya Şampiyonası olan 1950 Formula 1 Sezonu'nu İtalyan Giuseppe Farina ile kazanmıştır. Arjantinli takım arkadaşı Juan Manuel Fangio'yu ucu ucuna geçerek birinci olabilmiştir. buna rağmen, Fangio 1951 Formula 1 sezonu, , , & kazandı, onun bu serisi iki kez dünya şampiyonu Ferrari'den Alberto Ascari tarafından kesilmiştir. Britanya’dan Stirling Moss da düzenli olarak rekabet halinde olsa da, asla Dünya Şampiyonluğunu kazanamamıştır ve hala bu başarıyı elde edememiş en büyük pilot olarak anılır. Fangio Formula 1 yarışlarının ilk on yılını domine eden kişi olarak anılmaktadır. Uzun bir süre boyunca Formula 1'in “büyük ustası” olarak anılmıştır.
Bu dönem yol aracı üreten üreticiler tarafından domine edilmiştir - Ferrari, ve Maserati – bu üreticilerin tamamı savaştan önce de yarışıyorlardı. İlk sezonlar Alfa'nın ’si gibi savaş öncesi arabaları kullanarak geçti. Bunlar , dar tırtıklı lastikleri olan ve 1.5 litre kompresörlü ya da 4.5 litre normal doğal emişli motoru olan arabalardı. ve dünya şampiyonaları mevcut Formula 1 araba sayısından duyulan endişeler sebebi ile, daha küçük ve daha az güce sahip arabalar için olan Formula Two kurallarına göre koşuldu. 1954 yılında Formula 1’e motorların 2.5 litre ile sınırlandırılması kuralı eklendiğinde Mercedes-Benz geliştirlmiş ortaya çıkardı. Bu araba ve yakıt enjeksiyonu gibi yenilikleri içermesinin yanında akış çizgilerini de içeren şasi tasarımına sahipti. Mercedes, 1955 Le Mans faciasından sonra tüm motor sporlarından çekilene kadar, sürücüler şampiyonluğunu iki yıl boyunca kazandı.
'Garagistes' (1959 - 1980)
İlk temel teknolojik gelişme, Cooper’ın motoru ortada olan arabalarıdır. Bu araba şirketin başarılı Formula 3 dizaynından geliştirilerek ortaya çıktı. Avustralyalı Jack Brabham, , ve Dünya Şampiyonu, kısa sürede bu yeni dizaynın üstünlüğünü kanıtladı. itibarıyla, tüm yarışmacılar motoru ortada arabalara geçtiler.
İlk İngiliz Dünya Şampiyonu, Ferrari ile liderliğe oturan Mike Hawthorn idi. Bunarağmen, Colin Chapman’ın F1’e şasi dizayncısı olarak girmesi ve daha sonra Team Lotus’u kurması ile, pistelerin gelecek onyılını domine etti. Jim Clark ile Jackie Stewart, John Surtees, Jack Brabham, Graham Hill ve Denny Hulme arasında, İngiliz takımları ve sürücüleri 1962 ile 1973 arasında on iki dünya şampiyonluğu kazandılar.
, Lotus geleneksel iskelet dizaynının yerine alüminyum monocoque şasiyi kullanan bir arabayı yarışlara soktu. Bunun motoru ortada olan arabaların geliştirilmesinden bu yana gerçekleşen en büyük teknolojik gelişme olduğu iddia edildi. , Lotus Imperial Tobacco amblemini arabalarının üzerine boyadı, bu sponsorluk kurumunun spora girişidir.
1960'ların sonlarına doğru kanatçıkların ortaya çıkması ile araba dizaynında aerodinamik önemi giderek artmaya başladı. 1970'lerin sonunda Lotus muazzam downforce ve büyük oranda artan viraj dönüş hızı sağlayan aerodinamiklerini arabasına taşıdı. Bu müthiş aerodinamik güçler arabayı yarış pistine 5”g” ye varan güçle bastırır.
Büyük İş (1981–2000)
1981 yılı ilk imzalandığı yıl olmuştur. Bu anlaşma takımlara iflas etmedikleri sürece yarışma zorunluluğu getirmekle birlikte onlara televizyon yayın hklarından elde edilen gelirden pay vermektedir. FISA-FOCA savaşını bitrerek Bernie Ecclestone’a sporun tüm finansal kontrolünü devretmiştir.
FIA aerodinamiklerine ceza yaptırımı uyguladı. Bundan sonra, bunarağmen, motorlar, ki Renault bunun öncülüğünü yapmıştı, 700 üzerinde güç üretmekte ve bu motorlar rekabetçi olabilmek için bir zorunluluk olarak görülmekteydi. İlerleyen yıllarda, özellikle 1986 Formula 1 sezonunda, Formula 1 turbo arabaları yarış esnasında 1,100 bhp (820 kW) güç ürettiler (ve özellikle sıralama turlarında 1,400 bhp / 1,050 kW güç üretildi). Bu arabalar bugüne kadar yapılmış olan en güçlü pist yarış arabalarıydı. Motor gücü çıktısını ve bu sayede hızı düşürmek için, FIA 1984 Formula 1 sezonunda yakıt tanklarının büyüklüklerini sınırlandırdı ve 1988 Formula 1 sezonunda motor güçlendirici sistemlere sınırlama getirdi. 1989 Formula 1 sezonunda turboşarjlı motorları tamamen yasakladı
1990'ların başlarında, takımlar , ve gibi elektronik sürücü yardımlarını kullanmaya başladılar. Bu icatlardan bazıları çağdaş yol arabaları tarafından alınarak kullanılmaya başladı. FIA, yarışların sonuçları üzerinde sürücülerden daha çok teknolojinin etkili olmaya başladığını belirterek bu elektronik yardım sistemlerinden çoğunu 1994 Formula 1 sezonunda yasakladı. bunarağmen, pek çok gözlemci sürücü yardımlarına getirilen bu yasakların sadece sistemlerin isimlerine getirldiği görüşünde. FIA’nın bu uygulamaları yarışmanın dışarısına çıkaracak herhangşi bir teknolojik işmkanı ya da metodu yoktur.
Takımlar ikinci Concorde Anlaşmasını 1992’de ve üçüncüsünü de 1997’de imzaladılar. Bu son anlaşmanın süresi 2007’nin son günü dolacak.
McLaren ve Williams takımları 1980'ler ve 1990'ları domine etmişlerdir. Bu dönemde Porsche, Honda ve Mercedes-Benz tarafından motor desteği verilen McLaren, 16 şampiyonluk (yedi üreticiler, dokuz sürücüler) kazanırken, Williams takımı Ford, Honda ve Renault motorları kullanmış ve yine 16 şampiyonluk (dokuz üreticiler, yedi sürücüler) kazanmıştır. Efsane pilotlar Ayrton Senna ve Alain Prost arasındaki mücadele 1988 Formula 1 sezonunda F1’in ana konusu haline gelmiş ve Prost’un 1993 Formula 1 sezonundan sonra emekli olmasına değin sürmüştür. Trajik bir şekilde, Senna 1994 San Marino Grand Prixinde duvara çarparak ölmüştür. FIA, Roland Ratzenberger’in de Cumartesi sıralama turlarında hayatını kaybettiği o hafta sonundan sonra, sporun güvenlik standartlarını geliştirmek için çalışmalara başladı. O günden beri Formula 1 direksiyonu başında hiçbir sürücü hayatını kaybetmemiştir.
Senna, Ratzenberger & Gilles Villeneuve’üm ölümlerinden bu yana, FIA güvenliği kural değişikliklerini uygulamak için bir sebep olarak kullanmaktadır. Aksi takdirde Concorde Anlaşması’na göre kural değişikliklerinin tüm takımlar tarafından onaylanması gerekmektedir. Bu güya ‘dar yarış pisti’ çağı daha küçük arka tekerlekli arabalar ile sonuçlandı. Aynı zamanda mekanik tutunmayı düşürmek için oluklu lastikler geliştirildi. Hem ön hem de arkada tüm lastik boyunca uzanan dört oluk bulunmak zorundadır. Amaç viraj süratlerini düşürmek ve lastik ile yarış pisti arasındaki temas yüzeyini küçülterek yarışlı havaya daha yakın koşullar yaratmaktır. Bu sürücünün yeteneklerini ödüllendiren bir uygulamadır.
Mekanik tutunmanın eksikliği dahi dizaynırların bu açığı aerodinamik tutunma ile kapatma çalışmalarına sebep oldu – kanatlar yardımı ile tekerleklere daha fazla güç uygulanması gibi.
Daha yenilikçi takımlar bu dramatik değişikliği maksimize etmek için başka yollar buldu. McLaren, Adrian Newey tarafından dizayn edilen arabada, sağ ya da sol tekerleklerin ayrı ayrı fren yapmasını sağlayan bir sistem geliştirdi. Böylece virajları çok daha hızlı dönebiliyorlardı. Bu buluşta sürücü yardımı olarak algılandı ve yasaklandı.
McLaren, Williams, Renault (zamanında Benetton) ve Ferrari’den pilotlar, “Büyük Dörtlü” yü oluştururlar. 1984 Formula 1 sezonundan bugüne kadar tüm dünya şampiyonalarını kazanmışlardır. 1990'ların teknolojik gelişmeleri sebebi ile, Formula 1 de yarışmanın maliyeti önemli ölçüde yükseldi. Bu artan finansal yük, dört büyük takımın üstünlüğü ile de birleşince (geniş fonlara sahip büyük araba üreticileri Mercedes-Benz (DaimlerChrysler) gibi), daha fakir bağımsız takımların sadece mücadele güçlerini etkilemedi, aynı zamanda bu iş kolunda kalamamalarına sebep oldu. Finansal sıkıntılar bazı takımları Formula 1’i bırakmaya zorladı. 1990 Formula 1 sezonundan bu yana, 28 takım Formula 1’den ayrılmıştır.
Üreticilerin dönüşü (2000–2006)
1999 ile 2004 yılları arasında Michael Schumacher ve Ferrari benzeri görülmemiş beş art arda sürücüler şampiyonluğu ve altı art arda üreticiler şampiyonluğu kazanmıştır. Schumacher pek çok yeni rekor kırmıştır. Bunların arasında Grand Prix galibiyet sayısı (91), bir sezonda galibiyet sayısı (18 yarışın 13 ü) ve en çok şampiyon olan sürücü (7). Schumacher'in şampiyonlukları 25 Eylül 2005'te Renault sürücüsü Fernando Alonso’nun Formula 1’in en genç şampiyonu olması ile sona erdi. 2006’da, Renault ve Alonso şampiyonluğu yeniden kazandı. Yedi kez Dünya Şampiyonu Schumacher, Formula 1’de geçirilen 16 yılın ardından 2006 sonunda emekliye ayrıldı.
Bu süreç içerisinde şampiyonanın kuralları pistteki rekabeti geliştirmek ve maliyetleri azaltmak amacı ile sık sık FIA tarafından değiştirilmiştir. Şampiyonanın başladığı 1950 yılından itibaren yasal olan , 2003 yılında takımların açık açık yarış sonuçlarına hile karıştırmalarından sonra yaşanan pek çok olaydan sonra olumsuz bir kamuoyu yarattı ve yasaklandı. Bu yaşanan olaylardan en meşhuru ’inde Ferrari tarafından yapılmıştır. Diğer değişiklikler sıralama formatı, puanlama sistemin, teknik düzenlemeler ile motor ve lastiklerin ne kadar süre ile kullanılması gerektiğini düzenleyen kuralları içermektedir. Lastik sağlayacı firmalar Michelin ile Bridgestone arasındaki savaş tur sürelerini azaltmasına rağmen, ’inde Indianapolis’de Michelin lastiklerini kullanan on takımdan yedisi lastiklerinin güvensiz olduğu gerekçesi ile yarışmadı. 2006’nın sonunda Max Moseley, Formula 1 için “yeşil” bir gelecek çizdi ve bundan sonra enerjinin verimli kullanımı önemli bir faktör haline geldi.
1983'ten beri, Formula 1 yarışları Williams, Mc Laren ve Benetton gibi uzman yarış takımları tarafından domine edilmiştir. Bu takımlar Mercedes-Benz, Handa, Renault ve Ford gibi büyük araba üretricisi firmaların motorlarını kullanmaktadır. 2000 yılında Ford’un çok başarısız olan projesi Jaguar takımı ile, 1985 yılında Alfa Romeo ve Renault’un yarışlara girmesinden bu yana ilk kez yeni üretici firma takımları Formula 1’e girmeye başladı. 2006 itibarıyla, üretici firma takımları – Renault, BMW, Toyota, Honda ve Ferrari – şampiyonayı domine ettiler ve üreticiler şampiyonasındaki ilk altı pozisyondan beşini aldılar. Tek istisna Mercedes-Benz ile ortaklık yapan Mc Laren takımı olmuştur. (GPMA) {Grand Prix Üreticiler Birliği} vasıtası ile Formula 1’in ticari karından daha büyük bir pay almışlar ve sporun geleceği ile ilgili daha çok söz sahibi olmuşlardır.
Dünya Şampiyonasının Dışında
Günümüzde, "Formula 1 yarışı" ve "Dünya Şampiyonası yarışı" terimleri uygulamada tamamen aynı anlamı taşımaktadır; 1984'ten bu yana, her Formula 1 yarışı Dünya Şampiyonası için puanlanmış ve her Dünya Şampiyonası yarışı Formula 1 kurallarına göre yapılmıştır. Bu her zaman böyle değildi. Formula 1’in eski zamanlarında dünya şampiyonası dışında pek çok yarış daha düzenlenirdi.
Kaynakça
- ^ "Schumacher tarih yazdı". BBC Sport. 21 Temmuz 2002. 5 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Eylül 2006.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Formula 1 yarislarinin kokeni 1920 ler ve 1930 larda yapilan Avrupa Grand Prix motor yarislarina dayanir Formula tum katilimcilarin ve arabalarin uymak zorunda olduklari kurallar butunudur Formula 1 II Dunya Savasi ndan sonra 1946 yilinda uzerinde anlasilan yeni kurallarin adidir Savastan once Dunya Sampiyonasi icin pek cok Grand Prix yaris organizasyonu duzenlenmistir ancak Dunya Suruculer Sampiyonasi 1947 den once bicimlendirilememistir Ilk dunya sampiyonasi yarisi 1950 yilinda Ingiltere nin Silverstone pistinde yapildi Ureticiler icin sampiyona 1958 yilinda yapilmaya baslamistir 1960 lar ve 1970 lerde Guney Afrika ve Ingiltere de ulusal sampiyonalar yapilmaktaydi Sampiyona disi Formula 1 yarislari pek cok yilda yapilmistir fakat artan maliyetler dolayisiyla bunlardan sonuncusu 1983 yilinda yapilmistir Yarislarin donusu 1950 1958 Ilk Formula 1 Dunya Sampiyonasi olan 1950 Formula 1 Sezonu nu Italyan Giuseppe Farina ile kazanmistir Arjantinli takim arkadasi Juan Manuel Fangio yu ucu ucuna gecerek birinci olabilmistir buna ragmen Fangio 1951 Formula 1 sezonu amp kazandi onun bu serisi iki kez dunya sampiyonu Ferrari den Alberto Ascari tarafindan kesilmistir Britanya dan Stirling Moss da duzenli olarak rekabet halinde olsa da asla Dunya Sampiyonlugunu kazanamamistir ve hala bu basariyi elde edememis en buyuk pilot olarak anilir Fangio Formula 1 yarislarinin ilk on yilini domine eden kisi olarak anilmaktadir Uzun bir sure boyunca Formula 1 in buyuk ustasi olarak anilmistir Bu donem yol araci ureten ureticiler tarafindan domine edilmistir Ferrari ve Maserati bu ureticilerin tamami savastan once de yarisiyorlardi Ilk sezonlar Alfa nin si gibi savas oncesi arabalari kullanarak gecti Bunlar dar tirtikli lastikleri olan ve 1 5 litre kompresorlu ya da 4 5 litre normal dogal emisli motoru olan arabalardi ve dunya sampiyonalari mevcut Formula 1 araba sayisindan duyulan endiseler sebebi ile daha kucuk ve daha az guce sahip arabalar icin olan Formula Two kurallarina gore kosuldu 1954 yilinda Formula 1 e motorlarin 2 5 litre ile sinirlandirilmasi kurali eklendiginde Mercedes Benz gelistirlmis ortaya cikardi Bu araba ve yakit enjeksiyonu gibi yenilikleri icermesinin yaninda akis cizgilerini de iceren sasi tasarimina sahipti Mercedes 1955 Le Mans faciasindan sonra tum motor sporlarindan cekilene kadar suruculer sampiyonlugunu iki yil boyunca kazandi Garagistes 1959 1980 Ilk temel teknolojik gelisme Cooper in motoru ortada olan arabalaridir Bu araba sirketin basarili Formula 3 dizaynindan gelistirilerek ortaya cikti Avustralyali Jack Brabham ve Dunya Sampiyonu kisa surede bu yeni dizaynin ustunlugunu kanitladi itibariyla tum yarismacilar motoru ortada arabalara gectiler Ilk Ingiliz Dunya Sampiyonu Ferrari ile liderlige oturan Mike Hawthorn idi Bunaragmen Colin Chapman in F1 e sasi dizayncisi olarak girmesi ve daha sonra Team Lotus u kurmasi ile pistelerin gelecek onyilini domine etti Jim Clark ile Jackie Stewart John Surtees Jack Brabham Graham Hill ve Denny Hulme arasinda Ingiliz takimlari ve suruculeri 1962 ile 1973 arasinda on iki dunya sampiyonlugu kazandilar Lotus geleneksel iskelet dizayninin yerine aluminyum monocoque sasiyi kullanan bir arabayi yarislara soktu Bunun motoru ortada olan arabalarin gelistirilmesinden bu yana gerceklesen en buyuk teknolojik gelisme oldugu iddia edildi Lotus Imperial Tobacco amblemini arabalarinin uzerine boyadi bu sponsorluk kurumunun spora girisidir 1960 larin sonlarina dogru kanatciklarin ortaya cikmasi ile araba dizayninda aerodinamik onemi giderek artmaya basladi 1970 lerin sonunda Lotus muazzam downforce ve buyuk oranda artan viraj donus hizi saglayan aerodinamiklerini arabasina tasidi Bu muthis aerodinamik gucler arabayi yaris pistine 5 g ye varan gucle bastirir Buyuk Is 1981 2000 1981 yili ilk imzalandigi yil olmustur Bu anlasma takimlara iflas etmedikleri surece yarisma zorunlulugu getirmekle birlikte onlara televizyon yayin hklarindan elde edilen gelirden pay vermektedir FISA FOCA savasini bitrerek Bernie Ecclestone a sporun tum finansal kontrolunu devretmistir FIA aerodinamiklerine ceza yaptirimi uyguladi Bundan sonra bunaragmen motorlar ki Renault bunun onculugunu yapmisti 700 uzerinde guc uretmekte ve bu motorlar rekabetci olabilmek icin bir zorunluluk olarak gorulmekteydi Ilerleyen yillarda ozellikle 1986 Formula 1 sezonunda Formula 1 turbo arabalari yaris esnasinda 1 100 bhp 820 kW guc urettiler ve ozellikle siralama turlarinda 1 400 bhp 1 050 kW guc uretildi Bu arabalar bugune kadar yapilmis olan en guclu pist yaris arabalariydi Motor gucu ciktisini ve bu sayede hizi dusurmek icin FIA 1984 Formula 1 sezonunda yakit tanklarinin buyukluklerini sinirlandirdi ve 1988 Formula 1 sezonunda motor guclendirici sistemlere sinirlama getirdi 1989 Formula 1 sezonunda turbosarjli motorlari tamamen yasakladi 1990 larin baslarinda takimlar ve gibi elektronik surucu yardimlarini kullanmaya basladilar Bu icatlardan bazilari cagdas yol arabalari tarafindan alinarak kullanilmaya basladi FIA yarislarin sonuclari uzerinde suruculerden daha cok teknolojinin etkili olmaya basladigini belirterek bu elektronik yardim sistemlerinden cogunu 1994 Formula 1 sezonunda yasakladi bunaragmen pek cok gozlemci surucu yardimlarina getirilen bu yasaklarin sadece sistemlerin isimlerine getirldigi gorusunde FIA nin bu uygulamalari yarismanin disarisina cikaracak herhangsi bir teknolojik ismkani ya da metodu yoktur Takimlar ikinci Concorde Anlasmasini 1992 de ve ucuncusunu de 1997 de imzaladilar Bu son anlasmanin suresi 2007 nin son gunu dolacak McLaren ve Williams takimlari 1980 ler ve 1990 lari domine etmislerdir Bu donemde Porsche Honda ve Mercedes Benz tarafindan motor destegi verilen McLaren 16 sampiyonluk yedi ureticiler dokuz suruculer kazanirken Williams takimi Ford Honda ve Renault motorlari kullanmis ve yine 16 sampiyonluk dokuz ureticiler yedi suruculer kazanmistir Efsane pilotlar Ayrton Senna ve Alain Prost arasindaki mucadele 1988 Formula 1 sezonunda F1 in ana konusu haline gelmis ve Prost un 1993 Formula 1 sezonundan sonra emekli olmasina degin surmustur Trajik bir sekilde Senna 1994 San Marino Grand Prixinde duvara carparak olmustur FIA Roland Ratzenberger in de Cumartesi siralama turlarinda hayatini kaybettigi o hafta sonundan sonra sporun guvenlik standartlarini gelistirmek icin calismalara basladi O gunden beri Formula 1 direksiyonu basinda hicbir surucu hayatini kaybetmemistir Senna Ratzenberger amp Gilles Villeneuve um olumlerinden bu yana FIA guvenligi kural degisikliklerini uygulamak icin bir sebep olarak kullanmaktadir Aksi takdirde Concorde Anlasmasi na gore kural degisikliklerinin tum takimlar tarafindan onaylanmasi gerekmektedir Bu guya dar yaris pisti cagi daha kucuk arka tekerlekli arabalar ile sonuclandi Ayni zamanda mekanik tutunmayi dusurmek icin oluklu lastikler gelistirildi Hem on hem de arkada tum lastik boyunca uzanan dort oluk bulunmak zorundadir Amac viraj suratlerini dusurmek ve lastik ile yaris pisti arasindaki temas yuzeyini kuculterek yarisli havaya daha yakin kosullar yaratmaktir Bu surucunun yeteneklerini odullendiren bir uygulamadir Mekanik tutunmanin eksikligi dahi dizaynirlarin bu acigi aerodinamik tutunma ile kapatma calismalarina sebep oldu kanatlar yardimi ile tekerleklere daha fazla guc uygulanmasi gibi Daha yenilikci takimlar bu dramatik degisikligi maksimize etmek icin baska yollar buldu McLaren Adrian Newey tarafindan dizayn edilen arabada sag ya da sol tekerleklerin ayri ayri fren yapmasini saglayan bir sistem gelistirdi Boylece virajlari cok daha hizli donebiliyorlardi Bu bulusta surucu yardimi olarak algilandi ve yasaklandi McLaren Williams Renault zamaninda Benetton ve Ferrari den pilotlar Buyuk Dortlu yu olustururlar 1984 Formula 1 sezonundan bugune kadar tum dunya sampiyonalarini kazanmislardir 1990 larin teknolojik gelismeleri sebebi ile Formula 1 de yarismanin maliyeti onemli olcude yukseldi Bu artan finansal yuk dort buyuk takimin ustunlugu ile de birlesince genis fonlara sahip buyuk araba ureticileri Mercedes Benz DaimlerChrysler gibi daha fakir bagimsiz takimlarin sadece mucadele guclerini etkilemedi ayni zamanda bu is kolunda kalamamalarina sebep oldu Finansal sikintilar bazi takimlari Formula 1 i birakmaya zorladi 1990 Formula 1 sezonundan bu yana 28 takim Formula 1 den ayrilmistir Ureticilerin donusu 2000 2006 1999 ile 2004 yillari arasinda Michael Schumacher ve Ferrari benzeri gorulmemis bes art arda suruculer sampiyonlugu ve alti art arda ureticiler sampiyonlugu kazanmistir Schumacher pek cok yeni rekor kirmistir Bunlarin arasinda Grand Prix galibiyet sayisi 91 bir sezonda galibiyet sayisi 18 yarisin 13 u ve en cok sampiyon olan surucu 7 Schumacher in sampiyonluklari 25 Eylul 2005 te Renault surucusu Fernando Alonso nun Formula 1 in en genc sampiyonu olmasi ile sona erdi 2006 da Renault ve Alonso sampiyonlugu yeniden kazandi Yedi kez Dunya Sampiyonu Schumacher Formula 1 de gecirilen 16 yilin ardindan 2006 sonunda emekliye ayrildi Bu surec icerisinde sampiyonanin kurallari pistteki rekabeti gelistirmek ve maliyetleri azaltmak amaci ile sik sik FIA tarafindan degistirilmistir Sampiyonanin basladigi 1950 yilindan itibaren yasal olan 2003 yilinda takimlarin acik acik yaris sonuclarina hile karistirmalarindan sonra yasanan pek cok olaydan sonra olumsuz bir kamuoyu yaratti ve yasaklandi Bu yasanan olaylardan en meshuru inde Ferrari tarafindan yapilmistir Diger degisiklikler siralama formati puanlama sistemin teknik duzenlemeler ile motor ve lastiklerin ne kadar sure ile kullanilmasi gerektigini duzenleyen kurallari icermektedir Lastik saglayaci firmalar Michelin ile Bridgestone arasindaki savas tur surelerini azaltmasina ragmen inde Indianapolis de Michelin lastiklerini kullanan on takimdan yedisi lastiklerinin guvensiz oldugu gerekcesi ile yarismadi 2006 nin sonunda Max Moseley Formula 1 icin yesil bir gelecek cizdi ve bundan sonra enerjinin verimli kullanimi onemli bir faktor haline geldi 1983 ten beri Formula 1 yarislari Williams Mc Laren ve Benetton gibi uzman yaris takimlari tarafindan domine edilmistir Bu takimlar Mercedes Benz Handa Renault ve Ford gibi buyuk araba uretricisi firmalarin motorlarini kullanmaktadir 2000 yilinda Ford un cok basarisiz olan projesi Jaguar takimi ile 1985 yilinda Alfa Romeo ve Renault un yarislara girmesinden bu yana ilk kez yeni uretici firma takimlari Formula 1 e girmeye basladi 2006 itibariyla uretici firma takimlari Renault BMW Toyota Honda ve Ferrari sampiyonayi domine ettiler ve ureticiler sampiyonasindaki ilk alti pozisyondan besini aldilar Tek istisna Mercedes Benz ile ortaklik yapan Mc Laren takimi olmustur GPMA Grand Prix Ureticiler Birligi vasitasi ile Formula 1 in ticari karindan daha buyuk bir pay almislar ve sporun gelecegi ile ilgili daha cok soz sahibi olmuslardir Dunya Sampiyonasinin DisindaGunumuzde Formula 1 yarisi ve Dunya Sampiyonasi yarisi terimleri uygulamada tamamen ayni anlami tasimaktadir 1984 ten bu yana her Formula 1 yarisi Dunya Sampiyonasi icin puanlanmis ve her Dunya Sampiyonasi yarisi Formula 1 kurallarina gore yapilmistir Bu her zaman boyle degildi Formula 1 in eski zamanlarinda dunya sampiyonasi disinda pek cok yaris daha duzenlenirdi Kaynakca Schumacher tarih yazdi BBC Sport 21 Temmuz 2002 5 Mayis 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Eylul 2006