Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Friedrich Wilhelm Nietzsche (15 Ekim 1844 - 25 Ağustos 1900), "Güç İstenci", "Üstinsan", "Bengi dönüş" gibi özgün fikirlerle tanınan varoluşçu Alman filozof.
| Friedrich Nietzsche | |
|---|---|
 Nietzsche, 1882 | |
| Tam adı | Friedrich Nietzsche |
| Doğumu | 15 Ekim 1844 |
| Ölümü | 25 Ağustos 1900 (55 yaşında) |
| Çağı | 19. yüzyıl felsefesi |
| Bölgesi | Batı felsefesi |
| Okulu | Varoluşçuluk, Alman felsefesi, Postmodernizm, Postyapısalcı felsefe, Psikanaliz |
| İlgi alanları | Antik Çağ felsefesi, Etik, Estetik, Tarih felsefesi, Psikoloji, |
| Önemli fikirleri | Bilinçaltı, Apollon ve Dionysos, Bengi dönüş, Üst-insan, Amor Fati, Güç istenci, Perspektivizm, Trajedi Müzik |
Kronolojisi
- 1844 15 Ekim: Nietzsche, Leipzig'in güney batısında Saksonya'da bir Prusya köyü olan Röcken'de Karl Ludwig Nietzsche adında papaz bir babanın oğlu olarak dünyaya gelir.
- 1849 30 Temmuz: Babasının ölümü.
- 1858: Naumburg yakınlarında Almanya'nın önde gelen Protestan yatılı okulu Schulpforta'ya kayıt yaptırır.
- 1864 Ekim: Teoloji ve filoloji öğrencisi olarak Bonn üniversitesi'ne kayıt yaptırır.
- 1865 Ekim: Nietzsche, Bonn'daki filoloji hocası F.W.Ritschl'in peşinden Leipzig'e gider ve eğitimine burada devam eder. Leipzig'de eski kitaplar satılan bir dükkânda Schopenhauer'in bir kitabını bulur ve arkadaşlarına bundan böyle bir "Schopenhauer'ci" olduğunu açıklar.
- 1868 8 Kasım: Nietzsche'nin Leipzig'de Richard Wagner'le ilk buluşması.
- 1869 Şubat: Henüz doktorasını tamamlamamış olan Nietzsche, Ritschl'in tavsiyesi üzerine Basel üniversitesi klasik filoloji bölümüne genç yaşta öğretim görevlisi olarak atanır.
- 17 Mayıs: Nietzsche'nin Wagner ve Cosima'ya Tribschen'de ilk ziyareti.
- 28 Mayıs: Basel Üniversitesi'nde "Homeros ve klasik filoloji" üzerine bir açılış konuşması yapar.
- 1870 Ağustos: Nietzsche, Fransa-Almanya savaşı nedeniyle üniversiteden izin alır ve gönüllü sıhhiye eri olarak cepheye gider. Ama sağlığının bozulması nedeniyle iki ay sonra Basel'e geri döner.
- 1871 Ocak: Basel Üniversitesi felsefe kürsüsüne yaptığı başvuru geri çevrilir. İsviçre Alp'lerinden kalbi kırık bir şekilde ayrılır ve klasik filolog olarak mesleğinden giderek hoşnutsuz olmaya başlar, felsefeye yönelir. Bu yıldan sonra Nietzsche bozuk sağlığıyla sürekli bir mücadeleye girer.
- 1872 Ocak: İlk kitabı " Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste der Musik" (Müziğin Ruhundan Tragedya'nın Doğuşu) yayınlanır.
- Şubat - Mart: Basel'de "eğitim kurumlarımızın geleceği" konulu halka açık seminerler verir.
- 22 Mayıs: Nietzsche, Bayreuth Tiyatrosu'nun temel atma töreni için Bayreuth'a giden Wagner'in 59. doğum gününde besteciye eşlik eder.
- 1876 Ağustos: I. Bayreuth festivali. Wagner'le dostluğu gölgelenir.
- Eylül: Paul Ree ile birlikte Bayreuth'tan ayrılır.
- Ekim: Basel Üniversitesi sağlığının bozuk olduğu gerekçesiyle Nietzsche'ye bir yıllık hastalık izni verir.
- 1878: "Menschliches, Allzumenschliches" (insanca, pek insanca) ilk bölümü Voltaire'e adanmıştır.
- 3 Ocak: Wagner Nietzsche'ye yeni yayımlanan eseri Parsifal'in bir kopyasını gönderir.
- Mayıs: Nietzsche Wagner'e yazdığı son mektupla birlikte "insanca pek insanca: Özgür ruhlar için bir kitap" adlı çalışmasının bir kopyasını gönderir. Wagner'den tamamen kopar.
- 1879: İnsanca, pek insanca 'nın ikinci cilt birinci kısmı: Assorted opinions and maxims. Nietzsche sağlığının bozukluğu öne sürülerek Basel'deki kürsüsünden istifa etmeye zorlanır. Bundan sonraki on yıl boyunca otel odalarında ve pansiyonlarda yaşayan yalnız bir gezgin yaşamı sürecektir.
- 1880: İnsanca, pek insanca, ikinci cilt ikinci kısım: Gezgin ile Gölgesi.
- 1881: Tan kızıllığı. Ahlakın önyargıları üstüne düşünceler. Sils Maria'da ilk yazını geçirir.
- 1882: Şen bilim (neşeli bilgelik ya da La Gaia Scienza adlarıyla da bilinir) 125. aforizmada bir deli, Tanrı'nın öldüğünü açıklar.
- Nisan: Nietzsche Roma'ya gider ve Lou Salome ile tanışır. Nietzsche birkaç gün sonra, önce Ree aracılığı ile daha sonra şahsen Salome'ye evlenme teklif eder. Teklifi geri çevrilse de kendisi, Ree ve Salome arasındaki düşünsel ménage à trois bağlılıktan hoşnuttur. Yıl sonunda Nietzsche, Ree ve Salome'den kopar ve kendisini ikisinin ihanetine uğramış hisseder.
- 1883: Böyle Buyurdu Zerdüşt : Herkes ve hiç kimse için bir kitap adlı çalışmasının birinci ve ikinci kitaplarını yazar.
- 13 Şubat: Wagner'in ölümü, 1884, Nice'de Zerdüşt'ün üçüncü kısmını yazar.
- 1885: Zerdüşt'ün dördüncü ve son bölümünü sınırlı sayıda ve kendi başına yayımlatır.
- 1886: İyinin ve Kötünün Ötesinde. Geleceğin felsefesine prelüd.
- 1887: Yeraltından notlar'ın Fransızca baskısı tesadüfen eline geçer ve böylece Dostoyevski'yi keşfeder.
- 10 Kasım: Ahlakın soykütüğü üstüne: Bir polemik.
- 1888 Mayıs - Ağustos: Wagner olayı; Dionysos Dithyrambosları'nı bitirir (1891'de yayımlanır).
- Eylül: Deccal (1894'te yayımlanır).
- Ekim - Kasım: Ecce Homo'yu yazar (kitabın yayımlanması Elisabeth Förster Nietzsche tarafından 1908'e dek ertelenir).
- Aralık: Nietzsche Wagner'e karşı (1895'te yayımlanır).
- 1889: Putların alacakaranlığı (Özgün adı: Bir psikoloğun atıllığı).
- 3 Ocak: Nietzsche, Torino'da Piazza Carlo'da sinir krizi geçirir ve sahibi tarafından kırbaçlanan yaşlı bir atın boynuna sarılarak ağlar.
- 18 Ocak: Jena Üniversitesi'ndeki psikiyatri kliniğine kaldırılır. Doktorlar "ileri yeti yitimi" teşhisi koyarlar. Klinikte "beni buraya karım Cosima getirdi" dediği bile duyulmuştur. Cosima ölen Wagner'in karısıdır.
- 1890: Nietzsche'nin annesi oğlunu alır ve bakmak üzere Naumburg'daki evine getirir.
- 1897 20 Nisan: Annesinin ölümü. Kız kardeşi Nietzsche'yi alarak beraberinde Naumburg'dan, 1894'te Nietzsche arşivini taşımış olduğu Weimar'a götürür.
- 1900 - 25 Ağustos: Nietzsche Weimar'da ölür. Röcken'de babasının mezarının yanına gömülür.
- 1901: 1880'lerde kaleme alınan Nachlass'tan beş yüz bölüm Güç istemi adıyla yayımlanır. 1906'da kitabın ikinci baskısı bu sefer 1067 bölümlük bir çalışma olarak piyasaya çıkar.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Friedrich Wilhelm Nietzsche 15 Ekim 1844 25 Agustos 1900 Guc Istenci Ustinsan Bengi donus gibi ozgun fikirlerle taninan varoluscu Alman filozof Friedrich NietzscheNietzsche 1882Tam adiFriedrich NietzscheDogumu15 Ekim 1844 1844 10 15 Olumu25 Agustos 1900 55 yasinda Cagi19 yuzyil felsefesiBolgesiBati felsefesiOkuluVarolusculuk Alman felsefesi Postmodernizm Postyapisalci felsefe PsikanalizIlgi alanlariAntik Cag felsefesi Etik Estetik Tarih felsefesi Psikoloji Onemli fikirleriBilincalti Apollon ve Dionysos Bengi donus Ust insan Amor Fati Guc istenci Perspektivizm Trajedi MuzikKronolojisi1844 15 Ekim Nietzsche Leipzig in guney batisinda Saksonya da bir Prusya koyu olan Rocken de Karl Ludwig Nietzsche adinda papaz bir babanin oglu olarak dunyaya gelir 1849 30 Temmuz Babasinin olumu 1858 Naumburg yakinlarinda Almanya nin onde gelen Protestan yatili okulu Schulpforta ya kayit yaptirir 1864 Ekim Teoloji ve filoloji ogrencisi olarak Bonn universitesi ne kayit yaptirir 1865 Ekim Nietzsche Bonn daki filoloji hocasi F W Ritschl in pesinden Leipzig e gider ve egitimine burada devam eder Leipzig de eski kitaplar satilan bir dukkanda Schopenhauer in bir kitabini bulur ve arkadaslarina bundan boyle bir Schopenhauer ci oldugunu aciklar 1868 8 Kasim Nietzsche nin Leipzig de Richard Wagner le ilk bulusmasi 1869 Subat Henuz doktorasini tamamlamamis olan Nietzsche Ritschl in tavsiyesi uzerine Basel universitesi klasik filoloji bolumune genc yasta ogretim gorevlisi olarak atanir 17 Mayis Nietzsche nin Wagner ve Cosima ya Tribschen de ilk ziyareti dd 28 Mayis Basel Universitesi nde Homeros ve klasik filoloji uzerine bir acilis konusmasi yapar dd 1870 Agustos Nietzsche Fransa Almanya savasi nedeniyle universiteden izin alir ve gonullu sihhiye eri olarak cepheye gider Ama sagliginin bozulmasi nedeniyle iki ay sonra Basel e geri doner Mid October 1871 Erwin Rohde Carl von Gersdorff ve Friedrich Nietzsche 1871 Ocak Basel Universitesi felsefe kursusune yaptigi basvuru geri cevrilir Isvicre Alp lerinden kalbi kirik bir sekilde ayrilir ve klasik filolog olarak mesleginden giderek hosnutsuz olmaya baslar felsefeye yonelir Bu yildan sonra Nietzsche bozuk sagligiyla surekli bir mucadeleye girer Nietzsche ve Annesi1872 Ocak Ilk kitabi Die Geburt der Tragodie aus dem Geiste der Musik Muzigin Ruhundan Tragedya nin Dogusu yayinlanir Subat Mart Basel de egitim kurumlarimizin gelecegi konulu halka acik seminerler verir dd 22 Mayis Nietzsche Bayreuth Tiyatrosu nun temel atma toreni icin Bayreuth a giden Wagner in 59 dogum gununde besteciye eslik eder dd 1876 Agustos I Bayreuth festivali Wagner le dostlugu golgelenir Eylul Paul Ree ile birlikte Bayreuth tan ayrilir dd Ekim Basel Universitesi sagliginin bozuk oldugu gerekcesiyle Nietzsche ye bir yillik hastalik izni verir dd 1878 Menschliches Allzumenschliches insanca pek insanca ilk bolumu Voltaire e adanmistir 3 Ocak Wagner Nietzsche ye yeni yayimlanan eseri Parsifal in bir kopyasini gonderir dd Mayis Nietzsche Wagner e yazdigi son mektupla birlikte insanca pek insanca Ozgur ruhlar icin bir kitap adli calismasinin bir kopyasini gonderir Wagner den tamamen kopar dd 1879 Insanca pek insanca nin ikinci cilt birinci kismi Assorted opinions and maxims Nietzsche sagliginin bozuklugu one surulerek Basel deki kursusunden istifa etmeye zorlanir Bundan sonraki on yil boyunca otel odalarinda ve pansiyonlarda yasayan yalniz bir gezgin yasami surecektir 1880 Insanca pek insanca ikinci cilt ikinci kisim Gezgin ile Golgesi 1881 Tan kizilligi Ahlakin onyargilari ustune dusunceler Sils Maria da ilk yazini gecirir 1882 Sen bilim neseli bilgelik ya da La Gaia Scienza adlariyla da bilinir 125 aforizmada bir deli Tanri nin oldugunu aciklar Mart Paul Ree Roma ya gitmek uzere Cenova da Nietzsche den ayrilir Ree Roma da Lou Salome ile tanisir ve ona asik olur dd Nisan Nietzsche Roma ya gider ve Lou Salome ile tanisir Nietzsche birkac gun sonra once Ree araciligi ile daha sonra sahsen Salome ye evlenme teklif eder Teklifi geri cevrilse de kendisi Ree ve Salome arasindaki dusunsel menage a trois bagliliktan hosnuttur Yil sonunda Nietzsche Ree ve Salome den kopar ve kendisini ikisinin ihanetine ugramis hisseder dd 1883 Boyle Buyurdu Zerdust Herkes ve hic kimse icin bir kitap adli calismasinin birinci ve ikinci kitaplarini yazar 13 Subat Wagner in olumu 1884 Nice de Zerdust un ucuncu kismini yazar dd 1885 Zerdust un dorduncu ve son bolumunu sinirli sayida ve kendi basina yayimlatir 1886 Iyinin ve Kotunun Otesinde Gelecegin felsefesine prelud 1887 Yeraltindan notlar in Fransizca baskisi tesadufen eline gecer ve boylece Dostoyevski yi kesfeder 10 Kasim Ahlakin soykutugu ustune Bir polemik dd 1888 Mayis Agustos Wagner olayi Dionysos Dithyramboslari ni bitirir 1891 de yayimlanir Turin kliniginde yatarkenEylul Deccal 1894 te yayimlanir dd Ekim Kasim Ecce Homo yu yazar kitabin yayimlanmasi Elisabeth Forster Nietzsche tarafindan 1908 e dek ertelenir dd Aralik Nietzsche Wagner e karsi 1895 te yayimlanir dd 1889 Putlarin alacakaranligi Ozgun adi Bir psikologun atilligi 3 Ocak Nietzsche Torino da Piazza Carlo da sinir krizi gecirir ve sahibi tarafindan kirbaclanan yasli bir atin boynuna sarilarak aglar dd 18 Ocak Jena Universitesi ndeki psikiyatri klinigine kaldirilir Doktorlar ileri yeti yitimi teshisi koyarlar Klinikte beni buraya karim Cosima getirdi dedigi bile duyulmustur Cosima olen Wagner in karisidir dd 1890 Nietzsche nin annesi oglunu alir ve bakmak uzere Naumburg daki evine getirir 1897 20 Nisan Annesinin olumu Kiz kardesi Nietzsche yi alarak beraberinde Naumburg dan 1894 te Nietzsche arsivini tasimis oldugu Weimar a goturur 1900 25 Agustos Nietzsche Weimar da olur Rocken de babasinin mezarinin yanina gomulur 1901 1880 lerde kaleme alinan Nachlass tan bes yuz bolum Guc istemi adiyla yayimlanir 1906 da kitabin ikinci baskisi bu sefer 1067 bolumluk bir calisma olarak piyasaya cikar Kaynakca Buldugu kitap Irade ve Istenc Olarak Dunya Gunah Ucgeni Mazzino Montinari Friedrich Nietzsche 1974 transl Almanca 1991 Friedrich Nietzsche Eine Einfuhrung Berlin New York De Gruyter ve Fransizca Friedrich Nietzsche 2001 Kusursuz Nihilist Keith Ansell Pearson sf 15 16