Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Frizler, Cermen kökenli halk. Hollanda, Almanya ve Danimarka sınırları içinde, Kuzey Denizi kıyısında yaşamaktadırlar. Almanya ve Hollanda yönetimleri tarafından kendilerine azınlık statüsü tanınmıştır.
| Frizler | |
|---|---|
 Frizlerin haritada dağılımı | |
| Toplam nüfus | 1.500.000 |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | Frizye (Hollanda ve Almanya içindeki Friz toprakları) |
| Dil | Frizce, Felemenkçe, Almanca |
| Din | Protestan |
| İlgili etnik gruplar | Hollandalılar, Almanlar, Flamanlar, Afrikaner |
Tarihçe
Göçebe Frizler tarih öncesinde, bilinmeyen bir zamanda Arktik Okyanusu'nin Ren Irmağının ağzıyla (Lahey'in kuzeyinde Katwijk'te) Ems Irmağının ağzı arasındaki kıyı bölgesine göç ederek burada yerleşik Keltleri bölgeden sürdüler.
MS 1. ve 5. yüzyıllar arasında bir ölçüde Romalılara bağımlı yaşadılar. Frizye 5. yüzyılda, İngiltere'ye gitmekte olan Angıllar ve Saksonların saldırısına uğradı, ardından Şarlman komutasındaki Frankların egemenliğine girdi. Frizlerin Hristiyanlığı kabul etmeleri de bu döneme rastlar. Daha sonraki yüzyıllarda Frizya toprakları bölündü. 16. yüzyılda batı Frizler sonraları Felemenk Birliği'ni oluşturacak halklara katıldılar. Frizler Reform hareketi sırasında Protestanlığı seçtiler.
Ekonomi
Modern çağlarda hayvancılıklarıyla ünlü Frizlerin MÖ 1. yüzyıl gibi bir tarihte bile önemli miktarda hayvan yetiştirdikleri bilinmektedir. Tarımla da uğraşan Frizler, aynı zamanda denizci ve tüccar bir halktı. Orta Çağda kuzeybatı Avrupa'nın en büyük dokuma sanayisine sahiptiler.
Dil ve kültür
Bir süre için önemini yitirmiş görünen Friz dili son yıllarda yeniden canlanmıştır. Bugün Hollanda'nın resmî dillerinden biri olarak kabul edilen Friz dili Friesland bölgesindeki tüm ilkokullarda okutulmaktadır.
Frizler Almanya ve Hollanda'da milli azınlık statüsü görmektedir. Azınlığa ait olma kişilerin beyanıyla gerçekleştiğinden Frizlerin kesin sayısı bilinmemektedir.
Azınlık tanımı yapılırken dilin önemli bir unsur olarak dikkate alındığından yola çıkılacak olursa Hollanda'nın Friesland vilayetinde Frizce konuşan 400 bin kişi gündeme gelmektedir.
Almanya'nın Nordfriesland ilinde ise Frizce'nin kuzey lehçesiyle konuşabilen kişi sayısı tahmini 10 bin kadardır. Bunlar özellikle Sylt, ve adalarıyla, başta Risum-Lindholm bölgesi olmak üzere, Danimarka-Almanya sınırında yoğunlaşmışlardır.
Frizye'nın doğusunda ise Friz dilini konuşan neredeyse hiç kalmamıştır. Saterland'da "Sater-Frizcesi" konuşan yaklaşık 2 bin kişi yaşamaktadır.
Frizler, günlük hayatta dillerine yakın akraba oldukları Hollanda, Almanca ve Dancaya da başvurmaktadırlar.
Almanya'nın Ostfriesland bölgesinde Friz dili kaybolurken "Friz kimliği" yaşatılmıştır. Frizce, "Aşağı Almanca"nın bir ağzı olan "Platt"ı etkilemiş, bu etkiden "Doğu Friz Plattı" adı verilen aksan ortaya çıkmıştır. Friz dilinin kaybolmasıyla oluşan boşluğu "Doğu Friz Plattı" doldurmuştur.
17. ve 18. yüzyıllarda birçok Frizin denizci olarak çalışmak üzere yerleştiği Flensburg, günümüzde Frizlere dair hemen hiçbir iz kalmamıştır.
Siyasi hayat
Frizler, Danimarkalı, Sorb, Roma ve Sinti gruplarıyla birlikte Almanya'da resmi azınlık statüsü taşımaktadırlar. Danimarkalı azınlığı temsil eden Güney Schleswig Seçmen Birliği (SSW) Nordfriesland'da Milliyetçi Friz hareketi ile yakın işbirliği içinde çalışmaktadır. SSW, Frizler için de devreye girmektedir. Hollanda'da faaliyet göstermektedir. Frizye'nin doğusunda ise bölgesel ve yerel örgütlenmeler ile "Die Friesen" isimli siyasi parti kurulmuştur.
Batı, Doğu ve Kuzey Frizleri ayrıca adı verilen bir oluşuma sahiptir.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Frizler Cermen kokenli halk Hollanda Almanya ve Danimarka sinirlari icinde Kuzey Denizi kiyisinda yasamaktadirlar Almanya ve Hollanda yonetimleri tarafindan kendilerine azinlik statusu taninmistir FrizlerFrizlerin haritada dagilimiToplam nufus 1 500 000Onemli nufusa sahip bolgeler Frizye Hollanda ve Almanya icindeki Friz topraklari Dil Frizce Felemenkce AlmancaDin ProtestanIlgili etnik gruplar Hollandalilar Almanlar Flamanlar AfrikanerTarihceGocebe Frizler tarih oncesinde bilinmeyen bir zamanda Arktik Okyanusu nin Ren Irmaginin agziyla Lahey in kuzeyinde Katwijk te Ems Irmaginin agzi arasindaki kiyi bolgesine goc ederek burada yerlesik Keltleri bolgeden surduler MS 1 ve 5 yuzyillar arasinda bir olcude Romalilara bagimli yasadilar Frizye 5 yuzyilda Ingiltere ye gitmekte olan Angillar ve Saksonlarin saldirisina ugradi ardindan Sarlman komutasindaki Franklarin egemenligine girdi Frizlerin Hristiyanligi kabul etmeleri de bu doneme rastlar Daha sonraki yuzyillarda Frizya topraklari bolundu 16 yuzyilda bati Frizler sonralari Felemenk Birligi ni olusturacak halklara katildilar Frizler Reform hareketi sirasinda Protestanligi sectiler EkonomiModern caglarda hayvanciliklariyla unlu Frizlerin MO 1 yuzyil gibi bir tarihte bile onemli miktarda hayvan yetistirdikleri bilinmektedir Tarimla da ugrasan Frizler ayni zamanda denizci ve tuccar bir halkti Orta Cagda kuzeybati Avrupa nin en buyuk dokuma sanayisine sahiptiler Dil ve kulturBir sure icin onemini yitirmis gorunen Friz dili son yillarda yeniden canlanmistir Bugun Hollanda nin resmi dillerinden biri olarak kabul edilen Friz dili Friesland bolgesindeki tum ilkokullarda okutulmaktadir Frizler Almanya ve Hollanda da milli azinlik statusu gormektedir Azinliga ait olma kisilerin beyaniyla gerceklestiginden Frizlerin kesin sayisi bilinmemektedir Azinlik tanimi yapilirken dilin onemli bir unsur olarak dikkate alindigindan yola cikilacak olursa Hollanda nin Friesland vilayetinde Frizce konusan 400 bin kisi gundeme gelmektedir Almanya nin Nordfriesland ilinde ise Frizce nin kuzey lehcesiyle konusabilen kisi sayisi tahmini 10 bin kadardir Bunlar ozellikle Sylt ve adalariyla basta Risum Lindholm bolgesi olmak uzere Danimarka Almanya sinirinda yogunlasmislardir Frizye nin dogusunda ise Friz dilini konusan neredeyse hic kalmamistir Saterland da Sater Frizcesi konusan yaklasik 2 bin kisi yasamaktadir Frizler gunluk hayatta dillerine yakin akraba olduklari Hollanda Almanca ve Dancaya da basvurmaktadirlar Almanya nin Ostfriesland bolgesinde Friz dili kaybolurken Friz kimligi yasatilmistir Frizce Asagi Almanca nin bir agzi olan Platt i etkilemis bu etkiden Dogu Friz Platti adi verilen aksan ortaya cikmistir Friz dilinin kaybolmasiyla olusan boslugu Dogu Friz Platti doldurmustur 17 ve 18 yuzyillarda bircok Frizin denizci olarak calismak uzere yerlestigi Flensburg gunumuzde Frizlere dair hemen hicbir iz kalmamistir Siyasi hayatFrizler Danimarkali Sorb Roma ve Sinti gruplariyla birlikte Almanya da resmi azinlik statusu tasimaktadirlar Danimarkali azinligi temsil eden Guney Schleswig Secmen Birligi SSW Nordfriesland da Milliyetci Friz hareketi ile yakin isbirligi icinde calismaktadir SSW Frizler icin de devreye girmektedir Hollanda da faaliyet gostermektedir Frizye nin dogusunda ise bolgesel ve yerel orgutlenmeler ile Die Friesen isimli siyasi parti kurulmustur Bati Dogu ve Kuzey Frizleri ayrica adi verilen bir olusuma sahiptir Kaynakca Koopmans Joop W 2016 Historical dictionary of the Netherlands 3 bas Lanham Md Rowman amp Littlefield Publishers ISBN 978 1442255920 Lewis Derek 2016 Historical dictionary of contemporary Germany 2 bas Lanham Md Rowman amp Littlefield Publishers ISBN 978 1442269569