Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Halid el-Azm (Arapça: خالد العظم, 11 Haziran 1903 - 18 Kasım 1965), Suriye'nin ulusal lideri ve beş kez başbakan ve 4 Nisan - 16 Eylül 1941 tarihleri arasında devler başkanı vekili idi. Suriye'nin en önde gelen siyasi ailelerinden biri olan el-Azm ailesinin üyesiydi ve bir Osmanlı diyanet nazırının oğluydu.
| Halid el-Azm Arapça: خالد العظم | |
|---|---|
 | |
| Geçici Suriye Devlet Başkanı | |
| Görev süresi 4 Nisan 1941 - 16 Eylül 1941 | |
| Yerine geldiği | Behiç el-Hatib |
| Yerine gelen | Taceddin el-Hasani |
| 13. 22. 27. 29. & 46. Suriye Başbakanı | |
| Görev süresi 4 Nisan 1941 - 21 Eylül 1941 | |
| Yerine geldiği | Nasuhi el-Buhari |
| Yerine gelen | Hasan el-Hekim |
| Görev süresi 16 Aralık 1946 - 29 Aralık 1946 | |
| Başkan | Şükri el-Kuvvetli |
| Yerine geldiği | Sadullah el-Cabiri |
| Yerine gelen | Cemil Merdam Bey |
| Görev süresi 16 Aralık 1948 - 30 Mart 1949 | |
| Başkan | Şükri el-Kuvvetli |
| Yerine geldiği | Cemil Merdam Bey |
| Yerine gelen | Hüsnü Zaim |
| Görev süresi 27 Aralık 1949 - 4 Haziran 1950 | |
| Başkan | Haşim el-Etâsî |
| Yerine geldiği | Nazım el-Kudsi |
| Yerine gelen | Nazım el-Kudsi |
| Görev süresi 27 Mart 1951 - 9 Ağustos 1951 | |
| Başkan | Haşim el-Etâsî |
| Yerine geldiği | Nazım el-Kudsi |
| Yerine gelen | Hasan el-Hekim |
| Görev süresi 17 Eylül 1962 - 9 Mart 1963 | |
| Başkan | Nazım el-Kudsi |
| Yerine geldiği | Beşir el-Azma |
| Yerine gelen | Selahaddin el-Bitar |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 6 Kasım 1903 Şam, Suriye Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 18 Şubat 1965 (62 yaşında) Beyrut, Lübnan |
| Partisi | Bağımsız |
Kariyer
1923'te Şam Üniversitesinden hukuk diploması ile mezun oldu ve 1925'te şehir yönetimine katıldı. Bu sırada, ailesinin mülklerini ülke çapında aktif olarak yönetti. 1930'larda, geleceğin devlet başkanları Haşim el-Etâsî ve Şükri el-Kuvvetli gibi Fransız karşıtı Ulusal Blok koalisyonunun önde gelen üyeleriyle yakın ilişkiler kurdu. Etâsî'nin uzun süre destekçisi olarak kaldı, ancak aşırı otoriter olmakla suçladığı Kuvvetli ile sık sık tartıştı. 1941'de Fransızlar Azm'ı başbakan ve devlet başkanı vekili olarak atadı, ancak 1939'da milliyetçi Etâsî'nin istifasından bu yana uygun bir aday bulma konusunda başarılı olunamadı. Ancak 5 ay sonra yerine Fransa'ya sadık bir adam olan Taceddin el-Hasani göreve geldi. Azm, 1943'ten 1947'ye kadar parlamentoda ve kabinede defalarca görev yaptı. 1945'te kabineden istifa ettiğinde muhalefetin odak noktası haline geldi ve Kuvvetli'nin kendisine ikinci bir görev süresi sağlamak için anayasayı değiştirme girişimine karşı çıkan güçlere liderlik etti. Kuvvetli galip geldi, Azm 1947'de ona karşı koştu fakat kaybetti. Ancak Fransa elçiliğini kabul etti ve bir yıl boyunca bu görevde kaldı. Fransa'dan ve daha sonra Sovyetler Birliği'nden başarılı silah alımları gerçekleştirdi. Mayıs 1948'de Azm, Kuvvetli'nin altında Mart 1949'a kadar görev yapacak çok partili bir kabine kurmayı kabul etti. Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri ile ittifak kurdu ve iç kalkınma için onlardan kredi almaya çalıştı. Filistin sorunuyla ilgili Birleşmiş Milletler toplantılarına katılmak için sık sık seyahat etti. Azm, başta Genelkurmay Başkanı Hüsnü Zaim olmak üzere ordu mensuplarıyla çatıştı. Zaim, 29 Mart 1949'da bir darbe gerçekleştirdive hem Azm'ı hem de Devlet Başkanı Kuvvetli'yi hapse attı. Beş ay sonra Zaim devrildiğinde Azm, Şam milletvekili olarak meclise geri döndü ve oldu. Suriye için yeni bir anayasa hazırlayan Kurucu Meclise de seçildi. Haziran 1950'de Haşim el-Etâsî'nin ikinci yönetimi altında tekrar başbakan oldu ve o zamandan 1951'e kadar üç kabineye başkanlık etti. Azm, aşırı Lübnan ithalatı nedeniyle yerel Suriye endüstrisinin çökmesini önlemek amacıyla sınırı Lübnan mallarına kapattı. Ayrıca, kabinelerinden herhangi birine subay atamayı reddettiği ve savunma portföyünü her zaman kendisine ayırdığı için orduyla defalarca çatıştı. Ayrıca Suriye siyasetinde Irak ile birliği savunan Haşimi yanlısı unsurlarla da çatıştı. Sosyalistler, aristokrat ve zengin Osmanlı geçmişi nedeniyle ona güvenmediler. Azm, Etâsî'nin demokratik yönetimini deviren Edib Çiçekli darbesini protesto etmek için 1951'den 1954'e kadar kamusal alanı terk etti.
Nasır'a karşı muhalefet
Çiçekli'nin görevden alınmasından sonra Azm, 1955 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde tekrar Kuvvetli'ye karşı yenildi. Kısa bir süre emekli oldu, ardından Kasım 1956'da yeniden ortaya çıktı ve Başbakan Sabri el-Aseli'nin kabinesine savunma bakanı olarak girdi. Azm, SSCB ile ittifak kurmada kilit bir rol oynadı ve krediler, ekonomik anlaşmalar ve silah satışları düzenlemek için defalarca oraya gitti ve "Kızıl Milyoner" lakabıyla anılarak Amerika Birleşik Devletleri'ni kızdırdı. Bu isim, bir sosyalist olmamasına ve aslında Arap dünyasında devlet sosyalizminin önde gelen savunucusu olan Mısır Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnasır'a karşı olmasına rağmen, 1950'lerde Suriye basını tarafından bile benimsendi. 1958'de Mısır ile Birleşik Arap Cumhuriyeti'ni kuran birliğe, Nasır'ın Suriye'nin demokratik sistemini ve serbest piyasa ekonomisini yok edeceğini savunarak karşı çıktı. Azm, Birlik yıllarında (1958-1961) bir kez daha siyasi hayatı terk etti ve Lübnan'a taşındı.
Askerî istikrarsızlık
Birlik dağılınca Azm; Suriye'ye döndü, ayrılıkçı belgenin hazırlanmasına bizzat yardım etti ve devlet başkanlığına aday olmaya çalıştı ancak adaylığı ordu tarafından engellendi. Devlet başkanlığına Nazım el-Kudsi seçildi ve Azm, Şam milletvekili olarak meclise geri döndü. 28 Mart 1962'de bir darbe daha sivil yönetimi devirdi ve Kudsi ile Azm hapse atıldı. 2 Nisan'da bir karşı darbe onları serbest bıraktı ve Azm yeniden Kudsi'nin başbakanı oldu. İki adam, orduyu Nasır yanlısı unsurlardan kurtarmak ve Nasır'ın BAC'nin başındayken başlattığı katı kamulaştırma programını tersine çevirmek için eski devlet başkanı Kuvvetli ile ittifak kurdu. Bu gerçekleşemeden, sosyalist Baas Partisi Mart 1963'te Suriye'de iktidara geldi ve hem Azm hem de Kudsi sürgüne kaçtı.
Ölüm
Azm, Suriye'deki geniş topraklarına Baasçılar tarafından el konunca, zor mali koşullarda yaşadığı Beyrut'a kalıcı olarak yerleşti. Orada öldü ve 18 Kasım 1965'te toprağa verildi. Anıları ölümünden sonra 1973'te yayınlandı.
Kaynakça
- Sami Moubayed "Çelik ve İpek: Suriye'yi 1900–2000'de Şekillendiren Erkekler ve Kadınlar" (Cune Press, Seattle, 2005).
| Önce gelen: Behiç el-Hatib | Geçici Suriye Devlet Başkanı 4 Nisan - 16 Eylül 1941 | Sonra gelen: Taceddin el-Hasani |
| Önce gelen: Nasuhi el-Buhari | Suriye Başbakanı 4 Nisan - 21 Eylül 1941 | Sonra gelen: Hasan el-Hekim |
| Önce gelen: Sadullah el-Cabiri | Suriye Başbakanı 16-29 Aralık 1946 | Sonra gelen: Cemil Merdam Bey |
| Önce gelen: Cemil Merdam Bey | Suriye Başbakanı 17 Aralık 1948 - 30 Mart 1949 | Sonra gelen: Hüsnü Zaim |
| Önce gelen: Nazım el-Kudsi | Suriye Başbakanı 27 Aralık 1949 - 4 Haziran 1950 | Sonra gelen: Nazım el-Kudsi |
| Önce gelen: Nazım el-Kudsi | Suriye Başbakanı 27 Mart - 9 Ağustos 1951 | Sonra gelen: Hasan el-Hekim |
| Önce gelen: Beşir el-Azma | Suriye Başbakanı 17 Eylül 1962 - 9 Mart 1963 | Sonra gelen: Selahaddin el-Bitar |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Halid el Azm Arapca خالد العظم 11 Haziran 1903 18 Kasim 1965 Suriye nin ulusal lideri ve bes kez basbakan ve 4 Nisan 16 Eylul 1941 tarihleri arasinda devler baskani vekili idi Suriye nin en onde gelen siyasi ailelerinden biri olan el Azm ailesinin uyesiydi ve bir Osmanli diyanet nazirinin ogluydu Halid el Azm Arapca خالد العظمGecici Suriye Devlet BaskaniGorev suresi 4 Nisan 1941 16 Eylul 1941Yerine geldigi Behic el HatibYerine gelen Taceddin el Hasani13 22 27 29 amp 46 Suriye BasbakaniGorev suresi 4 Nisan 1941 21 Eylul 1941Yerine geldigi Nasuhi el BuhariYerine gelen Hasan el HekimGorev suresi 16 Aralik 1946 29 Aralik 1946Baskan Sukri el KuvvetliYerine geldigi Sadullah el CabiriYerine gelen Cemil Merdam BeyGorev suresi 16 Aralik 1948 30 Mart 1949Baskan Sukri el KuvvetliYerine geldigi Cemil Merdam BeyYerine gelen Husnu ZaimGorev suresi 27 Aralik 1949 4 Haziran 1950Baskan Hasim el EtasiYerine geldigi Nazim el KudsiYerine gelen Nazim el KudsiGorev suresi 27 Mart 1951 9 Agustos 1951Baskan Hasim el EtasiYerine geldigi Nazim el KudsiYerine gelen Hasan el HekimGorev suresi 17 Eylul 1962 9 Mart 1963Baskan Nazim el KudsiYerine geldigi Besir el AzmaYerine gelen Selahaddin el BitarKisisel bilgilerDogum 6 Kasim 1903 Sam Suriye Vilayeti Osmanli ImparatorluguOlum 18 Subat 1965 62 yasinda Beyrut LubnanPartisi BagimsizKariyer1923 te Sam Universitesinden hukuk diplomasi ile mezun oldu ve 1925 te sehir yonetimine katildi Bu sirada ailesinin mulklerini ulke capinda aktif olarak yonetti 1930 larda gelecegin devlet baskanlari Hasim el Etasi ve Sukri el Kuvvetli gibi Fransiz karsiti Ulusal Blok koalisyonunun onde gelen uyeleriyle yakin iliskiler kurdu Etasi nin uzun sure destekcisi olarak kaldi ancak asiri otoriter olmakla sucladigi Kuvvetli ile sik sik tartisti 1941 de Fransizlar Azm i basbakan ve devlet baskani vekili olarak atadi ancak 1939 da milliyetci Etasi nin istifasindan bu yana uygun bir aday bulma konusunda basarili olunamadi Ancak 5 ay sonra yerine Fransa ya sadik bir adam olan Taceddin el Hasani goreve geldi Azm 1943 ten 1947 ye kadar parlamentoda ve kabinede defalarca gorev yapti 1945 te kabineden istifa ettiginde muhalefetin odak noktasi haline geldi ve Kuvvetli nin kendisine ikinci bir gorev suresi saglamak icin anayasayi degistirme girisimine karsi cikan guclere liderlik etti Kuvvetli galip geldi Azm 1947 de ona karsi kostu fakat kaybetti Ancak Fransa elciligini kabul etti ve bir yil boyunca bu gorevde kaldi Fransa dan ve daha sonra Sovyetler Birligi nden basarili silah alimlari gerceklestirdi Mayis 1948 de Azm Kuvvetli nin altinda Mart 1949 a kadar gorev yapacak cok partili bir kabine kurmayi kabul etti Fransa ve Amerika Birlesik Devletleri ile ittifak kurdu ve ic kalkinma icin onlardan kredi almaya calisti Filistin sorunuyla ilgili Birlesmis Milletler toplantilarina katilmak icin sik sik seyahat etti Azm basta Genelkurmay Baskani Husnu Zaim olmak uzere ordu mensuplariyla catisti Zaim 29 Mart 1949 da bir darbe gerceklestirdive hem Azm i hem de Devlet Baskani Kuvvetli yi hapse atti Bes ay sonra Zaim devrildiginde Azm Sam milletvekili olarak meclise geri dondu ve oldu Suriye icin yeni bir anayasa hazirlayan Kurucu Meclise de secildi Haziran 1950 de Hasim el Etasi nin ikinci yonetimi altinda tekrar basbakan oldu ve o zamandan 1951 e kadar uc kabineye baskanlik etti Azm asiri Lubnan ithalati nedeniyle yerel Suriye endustrisinin cokmesini onlemek amaciyla siniri Lubnan mallarina kapatti Ayrica kabinelerinden herhangi birine subay atamayi reddettigi ve savunma portfoyunu her zaman kendisine ayirdigi icin orduyla defalarca catisti Ayrica Suriye siyasetinde Irak ile birligi savunan Hasimi yanlisi unsurlarla da catisti Sosyalistler aristokrat ve zengin Osmanli gecmisi nedeniyle ona guvenmediler Azm Etasi nin demokratik yonetimini deviren Edib Cicekli darbesini protesto etmek icin 1951 den 1954 e kadar kamusal alani terk etti Nasir a karsi muhalefet Cicekli nin gorevden alinmasindan sonra Azm 1955 cumhurbaskanligi secimlerinde tekrar Kuvvetli ye karsi yenildi Kisa bir sure emekli oldu ardindan Kasim 1956 da yeniden ortaya cikti ve Basbakan Sabri el Aseli nin kabinesine savunma bakani olarak girdi Azm SSCB ile ittifak kurmada kilit bir rol oynadi ve krediler ekonomik anlasmalar ve silah satislari duzenlemek icin defalarca oraya gitti ve Kizil Milyoner lakabiyla anilarak Amerika Birlesik Devletleri ni kizdirdi Bu isim bir sosyalist olmamasina ve aslinda Arap dunyasinda devlet sosyalizminin onde gelen savunucusu olan Misir Cumhurbaskani Cemal Abdunnasir a karsi olmasina ragmen 1950 lerde Suriye basini tarafindan bile benimsendi 1958 de Misir ile Birlesik Arap Cumhuriyeti ni kuran birlige Nasir in Suriye nin demokratik sistemini ve serbest piyasa ekonomisini yok edecegini savunarak karsi cikti Azm Birlik yillarinda 1958 1961 bir kez daha siyasi hayati terk etti ve Lubnan a tasindi Askeri istikrarsizlik Birlik dagilinca Azm Suriye ye dondu ayrilikci belgenin hazirlanmasina bizzat yardim etti ve devlet baskanligina aday olmaya calisti ancak adayligi ordu tarafindan engellendi Devlet baskanligina Nazim el Kudsi secildi ve Azm Sam milletvekili olarak meclise geri dondu 28 Mart 1962 de bir darbe daha sivil yonetimi devirdi ve Kudsi ile Azm hapse atildi 2 Nisan da bir karsi darbe onlari serbest birakti ve Azm yeniden Kudsi nin basbakani oldu Iki adam orduyu Nasir yanlisi unsurlardan kurtarmak ve Nasir in BAC nin basindayken baslattigi kati kamulastirma programini tersine cevirmek icin eski devlet baskani Kuvvetli ile ittifak kurdu Bu gerceklesemeden sosyalist Baas Partisi Mart 1963 te Suriye de iktidara geldi ve hem Azm hem de Kudsi surgune kacti OlumAzm Suriye deki genis topraklarina Baascilar tarafindan el konunca zor mali kosullarda yasadigi Beyrut a kalici olarak yerlesti Orada oldu ve 18 Kasim 1965 te topraga verildi Anilari olumunden sonra 1973 te yayinlandi KaynakcaSami Moubayed Celik ve Ipek Suriye yi 1900 2000 de Sekillendiren Erkekler ve Kadinlar Cune Press Seattle 2005 Once gelen Behic el Hatib Gecici Suriye Devlet Baskani 4 Nisan 16 Eylul 1941 Sonra gelen Taceddin el HasaniOnce gelen Nasuhi el Buhari Suriye Basbakani 4 Nisan 21 Eylul 1941 Sonra gelen Hasan el HekimOnce gelen Sadullah el Cabiri Suriye Basbakani 16 29 Aralik 1946 Sonra gelen Cemil Merdam BeyOnce gelen Cemil Merdam Bey Suriye Basbakani 17 Aralik 1948 30 Mart 1949 Sonra gelen Husnu ZaimOnce gelen Nazim el Kudsi Suriye Basbakani 27 Aralik 1949 4 Haziran 1950 Sonra gelen Nazim el KudsiOnce gelen Nazim el Kudsi Suriye Basbakani 27 Mart 9 Agustos 1951 Sonra gelen Hasan el HekimOnce gelen Besir el Azma Suriye Basbakani 17 Eylul 1962 9 Mart 1963 Sonra gelen Selahaddin el Bitar