Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde tümüyle ya da çoğunluğuyla dayanıyor. (Ocak 2023) |
Sabri el-Aseli (Arapça: صبري العسلي; 1903 - 13 Nisan 1976) Suriyeli bir siyasetçidir ve üç kez Suriye başbakanı olmuştur. Ayrıca 1958 yılında Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin başkan yardımcısı olarak görev yapmıştır.
| Sabri el-Aseli Arapça: صبري العسلي | |
|---|---|
 | |
| Suriye Başbakanı | |
| Görev süresi 14 Haziran 1956 - 1 Şubat 1958 | |
| Yerine geldiği | Said el-Gazi |
| Yerine gelen | Nureddin Kahala |
| Görev süresi 13 Şubat 1955 - 13 Eylül 1955 | |
| Yerine geldiği | Faris el-Huri |
| Yerine gelen | Said el-Gazi |
| Görev süresi 1 Mart 1954 - 19 Haziran 1954 | |
| Yerine geldiği | Edib Çiçekli |
| Yerine gelen | Said el-Gazi |
| Birleşik Arap Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Yardımcısı | |
| Görev süresi 7 Mart 1958 - 7 Ekim 1958 | |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1903 Şam, Osmanlı Suriyesi, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 13 Nisan 1976 (72-73 yaşlarında) Şam, Suriye |
| Partisi | Ulusal Blok Ulusal Parti |
İlk yılları
El-Aseli, Şam'da toprak sahibi varlıklı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Amcası Şükrü el-Aseli, önde gelen ulusal liderlerden biriydi ve Osmanlı Parlamentosunda milletvekiliydi. Şükrü el-Aseli ve diğer bazı milliyetçi liderler 6 Mayıs 1916'da Osmanlı valisi Cemal Paşa tarafından Şam ve Beyrut'ta idam edildi.
Sabri el-Aseli Şam Üniversitesine devam etti ve 1925 yılında hukuk diploması alarak mezun oldu. Aynı yıl Fransız işgaline karşı Büyük Suriye İsyanı patlak verdi ve el-Aseli, Guta bölgesindeki Suriyeli savaşçılara silah ve malzeme kaçırılmasına yardım ederek ayaklanmaya katıldı. İsyanın bastırılmasının ardından Fransız yetkililer tarafından Suudi Arabistan'a sürgün edilen el-Aseli, burada sürgündeki bir diğer Suriyeli lider Şükri el-Kuvvetli ile birlikte Suudi Kralı Abdülaziz'in özel danışmanı oldu.
Siyasi kariyer
Fransız Mandası
El-Aseli ve Kuvvetli, genel affın ardından 1932 yılında Suriye'ye döndüler. 1933 yılında el-Aseli, bir dizi etkili Arap düşünürle birlikte, Avrupa'nın sömürgeci etkisine karşı koymak amacıyla Ulusal Eylem Birliğinin kurucu üyesi ve genel sekreteri oldu. Diğer kurucu üyeler arasında tarihçi ve profesör Konstantin Züreyk, filozof Zeki el-Arsuzi ve politikacı Muhsin el-Barazi de vardı. Birlik, Suriye ve Lübnan'da çok başarılı oldu ve Fransız ve İngiliz mandalarının kaldırılması ve Arap ülkelerinin ekonomik entegrasyonu çağrısında bulundu.
1936 yılında Kuvvetli, el-Aseli'yi Fransız işgaline karşı siyasi mücadeleye öncülük eden bir şemsiye grup olan Ulusal Blok'a katılmaya davet etti. El-Aseli, Blok'un bir üyesi olarak parlamentoya adaylığını koydu ve 1936 seçimlerinde ve 1943, 1947, 1954 ve 1961'de tekrar bir sandalye kazandı. Faris el-Huri kabinesinde içişleri bakanı olarak görev yapan el-Aseli, daha sonra adalet ve eğitim bakanı oldu. Ekim 1945'te kurulan Sadullah el-Cabiri kabinesinde el-Aseli yine adalet ve eğitim bakanlıklarını üstlendi. El-Aseli, 1945 yılında Kahire'de Arap Birliğinin kuruluşuna katılan Suriye heyetinde yer aldı.
Bağımsızlık
Suriye Nisan 1946'da bağımsızlığını kazandı ve el-Cabiri işgal sonrası Suriye'de ilk kabineyi kurarak el-Aseli'yi içişleri bakanı olarak atadı. Aseli, Kasım 1946'ya kadar bu görevi sürdürdü. Ulusal Blok, Ulusal Parti ve Halk Partisi olmak üzere iki rakip parti olarak bölündüğünde, el-Aseli Kuvvetli'nin Ulusal Partisine katıldı ve Suriye'deki Haşimi etkisine karşı muhalefete liderlik etti.
El-Aseli 1948 yılında Başbakan Cemil Merdam Bey tarafından yeniden içişleri bakanlığına atandı. Görev süresi, 1948 Arap-İsrail Savaşı'ndan kaynaklanan iç huzursuzluklarla gölgelendi. El-Aseli sert bir yaklaşım benimsedi ve muhalefete baskı uyguladı. Baas Partisinden Mişel Eflak da dahil olmak üzere önde gelen birçok sosyalist onun emriyle tutuklandı; Eflak'ın tutuklanması kabine içinde muhalefete ve Merdam Bey'in yardımcısı Lütfi el-Haffar'ın istifasına yol açtı. Kargaşa daha da yayılınca el-Aseli orduyu sokaklarda konuşlandırdı. Çok sevilmeyen biri haline geldi ve 1948'de hayatına yönelik birkaç suikast girişiminden kıl payı kurtuldu. 1949'da Genelkurmay Başkanı Hüsnü Zaim, Kuvvetli hükûmetini deviren bir askeri darbeye öncülük etti. El-Aseli, Kuvvetli'nin ortaklarının çoğuyla birlikte tutuklandı. Zaim'in hükûmeti başka bir askeri darbe ile devrilene kadar ev hapsinde kaldı. Edib Çiçekli'nin askeri hükûmeti döneminde el-Aseli, eski başkan Haşim el-Etasi ile ittifak kurarak Çiçekli hükûmetini devirmek ve Suriye'ye sivil bir yönetim getirmek için komplo kurdu.
Başbakanlık
Çiçekli hükûmeti 1954 yılında askeri bir darbe ile devrildi. El-Etasi devlet başkanı seçildi ve El-Aseli'den bir kabine oluşturmasını istedi. Görev süresi sırasında Genelkurmay Başkan Yardımcısı Albay , Suriye Sosyal Milliyetçi Partisinin (SSMP) bir üyesi tarafından öldürüldü. "Maliki olayı" ordu içinde infiale neden oldu. El-Aseli, Abdülhamid es-Serrac'ı resmi bir mahkemenin başına atadı ve bu mahkeme ABD'nin desteğiyle SSMP'yi ana suçlular olarak belirledi. SSMP yasadışı ilan edildi ve tüm lider kadrosu tutuklandı. El-Aseli başbakan olarak görev yaptığı ilk dönemde güçlü ordu ile ittifak kurdu ve bu sayede 1956'da ikinci kez başbakanlık koltuğuna oturdu.
Nasırcılık
El-Aseli, 1956 Süveyş Krizi'nin ardından Suriye'deki Nasırcı harekete öncülük etti ve Nasırcı yetkililer ve ordu subayları onun döneminde terfi ettirildiler. Bir başka Nasır yanlısı lider olan Kuvvetli'yi 1955'te yeniden devlet başkanlığına aday olmaya ikna etmesiyle tanınır. Kuvvetli göreve geldikten sonra el-Aseli'yi ilk başbakanı olarak atadı. Ocak 1958'de sosyalist lider Selahaddin el-Bitar'ı dışişleri bakanı olarak atadı ve onu Mısır ile Suriye arasında tam bir birlik sağlanması için müzakerelerde bulunmakla görevlendirdi. Devlet Başkanı el-Kuvvetli ve el-Aseli anlaşmayı sonuçlandırmak üzere Kahire'ye gittiler ve 1 Şubat 1958'de Cemal Abdünnasır liderliğinde Birleşik Arap Cumhuriyeti'ni ilan ettiler. El-Aseli ertesi gün Nasır tarafından başkan yardımcısı olarak atandı.
1959'da yayınlanan 1951 tarihli belgelerin Aseli'yi Irak hükûmetiyle ilişkilendirdiği ortaya çıktı. Muhalifleri Aseli'yi yasadışı fonlar almakla suçladı ve istifaya zorladı. 1960 yılında el-Aseli, Nasır hükûmetine karşı Suriye muhalefetine katıldı ve Nasır'ı Suriye'de diktatörlük yönetimi kurmakla suçladı. Birliği sona erdiren 1961 Darbesi'ni destekledi ve ayrılık bildirgesini imzaladı.
Sonraki yıllar
Ayrılık yıllarında el-Aseli parlamentoya seçildi ancak hiçbir kabinede görev almadı. 1963 Baas Darbesi'nin ardından, ayrılıkçı hükûmetle işbirliği yaptığı düşünülen Sabri el-Aseli'nin mallarına el konuldu ve vatandaşlık hakları iptal edildi. Aseli, kamu hayatından emekli oldu ve 13 Nisan 1976'da Şam'da öldü.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde tumuyle ya da cogunluguyla tek kaynaga dayaniyor Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Lutfen baska kaynaklar ekleyerek bu maddeyi gelistirmeye yardim ediniz Ocak 2023 Sabri el Aseli Arapca صبري العسلي 1903 13 Nisan 1976 Suriyeli bir siyasetcidir ve uc kez Suriye basbakani olmustur Ayrica 1958 yilinda Birlesik Arap Cumhuriyeti nin baskan yardimcisi olarak gorev yapmistir Sabri el Aseli Arapca صبري العسليSuriye BasbakaniGorev suresi 14 Haziran 1956 1 Subat 1958Yerine geldigi Said el GaziYerine gelen Nureddin KahalaGorev suresi 13 Subat 1955 13 Eylul 1955Yerine geldigi Faris el HuriYerine gelen Said el GaziGorev suresi 1 Mart 1954 19 Haziran 1954Yerine geldigi Edib CicekliYerine gelen Said el GaziBirlesik Arap Cumhuriyeti Cumhurbaskani YardimcisiGorev suresi 7 Mart 1958 7 Ekim 1958Kisisel bilgilerDogum 1903 Sam Osmanli Suriyesi Osmanli ImparatorluguOlum 13 Nisan 1976 72 73 yaslarinda Sam SuriyePartisi Ulusal Blok Ulusal PartiIlk yillariEl Aseli Sam da toprak sahibi varlikli bir ailenin cocugu olarak dunyaya geldi Amcasi Sukru el Aseli onde gelen ulusal liderlerden biriydi ve Osmanli Parlamentosunda milletvekiliydi Sukru el Aseli ve diger bazi milliyetci liderler 6 Mayis 1916 da Osmanli valisi Cemal Pasa tarafindan Sam ve Beyrut ta idam edildi Sabri el Aseli Sam Universitesine devam etti ve 1925 yilinda hukuk diplomasi alarak mezun oldu Ayni yil Fransiz isgaline karsi Buyuk Suriye Isyani patlak verdi ve el Aseli Guta bolgesindeki Suriyeli savascilara silah ve malzeme kacirilmasina yardim ederek ayaklanmaya katildi Isyanin bastirilmasinin ardindan Fransiz yetkililer tarafindan Suudi Arabistan a surgun edilen el Aseli burada surgundeki bir diger Suriyeli lider Sukri el Kuvvetli ile birlikte Suudi Krali Abdulaziz in ozel danismani oldu Siyasi kariyerFransiz Mandasi El Aseli ve Kuvvetli genel affin ardindan 1932 yilinda Suriye ye donduler 1933 yilinda el Aseli bir dizi etkili Arap dusunurle birlikte Avrupa nin somurgeci etkisine karsi koymak amaciyla Ulusal Eylem Birliginin kurucu uyesi ve genel sekreteri oldu Diger kurucu uyeler arasinda tarihci ve profesor Konstantin Zureyk filozof Zeki el Arsuzi ve politikaci Muhsin el Barazi de vardi Birlik Suriye ve Lubnan da cok basarili oldu ve Fransiz ve Ingiliz mandalarinin kaldirilmasi ve Arap ulkelerinin ekonomik entegrasyonu cagrisinda bulundu 1936 yilinda Kuvvetli el Aseli yi Fransiz isgaline karsi siyasi mucadeleye onculuk eden bir semsiye grup olan Ulusal Blok a katilmaya davet etti El Aseli Blok un bir uyesi olarak parlamentoya adayligini koydu ve 1936 secimlerinde ve 1943 1947 1954 ve 1961 de tekrar bir sandalye kazandi Faris el Huri kabinesinde icisleri bakani olarak gorev yapan el Aseli daha sonra adalet ve egitim bakani oldu Ekim 1945 te kurulan Sadullah el Cabiri kabinesinde el Aseli yine adalet ve egitim bakanliklarini ustlendi El Aseli 1945 yilinda Kahire de Arap Birliginin kurulusuna katilan Suriye heyetinde yer aldi Bagimsizlik Suriye Nisan 1946 da bagimsizligini kazandi ve el Cabiri isgal sonrasi Suriye de ilk kabineyi kurarak el Aseli yi icisleri bakani olarak atadi Aseli Kasim 1946 ya kadar bu gorevi surdurdu Ulusal Blok Ulusal Parti ve Halk Partisi olmak uzere iki rakip parti olarak bolundugunde el Aseli Kuvvetli nin Ulusal Partisine katildi ve Suriye deki Hasimi etkisine karsi muhalefete liderlik etti El Aseli 1948 yilinda Basbakan Cemil Merdam Bey tarafindan yeniden icisleri bakanligina atandi Gorev suresi 1948 Arap Israil Savasi ndan kaynaklanan ic huzursuzluklarla golgelendi El Aseli sert bir yaklasim benimsedi ve muhalefete baski uyguladi Baas Partisinden Misel Eflak da dahil olmak uzere onde gelen bircok sosyalist onun emriyle tutuklandi Eflak in tutuklanmasi kabine icinde muhalefete ve Merdam Bey in yardimcisi Lutfi el Haffar in istifasina yol acti Kargasa daha da yayilinca el Aseli orduyu sokaklarda konuslandirdi Cok sevilmeyen biri haline geldi ve 1948 de hayatina yonelik birkac suikast girisiminden kil payi kurtuldu 1949 da Genelkurmay Baskani Husnu Zaim Kuvvetli hukumetini deviren bir askeri darbeye onculuk etti El Aseli Kuvvetli nin ortaklarinin coguyla birlikte tutuklandi Zaim in hukumeti baska bir askeri darbe ile devrilene kadar ev hapsinde kaldi Edib Cicekli nin askeri hukumeti doneminde el Aseli eski baskan Hasim el Etasi ile ittifak kurarak Cicekli hukumetini devirmek ve Suriye ye sivil bir yonetim getirmek icin komplo kurdu Basbakanlik Cicekli hukumeti 1954 yilinda askeri bir darbe ile devrildi El Etasi devlet baskani secildi ve El Aseli den bir kabine olusturmasini istedi Gorev suresi sirasinda Genelkurmay Baskan Yardimcisi Albay Suriye Sosyal Milliyetci Partisinin SSMP bir uyesi tarafindan olduruldu Maliki olayi ordu icinde infiale neden oldu El Aseli Abdulhamid es Serrac i resmi bir mahkemenin basina atadi ve bu mahkeme ABD nin destegiyle SSMP yi ana suclular olarak belirledi SSMP yasadisi ilan edildi ve tum lider kadrosu tutuklandi El Aseli basbakan olarak gorev yaptigi ilk donemde guclu ordu ile ittifak kurdu ve bu sayede 1956 da ikinci kez basbakanlik koltuguna oturdu Nasircilik El Aseli Misir Cumhurbaskani Nasir sagda oturan ile birlikte Misir ve Suriye yi birlestirerek Birlesik Arap Cumhuriyeti ni kuran anlasmayi imzalayan Suriye Devlet Baskani el Kuvvetli nin solda oturan yaninda duruyor 1958 El Aseli 1956 Suveys Krizi nin ardindan Suriye deki Nasirci harekete onculuk etti ve Nasirci yetkililer ve ordu subaylari onun doneminde terfi ettirildiler Bir baska Nasir yanlisi lider olan Kuvvetli yi 1955 te yeniden devlet baskanligina aday olmaya ikna etmesiyle taninir Kuvvetli goreve geldikten sonra el Aseli yi ilk basbakani olarak atadi Ocak 1958 de sosyalist lider Selahaddin el Bitar i disisleri bakani olarak atadi ve onu Misir ile Suriye arasinda tam bir birlik saglanmasi icin muzakerelerde bulunmakla gorevlendirdi Devlet Baskani el Kuvvetli ve el Aseli anlasmayi sonuclandirmak uzere Kahire ye gittiler ve 1 Subat 1958 de Cemal Abdunnasir liderliginde Birlesik Arap Cumhuriyeti ni ilan ettiler El Aseli ertesi gun Nasir tarafindan baskan yardimcisi olarak atandi 1959 da yayinlanan 1951 tarihli belgelerin Aseli yi Irak hukumetiyle iliskilendirdigi ortaya cikti Muhalifleri Aseli yi yasadisi fonlar almakla sucladi ve istifaya zorladi 1960 yilinda el Aseli Nasir hukumetine karsi Suriye muhalefetine katildi ve Nasir i Suriye de diktatorluk yonetimi kurmakla sucladi Birligi sona erdiren 1961 Darbesi ni destekledi ve ayrilik bildirgesini imzaladi Sonraki yillarAyrilik yillarinda el Aseli parlamentoya secildi ancak hicbir kabinede gorev almadi 1963 Baas Darbesi nin ardindan ayrilikci hukumetle isbirligi yaptigi dusunulen Sabri el Aseli nin mallarina el konuldu ve vatandaslik haklari iptal edildi Aseli kamu hayatindan emekli oldu ve 13 Nisan 1976 da Sam da oldu Kaynakca a b c d e f g h i j Moubayed Sami M 2006 Steel amp Silk Men amp Women Who Shaped Syria 1900 2000 Cune Press ss 160 163 ISBN 1 885942 41 9