Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hankala Muharebesi, 1222'de Kıpçaklar ve Kuzey Kafkasyalılardan oluşan birleşik ordu ile Moğol ordusu arasında gerçekleşen ve Moğolların zaferiyle sonuçlanan muharebe. Zaferlerinin ardından Moğollar, kuzeye doğru seferlerine devam etmeden önce Kuzey Kafkasya'yı harap ettiler.
| Hankala Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Moğol istilaları | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Moğol İmparatorluğu | Deşt-i Kıpçak Çerkesler Çeçenler Alanlar Lezgiler | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Subutay Cebe | Yuri × Daniel Kafkasyalı aşiret liderleri | ||||||
| Güçler | |||||||
| 50.000 | 30.000 | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Neredeyse tüm ordu | 7.000-10.000 | ||||||
Muharebe
Moğolların gelişi
1220'de Cengiz Han, komutanları Subutay ve Cebe'yi "11 ülke ve halka" gitmeleri emrini verdi. Bunların içinde "Kıbçaut" (Kıpçak Türkleri), "Orosut" (Kiev Knezliği), "Serkesut" (Çerkesya), "Asut" (Alanya Krallığı), "Sessut" (Çeçenistan) vardı. Ve böylece Moğol birliklerinin Kafkasya'da ilk ortaya çıkışı, 1220 ile 1222 yılları arasında keşif birliklerinin gelişiydi.
Kuzey Kafkasya yolunda Moğol ordusu Şirvanşahlar'ın başkenti Şemakha'yı yağmaladı. İlerlemeye devam eden Moğollar Derbent'e ulaştı. Şehri fethedemeyen Moğollar, barış yapma için Derbent hükümdarı ile görüştüler. Lezgiler, 10 yaşlıyı Moğollarla görüşmek için gönderdi. Ancak Moğollar yaşlılardan birini öldürdü ve geri kalanını tehtid ederek onları Kuzey Kafkasya ovalarına götürmeye zorladı.
Lezgi rehberler Moğolları kandırarak Dağıstan ve Çeçenya'nın dağlık bölgelerine götürdüler. Moğollar Kafkas dağlarını geçmeye çalışırken yüzlerce adamını kaybetti ve kuşatma silahlarını terk etmek zorunda kaldı. Moğollar, İbnü'l-Asirai'ye göre, yol boyunca "kısmen Müslüman ve kısmen kafir olan birçok Lezgin'i soydular ve öldürdüler." Kısa süre sonra Moğollar dağlık Çeçenya'ya ulaştı.
Erken aşamalar
Dağıstan'dan Çeçenistan'a ulaşmak için moğollar şu rotayı takip ettiler: Kharachoy - Vedeno - Khulkhulau Nehri geçidi - - Grozni. Moğollar, yol boyunca "katliam, soygun ve yıkım" ile yerel halkta korku uyandırdı. İbnü'l Asir'a göre, "kimseye acımadılar, kadınları, erkekleri, bebekleri dövdüler, hamile kadınların rahimlerini yırttılar" Efsanelere göre Çeçenler Moğolları yavaşlatmak için geleneksel savunma yöntemlerini kullandılar. Bu, Kuzey Kafkasyalılara büyük bir kuvvet toplamak ve yaklaşan büyük savaşa hazırlanmak için yeterli zaman verdi. Bu sırada Çerkesler, Çeçenler, Alanlar, Lezgiler ve Kumanlar arasında bir ittifak kuruldu. Kuman Kıpçakları Hazarları ve Volga Bulgarlarını da ikna ettiler. Kuman hanı Köten orduyu kardeşi Yuri ile oğlu Daniel'in emrine verdi.
Ana muharebe
Muharebe, günümüz Grozni'sinin güneybatısındaki Hankala geçidinde gerçekleşti. Muharebe 3 bölüme ayrıldı: İlkinde ittifak kesin bir zafer elde edemese de Moğolları geri püskürtmeyi başardı. İlk muharebede her iki taraf da ağır kayıplar verdi. Moğol komutanları bir hileye giriştiler: İkinci muharebe başlamadan önce Moğollar, Kıpçak Türklerinin feodal beylerine elçiler gönderdiler. "Biz ve siz aynı türdeniz ve bunlar değil, bu yüzden onlara yardım etmek için hiçbir sebebiniz yok; bizim inancımız onların inancı gibi değil." Moğollar, Kıpçak beylerini hediyeler vererek ikna ettiler ve bu beyler Kafkasyalıları terk ederek savaş alanından ayrıldılar. Yaralanan Yuri, savaş alanını yakındaki bir ormandan terk etti. Kıpçakların savaştan çekilmesinden sonra güç dengesi Moğolların lehine değişti ve Kuzey Kafkasyalılar, sayısal olarak üstün bir düşmanla savaşmak zorunda kaldı: kısa sürede Moğollar zayıf orduya saldırdı ve tamamen yok etti. Rus kronikleri bu sırada Çerkes ordusunun savaşarak tamamen yok edilmesinden bahseder. Sadece Çeçenler düşman hatlarından sıyrılıp savaş alanını terk ederek kurtulmayı başardılar.
Kıpçak Türklerine saldırı
Kafkasyalıları mağlup ettikten sonra Moğollar Kıpçaklara tekrar saldırdılar. Bulduklarını öldürdüler ve onlara verdikleri hediyelerin iki katını geri aldılar. Kafkasya'daki Türk yerleşimlerini dağıttılar. "Geri kalanlar, topraklarını terk ederek bataklıklara ve dağların tepelerine kaçtı."
Sonrası
Güçlendirilmiş Moğol ordusu, Cuci liderliğindeki bir orduyla karşılaştıktan sonra Kırım'a doğru ilerledi ve bunu yaparken Kuzey Kafkasya'yı harap etti. Oraya vardıklarında 1223 baharında Sudak şehrini yağmaladılar. Moğolların ileriki ilerlemes Kalka Nehri Savaşı'na yol açtı. Ancak Moğollar yine muzaffer oldular ve kuzeye yöneldiler. Sonunda Volga Bulagarları tarafından saldırıya uğradılar, sefer sona ermişti. Savaş Moğollar için bir zaferle sonuçlansa da bölgede kontrol elde etmelerine sebep olmadı. Kafkas direnişi dağlara çekildi ve Moğol istilacılara karşı bir karşı saldırı planlayarak kendilerini yeniden örgütlediler; bir gerilla savaşı yürüttüler.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d e Gabriel 2006.
- ^ a b c d e f de Hartog 2004.
- ^ a b c d e f g h i j k l Хизриев.
- ^ a b c d e f Ангуни 2013.
- ^ Amin Anguni: Государственность Народа Нохчий page 13
- ^ Козин 1941, s. 188-189.
- ^ Jaimoukha, Amjad. The Chechens. Pages 34-5
- ^ Anchalabze, George. The Vainakhs. Page 24
- ^ "Война черкесов и монголов » Адыги .RU - Новости Адыгеи, история, культура и традиции адыгов (черкесов)". Адыги .RU - Новости Адыгеи, история, культура и традиции адыгов (черкесов) (Rusça). 4 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Haziran 2023.
Kaynaklar
- Genghis Khan's Greatest General: Subotai the Valiant (İngilizce). University of Oklahoma Press. 2006. ss. 1-164. ISBN . Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - Genghis Khan: Conqueror of the World (İngilizce). Bloomsbury Academic. 2004. ss. 1-230. ISBN . Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - ЧЕЧНЯ В ПЕРИОД ИНОЗЕМНЫХ НАШЕСТВИЙ (XIII-XV вв.) (Rusça). Грозный. 21 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Haziran 2023. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - ГОСУДАРСТВЕННОСТЬ НАРОДА НОХЧИЙ (Rusça). Грозный: Бяццара Кхиэташуо (БК). 2013. ss. 1-96. 10 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Haziran 2023. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - Сокровенное сказание Юань Чао Би Ши (Rusça). Издательство Академии наук СССР. 1941. ss. 1-619. 6 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Haziran 2023. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=()
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hankala Muharebesi 1222 de Kipcaklar ve Kuzey Kafkasyalilardan olusan birlesik ordu ile Mogol ordusu arasinda gerceklesen ve Mogollarin zaferiyle sonuclanan muharebe Zaferlerinin ardindan Mogollar kuzeye dogru seferlerine devam etmeden once Kuzey Kafkasya yi harap ettiler Hankala MuharebesiMogol istilalariTarih1222BolgeKhankala gecidi Alanya KralligiSonucMogol zaferiTaraflarMogol ImparatorluguDest i Kipcak Cerkesler Cecenler Alanlar LezgilerKomutanlar ve liderlerSubutay CebeYuri Daniel Kafkasyali asiret liderleriGucler50 00030 000KayiplarNeredeyse tum ordu7 000 10 000MuharebeMogollarin gelisi Subutay 1220 de Cengiz Han komutanlari Subutay ve Cebe yi 11 ulke ve halka gitmeleri emrini verdi Bunlarin icinde Kibcaut Kipcak Turkleri Orosut Kiev Knezligi Serkesut Cerkesya Asut Alanya Kralligi Sessut Cecenistan vardi Ve boylece Mogol birliklerinin Kafkasya da ilk ortaya cikisi 1220 ile 1222 yillari arasinda kesif birliklerinin gelisiydi Kuzey Kafkasya yolunda Mogol ordusu Sirvansahlar in baskenti Semakha yi yagmaladi Ilerlemeye devam eden Mogollar Derbent e ulasti Sehri fethedemeyen Mogollar baris yapma icin Derbent hukumdari ile gorustuler Lezgiler 10 yasliyi Mogollarla gorusmek icin gonderdi Ancak Mogollar yaslilardan birini oldurdu ve geri kalanini tehtid ederek onlari Kuzey Kafkasya ovalarina goturmeye zorladi Lezgi rehberler Mogollari kandirarak Dagistan ve Cecenya nin daglik bolgelerine goturduler Mogollar Kafkas daglarini gecmeye calisirken yuzlerce adamini kaybetti ve kusatma silahlarini terk etmek zorunda kaldi Mogollar Ibnu l Asirai ye gore yol boyunca kismen Musluman ve kismen kafir olan bircok Lezgin i soydular ve oldurduler Kisa sure sonra Mogollar daglik Cecenya ya ulasti Erken asamalar Koten Han Dagistan dan Cecenistan a ulasmak icin mogollar su rotayi takip ettiler Kharachoy Vedeno Khulkhulau Nehri gecidi Grozni Mogollar yol boyunca katliam soygun ve yikim ile yerel halkta korku uyandirdi Ibnu l Asir a gore kimseye acimadilar kadinlari erkekleri bebekleri dovduler hamile kadinlarin rahimlerini yirttilar Efsanelere gore Cecenler Mogollari yavaslatmak icin geleneksel savunma yontemlerini kullandilar Bu Kuzey Kafkasyalilara buyuk bir kuvvet toplamak ve yaklasan buyuk savasa hazirlanmak icin yeterli zaman verdi Bu sirada Cerkesler Cecenler Alanlar Lezgiler ve Kumanlar arasinda bir ittifak kuruldu Kuman Kipcaklari Hazarlari ve Volga Bulgarlarini da ikna ettiler Kuman hani Koten orduyu kardesi Yuri ile oglu Daniel in emrine verdi Ana muharebe Muharebe gunumuz Grozni sinin guneybatisindaki Hankala gecidinde gerceklesti Muharebe 3 bolume ayrildi Ilkinde ittifak kesin bir zafer elde edemese de Mogollari geri puskurtmeyi basardi Ilk muharebede her iki taraf da agir kayiplar verdi Mogol komutanlari bir hileye giristiler Ikinci muharebe baslamadan once Mogollar Kipcak Turklerinin feodal beylerine elciler gonderdiler Biz ve siz ayni turdeniz ve bunlar degil bu yuzden onlara yardim etmek icin hicbir sebebiniz yok bizim inancimiz onlarin inanci gibi degil Mogollar Kipcak beylerini hediyeler vererek ikna ettiler ve bu beyler Kafkasyalilari terk ederek savas alanindan ayrildilar Yaralanan Yuri savas alanini yakindaki bir ormandan terk etti Kipcaklarin savastan cekilmesinden sonra guc dengesi Mogollarin lehine degisti ve Kuzey Kafkasyalilar sayisal olarak ustun bir dusmanla savasmak zorunda kaldi kisa surede Mogollar zayif orduya saldirdi ve tamamen yok etti Rus kronikleri bu sirada Cerkes ordusunun savasarak tamamen yok edilmesinden bahseder Sadece Cecenler dusman hatlarindan siyrilip savas alanini terk ederek kurtulmayi basardilar Kipcak Turklerine saldiri Kafkasyalilari maglup ettikten sonra Mogollar Kipcaklara tekrar saldirdilar Bulduklarini oldurduler ve onlara verdikleri hediyelerin iki katini geri aldilar Kafkasya daki Turk yerlesimlerini dagittilar Geri kalanlar topraklarini terk ederek batakliklara ve daglarin tepelerine kacti SonrasiCuci Han Guclendirilmis Mogol ordusu Cuci liderligindeki bir orduyla karsilastiktan sonra Kirim a dogru ilerledi ve bunu yaparken Kuzey Kafkasya yi harap etti Oraya vardiklarinda 1223 baharinda Sudak sehrini yagmaladilar Mogollarin ileriki ilerlemes Kalka Nehri Savasi na yol acti Ancak Mogollar yine muzaffer oldular ve kuzeye yoneldiler Sonunda Volga Bulagarlari tarafindan saldiriya ugradilar sefer sona ermisti Savas Mogollar icin bir zaferle sonuclansa da bolgede kontrol elde etmelerine sebep olmadi Kafkas direnisi daglara cekildi ve Mogol istilacilara karsi bir karsi saldiri planlayarak kendilerini yeniden orgutlediler bir gerilla savasi yuruttuler Ayrica bakinizCerkesya nin Mogollar tarafindan istilasi Kalka Nehri Savasi Gurcistan in Mogol istilalariKaynakca a b c d e Gabriel 2006 a b c d e f de Hartog 2004 a b c d e f g h i j k l Hizriev a b c d e f Anguni 2013 Amin Anguni Gosudarstvennost Naroda Nohchij page 13 Kozin 1941 s 188 189 Jaimoukha Amjad The Chechens Pages 34 5 Anchalabze George The Vainakhs Page 24 Vojna cherkesov i mongolov Adygi RU Novosti Adygei istoriya kultura i tradicii adygov cherkesov Adygi RU Novosti Adygei istoriya kultura i tradicii adygov cherkesov Rusca 4 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Haziran 2023 KaynaklarGenghis Khan s Greatest General Subotai the Valiant Ingilizce University of Oklahoma Press 2006 ss 1 164 ISBN 9780806137346 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Genghis Khan Conqueror of the World Ingilizce Bloomsbury Academic 2004 ss 1 230 ISBN 9781860649721 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim ChEChNYa V PERIOD INOZEMNYH NAShESTVIJ XIII XV vv Rusca Groznyj 21 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Haziran 2023 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim GOSUDARSTVENNOST NARODA NOHChIJ Rusca Groznyj Byaccara Khietashuo BK 2013 ss 1 96 10 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Haziran 2023 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Sokrovennoe skazanie Yuan Chao Bi Shi Rusca Izdatelstvo Akademii nauk SSSR 1941 ss 1 619 6 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Haziran 2023 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim