Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Haydarpaşa Camii veya eskiden Azize Katerina Kilisesi (Yunanca: Ναός Αγίας Αικατερίνης Naos Ayias Ekaterinis), Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir camidir. Kirlizade Sokağı'nda yer almaktadır. Lefkoşa'daki eski Frenk (Latin) katedrali olan Ayasofya'dan sonra en önemli Gotik yapıdır. Harry Charles Luke tarafından adadaki en güzel Gotik yapı örneklerinden birisi olarak tanımlanmıştır.
 | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Koordinatlar | 35°10′39″K 33°21′58″D / 35.17750°K 33.36611°D |
| İnanç | İslam |
| Mimari | |
| Mimari tür | Cami |
| Mimari biçim | Gotik mimari |
| Tamamlanma | 14. yüzyıl |
| Özellikler | |
| Minare sayısı | 1 |
Tarihçe
Frenk dönemi
Binanın ne zaman inşa edildiğine ve özgün isminin ne olduğuna dair doğrudan bir kanıt yoktur. Binanın özgün kimliğine dair en eski kaynak, 1767'de şehre gelen ve caminin eskiden Azize Katerina Kilisesi (Fransızca: Église de Sainte-Catherine) olduğunu ifade eden 'dir. Mariti'nin bu ifadesine ek olarak araştırmalarını 1899'da yayımlayan Camille Enlart'ın da binayı Azize Katerina kilisesi olarak belirlemesi, günümüz literatüründe bu ismin kullanılmasına dayanak oldu. Binanın esasen "çok büyük ihtimalle" rahibelerden oluşan bir dinî tarikata ait bir manastır olduğunu düşünen Philippe Plagnieux ve Thierry Soulard, Azize Katerina Kilisesi olduğuna dair kesin bir kanıt bulunmadığından başka hipotezleri de değerlendirmeye almaktadır. 14. yüzyıldan kalma bir manastırlar listesi üzerinden giden Plagnieux ve Soulard, yapım tarihleri veya konumları itibarıyla diğer tüm seçenekleri dışlayarak, Haydarpaşa Camii'nin Benediktin tarikatının rahibelerine ait olan Notre-Dame de Sur Manastırı olması hipotezi üzerinde durmaktadır.
Mihalis Olimpios ise binanın Azize Katerina'ya adanmış olduğuna dair şüpheye yer olmadığını ifade etmektedir. Buna dayanak olarak adanın Osmanlı İmparatorluğu tarafından ele geçirilmesine ağıt olarak yazılmış Yunanca bir şiir olan Thrinos tis Kipru ("Kıbrıs'a Ağıt") eserini göstermektedir. Bu eserde, 1570 yılında Lefkoşa'daki çeşitli kiliselerin camiye çevrildiği aktarılmakta, bunlara örnek olarak birbirine yakın olan Ayasofya ("kralın kilisesi"), Azize Katerina Kilisesi ("piskoposun kilisesi") ve Eleusa Kilisesi'ni göstermektedir. Haydarpaşa Camii'nin yakınında bulunan Yeni Cami'nin de kiliseden çevrilmiş olduğu düşünüldüğünde Olimpios Yeni Cami'yi Eleusa Kilisesi olarak değerlendirmekte ve Haydarpaşa Camii'nin de Azize Katerina Kilisesi olduğuna dair kesin bir çıkarım yapmaktadır.
Lüzinyan dönemi Lefkoşa'sında Azize Katerina'ya adanmış üç kilise bulunmakta olup, bunlardan günümüze ulaşan Haydarpaşa Camii dışındaki ikisi 1567'de Venedik yönetiminin Lefkoşa surlarını güçlendirip çevresini küçültme çalışmaları sırasında sur dışında kalarak yıkıldı. Lüzinyan dönemindeki belgelerden günümüzde Haydarpaşa Camii olan Azize Katerina Kilisesi'nden bahsettiği en olası olarak değerlendirilen, 31 Mart 1362 tarihli bir belgedir. Bu belgede, "kısa zaman önce" inşa edilmiş ve Azize Katerina'ya adanmış olan fakirler hastanesinin şapeline endüljans verilmesinden bahsedilmekteydi. Belgede konum bilgisi verilmese, şapel ile hastanede çalışanların kimliğine dair bir bulgu bulunmasa da, söz konusu tarih araştırmacıların binanın mimarisini bağdaştırdığı inşa tarihiyle uyuşmaktadır. Giovanni Mariti, Azize Katerina Kilisesi'nin rahibelerce yönetildiğini ifade etmiştir. Mihalis Olimpios'a göre hastane ve yanındaki şapelin ilk önce seküler bir kurum tarafından inşa edilmiş olup, sonra bir tarikatın mülkiyetine geçmiş olması dönem koşulları göz önünde bulundurulduğunda olasılık dâhilindedir. Azize Katerina Kilisesi'nden bahseden bir diğer belge, 16. yüzyılda, Venedik egemenliğinde Azize Katerina şapelinin (İtalyanca: Capella di Santa Caterina) yıllık 200 düka gelir getiren üç 'ya sahip olduğunu belirten bir belgedir. Bu belgenin de günümüzdeki kiliseyle ilişkilendirilip ilişkilendirilemeyeceği belirsizdir.
Binanın 1362'deki belgede kaydedilmiş hastaneyle ilişkili olmuş olabileceğine dair bulgular mevcuttur. Bu bulgular, binanın güney apsisindeki bir bölmeden girilen bir odayla alakalıdır. gelen su, burada toplanmaktaydı. Burada duvardan açılan olukla bir kapta toplanan su, daha sonra kullanılabilmekteydi. Orta Çağ'da ayin sırasında kullanılan suların hastaları iyileştirebileceğine inanılır, bu sular hasta bedenine sürülerek mucizevi iyileşmeler beklenirdi. Orta Çağ hastanelerinde bunun gibi kutsal ritüeller hastanın "ruhani" sağlığı ve ahiret hayatına hazırlığı için önemli addedilirdi, vaftiz suyunun bu dönemde Avrupa hastanelerinde kullanımı belgelerde yer almıştır. Mihalis Olimpios, böyle bir kullanımın Azize Katerina Kilisesi'nde de var olmuş olabileceğini ifade etmektedir. 1893 yılında Kıbrıs anılarını yazan bir gezgin de, bu odaya çocukların getirildiğini, böylece hastaysalar iyileşebileceklerine, sağlıklıysalar da talihlerinin açılabileceğine inanıldığını söylemekteydi. Bu da odanın kutsal iyileştirme söylencesinin camiye döndürülmesinden yüzyıllarca sonra da hayatta kaldığına dair bir emare olarak değerlendirilmiştir. Eğer ki kompleks gerçekten de hastane olarak kullanılmışsa, 1361-63 yıllarında adayı vuran ve Kara Ölüm olarak adlandırılan, özellikle de çocukları öldüren veba salgınında bu kompleks hizmette bulunmuş olmalıdır.
Binanın inşa tarihine dair Mihalis Olimpios, yaptığı mimari analiz sonucunda 1350'lerin sonları veya 1360'ların başlarında yapıldığı sonucunu çıkarmıştır. Olimpios, kilisenin mimarisini etkileyen en geç tarihli binanın Bellapais Manastırı olduğuna, burasının da 1340'lar ve 1350'lerde inşa edildiğine işaret etmektedir. Kilise ve hastaneyi kimin yaptırdığına dair belgelerde bir emare bulunmamaktadır. Bununla birlikte Olimpios binanın bu dönemde Lefkoşa'da inşa edilen diğer binalara kıyasla çok daha "kaliteli" bir mimarisi olduğunu not düşmekte, bu nedenle "en yetenekli taş ustalarıyla çalışabilecek en zengin ve güçlü kesim"den birilerinin kiliseyle hastaneye banilik etmiş olması gerektiğini ifade etmektedir. Binanın nefindeki kilit taşı Lüzinyan hanedanının arması yer almaktadır. Olimpios bunu kraliyetin baniliğine işaret olarak yorumlamakta, Kral 'ün veya daha küçük bir ihtimalle oğlu Kral 'in hem Bellapais Manastırı'nda kraliyetin yaptırmış olduğu hem de Ayasofya Katedrali'nde Başpiskoposluk tarafından yaptırılmakta olan taş işçiliğine hâkim bir taş ustasıyla anlaşıp kiliseyi ve hastaneyi yaptırmış olması gerektiğini ifade etmektedir. Plagnieux ve Soulard ise aynı mimari benzerliklere dikkat çekerek kiliseyi katedralle manastırın çağdaşı olarak 14. yüzyılın ikinci çeyreğine, IV. Hugues'ün dönemine tarihlemektedir.
Osmanlı dönemi
Lefkoşa'nın 1570 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nun egemenliğine girmesini müteakiben mihrap, minber ve kadınlar mahfilinin eklenmesiyle camiye çevrildi. "Haydarpaşa Camii" olarak anılmasına rağmen cami ismini Lefkoşa'nın ele geçirilmesinde rol oynayan bir Osmanlı paşasından almadı. 5 Eylül 1573 tarihli, Lefkoşa kadısı ve Kıbrıs Beylerbeyi'ne hitaben yazılan bir belgede, gönüllüler ağası Haydar'ın kiliseyi tamir ederek camiye çevirmiş olduğu ve cami yanına hayrat olarak çeşme yaptırmasına izin verildiği kaydedildi. Haydar Ağa'nın ismi daha sonra halk arasında "Haydar Paşa"ya dönüştü. Caminin bakımını üstlenmek üzere "Haydar Paşa Cami-i Şerifi Vakfı" isimli bir vakfın varlığı kayıtlarda yer alırken, bunun yanı sıra Lapta'da mülkleri bulunan ve esasen Haremeyn-i Şerifeyn Vakfının parçası olan Haydar Paşazade Mehmet Bey vakfının da varlığı belgelendi. Bu vakfın mütevellisi 1709 tarihli şeriyye sicilinde Derviş Mehmet Ağa olarak kayda geçti. Tarihsel olarak, civarda yaşayan Türk yerel ileri gelenlerinin sıkça kullanıldığı gibi "Ağalar Camisi" olarak da adlandırılmıştır.
1878-günümüz
Eskiden Evlendirme Dairesi olarak hizmet veren yapı günümüzde bir sanat galerisi olarak işlev görmektedir.
Mimari
Binanın mimarisindeki iki ilham kaynağı, Lefkoşa'daki Selimiye Camii (Ayasofya Katedrali) ve Bellapais Manastırı'dır.
Binanın uzunluğu 17 m, genişliği 8 m ve yüksekliği 12 m'dir. Tek nefi, bu nefte dikdörtgen şeklinde iki bölmesi bulunur. Nefin tavanı dört parçalı kaburgalı tonozdan oluşur. Nefin yanındaki beş kenarlı apsisin tavanı altı kaburga tarafından desteklenir. Olimpios'a göre binanın planı ve yüksekliği, "Kıbrıs'taki küçük Gotik kiliseleri" arasında normaldir. Plagnieux ve Soulard, binanın boyutlarının nispi küçüklüğünün ve mimari planının basitliğinin ait kiliseleri çağrıştırdığını, ancak bunun gösterişli dış süslemeleriyle tezat oluşturduğunu söylemektedir. Binanın dış yüzeyinde yamuk şeklinde kesiti olan payandalar yer alır, bunlar dış yüzeye dalgalı bir görünüm katar. Bu payandalar tonozların kesişim noktalarında dışa dönük oluşan kuvveti taşır. Payandalar arasında nispeten uzun ve dar pencereler yer alır, bu pencerelerde yer alır. Bir tek batı cephesinde taş kafesli pencereler yerine oculus yer alır.
19. yüzyılda, Azize Katerina'ya ait olduğuna inanılan bir mezar binanın sağ tarafında bulunmaktaydı ve Kıbrıslı Rumlar buraya sık sık gelir ve kandil yakarlardı. Ön kapı, kemerli pervazı gelincik başlığı ile sonlanan ince bir Gotik tarzdadır. Üzerinde bir de Catherine tekerleği bulunur. Sağ tarafta, Ayasofya'dakinden sonra eski kentin en yüksek ikinci minaresi yer alır İki güzel girişi vardır. Batı kapısında üç kez tekrarlanan iki ejderha arasında bir gül olan bir mermer lento bulunur. Daha ağır olacak bir şekilde inşa edilmiş bir diğer kapı ise güney tarafındadır.
Caminin sol tarafında, camiye bir şekilde, sadece birkaç Gotik kemeri kalmış olan yarı yıkık bir bina yer alır. Sağ tarafta çerçeve ve süslemelerin bulunduğu bir kapı bulunur. İkisi ince sütunlarla bölünmüş üç Gotik pencere, üstünde çörtenler bulunan payandalar arasındaki boşluğu doldurur. Caminin solunda benzer payandalar ve bir tür kare taret vardır.
Bu camide hem mihrap (Mekke yönü) hem de minber sağda yer alır.
Galeri
Kaynakça
- Özel
- ^ Gürkan, Haşmet Muzaffer. Dünkü ve Bugünkü Lefkoşa (3.3dil=Türkçe bas.). Galeri Kültür. ss. 128-132. ISBN .
- ^ a b "Historic Cyprus - A Guide to its Towns and Villages, Monasteries and Castles", by Rupert Gunnis (former Inspector of Antiquities in Cyprus), pub 1936, reprinted 1973 by Halkin Sesh Ltd, Nicosia. Pp 58-60
- ^ Plagnieux ve Soulard 2006, s. 160.
- ^ Plagnieux ve Soulard 2006, s. 168.
- ^ Plagnieux ve Soulard 2006, s. 169.
- ^ Olympios 2018, s. 284.
- ^ Olympios 2018, s. 285.
- ^ Olympios 2018, ss. 288-9.
- ^ Olympios 2018, s. 294.
- ^ Plagnieux ve Soulard 2006, s. 166.
- ^ Bağışkan 2019, s. 127.
- ^ Bağışkan 2019, s. 128.
- ^ Keshishian, Kevork K. Nicosia: Capital of Cyprus Then and Now (2. bas.). Lefkoşa: The Moufflon Book and Art Centre. s. 186.
- ^ Olympios 2018, s. 291.
- ^ a b c Plagnieux ve Soulard 2006, s. 161.
- ^ a b Olympios 2018, s. 289.
- ^ a b Levkosia, the capital of Cyprus" by Archduke Louis Salvator, 1881
- Genel
| Wikimedia Commons'ta Haydarpaşa Camii ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Bağışkan, Tuncer (2019), Kıbrıs'ta Türk, İslam ve İslamlaştırılan Eserler, Lefkoşa: Kıbrıs Türk Eğitim Vakfı Yayınları
- Olympios, Michalis (2018). Bulding the Sacred in a Crusader Kingdom: Gothic Church Architecture in Lusignan Cyprus c. 1209 - c. 1373. Turnhout: Brepols. ISBN .
- Plagnieux, Philippe; Soulard, Thierry (2006). "L'église Sainte-Catherine". de Vaivre, Jean-Bernard; Plagnieux, Philippe (Ed.). L'art gothique en Chypre. Paris: L'Académie des inscriptions et belles-lettres.
- Schabel, Chris (2012). "Frankish & Venetian Nicosia 1191-1570: Ecclesiastical Monuments and Topography". Michaelides, Demetrios (Ed.). Historic Nicosia. Lefkoşa: Rimal Publications. ISBN .
- https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/776433 12 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- https://cyprusmodernart.com/wp-content/uploads/sites/12/2019/03/kibris-turk-ressamlari-sergisi-retrospektif-2-14.12.2018.pdf[]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Haydarpasa Camii veya eskiden Azize Katerina Kilisesi Yunanca Naos Agias Aikaterinhs Naos Ayias Ekaterinis Lefkosa nin kuzey kesiminde yer alan bir camidir Kirlizade Sokagi nda yer almaktadir Lefkosa daki eski Frenk Latin katedrali olan Ayasofya dan sonra en onemli Gotik yapidir Harry Charles Luke tarafindan adadaki en guzel Gotik yapi orneklerinden birisi olarak tanimlanmistir Haydarpasa CamiiTemel bilgilerKoordinatlar35 10 39 K 33 21 58 D 35 17750 K 33 36611 D 35 17750 33 36611InancIslamMimariMimari turCamiMimari bicimGotik mimariTamamlanma14 yuzyilOzelliklerMinare sayisi1TarihceFrenk donemi Binanin ne zaman insa edildigine ve ozgun isminin ne olduguna dair dogrudan bir kanit yoktur Binanin ozgun kimligine dair en eski kaynak 1767 de sehre gelen ve caminin eskiden Azize Katerina Kilisesi Fransizca Eglise de Sainte Catherine oldugunu ifade eden dir Mariti nin bu ifadesine ek olarak arastirmalarini 1899 da yayimlayan Camille Enlart in da binayi Azize Katerina kilisesi olarak belirlemesi gunumuz literaturunde bu ismin kullanilmasina dayanak oldu Binanin esasen cok buyuk ihtimalle rahibelerden olusan bir dini tarikata ait bir manastir oldugunu dusunen Philippe Plagnieux ve Thierry Soulard Azize Katerina Kilisesi olduguna dair kesin bir kanit bulunmadigindan baska hipotezleri de degerlendirmeye almaktadir 14 yuzyildan kalma bir manastirlar listesi uzerinden giden Plagnieux ve Soulard yapim tarihleri veya konumlari itibariyla diger tum secenekleri dislayarak Haydarpasa Camii nin Benediktin tarikatinin rahibelerine ait olan Notre Dame de Sur Manastiri olmasi hipotezi uzerinde durmaktadir Mihalis Olimpios ise binanin Azize Katerina ya adanmis olduguna dair supheye yer olmadigini ifade etmektedir Buna dayanak olarak adanin Osmanli Imparatorlugu tarafindan ele gecirilmesine agit olarak yazilmis Yunanca bir siir olan Thrinos tis Kipru Kibris a Agit eserini gostermektedir Bu eserde 1570 yilinda Lefkosa daki cesitli kiliselerin camiye cevrildigi aktarilmakta bunlara ornek olarak birbirine yakin olan Ayasofya kralin kilisesi Azize Katerina Kilisesi piskoposun kilisesi ve Eleusa Kilisesi ni gostermektedir Haydarpasa Camii nin yakininda bulunan Yeni Cami nin de kiliseden cevrilmis oldugu dusunuldugunde Olimpios Yeni Cami yi Eleusa Kilisesi olarak degerlendirmekte ve Haydarpasa Camii nin de Azize Katerina Kilisesi olduguna dair kesin bir cikarim yapmaktadir Luzinyan donemi Lefkosa sinda Azize Katerina ya adanmis uc kilise bulunmakta olup bunlardan gunumuze ulasan Haydarpasa Camii disindaki ikisi 1567 de Venedik yonetiminin Lefkosa surlarini guclendirip cevresini kucultme calismalari sirasinda sur disinda kalarak yikildi Luzinyan donemindeki belgelerden gunumuzde Haydarpasa Camii olan Azize Katerina Kilisesi nden bahsettigi en olasi olarak degerlendirilen 31 Mart 1362 tarihli bir belgedir Bu belgede kisa zaman once insa edilmis ve Azize Katerina ya adanmis olan fakirler hastanesinin sapeline enduljans verilmesinden bahsedilmekteydi Belgede konum bilgisi verilmese sapel ile hastanede calisanlarin kimligine dair bir bulgu bulunmasa da soz konusu tarih arastirmacilarin binanin mimarisini bagdastirdigi insa tarihiyle uyusmaktadir Giovanni Mariti Azize Katerina Kilisesi nin rahibelerce yonetildigini ifade etmistir Mihalis Olimpios a gore hastane ve yanindaki sapelin ilk once sekuler bir kurum tarafindan insa edilmis olup sonra bir tarikatin mulkiyetine gecmis olmasi donem kosullari goz onunde bulunduruldugunda olasilik dahilindedir Azize Katerina Kilisesi nden bahseden bir diger belge 16 yuzyilda Venedik egemenliginde Azize Katerina sapelinin Italyanca Capella di Santa Caterina yillik 200 duka gelir getiren uc ya sahip oldugunu belirten bir belgedir Bu belgenin de gunumuzdeki kiliseyle iliskilendirilip iliskilendirilemeyecegi belirsizdir Binanin 1362 deki belgede kaydedilmis hastaneyle iliskili olmus olabilecegine dair bulgular mevcuttur Bu bulgular binanin guney apsisindeki bir bolmeden girilen bir odayla alakalidir gelen su burada toplanmaktaydi Burada duvardan acilan olukla bir kapta toplanan su daha sonra kullanilabilmekteydi Orta Cag da ayin sirasinda kullanilan sularin hastalari iyilestirebilecegine inanilir bu sular hasta bedenine surulerek mucizevi iyilesmeler beklenirdi Orta Cag hastanelerinde bunun gibi kutsal ritueller hastanin ruhani sagligi ve ahiret hayatina hazirligi icin onemli addedilirdi vaftiz suyunun bu donemde Avrupa hastanelerinde kullanimi belgelerde yer almistir Mihalis Olimpios boyle bir kullanimin Azize Katerina Kilisesi nde de var olmus olabilecegini ifade etmektedir 1893 yilinda Kibris anilarini yazan bir gezgin de bu odaya cocuklarin getirildigini boylece hastaysalar iyilesebileceklerine saglikliysalar da talihlerinin acilabilecegine inanildigini soylemekteydi Bu da odanin kutsal iyilestirme soylencesinin camiye dondurulmesinden yuzyillarca sonra da hayatta kaldigina dair bir emare olarak degerlendirilmistir Eger ki kompleks gercekten de hastane olarak kullanilmissa 1361 63 yillarinda adayi vuran ve Kara Olum olarak adlandirilan ozellikle de cocuklari olduren veba salgininda bu kompleks hizmette bulunmus olmalidir Binanin insa tarihine dair Mihalis Olimpios yaptigi mimari analiz sonucunda 1350 lerin sonlari veya 1360 larin baslarinda yapildigi sonucunu cikarmistir Olimpios kilisenin mimarisini etkileyen en gec tarihli binanin Bellapais Manastiri olduguna burasinin da 1340 lar ve 1350 lerde insa edildigine isaret etmektedir Kilise ve hastaneyi kimin yaptirdigina dair belgelerde bir emare bulunmamaktadir Bununla birlikte Olimpios binanin bu donemde Lefkosa da insa edilen diger binalara kiyasla cok daha kaliteli bir mimarisi oldugunu not dusmekte bu nedenle en yetenekli tas ustalariyla calisabilecek en zengin ve guclu kesim den birilerinin kiliseyle hastaneye banilik etmis olmasi gerektigini ifade etmektedir Binanin nefindeki kilit tasi Luzinyan hanedaninin armasi yer almaktadir Olimpios bunu kraliyetin baniligine isaret olarak yorumlamakta Kral un veya daha kucuk bir ihtimalle oglu Kral in hem Bellapais Manastiri nda kraliyetin yaptirmis oldugu hem de Ayasofya Katedrali nde Baspiskoposluk tarafindan yaptirilmakta olan tas isciligine hakim bir tas ustasiyla anlasip kiliseyi ve hastaneyi yaptirmis olmasi gerektigini ifade etmektedir Plagnieux ve Soulard ise ayni mimari benzerliklere dikkat cekerek kiliseyi katedralle manastirin cagdasi olarak 14 yuzyilin ikinci ceyregine IV Hugues un donemine tarihlemektedir Osmanli donemi Caminin 1881 tarihli bir cizimi Lefkosa nin 1570 yilinda Osmanli Imparatorlugu nun egemenligine girmesini muteakiben mihrap minber ve kadinlar mahfilinin eklenmesiyle camiye cevrildi Haydarpasa Camii olarak anilmasina ragmen cami ismini Lefkosa nin ele gecirilmesinde rol oynayan bir Osmanli pasasindan almadi 5 Eylul 1573 tarihli Lefkosa kadisi ve Kibris Beylerbeyi ne hitaben yazilan bir belgede gonulluler agasi Haydar in kiliseyi tamir ederek camiye cevirmis oldugu ve cami yanina hayrat olarak cesme yaptirmasina izin verildigi kaydedildi Haydar Aga nin ismi daha sonra halk arasinda Haydar Pasa ya donustu Caminin bakimini ustlenmek uzere Haydar Pasa Cami i Serifi Vakfi isimli bir vakfin varligi kayitlarda yer alirken bunun yani sira Lapta da mulkleri bulunan ve esasen Haremeyn i Serifeyn Vakfinin parcasi olan Haydar Pasazade Mehmet Bey vakfinin da varligi belgelendi Bu vakfin mutevellisi 1709 tarihli seriyye sicilinde Dervis Mehmet Aga olarak kayda gecti Tarihsel olarak civarda yasayan Turk yerel ileri gelenlerinin sikca kullanildigi gibi Agalar Camisi olarak da adlandirilmistir 1878 gunumuz Eskiden Evlendirme Dairesi olarak hizmet veren yapi gunumuzde bir sanat galerisi olarak islev gormektedir MimariBinanin zemin plani 1918 de George Jeffery tarafindan cizilmistir Cizimdeki sol doguda kalmaktadir Ic kisim Binanin mimarisindeki iki ilham kaynagi Lefkosa daki Selimiye Camii Ayasofya Katedrali ve Bellapais Manastiri dir Binanin uzunlugu 17 m genisligi 8 m ve yuksekligi 12 m dir Tek nefi bu nefte dikdortgen seklinde iki bolmesi bulunur Nefin tavani dort parcali kaburgali tonozdan olusur Nefin yanindaki bes kenarli apsisin tavani alti kaburga tarafindan desteklenir Olimpios a gore binanin plani ve yuksekligi Kibris taki kucuk Gotik kiliseleri arasinda normaldir Plagnieux ve Soulard binanin boyutlarinin nispi kucuklugunun ve mimari planinin basitliginin ait kiliseleri cagristirdigini ancak bunun gosterisli dis suslemeleriyle tezat olusturdugunu soylemektedir Binanin dis yuzeyinde yamuk seklinde kesiti olan payandalar yer alir bunlar dis yuzeye dalgali bir gorunum katar Bu payandalar tonozlarin kesisim noktalarinda disa donuk olusan kuvveti tasir Payandalar arasinda nispeten uzun ve dar pencereler yer alir bu pencerelerde yer alir Bir tek bati cephesinde tas kafesli pencereler yerine oculus yer alir 19 yuzyilda Azize Katerina ya ait olduguna inanilan bir mezar binanin sag tarafinda bulunmaktaydi ve Kibrisli Rumlar buraya sik sik gelir ve kandil yakarlardi On kapi kemerli pervazi gelincik basligi ile sonlanan ince bir Gotik tarzdadir Uzerinde bir de Catherine tekerlegi bulunur Sag tarafta Ayasofya dakinden sonra eski kentin en yuksek ikinci minaresi yer alir Iki guzel girisi vardir Bati kapisinda uc kez tekrarlanan iki ejderha arasinda bir gul olan bir mermer lento bulunur Daha agir olacak bir sekilde insa edilmis bir diger kapi ise guney tarafindadir Caminin sol tarafinda camiye bir sekilde sadece birkac Gotik kemeri kalmis olan yari yikik bir bina yer alir Sag tarafta cerceve ve suslemelerin bulundugu bir kapi bulunur Ikisi ince sutunlarla bolunmus uc Gotik pencere ustunde cortenler bulunan payandalar arasindaki boslugu doldurur Caminin solunda benzer payandalar ve bir tur kare taret vardir Bu camide hem mihrap Mekke yonu hem de minber sagda yer alir GaleriKaynakcaOzel Gurkan Hasmet Muzaffer Dunku ve Bugunku Lefkosa 3 3dil Turkce bas Galeri Kultur ss 128 132 ISBN 9963660037 a b Historic Cyprus A Guide to its Towns and Villages Monasteries and Castles by Rupert Gunnis former Inspector of Antiquities in Cyprus pub 1936 reprinted 1973 by Halkin Sesh Ltd Nicosia Pp 58 60 Plagnieux ve Soulard 2006 s 160 Plagnieux ve Soulard 2006 s 168 Plagnieux ve Soulard 2006 s 169 Olympios 2018 s 284 Olympios 2018 s 285 Olympios 2018 ss 288 9 Olympios 2018 s 294 Plagnieux ve Soulard 2006 s 166 Bagiskan 2019 s 127 Bagiskan 2019 s 128 Keshishian Kevork K Nicosia Capital of Cyprus Then and Now 2 bas Lefkosa The Moufflon Book and Art Centre s 186 Olympios 2018 s 291 a b c Plagnieux ve Soulard 2006 s 161 a b Olympios 2018 s 289 a b Levkosia the capital of Cyprus by Archduke Louis Salvator 1881 GenelWikimedia Commons ta Haydarpasa Camii ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Bagiskan Tuncer 2019 Kibris ta Turk Islam ve Islamlastirilan Eserler Lefkosa Kibris Turk Egitim Vakfi Yayinlari Olympios Michalis 2018 Bulding the Sacred in a Crusader Kingdom Gothic Church Architecture in Lusignan Cyprus c 1209 c 1373 Turnhout Brepols ISBN 978 2 503 53606 4 Plagnieux Philippe Soulard Thierry 2006 L eglise Sainte Catherine de Vaivre Jean Bernard Plagnieux Philippe Ed L art gothique en Chypre Paris L Academie des inscriptions et belles lettres Schabel Chris 2012 Frankish amp Venetian Nicosia 1191 1570 Ecclesiastical Monuments and Topography Michaelides Demetrios Ed Historic Nicosia Lefkosa Rimal Publications ISBN 9789963610440 https dergipark org tr tr download article file 776433 12 Subat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde https cyprusmodernart com wp content uploads sites 12 2019 03 kibris turk ressamlari sergisi retrospektif 2 14 12 2018 pdf olu kirik baglanti