Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda bir yorum yapın.
|
Hazar-Bizans ilişkileri, 7. yüzyılın ikinci çeyreğinden 11. yüzyılın ilk çeyreğine kadar devam eden ve genellikle savaşlarla geçen ilişkilerdir. 7. yüzyılın başlarından itibaren Hazar Türklerinin güçlü güneybatı komşusuyla uzun süreli ilişkileri oluşmaya başlamıştır.
Hazarlar, 7. ve 8. yüzyıllarda batıda Araplar'la çetin bir mücadele içine girip, ağır kayıplar verdikleri halde Doğu Avrupa ve Bizans sınırları ile Kırım ve Azak sahillerinde nüfuzlarını artırmışlardır. Kırım Gotları 7. yüzyılda Hazarlara tabi olmuşlardır. Hazarlar 787 yılında Güney Kırım'daki Doros (şimdiki Mangup) kalesini ele geçirmişler ve böylece Gotların Kırım'daki hâkimiyetini sona erdirmişlerdir. Hazar Hakanlığı; 8.-9. yüzyıllarda büyüyerek sınırları batı ve kuzey yönünde genişlemiştir. Hazar Kağanlığı, Doğu Avrupa'nın güçlü devletlerinden biri olarak her kavimden belli şartlara göre vergi almıştır. Örneğin; Desna Nehri boyundaki Slav kabilelerden ev başına yılda bir kıymetli hayvan kürkü alınıyordu. Karadeniz'in kuzeyi, Karadeniz sahilleri, Kuban Nehri boyları ve Kırım'ın Hazarların eline geçmesi üzerine Bizans ile Hazarlar arasındaki ilişkiler büsbütün sıklaşmıştır. Her iki devlet arasındaki ilişkiler Araplara karşı olan ortak düşmanlıktan dolayı genellikle dostane olmuş ve 8. yüzyıl boyunca devam eden siyasi ortaklık evlenmelere varacak ölçüde önem kazanmıştır. Bizans imparatoru II. Justinianos'da Hazar hakanının kızı ile evlenmiştir. 695 yılında askeri bir darbeyle tahttan indirilen II. Justinianos, Kırım'daki Gotların yanına kaçmış, Gotlar da onu Kırım'ın o zamanki hakimi olan Hazar hakanı Busir'e (Bizanslılar İbuzir Gliavan demekteydi) teslim etmişlerdir. 704'te Busir, kızkardeşini II. Justinianos ile evlendirmiştir. Tarihçi Günah Çıkartıcı Theofanis'e göre; Bizans'ın yeni imparatoru III. Tiberius, 705'te II. Justinianos'un ölü ya da diri yakalanıp kendisine teslim edilmesi karşılığında büyük bir armağan teklif etmesi üzerine Busir, Tmutarakan temsilcisine II. Justinianos'un ölüm talimatını verdiyse de II. Justinianos, karısının yardımıyla kurtularak Konstantinopol'e döndü ve Bulgar hükümdarı Tervel Han'ın yardımıyla tekrar tahta geçti. Bu arada Cherson'u ele geçiren Hazarlara 710'da savaş açtı. Cherson'u ele geçirmesine karşın Hazar hakanından da yardım alan Chersonlu isyancılar, Kırım'ı ele geçirdi. Bu sırada savaşa giden ordu, 711'de Filippikos'un tarafına geçti ve II. Justinianos asıldı. Araplar karşısında Hazarlar ve Bizanslıların beraber hareket etmesi III. Leon zamanında da devam etmiş ve III. Leon, oğlu V. Konstantinos'u Hazar kağanı Bihar'ın kızıyla evlendirmiştir. Bu evlilikten doğan Hazarlı Leon 775'te tahta çıkmıştır. Kurulan akrabalık bağlarıyla birlikte iki ülke arasında ticari ilişkiler gelişmiştir. Daha önceleri Hazarlardan askeri yardım alan Bizans, bu defa Hazar askerlerini doğrudan başkente getirmiş ve onlardan birtakım görevlerde yararlanmıştır. Hazarlar da 834-835 yıllarında saldırılardan korunmak için Sarkel Kalesi'ni yaptırmak isteyince, Bizans imparatoru Theofilos'a elçi göndererek kendisinden yardım istemişlerdir. Bizans'tan gönderilen Petronos adlı mimar idaresindeki Bizans ustaları Don Nehri'nın aşağı akış boyunda bulunan Şarkel Kalesi'ni inşa etmişler ve bu kale şehrine 300 kişilik her sene değişen bir muhafız kıtası yerleştirmişlerdir. Hazar-Bizans ilişkileri, imparator Romanos Lekapenos döneminde Bizans’ın Yahudilere olan tutumu nedeniyle bozulmuştur. Bu yüzden Bizans'tan kovulan birçok Yahudi, Hazar ülkesine sığınmış ve 932 yılında Bizans'la Hazarzarların arası tekrar açılmıştır. Bunun üzerine Hazar hakanı ülkesindeki Hristiyanları takibe başlamış, bunu duyan I. Romanos da Kiev Knezi I. İgor ile anlaşarak onu Hazarlara karşı bir sefer düzenlemeye ikna etmiştir. Bir süre sonra Bizans-Hazar ilişkileri daha da bozulmuş ve Bizans; Uz, Peçenek, As ve Alan kabileleriyle anlaşarak onları Hazarlara karşı saldırtmışsa da Hazarlar bu saldırıları geri püskürtmüşlerdir.
Bizans ile Hazarlar arasındaki siyasi rekabet, Kırım üzerinde hakimiyet kurma istediğinden dolayı çıkmıştır. Cherson şehri, Bizans'ın Kırım’daki en önemli kolonisi ve dayanak noktasıydı. Bizans bir süre sonra eski kuvvetini kaybeden Hazarlar ile dostluğunu kesmiş, Ruslar ve diğer Türk boylarıyla anlaşıp Hazar Devleti'nin yıkılmasına sebep olmuştur. Öyle ki 1016-1019 yılları arasında Bizans'la işbirliği yapan Ruslar, Hazarlara saldırarak onların Tmutarakan şehrini ele geçirmişlerdir. Rus saldırısını engellemek isteyen Hazar hakanı Georgius Tzul, Bizans'tan yardım almak için Hristiyanlığı kubul etmiş ancak; Bizans imparatoru II. Bazil, hakana yardım etmeyerek Rus knezi Mstislav Hazarlara karşı savaşması için kışkırtarak, Rus ordusuna yardım etmek üzere de Bizans donanmasını göndermiştir. Hazar Kağanlığı, Bizans İmparatorluğu'nun da etkileri sebebiyle 11. yüzyılda çökmüştür.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Arkheograficheskoĭ kommissii. Летописи по Ипат Cкому Список, Saint Petersburg, 1871.
- Artamonov, Mikhail İllarionoviç. Hazar Tarihi (çev. A. Batur), İstanbul, 2004.
- Kafesoğlu, İbrahim. Türk Millî Kültürü, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1999.
- Kurat, Akdes Nimet. IV-XVIII. Yüzyıllarda Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri, Murat Kitabevi, Ankara, 1992.
- Kuzgun, Şaban. Hazar ve Karay Türkleri: Türklerde Yahudilik ve Doğu Avrupa Yahudilerinin Menşei Meselesi, Alıç Matbaacılık, Ankara, 1993.
- Günah Çıkartıcı Theofanis,Günah Çıkartıcı Theofanis Vakainameleri (kronikler), Oxford University Press, 1997.
- Togan, Zeki Velidi. Hazarlar md. İslam Ansiklopedisi, Cilt V, İstanbul, 1970
- Vasiliev, Aleksandr Aleksandroviç. Bizans İmparatorluğu Tarihi I, İstanbul, 1943.
Dipnotlar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede bircok sorun bulunmaktadir Lutfen sayfayi gelistirin veya bu sorunlar konusunda tartisma sayfasinda bir yorum yapin Bu maddenin giris bolumu cok uzamaya baslamistir Lutfen icerigin bir kismini maddenin basliklarina tasiyin Goruslerinizi lutfen tartisma sayfasinda belirtin Bu maddenin daha erisilebilir olmasi icin konusuna gore basliklara bolunmesi gerekmektedir Lutfen Bicem el kitabina uygun bir sekilde bolum baslik ve alt basliklari ekleyerek maddeyi duzenleyin Hazar Bizans iliskileri 7 yuzyilin ikinci ceyreginden 11 yuzyilin ilk ceyregine kadar devam eden ve genellikle savaslarla gecen iliskilerdir 7 yuzyilin baslarindan itibaren Hazar Turklerinin guclu guneybati komsusuyla uzun sureli iliskileri olusmaya baslamistir Hazarlar 7 ve 8 yuzyillarda batida Araplar la cetin bir mucadele icine girip agir kayiplar verdikleri halde Dogu Avrupa ve Bizans sinirlari ile Kirim ve Azak sahillerinde nufuzlarini artirmislardir Kirim Gotlari 7 yuzyilda Hazarlara tabi olmuslardir Hazarlar 787 yilinda Guney Kirim daki Doros simdiki Mangup kalesini ele gecirmisler ve boylece Gotlarin Kirim daki hakimiyetini sona erdirmislerdir Hazar Hakanligi 8 9 yuzyillarda buyuyerek sinirlari bati ve kuzey yonunde genislemistir Hazar Kaganligi Dogu Avrupa nin guclu devletlerinden biri olarak her kavimden belli sartlara gore vergi almistir Ornegin Desna Nehri boyundaki Slav kabilelerden ev basina yilda bir kiymetli hayvan kurku aliniyordu Karadeniz in kuzeyi Karadeniz sahilleri Kuban Nehri boylari ve Kirim in Hazarlarin eline gecmesi uzerine Bizans ile Hazarlar arasindaki iliskiler busbutun siklasmistir Her iki devlet arasindaki iliskiler Araplara karsi olan ortak dusmanliktan dolayi genellikle dostane olmus ve 8 yuzyil boyunca devam eden siyasi ortaklik evlenmelere varacak olcude onem kazanmistir Bizans imparatoru II Justinianos da Hazar hakaninin kizi ile evlenmistir 695 yilinda askeri bir darbeyle tahttan indirilen II Justinianos Kirim daki Gotlarin yanina kacmis Gotlar da onu Kirim in o zamanki hakimi olan Hazar hakani Busir e Bizanslilar Ibuzir Gliavan demekteydi teslim etmislerdir 704 te Busir kizkardesini II Justinianos ile evlendirmistir Tarihci Gunah Cikartici Theofanis e gore Bizans in yeni imparatoru III Tiberius 705 te II Justinianos un olu ya da diri yakalanip kendisine teslim edilmesi karsiliginda buyuk bir armagan teklif etmesi uzerine Busir Tmutarakan temsilcisine II Justinianos un olum talimatini verdiyse de II Justinianos karisinin yardimiyla kurtularak Konstantinopol e dondu ve Bulgar hukumdari Tervel Han in yardimiyla tekrar tahta gecti Bu arada Cherson u ele geciren Hazarlara 710 da savas acti Cherson u ele gecirmesine karsin Hazar hakanindan da yardim alan Chersonlu isyancilar Kirim i ele gecirdi Bu sirada savasa giden ordu 711 de Filippikos un tarafina gecti ve II Justinianos asildi Araplar karsisinda Hazarlar ve Bizanslilarin beraber hareket etmesi III Leon zamaninda da devam etmis ve III Leon oglu V Konstantinos u Hazar kagani Bihar in kiziyla evlendirmistir Bu evlilikten dogan Hazarli Leon 775 te tahta cikmistir Kurulan akrabalik baglariyla birlikte iki ulke arasinda ticari iliskiler gelismistir Daha onceleri Hazarlardan askeri yardim alan Bizans bu defa Hazar askerlerini dogrudan baskente getirmis ve onlardan birtakim gorevlerde yararlanmistir Hazarlar da 834 835 yillarinda saldirilardan korunmak icin Sarkel Kalesi ni yaptirmak isteyince Bizans imparatoru Theofilos a elci gondererek kendisinden yardim istemislerdir Bizans tan gonderilen Petronos adli mimar idaresindeki Bizans ustalari Don Nehri nin asagi akis boyunda bulunan Sarkel Kalesi ni insa etmisler ve bu kale sehrine 300 kisilik her sene degisen bir muhafiz kitasi yerlestirmislerdir Hazar Bizans iliskileri imparator Romanos Lekapenos doneminde Bizans in Yahudilere olan tutumu nedeniyle bozulmustur Bu yuzden Bizans tan kovulan bircok Yahudi Hazar ulkesine siginmis ve 932 yilinda Bizans la Hazarzarlarin arasi tekrar acilmistir Bunun uzerine Hazar hakani ulkesindeki Hristiyanlari takibe baslamis bunu duyan I Romanos da Kiev Knezi I Igor ile anlasarak onu Hazarlara karsi bir sefer duzenlemeye ikna etmistir Bir sure sonra Bizans Hazar iliskileri daha da bozulmus ve Bizans Uz Pecenek As ve Alan kabileleriyle anlasarak onlari Hazarlara karsi saldirtmissa da Hazarlar bu saldirilari geri puskurtmuslerdir 1015 yilinda Hazar Kaganligi Bizans ile Hazarlar arasindaki siyasi rekabet Kirim uzerinde hakimiyet kurma istediginden dolayi cikmistir Cherson sehri Bizans in Kirim daki en onemli kolonisi ve dayanak noktasiydi Bizans bir sure sonra eski kuvvetini kaybeden Hazarlar ile dostlugunu kesmis Ruslar ve diger Turk boylariyla anlasip Hazar Devleti nin yikilmasina sebep olmustur Oyle ki 1016 1019 yillari arasinda Bizans la isbirligi yapan Ruslar Hazarlara saldirarak onlarin Tmutarakan sehrini ele gecirmislerdir Rus saldirisini engellemek isteyen Hazar hakani Georgius Tzul Bizans tan yardim almak icin Hristiyanligi kubul etmis ancak Bizans imparatoru II Bazil hakana yardim etmeyerek Rus knezi Mstislav Hazarlara karsi savasmasi icin kiskirtarak Rus ordusuna yardim etmek uzere de Bizans donanmasini gondermistir Hazar Kaganligi Bizans Imparatorlugu nun da etkileri sebebiyle 11 yuzyilda cokmustur Ayrica bakinizHazarlar Hazar Kaganligi Hazar Arap iliskileriKaynakcaArkheograficheskoĭ kommissii Letopisi po Ipat Ckomu Spisok Saint Petersburg 1871 Artamonov Mikhail Illarionovic Hazar Tarihi cev A Batur Istanbul 2004 Kafesoglu Ibrahim Turk Milli Kulturu Otuken Nesriyat Istanbul 1999 ISBN 9754372366 Kurat Akdes Nimet IV XVIII Yuzyillarda Karadeniz Kuzeyindeki Turk Kavimleri ve Devletleri Murat Kitabevi Ankara 1992 ISBN 975 7734 00 4 Kuzgun Saban Hazar ve Karay Turkleri Turklerde Yahudilik ve Dogu Avrupa Yahudilerinin Mensei Meselesi Alic Matbaacilik Ankara 1993 ISBN 975 95695 0 7 Gunah Cikartici Theofanis Gunah Cikartici Theofanis Vakainameleri kronikler Oxford University Press 1997 ISBN 0 19 822568 7 Togan Zeki Velidi Hazarlar md Islam Ansiklopedisi Cilt V Istanbul 1970 Vasiliev Aleksandr Aleksandrovic Bizans Imparatorlugu Tarihi I Istanbul 1943 Dipnotlar Togan s 399 Arkheograficheskoĭ kommissii s 10 11 Kurat s 33 Koestler s 26 Teophanes s 520 Vasiliev s s 298 Artamanov s 253 Kurat s 32 a b c Artamanov s 233 298 Koestler s 24 Togan s 400 Kafesoglu s 160