Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Haçova Meydan Muharebesi, 24-26 Ekim 1596 tarihleri arasında Osmanlı ordusunun Avusturya Arşidüklüğü ve Erdel Prensliği kuvvetlerine karşı kazandığı bir zaferdir.
| Haçova Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1593-1606 Osmanlı-Avusturya Savaşı | |||||||
 | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Güçler | |||||||
| 80.000-100.000 asker | 40.000-50.000 asker | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 20.000-30.000 | 23.000 | ||||||
Muharebeden önceki gelişmeler
Avusturya'nın topraklarından Osmanlı Devleti'ne akınlar yapan 1568'den beri barış halindeki iki devletin ilişkilerini gergin bir düzeye getirmişti. Buna karşılık Bosna Valisi Telli Hasan Paşa'nın Avusturya'nın elindeki Hırvatistan bölgelerine yaptığı akınlar da barışı bozabilecek nitelikteydi. 29 Haziran 1593'te Hasan Paşa'nın Kulpa önlerinde şehit düşmesiyle birlikte ordusunun da imha edilmesi bölgedeki dengeleri altüst eden bir gelişme oldu. 4 Temmuz 1593'te Osmanlı Devleti Avusturya'ya savaş açtı ve Koca Sinan Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Avusturya sınırına yürüdü.
Bu ilk seferde, bir süre önce Avusturya tarafından ele geçirilmiş olan ve Macaristan'ın batısındaki Balaton Gölü'nün kuzeyinde yer alan Várpalota ve Veszprém kaleleri geri alındı. Ancak ordu, Székesfehérvár (Osmanlı döneminde İstolni Belgrad) önlerinde Avusturya ordusu karşısında başarısızlığa uğradı. 1 Ekim 1593'te ise Avusturya, Osmanlı Devleti'ne 1533 yılından beri vermekte olduğu haracı kestiğini ilan etti.
1594 yılında Avusturyalıların Estergon ve Hatvan kuşatmaları püskürtüldü, ayrıca Tata, St. Martin ve Györ (Osmanlı döneminde Yanıkkale) kaleleri fethedildi. Ancak 1595 yılında Sultan III. Murad'ın vefatı ve Osmanlı'ya bağlı Erdel, Eflak ve Boğdan voyvodalıklarının (bugünkü Romanya) isyanıyla Avusturya cephesinin idaresi boşluğa düşüp, ordunun önceliği de Rumen voyvodalıklarının isyanı bastırmaya dönüşünce Avusturya cephesinden olumsuz haberler gelmeye başladı. 2 Eylül 1595'te Estergon Kalesi Avusturyalılar'ın eline geçti.
Bunun üzerine III. Mehmed ordusunun başında sefere çıkmaya karar verdi. Bu Kanuni Sultan Süleyman'ın 1566 yılındaki Zigetvar seferinden beri 30 yıl aradan sonra bir Osmanlı padişahının ordusunun başında ilk sefere çıkışıydı. Seferde 1552 yılında kuşatılmasına rağmen alınamayan, 1566'da da Zigetvar'ın fethinde karar kılınması üzerine kuşatılmasından vazgeçilen Eğri Kalesi vardı. 24 Eylül 1596'da başlayan kuşatma 12 Ekim'de başarıya ulaştı ve kent Osmanlı topraklarına katıldı.
Muharebenin öncesi
Alman Kralının kardeşi Arşidük III. Maximilian'in komuta ettiği Avusturya ordusu Eğri Kalesi'ni geri almak ve Osmanlı Ordusunu vurmak üzere harekete geçti. Bu ordunun sayıca zayıf olduğunu düşünen Sadrazam Damat İbrahim Paşa 22 Ekim'de Avusturya ordusuna en yakın durumda bulunan Cafer Paşa'ya taarruz emri verdi. 10.000 askere sahip Rumeli Beylerbeyi Veli Paşa'nın emre uymamasıyla elindeki 4.500 askerle rakip ordunun üzerine yürüyen Cafer Paşa büyük kayıplara uğradı ve muharebe meydanından çekildi.
Muharebe
Bunun üzerine asıl Osmanlı Ordusu Mezőkeresztes Ovası'na (Haçova) yürüyerek 25 Ekim günü burada mevzilendi ve düşmanı beklemeye başladı. Avusturya-Alman ordusunda isyan halinde bulunan Erdel kuvvetlerinin yanı sıra İspanyol, Macar, Leh, Belçikalı, Hollandalı, Papalık, Hırvat, Çek ve Slovak kuvvetleri de vardı.
İlk günkü çatışmalarda Kırım Hanı Fetih Giray ve 'nın komutasındaki Osmanlı öncü kuvvetleri Avusturya ordusuna 6.000 kişilik ağır bir kayıp verdirdi. Ancak tüm hatlarıyla Osmanlı Ordusu'nun merkezine yüklenen Avusturya ordusu yeniçerileri de şaşırtan ateş gücü ile Osmanlı Ordusuna büyük kayıplar verdirdi. III. Mehmed'in de otağa çekilmesi ve Sadrazam İbrahim Paşa'nın da padişaha ordunun çekilmesini telkin etmesi ile orduda genel bir bozgun havası esmeye başladı.
Ancak muharebenin yazgısını değiştiren iki ilginç olay oldu. Birincisi geri çekilmek üzere atına binmiş olan III. Mehmed'in atının dizginlerinden tutarak gitmesine mani olan hocası Hoca Sadeddin Efendi'nin gazileriyle ve Kırım atlılarıyla Avusturya ordusunu şaşırtan bir taarruza kalkışması, ikincisi ise Osmanlı ordusunun merkezine kadar gelmiş Avusturya ordusunun askerlerinin yağmaya girişmesi üzerine ordunun geri hizmetlileri olan oduncular, çadırcılar, uşaklar, deveciler ve aşçıların ellerine geçirdikleri kazma, odun yarması, balta, tırpan, kazan ve kepçeleri ile düşmana karşı saldırmaya başlamalarıdır. Haçlı ordusu yağmaya katıldığından düzeni bozulmuştu ve bu ani saldırı da bir paniğe yol açtı. Düşmanın gerilemesi üzerine akıncılar yeniçeriler ve tekrar toparlanarak Haçlı ordusunun üstüne saldırmaya başlayınca dengeler bozuldu. Bu savaşı kazanılmasında geri hizmetlilerin katkısı olduğundan bu savaş literatürde "Kepçe Kazan Savaşı" olarak da bilinir.
Osmanlı akıncılarının da seri manevrası sayesinde muharebe sırasındaki ateş menzili avantajını yitiren ve yağmaya girişmiş askerlerini de tekrar disipline sokamayan Avusturya ordusu geri çekilmeye başladı. "Kafir kaçtı, Nemçelü sındı!" nidalarıyla bozgun havası zafer havasına döndü ve bu defa Osmanlı Ordusu tüm hatlarıyla muharebe düzenini kaybetmiş Avusturya ordusuna yüklendi. Maximilian yalnızca 20.000 askerini düzensiz şekilde geri çekilirken bataklığa saplanmaları sonucunda kaybetti. İmparatorluk armalı yaklaşık 100 top Osmanlı Devleti'nin eline geçti. Saldırı toplarını ve en seçkin piyadelerini kaybeden Maximilian karargâhını terk ederek kaçmak zorunda kaldı. Osmanlı Ordusu da çok kayba uğradığından ve düşmana yeterince kayıp verdirdiğini düşündüğünden Maximilian'ı takip etme girişiminde bulunmadı.
Sonuç
Bu başarı, Avrupa içlerine kadar sokulmuş Osmanlı Devleti'nin bu topraklardaki son büyük muharebe zaferi oldu. Ancak mevsimin ilerlemiş olması nedeniyle Osmanlı Ordusunun ileri harekâtını sürdürmemesi Avusturya ordusunun tam olarak örselenememesine neden oldu. Daha sonrasında ise gerek savaşın kötü bir şekilde yönetilmesi, gerekse Rumen voyvodalıklarının isyanının yayılması savaşın Osmanlı Devleti'nin aleyhine dönmesine ve 1606'ya kadar uzamasına neden oldu.
1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı'nın ve 1580'den beri İspanya'nın Amerika'dan Avrupa ekonomisine soktuğu altınlardan kaynaklanan enflasyonun yarattığı mali sorunların daha da büyümesi Osmanlı hazinesini iflas noktasına getirdi. Ayrıca tarihinin belki de o zamana kadarki en büyük mali bunalımıyla mücadele eden Anadolu halkı "Eğri Sefer-i Hümayunu" için asker toplanmasına büyük tepki gösterdi. Celali İsyanları ile Anadolu büyük bir toplumsal çalkantının içine düştü. 1603 yılında Avusturya ile savaş devam ederken Safevîler'in de 1590'da kaybettiği toprakları geri almak üzere savaş açması Osmanlı Devleti'nin iyice zor duruma soktu.
Bu bağlamda Haçova Muharebesinin kazanılması, prestiji büyük ancak sonuçları açısından olumsuz etkileri de büyük bir tarihi olay oldu. Öte yandan, Osmanlı Ordusunun son on yıllarda kale kuşatmasında ustalaştığı ancak muharebe yeteneğinde gerileme olduğu gözle görüldü, ancak zaferin kazanılmış olması bu gerçeği perdeledi. Ayrıca Avrupa ordularının artan ateş gücü de bu muharebede bir gerçek olarak ortaya çıktı.
Kaynakça
- ^ Selânikî, Târih (İpşirli), s. 609-614, 625, 635, 640-649.
- ^ Topçular Kâtibi Abdülkadir (Kadrî) Efendi Târihi (haz. Ziya Yılmazer, doktora tezi, 1990), İÜ Ed.Fak. Genel Ktp., nr. TE 80, s. 124-141.
- ^ a b c Jan Schmidt, “The Egri Campaign of 1596: Military History and the Problem of Sources”, CIEPO, Habsburgisch-Osmanische Beziehungen, Vienne 1985, s. 125-144.
- ^ Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, III/1, s. 74-79.
- ^ Metin Hasırcı, Büyük Osmanlı Tarihi, bölüm 1, kısım 5
- ^ Midhat Sertoğlu, Osmanlı Tarih Lügatı, s. 255
- ^ Yapı ve Kredi Bankası, 1995, Our world of the arts, Say 58 Saf.28
- ^ Türk Dünyası tarih dergisi - 121-132. sayılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hacova Meydan Muharebesi 24 26 Ekim 1596 tarihleri arasinda Osmanli ordusunun Avusturya Arsiduklugu ve Erdel Prensligi kuvvetlerine karsi kazandigi bir zaferdir Hacova Savasi1593 1606 Osmanli Avusturya SavasiTarih24 26 Ekim 1596BolgeHacova Mezokeresztes MacaristanSonucKesin Osmanli zaferiTaraflarOsmanli Imparatorlugu Kirim HanligiAvusturya Arsiduklugu Bohemya Prensligi Erdel Prensligi Macaristan Kralligi Kazak Hetmanligi Lehistan Litvanya Birligi Ispanya Kralligi Papalik DevletiKomutanlar ve liderlerIII Mehmed Damat Ibrahim PasaAvusturya Arsiduku III Maximilian Erdel KraliGucler80 000 100 000 asker40 000 50 000 askerKayiplar20 000 30 00023 000Muharebeden onceki gelismelerAvusturya nin topraklarindan Osmanli Devleti ne akinlar yapan 1568 den beri baris halindeki iki devletin iliskilerini gergin bir duzeye getirmisti Buna karsilik Bosna Valisi Telli Hasan Pasa nin Avusturya nin elindeki Hirvatistan bolgelerine yaptigi akinlar da barisi bozabilecek nitelikteydi 29 Haziran 1593 te Hasan Pasa nin Kulpa onlerinde sehit dusmesiyle birlikte ordusunun da imha edilmesi bolgedeki dengeleri altust eden bir gelisme oldu 4 Temmuz 1593 te Osmanli Devleti Avusturya ya savas acti ve Koca Sinan Pasa komutasindaki Osmanli ordusu Avusturya sinirina yurudu Bu ilk seferde bir sure once Avusturya tarafindan ele gecirilmis olan ve Macaristan in batisindaki Balaton Golu nun kuzeyinde yer alan Varpalota ve Veszprem kaleleri geri alindi Ancak ordu Szekesfehervar Osmanli doneminde Istolni Belgrad onlerinde Avusturya ordusu karsisinda basarisizliga ugradi 1 Ekim 1593 te ise Avusturya Osmanli Devleti ne 1533 yilindan beri vermekte oldugu haraci kestigini ilan etti 1594 yilinda Avusturyalilarin Estergon ve Hatvan kusatmalari puskurtuldu ayrica Tata St Martin ve Gyor Osmanli doneminde Yanikkale kaleleri fethedildi Ancak 1595 yilinda Sultan III Murad in vefati ve Osmanli ya bagli Erdel Eflak ve Bogdan voyvodaliklarinin bugunku Romanya isyaniyla Avusturya cephesinin idaresi bosluga dusup ordunun onceligi de Rumen voyvodaliklarinin isyani bastirmaya donusunce Avusturya cephesinden olumsuz haberler gelmeye basladi 2 Eylul 1595 te Estergon Kalesi Avusturyalilar in eline gecti Bunun uzerine III Mehmed ordusunun basinda sefere cikmaya karar verdi Bu Kanuni Sultan Suleyman in 1566 yilindaki Zigetvar seferinden beri 30 yil aradan sonra bir Osmanli padisahinin ordusunun basinda ilk sefere cikisiydi Seferde 1552 yilinda kusatilmasina ragmen alinamayan 1566 da da Zigetvar in fethinde karar kilinmasi uzerine kusatilmasindan vazgecilen Egri Kalesi vardi 24 Eylul 1596 da baslayan kusatma 12 Ekim de basariya ulasti ve kent Osmanli topraklarina katildi Muharebenin oncesiAlman Kralinin kardesi Arsiduk III Maximilian in komuta ettigi Avusturya ordusu Egri Kalesi ni geri almak ve Osmanli Ordusunu vurmak uzere harekete gecti Bu ordunun sayica zayif oldugunu dusunen Sadrazam Damat Ibrahim Pasa 22 Ekim de Avusturya ordusuna en yakin durumda bulunan Cafer Pasa ya taarruz emri verdi 10 000 askere sahip Rumeli Beylerbeyi Veli Pasa nin emre uymamasiyla elindeki 4 500 askerle rakip ordunun uzerine yuruyen Cafer Pasa buyuk kayiplara ugradi ve muharebe meydanindan cekildi MuharebeBunun uzerine asil Osmanli Ordusu Mezokeresztes Ovasi na Hacova yuruyerek 25 Ekim gunu burada mevzilendi ve dusmani beklemeye basladi Avusturya Alman ordusunda isyan halinde bulunan Erdel kuvvetlerinin yani sira Ispanyol Macar Leh Belcikali Hollandali Papalik Hirvat Cek ve Slovak kuvvetleri de vardi Ilk gunku catismalarda Kirim Hani Fetih Giray ve nin komutasindaki Osmanli oncu kuvvetleri Avusturya ordusuna 6 000 kisilik agir bir kayip verdirdi Ancak tum hatlariyla Osmanli Ordusu nun merkezine yuklenen Avusturya ordusu yenicerileri de sasirtan ates gucu ile Osmanli Ordusuna buyuk kayiplar verdirdi III Mehmed in de otaga cekilmesi ve Sadrazam Ibrahim Pasa nin da padisaha ordunun cekilmesini telkin etmesi ile orduda genel bir bozgun havasi esmeye basladi Ancak muharebenin yazgisini degistiren iki ilginc olay oldu Birincisi geri cekilmek uzere atina binmis olan III Mehmed in atinin dizginlerinden tutarak gitmesine mani olan hocasi Hoca Sadeddin Efendi nin gazileriyle ve Kirim atlilariyla Avusturya ordusunu sasirtan bir taarruza kalkismasi ikincisi ise Osmanli ordusunun merkezine kadar gelmis Avusturya ordusunun askerlerinin yagmaya girismesi uzerine ordunun geri hizmetlileri olan oduncular cadircilar usaklar deveciler ve ascilarin ellerine gecirdikleri kazma odun yarmasi balta tirpan kazan ve kepceleri ile dusmana karsi saldirmaya baslamalaridir Hacli ordusu yagmaya katildigindan duzeni bozulmustu ve bu ani saldiri da bir panige yol acti Dusmanin gerilemesi uzerine akincilar yeniceriler ve tekrar toparlanarak Hacli ordusunun ustune saldirmaya baslayinca dengeler bozuldu Bu savasi kazanilmasinda geri hizmetlilerin katkisi oldugundan bu savas literaturde Kepce Kazan Savasi olarak da bilinir Osmanli akincilarinin da seri manevrasi sayesinde muharebe sirasindaki ates menzili avantajini yitiren ve yagmaya girismis askerlerini de tekrar disipline sokamayan Avusturya ordusu geri cekilmeye basladi Kafir kacti Nemcelu sindi nidalariyla bozgun havasi zafer havasina dondu ve bu defa Osmanli Ordusu tum hatlariyla muharebe duzenini kaybetmis Avusturya ordusuna yuklendi Maximilian yalnizca 20 000 askerini duzensiz sekilde geri cekilirken batakliga saplanmalari sonucunda kaybetti Imparatorluk armali yaklasik 100 top Osmanli Devleti nin eline gecti Saldiri toplarini ve en seckin piyadelerini kaybeden Maximilian karargahini terk ederek kacmak zorunda kaldi Osmanli Ordusu da cok kayba ugradigindan ve dusmana yeterince kayip verdirdigini dusundugunden Maximilian i takip etme girisiminde bulunmadi SonucBu basari Avrupa iclerine kadar sokulmus Osmanli Devleti nin bu topraklardaki son buyuk muharebe zaferi oldu Ancak mevsimin ilerlemis olmasi nedeniyle Osmanli Ordusunun ileri harekatini surdurmemesi Avusturya ordusunun tam olarak orselenememesine neden oldu Daha sonrasinda ise gerek savasin kotu bir sekilde yonetilmesi gerekse Rumen voyvodaliklarinin isyaninin yayilmasi savasin Osmanli Devleti nin aleyhine donmesine ve 1606 ya kadar uzamasina neden oldu 1578 1590 Osmanli Safevi Savasi nin ve 1580 den beri Ispanya nin Amerika dan Avrupa ekonomisine soktugu altinlardan kaynaklanan enflasyonun yarattigi mali sorunlarin daha da buyumesi Osmanli hazinesini iflas noktasina getirdi Ayrica tarihinin belki de o zamana kadarki en buyuk mali bunalimiyla mucadele eden Anadolu halki Egri Sefer i Humayunu icin asker toplanmasina buyuk tepki gosterdi Celali Isyanlari ile Anadolu buyuk bir toplumsal calkantinin icine dustu 1603 yilinda Avusturya ile savas devam ederken Safeviler in de 1590 da kaybettigi topraklari geri almak uzere savas acmasi Osmanli Devleti nin iyice zor duruma soktu Bu baglamda Hacova Muharebesinin kazanilmasi prestiji buyuk ancak sonuclari acisindan olumsuz etkileri de buyuk bir tarihi olay oldu Ote yandan Osmanli Ordusunun son on yillarda kale kusatmasinda ustalastigi ancak muharebe yeteneginde gerileme oldugu gozle goruldu ancak zaferin kazanilmis olmasi bu gercegi perdeledi Ayrica Avrupa ordularinin artan ates gucu de bu muharebede bir gercek olarak ortaya cikti Kaynakca Selaniki Tarih Ipsirli s 609 614 625 635 640 649 Topcular Katibi Abdulkadir Kadri Efendi Tarihi haz Ziya Yilmazer doktora tezi 1990 IU Ed Fak Genel Ktp nr TE 80 s 124 141 a b c Jan Schmidt The Egri Campaign of 1596 Military History and the Problem of Sources CIEPO Habsburgisch Osmanische Beziehungen Vienne 1985 s 125 144 Uzuncarsili Osmanli Tarihi III 1 s 74 79 Metin Hasirci Buyuk Osmanli Tarihi bolum 1 kisim 5 Midhat Sertoglu Osmanli Tarih Lugati s 255 Yapi ve Kredi Bankasi 1995 Our world of the arts Say 58 Saf 28 Turk Dunyasi tarih dergisi 121 132 sayilar