Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hemedan Kuşatması, 1723-1727 Osmanlı-İran Savaşı'nda evre, Ahmed Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunun Safevî Devleti'nin elindeki Hemedan kalesini 29 Haziran-1 Eylül 1724 tarihleri arasında kuşatarak büyük bir zafer sonunda ele geçirmesiyle sonuçlanan askerî mücadele.
| Hemedan Kuşatması | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1723-1727 Osmanlı-İran Savaşı | |||||||||||
 Matrakçı Nasuh'un çizimiyle Hemedan | |||||||||||
| |||||||||||
| Taraflar | |||||||||||
 Osmanlı Devleti |  Safevî Devleti | ||||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||||
| | Latif Mirza | ||||||||||
| Güçler | |||||||||||
| 58.400 | yaklaşık 10.000 | ||||||||||
| Kayıplar | |||||||||||
| Nispeten hafif | yaklaşık 8.000 ölü | ||||||||||
Kuşatma öncesi
1723 yılında Osmanlı Devleti Safevî Devleti'ne savaş açtığında Tiflis, Revan ve Tebriz'le birlikte ana hedeflerinden biri Hemedan oldu. İpek Yolu'nun Kazvin/Tahran ile Bağdat arasındaki güzergahındaki en önemli merkezlerden biri olan Hemedan, daha önce Osmanlı askerî harekât ve egemenliğine sahne olmuştu. Kanuni Sultan Süleyman 1534 yılındaki Irakeyn Seferi'nde Tebriz'den Bağdat üzerine yürüdüğünde Hemedan yolundan geçmişti. Kent 1578-90 Savaşı'nda 1588 yılında Yusuf Sinan Paşa tarafından zaptedilerek 1603'e dek Osmanlı egemenliğinde kalmış, 1623-39 Savaşı sırasında Hüsrev Paşa tarafından işgal edilerek (9 Haziran 1630) altı gün boyunca yağmalanmıştı.
Bağdat Valisi Eyyubi Hasan Paşa savaş başlar başlamaz İran topraklarına taarruz ederek 16 Ekim 1723'te Kirmanşah'ı zaptetti ve İran birliklerini 'nde kesin bir yenilgiye uğratarak Hürremabad'a hakim oldu. Bununla birlikte, 1724 ilkbaharında Hemedan'ın üzerine yürümeye hazırlanırken öldü. Bağdat Valiliğine atanan damadı Basra Valisi Ahmed Paşa üç ayda birlikleriyle birlikte Basra'dan Kirmanşah'a ulaştı ve Osmanlı birliklerinin komutasını eline aldı.
Osmanlıların taarruzu başlarken, 1722'de başkent İsfahan'a girerek İran'da hakimiyeti ele geçiren Afgan Hotakîler de Hemedan'ı Safevîler'in elinden alma teşebbüsünde bulundular. 1.200 kişilik birlikle kentin üzerine yürüdüyse de, kaledeki yaklaşık 10.000 kişilik Safevî garnizonu bu birliği kolaylıkla püskürttü. Hotakî birliği güneye yönelerek Şiraz'ı, ardından ise 'i ele geçirdi.
Hemedan'a yönelik Hotakî hücumunun başarısızlığa uğramasının ardından Ahmed Paşa komutasındaki 58.400 askerlik orduyla Hemedan üzerine harekete geçti.
Kuşatma
Bağdat Valisi Eyyubi Hasan Paşa'nın ölümünden sonra, eski Basra Valisi olan damadı Ahmed Paşa seraskerliğe atandı. Basra valisi Abdurrahman Paşa, Şehrizor Valisi Kara Mustafa Paşa ile Musul, Maraş, Karahisar, Kırşehir ve Cizre Valileri ile eyalet birlikleri de Ahmed Paşa'nın emrine verildi. Seferin lojistiği ise coğrafî müşkülatlar nedeniyle arabalardan ziyade yük hayvanlarıyla sağlanabiliyordu
Serasker Ahmed Paşa; Osmanlı Devleti ve Rusya arasındaki Mukaseme Anlaşmasının imzalanmasından beş gün sonra, Hemedan'a yakın mesafedeki Yenice kasabasındaki ordugâhından ayrıldı ve Hemedan'ı kuşattı (29 Haziran).
Önünde derin bir hendeğe ve surlarında 200'ü aşkın burç bulunan Hemedan kalesinin Fetih Kapısı ile İsfahan Kapısı arasındaki bölümü Yeniçeriler, levendler ve kalpaklılar tarafından muhasara edildi. Musul ve Ardilan birlikleri ile Kürt beylerinin atlıları kalenin geri kalanının etrafına konuşlandı. Kalenin en yüksek burcunun karşısına ise yüksek bir tabya inşa edildi. Surların ateşine karşı ise siperler kazıldı.
Kaledeki Safevî garnizonu kaleyi kuşatan Osmanlı ordusunu püskürterek sözkonusu tabyayı yıkmak için bir huruç harekâtı düzenlediyse de, yaklaşık 5.000 ölü vererek geri çekildi. Safevîlerin ikinci hamlesi ise İsfahan Kapısı hizasındaki Feridun Paşa kuvvetlerinin üzerine oldu. Bununla birlikte, üç ayrı noktada açılan lağımlar, İranlıları gerilettiği gibi, lağımların patlatılmasının ardından hücuma geçen Osmanlı birlikleri surlarda açılan gediklere yüklendi. Bununla birlikte, kendilerini ahşap bir dam altında bulan bu birlikler İranlıların zifte batırılmış ve tutuşturulmuş paçavralarla damı yakmaya kalkışmaları karşısında büyük bir tehlikeyle karşılaştılarsa da, ihtiyat birliklerinin yangını büyümeden söndürmesi sonucunda mevkileri korudular. Keza, Osmanlıların kendilerini korumak için inşa ettikleri seyyar damlar da İranlılarca tutuşturulmaya çalışılsa da, Osmanlılar meşaleleri kancalarla etkisiz hale getirecek yöntemleri bularak korundular
Bu esnada birkaç yeni lağımın daha patlatılmasıyla surlarda çok daha geniş bir gedik açıldı ve Osmanlı ordusu genel taarruza geçti. Mukavemet gösteremeyen İran birlikleri dağıldı ve Osmanlı ordusu 1 Eylül'de kente ve kaleye tamamen hakim oldu.
Kuşatma sonrası
Serasker Kara Ahmed Paşa 2 Eylül'de kaleye girdi. Kalan İran garnizonunu hayatını bağışladı ve bu birlikler Kum'a çekildi. Zaferin haberi ise 16 Eylül'de başkent İstanbul'a ulaştı ve Padişah III. Ahmed'in emriyle üç gün şenliklerle kutlandı.
Hemedan'ın zaptedilmesinden sonra Osmanlı birlikleri Nihavend ve Burucerd'i de ele geçirdiler.
Osmanlı Devleti Hemedan Antlaşması'yla (1727) Hemedan'a kesin olarak egemen olduktan sonra, kenti askerî açıdan yoğun bir şekilde takviye etmeyi sürdürdü ve özellikle 1729-1730 yıllarında Kilis, Diyarbakır ve Mardin'den piyade ve süvari levendi nakletti.
Kaynakça
- ^ "Osmanlı Hakimiyetinde Hemedan (1724-1732)", Akram Nejabati, Ötüken, İstanbul (2020), s. 22
- ^ "Hemedân", Mirza Bala, İA, Eskişehir (2001), c. 5/1, s. 424
- ^ "İslam Ansiklopedisi, "Hemedan" maddesi, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul (1998), c. 17, s. 184". 22 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mart 2022.
- ^ The Scramble for Iran: Ottoman Military and Diplomatic Engagements duruing the Afghan Occupation of Iran, 1722-1729", Mehmet Yılmaz Akbulut, Boğaziçi Üniversitesi (2015), s.104
- ^ "Târih-i Râşid ve Zeyli", Çelebizâde Âsım Efendi, (İstanbul: Klasik, 2013), c.3,
- ^ "III. Ahmed Dönemi İran Seferlerinde Nakliyenin Sağlanması Ve Nakliye Vasıtaları (1722-1725)", History Studies/International Journal of History (2012), c. 4/1, s. 248
- ^ "Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, c.14, s.75
- ^ "Iran at War", Dr. Kavekh Farookh, Osprey Publishing (2011), Oxford (2011), s. 83
- ^ "H. 1142 (M. 1729-1730) Tarihli Büyük Kale Defterine göre Hemedan Kalesi Piyade ve Süvari Levendleri", Uğur Demlikoğlu, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Elazığı (2014), c. 24, sayı: 1, s. 283-295
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hemedan Kusatmasi 1723 1727 Osmanli Iran Savasi nda evre Ahmed Pasa komutasindaki Osmanli ordusunun Safevi Devleti nin elindeki Hemedan kalesini 29 Haziran 1 Eylul 1724 tarihleri arasinda kusatarak buyuk bir zafer sonunda ele gecirmesiyle sonuclanan askeri mucadele Hemedan Kusatmasi1723 1727 Osmanli Iran SavasiMatrakci Nasuh un cizimiyle HemedanTarih29 Haziran 1 Eylul 1724BolgeHemedan LuristanSebepOsmanli Devleti nin Safevi Devleti nin Bati Iran daki topraklarini ele gecirmek istemeleriSonucKesin Osmanli zaferiCografi DegisikliklerHemedan Osmanli topraklarina katildiTaraflarOsmanli DevletiSafevi DevletiKomutanlar ve liderlerLatif MirzaGucler58 400yaklasik 10 000KayiplarNispeten hafifyaklasik 8 000 oluKusatma oncesi1723 yilinda Osmanli Devleti Safevi Devleti ne savas actiginda Tiflis Revan ve Tebriz le birlikte ana hedeflerinden biri Hemedan oldu Ipek Yolu nun Kazvin Tahran ile Bagdat arasindaki guzergahindaki en onemli merkezlerden biri olan Hemedan daha once Osmanli askeri harekat ve egemenligine sahne olmustu Kanuni Sultan Suleyman 1534 yilindaki Irakeyn Seferi nde Tebriz den Bagdat uzerine yurudugunde Hemedan yolundan gecmisti Kent 1578 90 Savasi nda 1588 yilinda Yusuf Sinan Pasa tarafindan zaptedilerek 1603 e dek Osmanli egemenliginde kalmis 1623 39 Savasi sirasinda Husrev Pasa tarafindan isgal edilerek 9 Haziran 1630 alti gun boyunca yagmalanmisti Bagdat Valisi Eyyubi Hasan Pasa savas baslar baslamaz Iran topraklarina taarruz ederek 16 Ekim 1723 te Kirmansah i zaptetti ve Iran birliklerini nde kesin bir yenilgiye ugratarak Hurremabad a hakim oldu Bununla birlikte 1724 ilkbaharinda Hemedan in uzerine yurumeye hazirlanirken oldu Bagdat Valiligine atanan damadi Basra Valisi Ahmed Pasa uc ayda birlikleriyle birlikte Basra dan Kirmansah a ulasti ve Osmanli birliklerinin komutasini eline aldi Osmanlilarin taarruzu baslarken 1722 de baskent Isfahan a girerek Iran da hakimiyeti ele geciren Afgan Hotakiler de Hemedan i Safeviler in elinden alma tesebbusunde bulundular 1 200 kisilik birlikle kentin uzerine yuruduyse de kaledeki yaklasik 10 000 kisilik Safevi garnizonu bu birligi kolaylikla puskurttu Hotaki birligi guneye yonelerek Siraz i ardindan ise i ele gecirdi Hemedan a yonelik Hotaki hucumunun basarisizliga ugramasinin ardindan Ahmed Pasa komutasindaki 58 400 askerlik orduyla Hemedan uzerine harekete gecti KusatmaSafevi Sahi II Tahmasb Bagdat Valisi Eyyubi Hasan Pasa nin olumunden sonra eski Basra Valisi olan damadi Ahmed Pasa seraskerlige atandi Basra valisi Abdurrahman Pasa Sehrizor Valisi Kara Mustafa Pasa ile Musul Maras Karahisar Kirsehir ve Cizre Valileri ile eyalet birlikleri de Ahmed Pasa nin emrine verildi Seferin lojistigi ise cografi muskulatlar nedeniyle arabalardan ziyade yuk hayvanlariyla saglanabiliyordu Serasker Ahmed Pasa Osmanli Devleti ve Rusya arasindaki Mukaseme Anlasmasinin imzalanmasindan bes gun sonra Hemedan a yakin mesafedeki Yenice kasabasindaki ordugahindan ayrildi ve Hemedan i kusatti 29 Haziran Onunde derin bir hendege ve surlarinda 200 u askin burc bulunan Hemedan kalesinin Fetih Kapisi ile Isfahan Kapisi arasindaki bolumu Yeniceriler levendler ve kalpaklilar tarafindan muhasara edildi Musul ve Ardilan birlikleri ile Kurt beylerinin atlilari kalenin geri kalaninin etrafina konuslandi Kalenin en yuksek burcunun karsisina ise yuksek bir tabya insa edildi Surlarin atesine karsi ise siperler kazildi Kaledeki Safevi garnizonu kaleyi kusatan Osmanli ordusunu puskurterek sozkonusu tabyayi yikmak icin bir huruc harekati duzenlediyse de yaklasik 5 000 olu vererek geri cekildi Safevilerin ikinci hamlesi ise Isfahan Kapisi hizasindaki Feridun Pasa kuvvetlerinin uzerine oldu Bununla birlikte uc ayri noktada acilan lagimlar Iranlilari gerilettigi gibi lagimlarin patlatilmasinin ardindan hucuma gecen Osmanli birlikleri surlarda acilan gediklere yuklendi Bununla birlikte kendilerini ahsap bir dam altinda bulan bu birlikler Iranlilarin zifte batirilmis ve tutusturulmus pacavralarla dami yakmaya kalkismalari karsisinda buyuk bir tehlikeyle karsilastilarsa da ihtiyat birliklerinin yangini buyumeden sondurmesi sonucunda mevkileri korudular Keza Osmanlilarin kendilerini korumak icin insa ettikleri seyyar damlar da Iranlilarca tutusturulmaya calisilsa da Osmanlilar mesaleleri kancalarla etkisiz hale getirecek yontemleri bularak korundular Bu esnada birkac yeni lagimin daha patlatilmasiyla surlarda cok daha genis bir gedik acildi ve Osmanli ordusu genel taarruza gecti Mukavemet gosteremeyen Iran birlikleri dagildi ve Osmanli ordusu 1 Eylul de kente ve kaleye tamamen hakim oldu Kusatma sonrasiSerasker Kara Ahmed Pasa 2 Eylul de kaleye girdi Kalan Iran garnizonunu hayatini bagisladi ve bu birlikler Kum a cekildi Zaferin haberi ise 16 Eylul de baskent Istanbul a ulasti ve Padisah III Ahmed in emriyle uc gun senliklerle kutlandi Hemedan in zaptedilmesinden sonra Osmanli birlikleri Nihavend ve Burucerd i de ele gecirdiler Osmanli Devleti Hemedan Antlasmasi yla 1727 Hemedan a kesin olarak egemen olduktan sonra kenti askeri acidan yogun bir sekilde takviye etmeyi surdurdu ve ozellikle 1729 1730 yillarinda Kilis Diyarbakir ve Mardin den piyade ve suvari levendi nakletti Kaynakca Osmanli Hakimiyetinde Hemedan 1724 1732 Akram Nejabati Otuken Istanbul 2020 s 22 Hemedan Mirza Bala IA Eskisehir 2001 c 5 1 s 424 Islam Ansiklopedisi Hemedan maddesi Turk Diyanet Vakfi Istanbul 1998 c 17 s 184 22 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mart 2022 The Scramble for Iran Ottoman Military and Diplomatic Engagements duruing the Afghan Occupation of Iran 1722 1729 Mehmet Yilmaz Akbulut Bogazici Universitesi 2015 s 104 Tarih i Rasid ve Zeyli Celebizade Asim Efendi Istanbul Klasik 2013 c 3 III Ahmed Donemi Iran Seferlerinde Nakliyenin Saglanmasi Ve Nakliye Vasitalari 1722 1725 History Studies International Journal of History 2012 c 4 1 s 248 Buyuk Osmanli Tarihi Joseph von Hammer c 14 s 75 Iran at War Dr Kavekh Farookh Osprey Publishing 2011 Oxford 2011 s 83 H 1142 M 1729 1730 Tarihli Buyuk Kale Defterine gore Hemedan Kalesi Piyade ve Suvari Levendleri Ugur Demlikoglu Firat Universitesi Sosyal Bilimler Dergisi Elazigi 2014 c 24 sayi 1 s 283 295