Kalpak (Türkçe: kalpak < Eski Türkçe, Karakalpakça: калпак, Kazakça: қалпақ,Kırgızca: калпак), ters döndürülmüş kesik koni şeklinde, genellikle kürk, kumaş veya deriden imal edilen bir başlık türüdür. Genellikle Türkiye'de, Kafkasya'da, İran'da, Rusya'da ve Orta Asya ülkelerinde kullanılır. Tarihsel olarak çeşitli Türk topluluklarında yaygın olarak kullanılmıştır. Kalpak kışın başı sıcak tutmak, yazın ise başı güneşten korumak için kullanılır. Kışın kullanılan kalpaklar daha kalın, yazın kullanılanlar daha ince kumaşlardan, gölgelik için kullanılanlar ise daha geniş olmak üzere, mevsimlere göre farklı kalpak türleri bulunmaktadır.
Kalpağın birçok çeşidi vardır. Giyilmedikleri zaman tutmak veya taşımak için genellikle düz bir şekilde katlanabilirler. Kenar her yöne döndürülebilir. Bazen kenarda bir kesik vardır, böylece iki uçlu bir tepe noktası oluşturulabilir. Düz beyaz olanlar genellikle festivaller ve özel günler için ayrılmıştır. Günlük kullanım için tasarlananlarda siyah kadife astar olabilir. Orta Asya'nın Türk kültürlerinde, Türkiye'nin silindirik kalpaklarından ziyade bir dağa benzeyen keskin bir sivriliğe sahiptirler.
Kalpak kelimesi olarak Türkçe kökenli bir kelimedir. Ermeni sözlükbilimci Sevan Nişanyan'a göre keçe külâh; Türkolog ve sözlükbilimci Hasan Eren'e göre deri, kürk veya kumaştan yapılmış başlık demektir.Kalpak kelimesi Türkçeden Bulgarcaya, Sırpçaya, Yunancaya, Macarcaya, Farsçaya, Tacikçeye, Fransızcaya, Almancaya, Rusçaya ve diğer Slav dillerine geçmiştir. Türklerin kalpak taktığına dair en eski bilgiler eski Çin kaynaklarında bulunmaktadır. Türk sözlükbilimci Kâşgarlı Mahmud, Dîvânu Lugâti't-Türk adlı Türkçe sözlüğünde Türklerde kalpağın çok yaygın olduğunu gösteren atasözlerine yer vermiştir. Buradan hareketle kalpağın Türk kökenli bir başlık ve Türklerin milli başlığı olduğunu; daha sonra diğer halklara geçtiğini söylemek yanlış olmayacaktır.
Günümüzde Özbekistan sınırları içinde yaşayan Karakalpaklar da adlarını kalpak kelimesinden almışlardır.
Galeri
Kaynakça
- ^ . Nişanyan Sözlük. 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023.
- ^ a b Hasan Eren (2020). Eren Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü (ETDES). Türk Dil Kurumu Yayınları.
- ^ a b c Türk, Emine Bilgehan (2018). "Millî Bir İmge Olarak Türk Romanında Kalpak". 23 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Şubat 2023.
- Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. 2009.
- "kalpak." Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi. Gelişim Yayınları. 1986.
Giysi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kalpak Turkce kalpak lt Eski Turkce Karakalpakca kalpak Kazakca kalpak Kirgizca kalpak ters dondurulmus kesik koni seklinde genellikle kurk kumas veya deriden imal edilen bir baslik turudur Genellikle Turkiye de Kafkasya da Iran da Rusya da ve Orta Asya ulkelerinde kullanilir Tarihsel olarak cesitli Turk topluluklarinda yaygin olarak kullanilmistir Kalpak kisin basi sicak tutmak yazin ise basi gunesten korumak icin kullanilir Kisin kullanilan kalpaklar daha kalin yazin kullanilanlar daha ince kumaslardan golgelik icin kullanilanlar ise daha genis olmak uzere mevsimlere gore farkli kalpak turleri bulunmaktadir Turk kalpagi ile Mustafa Kemal Ataturk Balikesir 1923Turk kalpagi ile Enver Pasa Kalpagin bircok cesidi vardir Giyilmedikleri zaman tutmak veya tasimak icin genellikle duz bir sekilde katlanabilirler Kenar her yone dondurulebilir Bazen kenarda bir kesik vardir boylece iki uclu bir tepe noktasi olusturulabilir Duz beyaz olanlar genellikle festivaller ve ozel gunler icin ayrilmistir Gunluk kullanim icin tasarlananlarda siyah kadife astar olabilir Orta Asya nin Turk kulturlerinde Turkiye nin silindirik kalpaklarindan ziyade bir daga benzeyen keskin bir sivrilige sahiptirler Kalpak kelimesi olarak Turkce kokenli bir kelimedir Ermeni sozlukbilimci Sevan Nisanyan a gore kece kulah Turkolog ve sozlukbilimci Hasan Eren e gore deri kurk veya kumastan yapilmis baslik demektir Kalpak kelimesi Turkceden Bulgarcaya Sirpcaya Yunancaya Macarcaya Farscaya Tacikceye Fransizcaya Almancaya Ruscaya ve diger Slav dillerine gecmistir Turklerin kalpak taktigina dair en eski bilgiler eski Cin kaynaklarinda bulunmaktadir Turk sozlukbilimci Kasgarli Mahmud Divanu Lugati t Turk adli Turkce sozlugunde Turklerde kalpagin cok yaygin oldugunu gosteren atasozlerine yer vermistir Buradan hareketle kalpagin Turk kokenli bir baslik ve Turklerin milli basligi oldugunu daha sonra diger halklara gectigini soylemek yanlis olmayacaktir Gunumuzde Ozbekistan sinirlari icinde yasayan Karakalpaklar da adlarini kalpak kelimesinden almislardir GaleriKirgiz kalpagi Kirgiz kalpagi ile bir manasci Geleneksel kalpagi ile bir TurkmenKaynakca Nisanyan Sozluk 4 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Subat 2023 a b Hasan Eren 2020 Eren Turk Dilinin Etimolojik Sozlugu ETDES Turk Dil Kurumu Yayinlari a b c Turk Emine Bilgehan 2018 Milli Bir Imge Olarak Turk Romaninda Kalpak 23 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Subat 2023 Guncel Turkce Sozluk Turk Dil Kurumu 2009 kalpak Buyuk Larousse Sozluk ve Ansiklopedisi Gelisim Yayinlari 1986 Giysi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz