Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kandidiyaz, herhangi bir Candida türüne bağlı olarak gelişen herhangi bir mantar enfeksiyonu için kullanılan genel addır. Kandidiyaz başka adlarla da anılabilmektedir ve bunlar şöyle sıralanabilir:
| Kandidiyazis | |
|---|---|
 | |
| Ağızda kandidiyazis (pamukçuk) | |
| Uzmanlık | Enfeksiyon hastalıkları, Dermatoloji  |
- Kandida enfeksiyonu, kandidoz ve kandidiyazis.
- Moniliyaz ve moniliyazis.
Kandidiyaz etkeni olan Candida türleri içinde en önemlisi, en sık saptanan etken olduğu için, Candida albicans'tır (kandida albikans okunur).
Hastalığın görüldüğü yerler
Bağışıklık sistemi normal çalışan kişilerde, kandidiyaza genellikle yalnızca bedenin dışarıya açık ve nemli bölgelerinde rastlanır:
- Ağız içi (pamukçuk)
- Vajinada (vajinal kandidiyaz)
- Derinin kat yaptığı yerler (kalça, popo, koltuk altları, (); bebeklerde alt bezi bölgesinde ( enfeksiyonu)
- Parmak araları
- Üst dudağın alt dudağı örttüğü dudak kenarında (perleş, )
Kandidiyaz, vajina iritasyonunun (vajinit) ikinci başlıca nedenidir. Peniste de özellikle sünnet olmamış erkeklerde görülebilir.
Bağışıklık yetmezliğinde kandida enfeksiyonu ağızdan yemek borusuna (özofagus) yayılıp sistemik hale gelebilir, bunun sonucu çok daha ciddi bir durum olan . Sistemik enfeksiyon, sindirim sistemiyle ilgili ameliyatlarda, yanık vakalarında ve damardan beslenme amacıyla takılmış kateterler yoluyla da olabilir. Candida kan yoluyla vucuda yayılır, kalp kapakçıklarında yerleşirse ateş, kalpte üfürüm olur, dalakta şişme olur; gözde enfeksiyon körlüğe yol açar; kan veya böbrek enfeksiyonu ateş, çok düşük tansiyon (şok) ve düşük idrar üretimine neden olur.
Üç ilâ dokuz yaş arası çocuklarda ağızda kronik mantar enfeksiyonları olabilir. Ağzın etrafında beyaz benekler şeklinde görünür. Ancak bu ender bir durumdur.
Nedenleri
Maya tipi mantarlar herkeste bulunur ama vücutta doğal olarak bulunan diğer mikroorganizmalar (normal flora) bunların çoğalmasını sınırlar. Diğer mikroorganizmalarla Candida türleri arasındaki dengenin bozulması durumlarında, Candida vücutta ileri derecede çoğalır.
Kadınların dörtte üçü hayatlarının bir noktasında kandidiyaza yakalanır. Her kadının vajinasında Candida albicans bulunur ve bu normalde bir sorun yaratmaz. Ancak normal florada bulunan laktobasiller ile olan dengesi bozulursa, aşırı çoğalma olur ve enfeksiyon belirtileri ortaya çıkar. Hamilelik, doğum kontrol hapı kullanımı, bazı antibiyotikler ve diyabet de bu dengeyi bozup mantar enfeksiyonuna yol açabilir.
Kandida enfeksiyonu, süt emen bebeğin ağzından annesinin meme ucuna (ve ters yönde de), cinsel ilişkide bir cinsel organdan öbürüne bulaşabilir.
Belirtiler
Belirtiler arasında , yanma, ağrı, vajina veya vulvanın iritasyonu bulunur. Ayrıca vajinadan beyaz veya gri renkli, bira veya ekmek gibi "mayamsı" kokan, süzme peynir kıvamında bir akıntı olabilir.
Çoğu kadın daha sık rastlanan bakteriyel vajinozu mantar enfeksiyonu ile karıştırlar. Bakteriyle vajinozun tanısı ancak doktor tarafından konabilir. 2002 yılında Journal of Obstetrics and Gynecology yapılan bir araştırmaya göre kendini mantar enfeksiyonunu için tedavi etmekte olan kadınların yalnızca %33'ünde gerçekten mantar enfeksiyonu vardı. Diğerlerinde bakteriyel veya karışık enfeksiyon vardı.
Tanı
Potasyum hidroksit (KOH) çözeltisi kullanılır. Enfekte olmuş bölgeye bez sürterek veya hafifçe kazıyarak alınan bir örnek bir mikroskop lamı üzerine konur. Üzerine bir damla %10'luk KOH çözeltisi konur. KOH, deri hücrelerini çözer ama Candida etkilenmez. Mikroskop altında bakılınca Candida'nın hifleri ve görünür. Yüksek sayıda varlıkları mantar enfeksiyonunun işaretidir. Tanının teyidi için steril bir bez önce enfekte olmuş deriye sonra da bir kültür ortamının yüzeyine sürülür. Ortamın birkaç gün enkübasyonundan sonra mantar ve/veya bakteri kolonileri belirir. Kolonilerin özellikleri organizmaya muhtemel bir tanı getirir.
Tedavi
arasında bulunan yoğurt sürmek, içinde faydalı (probiyotik) laktobasiller içerdiği için mantarın büyümesine engel olur. Keza, sindirimi kolaylaştıran bakteriler içeren tabletleri de aynı etkiyi gösterir. Hatta, içinde antimantar bir madde olan bulunduran sarımsak başları iri parçalar halinde kıyılarak da kullanılabilir. Jel kapsüllerinin içine borik asit tozu doldurup bunların birkaç gece boyunca yatmadan vajinaya sokmak da mantar enfeksiyonlarını tedavi etmek amacıyla kullanılan bir tedavi yöntemidir.
Kandidiyazın ilaç kullanmadan, geleneksel yöntemlerle tedavisi hafif vakalarda fayda gösterebilirse de hasta enfeksiyonun ciddiyetini her zaman kendi değerlendiremediği için tibbî muayene gerekli olabilir. Çoğu zaman reçeteli ilaçlar enfeksiyon tedavisinin tek yoludur. Kandididiyaz eğer ağızda, vajinada veya deride ise yüzeysel (topikal) (örneğin klotrimazol veya nistatin) veya ağızdan flukonazol kullanılır. Antimantar ilaçlar daha sık rastlanan bakteriyel vajinozlara karşı etkin değillerdir. Vücuda yayılmış kandidiyaz, ki genelde hastaneye kaldırılmış hastalarda görülür, potansiyel olarak ölümcüldür. , flukonazol, veya vorikonazol gerektirir.
Süt veren anneler durumunda annenin meme ucunda ve/veya bebekte kandidiyazis olması durumunda hem annenin hem bebeğin beraber tedavi olmasi gerekir, aksi halde enfeksiyon birinden öbürüne geri gelebilir. Bu tür vakalarda boya çözeltisi Candida enfeksiyonlarının üzerine sürülerek onu öldürmeye yarar.
Candida'nın çoğalma nedenini anlamak hastalığın kontrolüne yardımcı olur. Örneğin oral kandidiyaz genelde astım tedavisi için nefes (inhalasyon) yoluyla kortikosteroid alan hastalarda görülür. Bu hastaların her steroid dozundan sonra ağızlarını suyla çalkalamaları gerekir. Dudak kenarlarında meydana gelen enfeksiyon genelde akne tedavisi için izotretinoin alındığında görülür. Kandidiyaz, AIDS gibi çok daha önemli başka bir sorunun belirtisi de olabilir. Diyabetli hastalarda mantar hastalığına daha sık rastlanır çünkü şeker mantarın büyümesine yardımcı olur. Sık tekrarlanan mantar enfeksiyonlarında şekerden şüphelenilir ve ondan kaçınılması salık verilir. Bu durumda bir dönem için şeker ve bazı nişastalı yiyeceklerden yoksun diyetler önerirler. Antibiyotik kullanımı vücuttaki doğal bakterilerin azalmasına neden olduğu için kandidiyaza yol açabilir, bu durumda probiyotik katkı tavsiye edilir. Bebeklerde pişik enfeksiyonunun tekrarlanmaması için alt bezi bölgesinin temiz, kuru ve mümkün olduğunca havaya açık olmasına çalışılmalıdır.
Kadınların ilgili önlemlere dikkat etmeleri vajinal kandidiyaza engel olabilir. Lokal tedavi için veya ilaçlı kullanılabilir.
Tarihsel notlar
Alman B. Lagenbeck 1839'da pamukçukta maya benzeri bir mantarın varlığını göstermiş olan ilk kişidir. 1923'te Christine Marie Berkhout, Utrecht Universitesi'ndeki doktora çalışmasında Candida cinsi ve albicans türünü tanımlamıştır. Yıllar boyunca bu cinsin ve türün tanımlanması evrim geçirmiştir: cins için Mycotorula ve Torulopsis, tür için ise Monilia albicans ve Oidium albicans artık kullanılmayan isimlerdir. Şu anda kullanılan isim, (International Botanical Congress) tarafından "korunmaya alınmış isim" (Lat., nomen conservandum) tanımı altındadır. Sınıflandırmanın ayrıntıları Candida albicans maddesinde bulunabilir.
Candida cinsi yaklaşık 150 tür içermektedir. Bunların sadece altısının insanda enfeksiyona yol açtığı düşünülmektedir. Candida albicans bunların en başında gelir. İnsanda hastalığa yol açan diğer türler , , , ve 'dır.
Dış bağlantılar
- Kandididiyaz resimleri:
- InteliHealth (İngilizce)
- eMedicine: [4] 30 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .[5] 21 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .[6] 24 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .[7] 16 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- DiseaseDB [8] 1 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Kandidiyaz ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- İngilizce Wikipedia'nın Candidiasis maddesinin 3-09-2006 tarihli sürümü
- Merck Manual 20 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .:Candidiasis[] (İngilizce)
- Breast feeding basics 10 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
| Sınıflandırma | D
|
|---|---|
| Dış kaynaklar |
|
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kandidiyaz herhangi bir Candida turune bagli olarak gelisen herhangi bir mantar enfeksiyonu icin kullanilan genel addir Kandidiyaz baska adlarla da anilabilmektedir ve bunlar soyle siralanabilir KandidiyazisAgizda kandidiyazis pamukcuk UzmanlikEnfeksiyon hastaliklari Dermatoloji Kandida enfeksiyonu kandidoz ve kandidiyazis Moniliyaz ve moniliyazis Kandidiyaz etkeni olan Candida turleri icinde en onemlisi en sik saptanan etken oldugu icin Candida albicans tir kandida albikans okunur Hastaligin goruldugu yerlerBagisiklik sistemi normal calisan kisilerde kandidiyaza genellikle yalnizca bedenin disariya acik ve nemli bolgelerinde rastlanir Agiz ici pamukcuk Vajinada vajinal kandidiyaz Derinin kat yaptigi yerler kalca popo koltuk altlari bebeklerde alt bezi bolgesinde enfeksiyonu Parmak aralari Ust dudagin alt dudagi orttugu dudak kenarinda perles Kandidiyaz vajina iritasyonunun vajinit ikinci baslica nedenidir Peniste de ozellikle sunnet olmamis erkeklerde gorulebilir Osafagus epiteline yayilmis kandida enfeksiyonu Mantar hucreleri kirmizi boyalidir Bagisiklik yetmezliginde kandida enfeksiyonu agizdan yemek borusuna ozofagus yayilip sistemik hale gelebilir bunun sonucu cok daha ciddi bir durum olan Sistemik enfeksiyon sindirim sistemiyle ilgili ameliyatlarda yanik vakalarinda ve damardan beslenme amaciyla takilmis kateterler yoluyla da olabilir Candida kan yoluyla vucuda yayilir kalp kapakciklarinda yerlesirse ates kalpte ufurum olur dalakta sisme olur gozde enfeksiyon korluge yol acar kan veya bobrek enfeksiyonu ates cok dusuk tansiyon sok ve dusuk idrar uretimine neden olur Uc ila dokuz yas arasi cocuklarda agizda kronik mantar enfeksiyonlari olabilir Agzin etrafinda beyaz benekler seklinde gorunur Ancak bu ender bir durumdur NedenleriMaya tipi mantarlar herkeste bulunur ama vucutta dogal olarak bulunan diger mikroorganizmalar normal flora bunlarin cogalmasini sinirlar Diger mikroorganizmalarla Candida turleri arasindaki dengenin bozulmasi durumlarinda Candida vucutta ileri derecede cogalir Kadinlarin dortte ucu hayatlarinin bir noktasinda kandidiyaza yakalanir Her kadinin vajinasinda Candida albicans bulunur ve bu normalde bir sorun yaratmaz Ancak normal florada bulunan laktobasiller ile olan dengesi bozulursa asiri cogalma olur ve enfeksiyon belirtileri ortaya cikar Hamilelik dogum kontrol hapi kullanimi bazi antibiyotikler ve diyabet de bu dengeyi bozup mantar enfeksiyonuna yol acabilir Kandida enfeksiyonu sut emen bebegin agzindan annesinin meme ucuna ve ters yonde de cinsel iliskide bir cinsel organdan oburune bulasabilir BelirtilerBelirtiler arasinda yanma agri vajina veya vulvanin iritasyonu bulunur Ayrica vajinadan beyaz veya gri renkli bira veya ekmek gibi mayamsi kokan suzme peynir kivaminda bir akinti olabilir Cogu kadin daha sik rastlanan bakteriyel vajinozu mantar enfeksiyonu ile karistirlar Bakteriyle vajinozun tanisi ancak doktor tarafindan konabilir 2002 yilinda Journal of Obstetrics and Gynecology yapilan bir arastirmaya gore kendini mantar enfeksiyonunu icin tedavi etmekte olan kadinlarin yalnizca 33 unde gercekten mantar enfeksiyonu vardi Digerlerinde bakteriyel veya karisik enfeksiyon vardi TaniCandida albicans kolonileri Potasyum hidroksit KOH cozeltisi kullanilir Enfekte olmus bolgeye bez surterek veya hafifce kaziyarak alinan bir ornek bir mikroskop lami uzerine konur Uzerine bir damla 10 luk KOH cozeltisi konur KOH deri hucrelerini cozer ama Candida etkilenmez Mikroskop altinda bakilinca Candida nin hifleri ve gorunur Yuksek sayida varliklari mantar enfeksiyonunun isaretidir Taninin teyidi icin steril bir bez once enfekte olmus deriye sonra da bir kultur ortaminin yuzeyine surulur Ortamin birkac gun enkubasyonundan sonra mantar ve veya bakteri kolonileri belirir Kolonilerin ozellikleri organizmaya muhtemel bir tani getirir Tedaviarasinda bulunan yogurt surmek icinde faydali probiyotik laktobasiller icerdigi icin mantarin buyumesine engel olur Keza sindirimi kolaylastiran bakteriler iceren tabletleri de ayni etkiyi gosterir Hatta icinde antimantar bir madde olan bulunduran sarimsak baslari iri parcalar halinde kiyilarak da kullanilabilir Jel kapsullerinin icine borik asit tozu doldurup bunlarin birkac gece boyunca yatmadan vajinaya sokmak da mantar enfeksiyonlarini tedavi etmek amaciyla kullanilan bir tedavi yontemidir Kandidiyazin ilac kullanmadan geleneksel yontemlerle tedavisi hafif vakalarda fayda gosterebilirse de hasta enfeksiyonun ciddiyetini her zaman kendi degerlendiremedigi icin tibbi muayene gerekli olabilir Cogu zaman receteli ilaclar enfeksiyon tedavisinin tek yoludur Kandididiyaz eger agizda vajinada veya deride ise yuzeysel topikal ornegin klotrimazol veya nistatin veya agizdan flukonazol kullanilir Antimantar ilaclar daha sik rastlanan bakteriyel vajinozlara karsi etkin degillerdir Vucuda yayilmis kandidiyaz ki genelde hastaneye kaldirilmis hastalarda gorulur potansiyel olarak olumculdur flukonazol veya vorikonazol gerektirir Sut veren anneler durumunda annenin meme ucunda ve veya bebekte kandidiyazis olmasi durumunda hem annenin hem bebegin beraber tedavi olmasi gerekir aksi halde enfeksiyon birinden oburune geri gelebilir Bu tur vakalarda boya cozeltisi Candida enfeksiyonlarinin uzerine surulerek onu oldurmeye yarar Candida nin cogalma nedenini anlamak hastaligin kontrolune yardimci olur Ornegin oral kandidiyaz genelde astim tedavisi icin nefes inhalasyon yoluyla kortikosteroid alan hastalarda gorulur Bu hastalarin her steroid dozundan sonra agizlarini suyla calkalamalari gerekir Dudak kenarlarinda meydana gelen enfeksiyon genelde akne tedavisi icin izotretinoin alindiginda gorulur Kandidiyaz AIDS gibi cok daha onemli baska bir sorunun belirtisi de olabilir Diyabetli hastalarda mantar hastaligina daha sik rastlanir cunku seker mantarin buyumesine yardimci olur Sik tekrarlanan mantar enfeksiyonlarinda sekerden suphelenilir ve ondan kacinilmasi salik verilir Bu durumda bir donem icin seker ve bazi nisastali yiyeceklerden yoksun diyetler onerirler Antibiyotik kullanimi vucuttaki dogal bakterilerin azalmasina neden oldugu icin kandidiyaza yol acabilir bu durumda probiyotik katki tavsiye edilir Bebeklerde pisik enfeksiyonunun tekrarlanmamasi icin alt bezi bolgesinin temiz kuru ve mumkun oldugunca havaya acik olmasina calisilmalidir Kadinlarin ilgili onlemlere dikkat etmeleri vajinal kandidiyaza engel olabilir Lokal tedavi icin veya ilacli kullanilabilir Tarihsel notlarAlman B Lagenbeck 1839 da pamukcukta maya benzeri bir mantarin varligini gostermis olan ilk kisidir 1923 te Christine Marie Berkhout Utrecht Universitesi ndeki doktora calismasinda Candida cinsi ve albicans turunu tanimlamistir Yillar boyunca bu cinsin ve turun tanimlanmasi evrim gecirmistir cins icin Mycotorula ve Torulopsis tur icin ise Monilia albicans ve Oidium albicans artik kullanilmayan isimlerdir Su anda kullanilan isim International Botanical Congress tarafindan korunmaya alinmis isim Lat nomen conservandum tanimi altindadir Siniflandirmanin ayrintilari Candida albicans maddesinde bulunabilir Candida cinsi yaklasik 150 tur icermektedir Bunlarin sadece altisinin insanda enfeksiyona yol actigi dusunulmektedir Candida albicans bunlarin en basinda gelir Insanda hastaliga yol acan diger turler ve dir Dis baglantilarKandididiyaz resimleri InteliHealth Ingilizce eMedicine 4 30 Agustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde 5 21 Agustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde 6 24 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde 7 16 Agustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce DiseaseDB 8 1 Kasim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce KaynakcaWikimedia Commons ta Kandidiyaz ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Ingilizce Wikipedia nin Candidiasis maddesinin 3 09 2006 tarihli surumu Merck Manual 20 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Candidiasis olu kirik baglanti Ingilizce Breast feeding basics 10 Kasim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce SiniflandirmaDMeSH D002177Dis kaynaklarPatient UK Kandidiyaz