Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Ocak 2023) () |
İnsan sindirim sisteminde sindirim; mekanik (fiziksel) ve kimyasal sindirim olarak ikiye ayrılır. Fiziksel sindirimin amacı, molekülleri küçük moleküllere ayırmaktır. Kimyasal sindirimin görevi ise, besinleri en küçük yapı taşına kadar parçalamaktır. Sindirim sistemi, sindirim borusu (sindirim kanalı) ile sindirim bezlerini içeren, çok hücreli hayvanlarda yiyeceğin vücuda alınımı, sindirilmesi, gerekli besin ve enerjinin absorbe edilmesi ve atık maddelerin vücuttan atılması ile ilgilenen organ sistemidir.
Sindirim sistemi ve sindirim borusu hayvandan hayvana belirli oranda değişiklik gösterir. Örneğin bazı hayvanlar çok odalı midelere sahiptirler.
Çoğu Antik Çağ ve Orta Çağ anatomistleri mide, bağırsaklar gibi sindirim sistemi organları hakkında kabaca doğru fikirlere sahipti. Yine de bu yanlış ve hatta bir bakıma absürt fikirler ortaya atılmadı anlamına gelmez. Örneğin Rönesans'ın önemli bilgin ve sanatçısı Leonardo da Vinci sindirim sisteminin solunum sistemine yardım ettiği fikrine sahipti. Sıkışan bağırsakların, içlerinde üretilen sıvılaşmış havayla, diyaframı yukarı doğru ittiğine ve böylece diyaframın akciğerlere basınç uyguladığına inanmaktaydı. Sindirim sisteminin ve sindirim sistemi organlarının insan için önemi eski çağlardan beri bilinmektedir.
Sindirim Sistemi Organları
Üst sindirim bölümü
- Ağız: ağız boşluğu; tükürük bezleri, mukoza, dişler ve dili kapsar. Gıda ve suyun vücuda alınmasına yarayan bir açıklıktır. Bir üst ve alt dudak ile kapatılmıştır. Karbonhidratların kimyasal sindirimi ağızda başlar ve diğer besinlerin fiziksel sindirimi başlar.
- Yutak: (farinks) ağız ve burnun hemen arkasındaki boyun bölümüdür. Gıdanın ağızdan yemek borusuna geçmesini sağlar. Sindirim sisteminin yanı sıra solunum sisteminde de yer alan bir organdır. Üç bağlantısı vardır: nazofarinks, orofarinks ve laringofarinks.
- Yemek borusu :(özofagus veya gullet) ve kardiya; yemek borusu gıdanın mideye geçmesini sağlayan kassal (müsküler) bir borudur. Bu geçiş peristaltizm yardımıyla olur. Kardiya ise yemek borusu ile midenin birleştiği noktadaki açıklıktır (ağız).Düz kaslardan oluşur. Sindirim gerçekleşmez.
- Mide: Midede ki , ve de kapsar. Mide yemek borusu ile ince bağırsağın ilk kısmı olan duodenum arasında bulunur. Yüksek oranda asidik bir çevreye sahip mide (pH yaklaşık 1,5-2) peptidaz sindirim emzimlerini içerir.
Alt Sindirim Bölümü
Bağırsak, sindirim kanalının mide ile anüs arasında bulunan kısmıdır. Kalın bağırsakta besinler içerisinde kalan su ve mineraller emilir.
- İnce bağırsak, mide ile kalın bağırsak arasındadır. 5 yaşın üstündeki insanlarda genellikle 5–6 m uzunluğundadır. Üç kısmı vardır. İnce bağırsakta ayrıca sindirim yüzeyini genişleten villuslar (tümür) da vardır. Bu villüslerin sayesinde emilim gerçekleşir. Villuslar girinti ve çıkıntılardan oluşmuştur.
- duodenum veya onikiparmak bağırsağı, ince bağırsağın ilk ve en kısa kısmıdır. Mideyi jejunuma bağlayan bir tüptür. pH seviyesi yaklaşık 9'dur.
- jejunum, ince bağırsağın orta kısmıdır, duodenum ile ileum arasında bulunur. Yetişkin insanlarda boyu 2-8 metre arasında değişir. pH seviyesi yaklaşık 7-8 aralığındadır.
- ileum, ince bağırsağın son kısmı. İnsanlarda yaklaşık 4 metre uzuluğundadır. ile çekumdan ayrılır. pH seviyesi genellikle 7-8 arasındadır.
- kalın bağırsak, üç kısmı vardır. Sindirimin bitmesi olayının en sonundan bir önce olan organdır. Bu organda posa içindeki kalan son su, vitaminler ve mineraller emilir. Çekum dediğimiz bölgede başlar. Rektum dediğimiz bölgede ise son bulur.
- çekum veya kör bağırsak, kalın bağırsağın ilk kısmıdır. Apandis çekumun bir uzantısıdır.
- kolon, kalın bağırsak için kullanılan bir terimdir. Çekumdan rektuma kadarki kısım için kullanılır. Kendi içinde dört kısma ayrılır, , , ve sigmoid kolon.
- rektum, kalın bağırsağın son kısmıdır.
Ayrıca kalın bağırsak sindirime katılmaz. Çünkü sindirim ince bağırsaktan besinlerin kana geçmesi ile sona erer. Besinler kan yoluyla vücuda taşınır. -
Dışkılar anüsten geçerek vücuttan atılırlar.
Sindirim Sistemi Yardımcı Organlar
Sindirim sistemi ve sindirim borusu ile ilgili başka organlar da vardır.
Karaciğer sindirimde rol oynayan safrayı üretir.
Pankreas ise bikarbonat, tripsin, , lipaz ve pankreatik amilaz gibi çeşitli enzimler içeren bir sıvıyı ince bağırsağa salgılar.
Böylece bu sindirimde yer almış olurlar.
Karacığer hücreleri tarafından üretilen safra sıvısı,safra kesesinde depolanır.Safra sıvısı içinde sindirim,enzimleri yoktur.Safra sıvısı özel bir kanala ince bağırsağa dökülür ve burada büyük yapıdaki yağ moleküllerini daha küçük yapılara(yağ damlacıklarına) ayırarak yağların fiziksel sindirimini sağlamış olur.
Pankreas,midenin hemen altında yer alan,yaprak şeklinde bir yapıdır. Pankreastan salgılanan pankreas öz suyu özel bir kanala ince bağırsağa dökülür. Pankreas öz suyunda proteinlerin,karbonhidratların ve yağların kimyasal sindiriminin emzimleri bulunur.
Sindirim ve boşaltım
Ağızda, yiyecek dişler ve dil tarafından mekanik olarak parçalanırken, tükürük tarafından kimyasal olarak da bir ölçüde parçalanır. Daha sonra peristaltizm ile yemek borusundan (özofagus) mideye geçer. Burada parçalama işlemi devam eder. Büyük yiyecek parçaları (bolus) daha küçük parçalara ayrılır yani büyük oranda mekaniktir. Bununla beraber, küçük miktarda kimyasal işlem de meydana gelir; özellikle proteinler midedeki enzimlerin yardımıyla kimyasal olarak parçalanmaya başlar. Gıda daha sonra ince bağırsağa girer ki burada enzimler ve bakteri yardımıyla parçalama işlemi meydana gelir ve yararlı partiküller kana emilir. Kalan partiküller ise kalın bağırsaktan geçer ve sonunda dışkı biçiminde vücuttan atılır.
Sindirim hem hormonlar,hem de otonom sinir sistemi tarafından düzenlenir:
- Sindirim sisteminin görevlerini kontrol eden temel hormonlar mide ve ince bağırsak mukozasındaki hücreler tarafından salgılanır. Bu hormonlar, örneğin sekretin, gastrin ve kolesistokinin, kana sindirim borusu tarafından bırakılırlar ve sindirim sıvılarını uyarıp organ hareketlerine neden olurlar.
- Otonomik sinir sisteminin iki kolu da sindirim işlemini etkiler; salgıları ve peristaltizmi uyarırken, sempatik sinirlerin etkisi daha baskılayıcıdır.
Sindirim borusu aynı zamanda bağışıklık sisteminin bir bölümüdür (Coico et al 2003). Midenin düşük pH (1-4 arası) seviyesi, mideye giriş yapan birçok mikroorganizma için ölümcüldür. Benzer bir şekilde, mukus ( antikorları içerir) bu mikroorganizmaların çoğunu nötralize eder. Sindirim borusundaki diğer faktörler de bağışıklığa yardımcı olurlar; safra ve tükürükteki enzimler dahil. Sağlığa yardımcı de potansiyel olarak zararlı olabilecek sindirim borusundaki bakterilerin aşırı çoğalmasını önlemeye yardımcı olur.
İnce bağırsağın görevi:Midedeki yemeklerin ince bağırsaktan kalın bağırsağa geçip oradan da boşaltılmasıdır.
Hastalıkları
Tıbbın sindirim sistemi fonksiyonları ve bozukluklarını konu edinen dalı gastroenterolojidir. Sindirim sistemi ile ilgili en sık yapılan şikayetlerden bazıları bulantı ve kusma, dispepsi, ishal ve kabızlıktır. Ülser ve reflü özellikle son dönemlerde adını fazlaca duyurmuş hastalıklardandır. En sık rastlanan sindirim sistemi hastalıkları şunlardır;
- Ülser (onikiparmak bağırsağı ve yaralar)
- Gastrit (mide iç dokusu iltihabı)
- Siroz (Hepatit B ve Hepatit C gibi sarılık virüsleri ve uzun süreli yoğun alkol alımı sonucunda gelişen, ilk aşamalarında tedavi edilmezse, kanama ve koma sonucu ölüme yol açan hastalık)
- (çok yaygın görülen sancılı kramplar, ishal ve kabızlık şeklinde seyreden bir kalın bağırsak hastalığı)
- Safra kesesi taşları ve iltihapları (yemek borusu, mide, bağırsak, karaciğer, pankreas ve safra kesesi kanserleri)
- Kanamalar (onikiparmak bağırsağı ülseri, mide ülseri ve erozyonları, yemek borusu, mide ve kalın bağırsak kanserleri ve yemek borusu varislerinin neden olduğu kanamalar)
- Hemoroitler (basur, mayasıl)
- Tifo: Kirli içme suları ve pis yiyeceklerden bulaşan bulaşıcı bir hastalıktır.
Ana Sindirim Organları
Yardımcı sindirim organları
Kaynakça
- ^ . 10 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2017.
 | Anatomi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Insan sindirim sistemi haber gazete kitap akademik JSTOR Ocak 2023 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Insan sindirim sisteminde sindirim mekanik fiziksel ve kimyasal sindirim olarak ikiye ayrilir Fiziksel sindirimin amaci molekulleri kucuk molekullere ayirmaktir Kimyasal sindirimin gorevi ise besinleri en kucuk yapi tasina kadar parcalamaktir Sindirim sistemi sindirim borusu sindirim kanali ile sindirim bezlerini iceren cok hucreli hayvanlarda yiyecegin vucuda alinimi sindirilmesi gerekli besin ve enerjinin absorbe edilmesi ve atik maddelerin vucuttan atilmasi ile ilgilenen organ sistemidir Sindirim sistemi diyagrami Sindirim sistemi ve sindirim borusu hayvandan hayvana belirli oranda degisiklik gosterir Ornegin bazi hayvanlar cok odali midelere sahiptirler Cogu Antik Cag ve Orta Cag anatomistleri mide bagirsaklar gibi sindirim sistemi organlari hakkinda kabaca dogru fikirlere sahipti Yine de bu yanlis ve hatta bir bakima absurt fikirler ortaya atilmadi anlamina gelmez Ornegin Ronesans in onemli bilgin ve sanatcisi Leonardo da Vinci sindirim sisteminin solunum sistemine yardim ettigi fikrine sahipti Sikisan bagirsaklarin iclerinde uretilen sivilasmis havayla diyaframi yukari dogru ittigine ve boylece diyaframin akcigerlere basinc uyguladigina inanmaktaydi Sindirim sisteminin ve sindirim sistemi organlarinin insan icin onemi eski caglardan beri bilinmektedir Sindirim Sistemi OrganlariUst sindirim bolumu Agiz agiz boslugu tukuruk bezleri mukoza disler ve dili kapsar Gida ve suyun vucuda alinmasina yarayan bir acikliktir Bir ust ve alt dudak ile kapatilmistir Karbonhidratlarin kimyasal sindirimi agizda baslar ve diger besinlerin fiziksel sindirimi baslar Yutak farinks agiz ve burnun hemen arkasindaki boyun bolumudur Gidanin agizdan yemek borusuna gecmesini saglar Sindirim sisteminin yani sira solunum sisteminde de yer alan bir organdir Uc baglantisi vardir nazofarinks orofarinks ve laringofarinks Yemek borusu ozofagus veya gullet ve kardiya yemek borusu gidanin mideye gecmesini saglayan kassal muskuler bir borudur Bu gecis peristaltizm yardimiyla olur Kardiya ise yemek borusu ile midenin birlestigi noktadaki acikliktir agiz Duz kaslardan olusur Sindirim gerceklesmez Mide Midede ki ve de kapsar Mide yemek borusu ile ince bagirsagin ilk kismi olan duodenum arasinda bulunur Yuksek oranda asidik bir cevreye sahip mide pH yaklasik 1 5 2 peptidaz sindirim emzimlerini icerir Alt sindirim kanalindaki organlari gosteren bir cizim Alt Sindirim Bolumu Bagirsak sindirim kanalinin mide ile anus arasinda bulunan kismidir Kalin bagirsakta besinler icerisinde kalan su ve mineraller emilir Ince bagirsak mide ile kalin bagirsak arasindadir 5 yasin ustundeki insanlarda genellikle 5 6 m uzunlugundadir Uc kismi vardir Ince bagirsakta ayrica sindirim yuzeyini genisleten villuslar tumur da vardir Bu villuslerin sayesinde emilim gerceklesir Villuslar girinti ve cikintilardan olusmustur duodenum veya onikiparmak bagirsagi ince bagirsagin ilk ve en kisa kismidir Mideyi jejunuma baglayan bir tuptur pH seviyesi yaklasik 9 dur jejunum ince bagirsagin orta kismidir duodenum ile ileum arasinda bulunur Yetiskin insanlarda boyu 2 8 metre arasinda degisir pH seviyesi yaklasik 7 8 araligindadir ileum ince bagirsagin son kismi Insanlarda yaklasik 4 metre uzulugundadir ile cekumdan ayrilir pH seviyesi genellikle 7 8 arasindadir kalin bagirsak uc kismi vardir Sindirimin bitmesi olayinin en sonundan bir once olan organdir Bu organda posa icindeki kalan son su vitaminler ve mineraller emilir Cekum dedigimiz bolgede baslar Rektum dedigimiz bolgede ise son bulur cekum veya kor bagirsak kalin bagirsagin ilk kismidir Apandis cekumun bir uzantisidir kolon kalin bagirsak icin kullanilan bir terimdir Cekumdan rektuma kadarki kisim icin kullanilir Kendi icinde dort kisma ayrilir ve sigmoid kolon rektum kalin bagirsagin son kismidir Ayrica kalin bagirsak sindirime katilmaz Cunku sindirim ince bagirsaktan besinlerin kana gecmesi ile sona erer Besinler kan yoluyla vucuda tasinir anus rektumun dis acikligidir Kapanmasi sfinkter kaslarca kontrol edilir Diskilar anusten gecerek vucuttan atilirlar Sindirim Sistemi Yardimci Organlar Sindirim sistemi ve sindirim borusu ile ilgili baska organlar da vardir Karaciger sindirimde rol oynayan safrayi uretir Pankreas ise bikarbonat tripsin lipaz ve pankreatik amilaz gibi cesitli enzimler iceren bir siviyi ince bagirsaga salgilar Boylece bu sindirimde yer almis olurlar Karaciger hucreleri tarafindan uretilen safra sivisi safra kesesinde depolanir Safra sivisi icinde sindirim enzimleri yoktur Safra sivisi ozel bir kanala ince bagirsaga dokulur ve burada buyuk yapidaki yag molekullerini daha kucuk yapilara yag damlaciklarina ayirarak yaglarin fiziksel sindirimini saglamis olur Pankreas midenin hemen altinda yer alan yaprak seklinde bir yapidir Pankreastan salgilanan pankreas oz suyu ozel bir kanala ince bagirsaga dokulur Pankreas oz suyunda proteinlerin karbonhidratlarin ve yaglarin kimyasal sindiriminin emzimleri bulunur Sindirim ve bosaltim Agizda yiyecek disler ve dil tarafindan mekanik olarak parcalanirken tukuruk tarafindan kimyasal olarak da bir olcude parcalanir Daha sonra peristaltizm ile yemek borusundan ozofagus mideye gecer Burada parcalama islemi devam eder Buyuk yiyecek parcalari bolus daha kucuk parcalara ayrilir yani buyuk oranda mekaniktir Bununla beraber kucuk miktarda kimyasal islem de meydana gelir ozellikle proteinler midedeki enzimlerin yardimiyla kimyasal olarak parcalanmaya baslar Gida daha sonra ince bagirsaga girer ki burada enzimler ve bakteri yardimiyla parcalama islemi meydana gelir ve yararli partikuller kana emilir Kalan partikuller ise kalin bagirsaktan gecer ve sonunda diski biciminde vucuttan atilir Sindirim hem hormonlar hem de otonom sinir sistemi tarafindan duzenlenir Sindirim sisteminin gorevlerini kontrol eden temel hormonlar mide ve ince bagirsak mukozasindaki hucreler tarafindan salgilanir Bu hormonlar ornegin sekretin gastrin ve kolesistokinin kana sindirim borusu tarafindan birakilirlar ve sindirim sivilarini uyarip organ hareketlerine neden olurlar Otonomik sinir sisteminin iki kolu da sindirim islemini etkiler salgilari ve peristaltizmi uyarirken sempatik sinirlerin etkisi daha baskilayicidir Sindirim borusu ayni zamanda bagisiklik sisteminin bir bolumudur Coico et al 2003 Midenin dusuk pH 1 4 arasi seviyesi mideye giris yapan bircok mikroorganizma icin olumculdur Benzer bir sekilde mukus antikorlari icerir bu mikroorganizmalarin cogunu notralize eder Sindirim borusundaki diger faktorler de bagisikliga yardimci olurlar safra ve tukurukteki enzimler dahil Sagliga yardimci de potansiyel olarak zararli olabilecek sindirim borusundaki bakterilerin asiri cogalmasini onlemeye yardimci olur Ince bagirsagin gorevi Midedeki yemeklerin ince bagirsaktan kalin bagirsaga gecip oradan da bosaltilmasidir HastaliklariTibbin sindirim sistemi fonksiyonlari ve bozukluklarini konu edinen dali gastroenterolojidir Sindirim sistemi ile ilgili en sik yapilan sikayetlerden bazilari bulanti ve kusma dispepsi ishal ve kabizliktir Ulser ve reflu ozellikle son donemlerde adini fazlaca duyurmus hastaliklardandir En sik rastlanan sindirim sistemi hastaliklari sunlardir Ulser onikiparmak bagirsagi ve yaralar Gastrit mide ic dokusu iltihabi Siroz Hepatit B ve Hepatit C gibi sarilik virusleri ve uzun sureli yogun alkol alimi sonucunda gelisen ilk asamalarinda tedavi edilmezse kanama ve koma sonucu olume yol acan hastalik cok yaygin gorulen sancili kramplar ishal ve kabizlik seklinde seyreden bir kalin bagirsak hastaligi Safra kesesi taslari ve iltihaplari yemek borusu mide bagirsak karaciger pankreas ve safra kesesi kanserleri Kanamalar onikiparmak bagirsagi ulseri mide ulseri ve erozyonlari yemek borusu mide ve kalin bagirsak kanserleri ve yemek borusu varislerinin neden oldugu kanamalar Hemoroitler basur mayasil Tifo Kirli icme sulari ve pis yiyeceklerden bulasan bulasici bir hastaliktir Ana Sindirim OrganlariAgiz Yutak Yemek borusu Mide Ince bagirsak Kalin bagirsak AnusYardimci sindirim organlariKaraciger safra kesesiyle Pankreas pankreas oz suyuyla Kaynakca 10 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Ocak 2017 Anatomi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz