Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kayseri Kalesi Kayseri'de bulunan Türkiye'nin turistik kalelerinden biridir.
 Günümüzde Kayseri Kalesi | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Durum | Turistik |
| Tür | Kale |
| Konum | Melikgazi, Kayseri, Türkiye |
| Koordinatlar | 38°43′16″K 35°29′20″D / 38.72111°K 35.48889°D |
| Açılış | 3. yüzyıl |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Taş |
Tarihçe
Kayseri tarihin her döneminde önemini korumuş, coğrafi ve stratejik konumu itibarıyla büyük akınlara ve işgallere maruz kalmış bir şehirdir.
Kayseri'nin bu özelliklerinden dolayı çeşitli kavimler ve devletler buranın müdafaası için birçok tedbir almışlardır. Bu tedbirlerden en önemlisi bugün şehir merkezinde bulunan Kayseri Kalesi' dir. Şehir içinde Kayseri surları ve kalesi geniş bir alana sahiptir. Kayseri surları hakkında ilk bilgi Roma İmparatoru III. Gordian zamanına (MS 238-244) ait olan sikkelerde bulunmaktadır. Bu bilgilerden surların bu tarihte inşa edilmiştir bunun olduğu için anlaşılmaktadır. İkinci bilgi ise, VI. yüzyılın ilk yarısına aittir. Bizanslı tarihçi Procopius, Kayseri' nin kuruluşunda yapılmış olan surun, birbirinden uzak tepeleri, bahçeleri ve meraları çevirdiğini ve şehrin evlerinin buraları doldurmadığını Bizans İmparatoru I. Justinianus' ın (MS 527-565) şehri koruyabilmek için eskiye nazaran daha dar yaptırdığını yani esas suru daralttığını belirmektedir. Bu iki belge ve kayda göre Kayseri surları ilk olarak III. yüzyıl ortalarında inşa edilmiş VI. yüzyıl ortalarında daraltılmış ve tamir edilmiştir. Surların bugün kalan bölümlerinin hangilerinin Roma, hangilerinin Bizans' a ait olduğu konusunda kesin bir kayıt bulunmamaktadır. Kale günümüze kadar varlığını koruyan sonradan yapılan ekleriyle, tarihçilerin orta çağ diye adlandırdıkları bir devrin mimarisidir. XIV. yüzyılda inşa edilmiştir. Şehir merkezinde iç kale ve onu çevreleyen surların meydana getirdiği dış kale olmak üzere iki kale bulunmaktadır.
Kale
Dış Kale
Kayseri şehrinin tarihi dış kalesinde bugün bazı parçalar ayakta durmakla beraber birçok kısımları ancak izlerini işaret edecek durumda kalıp tahrip olmuştur.Sivas kapısı, Kiçikapı ve Boyacı kapısı gibi yapılarının ancak yerlerinde adları yaşanmaktadır. Bu kuruluşlar yok olmuş durumdadır. Dış kalenin Cumhuriyet Meydanı karşısından batıya, Düvenönü' ne doğru uzanan bir kolundan bazı sıra surları ile burç kısımları halâ ayaktadır. Düvenönü köşe burcundan doğu yönüne doğru köşe ve dönüşler yaparak Boyacı Kapısı, Kiçi Kapısı ve Yoğun burç kapısına doğru uzanan sur ve burçları sırasının birçok kısımları sağlam olmak üzere Sivas Kapısı ve Yeni Kapı yerlerinden geçerek iç kaleye bağlandığı kabul edilmektedir. Ancak son zamanlarda yapılan araştırmalar neticesinde Dış Kale surları Yoğun Burç' tan batıya dönmektedir. Han Camisi' ne doğru devam etmektedir. Buradan ise nereye döndüğü bilinmemektedir. Kayseri şehrinin tarihi kalesinde dış kısmın sur ve burçlarında kuruluş itibarıyla farklı oluşlar vardır. İç kaleden, Düvenönü'ne ve Yoğun Burça doğru uzanan sur ve burçların arkaları (içleri) ayak, tonoz ve kemerli yüksek tutulmuş beden duvarlarıyla kademeli olarak kurulmuştur. Düvenönü ile Yoğun Burçlu kapı arasındaki sur, duvar ve burçları, yalın duvar ve masif gövdeli tesisler halindedir. Bu yapılış biçimi dış kalenin, Türk Çağından öteki yapı ve kuruluş şeklini de anlatmaktadır. Dış kale surları bugün yok denecek kadar kalıntısı kalmış vaziyettedir. Bundan dolayı yeteri kadar bilgi mevcut değildir.
İç Kale
İç kale bugün başlı başına kale gibi duran ve tarihi bünyesinde geniş varlıklar taşıyan kalenin iç kısmıdır. İç Kale Selçuklu sultanlarından I. Alaeddin Keykubad tarafından 1224 yılında büyük bir onarımdan geçirildi. Kalenin yapılış tarihini daha eskiye Bizans dönemine götürenler de vardır.Kurulduğundan beri ticari hûvviyeti yüksek olan şehirde, tâcirler ve zenginler oturduğu için hemen her dönem işgal orduları Kayseri'ye göz dikmiştir.
Bu saldırılara karşı kesin çözümü kale sağlamaktaydı. Uzun yıllar Kayseri halkının oturduğu kale içerisinde 600 kadar ailenin barındığı rivayet edilir. Bu devirde kale içerisinde birkaç birkaç mahalle mevcuttu. Kale kuzeyden güneye 800 metre, doğudan batıya 200 metre uzunluğundadır. 19 adet burcu bulunmaktadır. Bu burçların altından devriye yolu geçmektedir. İç kalenin biri kuzey doğusunda, diğeri de Kazancılar Çarşısına bakan güney batısında olmak üzere iki adet kapısı bulunmaktadır. Ancak sonradan Cumhuriyet Meydanı' na bakan kısmından içerideki inşaat nedeniyle üçüncü bir kapı daha açılmıştır. Kalenin dış çevresinde su hendekleri bulunmaktaydı ancak son yıllarda bu su hendekleri doldurularak yeşil alan haline gelmiştir. Kayseri coğrafi yapısı itibarıyla düz bir alandadır, bu düzlük içerisinde kalenin biraz daha yüksek kısımda olması gerekmektedir. Kayseri şehri iç kalesinde bu duruma karşılık kalenin çevrelediği orta alanın içinde yüksek kule durumunda, tesisinin bulunabileceği lüzumu ortaya çıkmaktadır. Türk Çağında yapılan geniş değişiklikler sonucu kalenin sur ve burçları ile kapı kuleleri gereği ölçüsünde yükseltilmiştir. Bugün yapı sağlam bir durumda bulunmaktadır. Bizans döneminde yapıldığı varsayılan kale Anadolu Selçuklu Devleti zamanında ve I. Alaeddin Keykubad döneminde onarılmıştır. Daha sonra Karamanoğulları ve Osmanlılar döneminde de onarılarak kullanılmıştır. İç Kale 1950'li yıllarda sebze hali olarak kullanılmış daha sonra iç kısmına küçük dükkânlar yapılarak esnaflara tahsis edilmiş ve ticarete açılmıştır.
Güney Kapısı
Güney kapısının önünde hücumu önleyecek birer mazgal göze çarpmaktadır. Kapı oturuş planında; bir kale kapısından ziyade han veya kapısı durumundadır. Yapı ve Mimari sitilinde Türk Çağı özelliklerini taşır. Zemin kalın yapıda bir kitle oturmaktadır. Girişte ön kısmında, yüksek kemerli derin bir niş bulunmaktadır. Bu niş kapı önü koruması için güven verici değildir. Kapı üstünde mermer bloka işlenmiş iki satır halinde bir Farsça kitabe bulunmaktadır.
Doğu Kapısı
İç kale'nin doğu ve güney köşesine yakın karışık bir plan gösteren kapıdır. Türk yapı çağında mimari ekler yapılarak iç kalenin bu yüzü zenginleştirilmiş ve gösterişli bir şekilde dış şehre bağlanmıştır. Genel planda 10 ve 11 numaralı burçlar arasında iki sıralı beden duvarına açılmış iki girişi vardır. İçteki giriş eski tipte olup Bizans yapı karakterini göstermektedir. Bu iç Kapı biri kuzeyde (10) diğeri güneyde (11) nolu burcun arasında yer almaktadır. Dışa doğru ikinci giriş (Orta Giriş) bu iki burcun ön burçlarını birbirine bağlamak üzere ve orta kısmına yakın bir yerde kurulmuştur. Bu kapı tamamen Türk yapı çağı özelliklerini gösterir.
İç Kale Burçları
Kale burçlarının sayısını bazı kaynaklar 18 bazıları ise 19 adet olduğunu belirtmektedir. Mahmut Akok ve ' nin kaynaklarından alınan notlara göre 18 adet burç olduğu kabul edilmektedir. İç kale ve kenar duvarlarında ve köşelerinde dikdörtgen planlı 18 adet burç bulunmaktadır. Bu burçlar bugün genel olarak sağlam bir durumdadır. 3 metre genişliğindeki duvarlara yaslanan burçların altlarından devriye yolu geçmektedir. Burçların büyük bir kısmı eski burçların temelleri üzerinde oturmakta iselerde bir kısmı tamamen yeniden stratejiyle hesaplara göre kurulmuştur. Beden duvarlar ise, dış yüz itibarıyla tamamen yeni kalıntısı halindedir. Doğu ve Kuzey yönlerin alt kısım taş sıralarında eskiden (yani Bizanslı Çağından) kalan bazı örgüler görülür. Badenler üzerindeki dendanelerin hemen hepsi Türk yapı çağında yenilenmişti.
Bir Numaralı Burç İç kale'nin panel planının batı-güney köşesinde yer almaktadır. Eski Bizans çağı yapı durumunu muhafaza eder durumdadır. Burcun üst kısmındaki etraf duvarları eski kuruluş yapısıdır. Kat bölmeleri kalın ağacı kiriş üzerinde toprak döşeme olarak yapılmıştır. Bu özelliği tamamen Türk yapı çağı özelliği gösterir.
İki Numaralı Burç Bu burç Türk Yapı Çağı inşasıdır. İçindeki, eski Bizanslı çağından kalma üçgen planlı burç, arka duvar olarak bırakılmıştır. İç kısmı geniş bir boşluk halindedir. Vaktiyle buranın kat bölmelerinin ağaç çatkılı oldukları etraf duvarlarda görülen kiriş başı oyuklardan anlaşılmaktadır.
Üst dendane sıraları ve arkalarındaki seğirdim yerleri sağlam durumdadır. Zemin katlarından üst kata ve dendanlı kata ulaşan kağir basamaklı merdivenleri vardır.
Dört Numaralı Burç Bu kule burcu temelden tepe dendanelerine kadar Türk Çağı yapısı bir kuruluştur. Geniş bir iç mekabi vardır. Bugün Kayseri Belediyesi tarafından onarılarak, dendanlı kat tabanı beton arme olarak yapılmıştır. Eskiden dört katlı olan taban döşemelerinin ağaç çatkılı olduğu tahmin edilir. Bu burcunda iç kalenin, doğu, güney köşesindeki (11 numaralı) burç gibi içe bakan yüzü duvarla kapalı olarak yapıldığı görülür.
Beş Numaralı Burç İç kalenin kuzey yönünde, 4 ve 8 numaralı burçlar arasında sıralanmış üç burçtan ikisi 5 ve 7 numaralılarla hemen hemen aynı kuruluştadır. (7 nolu burcu son yıllarda belediye değiştirerek top atış yeri haline getirmiştir). 5 nolu burç alta dikdörtgen bir kaideye oturduğu halde, üstleri çok köşeli bir yüz ve plan özelliği göstermektedir. Bu burç bedeninin tümü Türk yapı çağı özelliği gösterir.
Sekiz Numaralı Burç Kuzey yüzü suru ile doğu eğik oturuşlu duvarın köşesinde yer alan bu burç, dıştan kare plan kuruluşundadır. Büyüklüğü ve sağlam duruşuyla hala ayaktadır.
Burcun alt katları tamamen eski yapı özelliği gösterir. Üst kat seviyeleri Türk yapı çağı özelliğindedir. Eski bünyeye ait duvar örgülerinin yüz taşları, Türk Çağında yapılanlara nazaran daha iri ölçülerdedir.
Dokuz Numaralı Burç İç kalenin doğu duvarı ortasında yer alan bu burcun temel ile zemin katı teşkil eden kısımları, eski yapı olarak görülmektedir. Alt bölmelerinin üstü, taş tonoz örgülüdür. Tonozun üstünden itibaren Türk Yapı Çağı' nın ek ve yeni kuruluşu başlar.
Onbir Numaralı Burç Türk yapı çağından dış kaleyle bağlantılı bu kısmında olmasıyla ve yeniden tesis olunan kapı ile (giriş) ilgili olarak kurulmuş olmalıdır. İçe doğru arkasında eski çağın köşe burcundan mazgallı bir kısmı bulunmakta ve arka duvar gibi kullanılmaktadır.
Üste doğru yükseltilen beden duvarları, her taraf kapalı olarak kurulmuştur. İç kat bölmeleri ağaç çatkılıdır. İç kaleyi çevreleyen kalın beden duvarları yürüdümü seviyesinden, burcun içine ayrıca bir kapı ile girilmektedir. Üst katlarda doğu ve güney yönlerine vurgu yapan mazgal dişleri vardır. En üst kata ulaşan merdiven duvar içine yerleştirilmiş, kâgir basamaklı olduğu gibi, ağaç döşemeli katlar arasında ağaçtan merdivenlerin bulunması gereği vardır. Bu köşe burcu da, öteki burçlara göre bir kule gibi yüksek tutulmuştur.
Oniki Numaralı Burç Güney yüz koruma duvarının büyük çapta olan burçlarından birisidir. Zemin katta ve orta kat duvarının bir kısmı eski yapıdan kalanlardır. Orta katın üç yöne vurgu yapan dişli mazgalları Türk Çağı' nın yapısıdır. Beden seviyesi ve üst dendanlı kısımlar tamamen Türk yapısını temsil eder.
Onüç' ten Onyedi Numaraya Kadar Sıralanan Burçlar Güney beden duvarı üzerinde sıralanan bu beş burcun zemin katlarının üstleri taş örgülü tonozlarla kaplıdır. Hemen hepsi Türk yapı çağı binasıdır. Kalın beden seviyesinden üste düşen katlarının içe bakan kısımları açık ve duvarsızdır. Kat bölmeleri ağaç kirişlidir. Yan yana sıralanan burçların bulundukları kısımda, eskiden üçgen planlı Bizans çağı burçlarının olduğunu yerinde yapılan sondaj sırasında tespit edilmiştir.
Kale Üzerinde Bulunan Kitabeler
İç kale ve surlarında Türk devri öncesine ait herhangi bir kitabeye rastlanmamıştır. İç kalenin kuzey yönünde bulunup "at meydanı" adı verilen yerin ayrıca bir sur ile çevrilmiş bulunduğu kalıntılardan anlaşılmaktadır. Bugün askeri deponun bulunduğu yerde bu surlardan kalan bir duvar parçası üzerinde dört satırdan ibaret kitabenin Türkçesi şöyledir: “Bu mübarek yapı, Keyhüsrevoğlu din ve dünyanın şefi, fetihler sahibi, dünya sultanlarının efendisi, sultanların büyüğü mü'minlerin emrinin buhranı, yüce Sultan ' ın devrinde 621 (1224) yılında tamamlanmıştır”.
Her ne kadar bu metinde "bu kale" veya "kule" ve "küçük hisar" anlamına olarak "bu burç" gibi bir sözle kitabenin neye ait olduğu açıklanmamışsa da kalenin onarılarak veya genişletilerek yapılışına dair olduğu yeterince açıklanmaktadır.
Yine Sultan Alaeddin Keykubad devrine ait diğer bir kitabede ise kalenin haricinde olup at meydanı denen yere bakan burcun üzerindedir. İki satır halinde kain Selçuklu hattıyla yazılan kitabede ne tarih ne de fazla bilgi vardır. Alaeddin Keykubad'ın çoğu zaman Kayseri'de ikâmet ettiği ve kalede tamir yaptırdığına bakılırsa adı geçen hükümdar tarafından yaptırdığı söylenebilir. İç kalenin doğu ikinci kapısının iç tarafında 0.50x0.50 metre boyutunda Arapça üç satırlık bir kitabe yer almaktadır. M. Çayırdağ tarafından okunan bu kitabede “Dulkadiroğlu ' in oğlu büyük tarafından 814 senesinde yapıldı” yazar. Bu kitabenin tahrip edilen Birkaç kelimesi okunamamıştır. "H. 814/M.1411" yılında Dulkadirlilerin eline Kayseri Kalesi Dulkadiroğlu ' in oğlu tarafından tamir edilmiştir.Karamanoğulları devrine ait olup iç kalenin güneye doğru açılan kısmını üzerinde bulunan mermer levha üzerine yazılmış iki satırlık kitabe, Farsça olup 1466' da kalenin 2. Mehmet' in emriyle ' in tamir ettirdiği görülmektedir. İkinci kitabenin bulunduğu mermer levha güney doğu kulesindedir. Kitabe: “' ın oğlu Mehmed bu mübarek kaleyi inşa etti. ” ibaresi bulunmakta olup kitabenin noksan olması muhtemeldir.
İç kalenin güney kapısının batısında 0.75x0.60 metre boyutunda Arapça dört satırlık kitabenin sonunda bir kısım yok olmuştur. Kitabede: "Dalâlette bulunan Türkler, Kâbenin tahribi gibi Kayseri Kalesi' ni ve halkını istila ettiler. Davud' un oğlu büyük çıktı” insanlarının hataların affeden kinini susturan” (Kur'an 3-134)... zamanında tamir oldu. Allah mülkünü devamlı eylesin... ' nin oğlu Demir..." yazılıdır. Buna göre Davud oğlu Kayseri' yi işgalci olarak belirttiklerinden geri alarak kaleyi tamir ettirmiştir. Ona bu hizmetinde Şeyh Çelebi' nin oğlu Demir de yardım etmiştir. Kitabenin kaybolan kısmında yazıyor olmalıdır.
Kale Cami-i Şerifi
İç kale diye adlandırılan kalenin içinde yer alan metin bir cami-i güzindir. Yapı tarzı dört kemer ile bir kubbe üzerine inşa edilmiş ve idaresinde “Fatih Cami-i Şerifi” adıyla kayıtlı bulunmaktadır. Kale cami-i 15. yüzyılda Fatih Sultan Mehmed tarafından yaptırılmıştır.Gedik Ahmed Paşa nezaretinde bizzat Fatih Sultan Mehmed' in fermanı ile yaptırılmıştır. Kayseri Kalesi 1467 yılında Karamanoğulları' ndan Osmanlılara geçtiği sırada cami yerine “Karamanoğlu Mescid-i Şerif-i” adında harap durumda bir mescid bulunuyordu. Bu duruma göre caminin yapılış tarihi 15. yüzyılın son çeyreğine rastlamaktadır. Cami daha sonra 1711, 1778, 1886 ve son olarak da 1990 yılında tamir görmüştür.
Kayseri Kalesi'nin Geçirdiği Yapı Çağları
Kayseri, tarihi iç kalesi başlıca iki safhadan meydana gelmektedir.
Birinci Dönem: Kayseri orta çağ (Bizanslı) kuruluşuyla birlikte ve ona bağlı olarak tesis olunmuştur. İlk kuruluşta askeri maksatlara göre bir tesis iken, şehrin genişlemesi ile iç kalede bazı yenilikler düşünülmüştür.
İkinci Dönem: Tamamen Türk egemenlik çağlarını kapsar. Anadolu Selçuklu Devleti çağında Kayseri şehri tesislerinde geniş bir değişiklik düşünülmemiştir. El değiştirmeler sırasında ortaya çıkan yıkıntılar tamir edilmiş ve yeni isteğe göre küçük bazı değişiklikler yapılmıştır. Türk yapı çağı devresinde dış kale ve kalenin kullanılma amaçları da değişerek dış şehir suları kısmen ihmal edilmiş iç kale de bu çağda Anadolu şehir ve kasabalarında olduğu gibi başlı başına bir güvence yeri olarak kuvvetlendirilmiştir. Anadolu Selçukluları' nın egemenlik çağında birçok tarihi kültür anıtlarının şehir surları dışında yer aldığını görerek surlarla kapalı o şehrin o çağda yerleşmeye yetmediği anlamaktayız.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Özel
- ^ . Kültür Portalı. 10 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2020.
- ^ a b c d e f SATOĞLU, Kayseri Ansiklopedisi, s.239
- ^ Turizm Envanteri,Kayseri il Turizm Müdürlüğü Yayınları, s.13
- ^ ,Cumhuriyetin 75. yılında Kayseri, s.170
- ^ Turizm Envanteri,Kayseri il Turizm Müdürlüğü Yayınları, s.13
- ^ AKOK, Karseri Şehri Tarihi iç Kalesi,s.5
- ^ a b c AKOK, Kayseri Şehri Tarih iç Kalesi, s.6
- ^ a b YEYEN, Kayseri’de Tarihi Eserler, s.82
- ^ Turizm Envanteri,Kayseri il Turizm Müdürlüğü Yayınları, s.1
- ^ a b SUBAŞI, Dünden Bugüne Kayseri, s.71
- ^ a b Kayseri Valiliği,Cumhuriyetin 75. yılında Kayseri, s.171
- ^ AKOK, Kayseri Şehri Tarih iç Kalesi, s.9
- ^ AKOK, Kayseri Şehri Tarih iç Kalesi, s.11
- ^ AKOK, Kayseri Şehri Tarih iç Kalesi, s.12
- ^ KURU ÇAKMAKOĞLU, Fatih' ten Osmanlı Dönemine Kadar Kayseri'de Türk Devri Mimarisi, s.26
- ^ EDHEM, Kayseri Şehri s.68
- ^ Kayseri Sancağının Topoğrafyası s.35
- ^ KURU ÇAKMAKOĞLU,Fatih' ten Osmanlı Dönemine Kadar Kayseri'de Türk Devri Mimarisi, s.27
- ^ Kayseri Sancağının Topoğrafyası s.36
- ^ KURU ÇAKMAKOĞLU,Fatih' ten Osmanlı Dönemine Kadar Kayseri'de Türk Devri Mimarisi, s.28
- ^ 16. yüzyıl Başlarında Kayseri s.31
- ^ ERKİLETLİOĞLU, Osmanlılar Zamanında Kayseri
- ^ YEYEN, Kayseri’de Tarihi Eserler. s.83
- ^ AKOK, Kayseri Şehri Tarih iç Kalesi, s.17
- Genel
- AKOK, Mahmut; Kayseri Şehri Tarihi İç Kalesi
- Belediye Halk Kütüphanesi Şefliği; Kayseri Sancağının Topoğrafyası S.35-36-37
- Büyükşehir Belediye Kütüphanesi; 16. yüzyıl Başlarında Kayseri Kültür Müdürlüğü Yayınları – 2, Kayseri, S.30-31
- ÇELEBİ, Ömer; Kayseri İli Yakın Çevre İncelemeleri, Töyko Matbaası 3. Baskı, 1971
- EDHEM, Halil; Kayseri Şehri (Hazırlayan Kemal GÖDE) Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, S.68-69
- ERKİLETLİOĞLU, Halit; Osmanlılar Zamanında Kayseri, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları No:5
- Kayseri Turizm Envanteri; Kayseri İl Turizm Müdürlüğü Yayınları S.13
- Kayseri Valiliği; Cumhuriyet' in 75. Yılında KAYSERİ, Plaka Matbaa, Kayseri 1998 S.170-171
- KURU ÇAKMAKOĞLU, Alev; Fatih' ten Osmanlı Dönemine Kadar Kayseri'de Türk Devri Mimarisi, S.26-27-28
- Milli Kütüphane; Vilayetlerimiz, Kayseri, Kanaat Kütüphanesi, 1933
- SATOĞLU, Abdullah; Kayseri Ansiklopedisi, Başbakanlık Basım Evi, Ankara, S.239
- SUBAŞI, Muhsin İlyas; Dünden Bugüne Kayseri, Se-Da Yayınları, Kayseri, 1994 S.71-72
- YEĞEN, Ali; Kayseri'de Tarihi Eserler, İl Kültür Müdürlüğü Yayınları, Kayseri, 1993, S.82-83
Dış bağlantılar
- 1999 yılında Kayseri Kalesi' nin surlarının çökmesi sonucu meydana gelen kaza haberi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kayseri Kalesi Kayseri de bulunan Turkiye nin turistik kalelerinden biridir Kayseri KalesiGunumuzde Kayseri KalesiGenel bilgilerDurumTuristikTurKaleKonumMelikgazi Kayseri TurkiyeKoordinatlar38 43 16 K 35 29 20 D 38 72111 K 35 48889 D 38 72111 35 48889Acilis3 yuzyilTeknik ayrintilarMalzemeTasTarihce1897 de Kayseri Kalesi Kayseri tarihin her doneminde onemini korumus cografi ve stratejik konumu itibariyla buyuk akinlara ve isgallere maruz kalmis bir sehirdir Kayseri nin bu ozelliklerinden dolayi cesitli kavimler ve devletler buranin mudafaasi icin bircok tedbir almislardir Bu tedbirlerden en onemlisi bugun sehir merkezinde bulunan Kayseri Kalesi dir Sehir icinde Kayseri surlari ve kalesi genis bir alana sahiptir Kayseri surlari hakkinda ilk bilgi Roma Imparatoru III Gordian zamanina MS 238 244 ait olan sikkelerde bulunmaktadir Bu bilgilerden surlarin bu tarihte insa edilmistir bunun oldugu icin anlasilmaktadir Ikinci bilgi ise VI yuzyilin ilk yarisina aittir Bizansli tarihci Procopius Kayseri nin kurulusunda yapilmis olan surun birbirinden uzak tepeleri bahceleri ve meralari cevirdigini ve sehrin evlerinin buralari doldurmadigini Bizans Imparatoru I Justinianus in MS 527 565 sehri koruyabilmek icin eskiye nazaran daha dar yaptirdigini yani esas suru daralttigini belirmektedir Bu iki belge ve kayda gore Kayseri surlari ilk olarak III yuzyil ortalarinda insa edilmis VI yuzyil ortalarinda daraltilmis ve tamir edilmistir Surlarin bugun kalan bolumlerinin hangilerinin Roma hangilerinin Bizans a ait oldugu konusunda kesin bir kayit bulunmamaktadir Kale gunumuze kadar varligini koruyan sonradan yapilan ekleriyle tarihcilerin orta cag diye adlandirdiklari bir devrin mimarisidir XIV yuzyilda insa edilmistir Sehir merkezinde ic kale ve onu cevreleyen surlarin meydana getirdigi dis kale olmak uzere iki kale bulunmaktadir KaleDis Kale Kayseri sehrinin tarihi dis kalesinde bugun bazi parcalar ayakta durmakla beraber bircok kisimlari ancak izlerini isaret edecek durumda kalip tahrip olmustur Sivas kapisi Kicikapi ve Boyaci kapisi gibi yapilarinin ancak yerlerinde adlari yasanmaktadir Bu kuruluslar yok olmus durumdadir Dis kalenin Cumhuriyet Meydani karsisindan batiya Duvenonu ne dogru uzanan bir kolundan bazi sira surlari ile burc kisimlari hala ayaktadir Duvenonu kose burcundan dogu yonune dogru kose ve donusler yaparak Boyaci Kapisi Kici Kapisi ve Yogun burc kapisina dogru uzanan sur ve burclari sirasinin bircok kisimlari saglam olmak uzere Sivas Kapisi ve Yeni Kapi yerlerinden gecerek ic kaleye baglandigi kabul edilmektedir Ancak son zamanlarda yapilan arastirmalar neticesinde Dis Kale surlari Yogun Burc tan batiya donmektedir Han Camisi ne dogru devam etmektedir Buradan ise nereye dondugu bilinmemektedir Kayseri sehrinin tarihi kalesinde dis kismin sur ve burclarinda kurulus itibariyla farkli oluslar vardir Ic kaleden Duvenonu ne ve Yogun Burca dogru uzanan sur ve burclarin arkalari icleri ayak tonoz ve kemerli yuksek tutulmus beden duvarlariyla kademeli olarak kurulmustur Duvenonu ile Yogun Burclu kapi arasindaki sur duvar ve burclari yalin duvar ve masif govdeli tesisler halindedir Bu yapilis bicimi dis kalenin Turk Cagindan oteki yapi ve kurulus seklini de anlatmaktadir Dis kale surlari bugun yok denecek kadar kalintisi kalmis vaziyettedir Bundan dolayi yeteri kadar bilgi mevcut degildir Ic Kale Ic kale bugun basli basina kale gibi duran ve tarihi bunyesinde genis varliklar tasiyan kalenin ic kismidir Ic Kale Selcuklu sultanlarindan I Alaeddin Keykubad tarafindan 1224 yilinda buyuk bir onarimdan gecirildi Kalenin yapilis tarihini daha eskiye Bizans donemine goturenler de vardir Kuruldugundan beri ticari huvviyeti yuksek olan sehirde tacirler ve zenginler oturdugu icin hemen her donem isgal ordulari Kayseri ye goz dikmistir Bu saldirilara karsi kesin cozumu kale saglamaktaydi Uzun yillar Kayseri halkinin oturdugu kale icerisinde 600 kadar ailenin barindigi rivayet edilir Bu devirde kale icerisinde birkac birkac mahalle mevcuttu Kale kuzeyden guneye 800 metre dogudan batiya 200 metre uzunlugundadir 19 adet burcu bulunmaktadir Bu burclarin altindan devriye yolu gecmektedir Ic kalenin biri kuzey dogusunda digeri de Kazancilar Carsisina bakan guney batisinda olmak uzere iki adet kapisi bulunmaktadir Ancak sonradan Cumhuriyet Meydani na bakan kismindan icerideki insaat nedeniyle ucuncu bir kapi daha acilmistir Kalenin dis cevresinde su hendekleri bulunmaktaydi ancak son yillarda bu su hendekleri doldurularak yesil alan haline gelmistir Kayseri cografi yapisi itibariyla duz bir alandadir bu duzluk icerisinde kalenin biraz daha yuksek kisimda olmasi gerekmektedir Kayseri sehri ic kalesinde bu duruma karsilik kalenin cevreledigi orta alanin icinde yuksek kule durumunda tesisinin bulunabilecegi luzumu ortaya cikmaktadir Turk Caginda yapilan genis degisiklikler sonucu kalenin sur ve burclari ile kapi kuleleri geregi olcusunde yukseltilmistir Bugun yapi saglam bir durumda bulunmaktadir Bizans doneminde yapildigi varsayilan kale Anadolu Selcuklu Devleti zamaninda ve I Alaeddin Keykubad doneminde onarilmistir Daha sonra Karamanogullari ve Osmanlilar doneminde de onarilarak kullanilmistir Ic Kale 1950 li yillarda sebze hali olarak kullanilmis daha sonra ic kismina kucuk dukkanlar yapilarak esnaflara tahsis edilmis ve ticarete acilmistir Guney Kapisi Guney kapisinin onunde hucumu onleyecek birer mazgal goze carpmaktadir Kapi oturus planinda bir kale kapisindan ziyade han veya kapisi durumundadir Yapi ve Mimari sitilinde Turk Cagi ozelliklerini tasir Zemin kalin yapida bir kitle oturmaktadir Giriste on kisminda yuksek kemerli derin bir nis bulunmaktadir Bu nis kapi onu korumasi icin guven verici degildir Kapi ustunde mermer bloka islenmis iki satir halinde bir Farsca kitabe bulunmaktadir Dogu Kapisi Ic kale nin dogu ve guney kosesine yakin karisik bir plan gosteren kapidir Turk yapi caginda mimari ekler yapilarak ic kalenin bu yuzu zenginlestirilmis ve gosterisli bir sekilde dis sehre baglanmistir Genel planda 10 ve 11 numarali burclar arasinda iki sirali beden duvarina acilmis iki girisi vardir Icteki giris eski tipte olup Bizans yapi karakterini gostermektedir Bu ic Kapi biri kuzeyde 10 digeri guneyde 11 nolu burcun arasinda yer almaktadir Disa dogru ikinci giris Orta Giris bu iki burcun on burclarini birbirine baglamak uzere ve orta kismina yakin bir yerde kurulmustur Bu kapi tamamen Turk yapi cagi ozelliklerini gosterir Ic Kale Burclari Kale burclarinin sayisini bazi kaynaklar 18 bazilari ise 19 adet oldugunu belirtmektedir Mahmut Akok ve nin kaynaklarindan alinan notlara gore 18 adet burc oldugu kabul edilmektedir Ic kale ve kenar duvarlarinda ve koselerinde dikdortgen planli 18 adet burc bulunmaktadir Bu burclar bugun genel olarak saglam bir durumdadir 3 metre genisligindeki duvarlara yaslanan burclarin altlarindan devriye yolu gecmektedir Burclarin buyuk bir kismi eski burclarin temelleri uzerinde oturmakta iselerde bir kismi tamamen yeniden stratejiyle hesaplara gore kurulmustur Beden duvarlar ise dis yuz itibariyla tamamen yeni kalintisi halindedir Dogu ve Kuzey yonlerin alt kisim tas siralarinda eskiden yani Bizansli Cagindan kalan bazi orguler gorulur Badenler uzerindeki dendanelerin hemen hepsi Turk yapi caginda yenilenmisti Bir Numarali Burc Ic kale nin panel planinin bati guney kosesinde yer almaktadir Eski Bizans cagi yapi durumunu muhafaza eder durumdadir Burcun ust kismindaki etraf duvarlari eski kurulus yapisidir Kat bolmeleri kalin agaci kiris uzerinde toprak doseme olarak yapilmistir Bu ozelligi tamamen Turk yapi cagi ozelligi gosterir Iki Numarali Burc Bu burc Turk Yapi Cagi insasidir Icindeki eski Bizansli cagindan kalma ucgen planli burc arka duvar olarak birakilmistir Ic kismi genis bir bosluk halindedir Vaktiyle buranin kat bolmelerinin agac catkili olduklari etraf duvarlarda gorulen kiris basi oyuklardan anlasilmaktadir Ust dendane siralari ve arkalarindaki segirdim yerleri saglam durumdadir Zemin katlarindan ust kata ve dendanli kata ulasan kagir basamakli merdivenleri vardir Dort Numarali Burc Bu kule burcu temelden tepe dendanelerine kadar Turk Cagi yapisi bir kurulustur Genis bir ic mekabi vardir Bugun Kayseri Belediyesi tarafindan onarilarak dendanli kat tabani beton arme olarak yapilmistir Eskiden dort katli olan taban dosemelerinin agac catkili oldugu tahmin edilir Bu burcunda ic kalenin dogu guney kosesindeki 11 numarali burc gibi ice bakan yuzu duvarla kapali olarak yapildigi gorulur Bes Numarali Burc Ic kalenin kuzey yonunde 4 ve 8 numarali burclar arasinda siralanmis uc burctan ikisi 5 ve 7 numaralilarla hemen hemen ayni kurulustadir 7 nolu burcu son yillarda belediye degistirerek top atis yeri haline getirmistir 5 nolu burc alta dikdortgen bir kaideye oturdugu halde ustleri cok koseli bir yuz ve plan ozelligi gostermektedir Bu burc bedeninin tumu Turk yapi cagi ozelligi gosterir Sekiz Numarali Burc Kuzey yuzu suru ile dogu egik oturuslu duvarin kosesinde yer alan bu burc distan kare plan kurulusundadir Buyuklugu ve saglam durusuyla hala ayaktadir Burcun alt katlari tamamen eski yapi ozelligi gosterir Ust kat seviyeleri Turk yapi cagi ozelligindedir Eski bunyeye ait duvar orgulerinin yuz taslari Turk Caginda yapilanlara nazaran daha iri olculerdedir Dokuz Numarali Burc Ic kalenin dogu duvari ortasinda yer alan bu burcun temel ile zemin kati teskil eden kisimlari eski yapi olarak gorulmektedir Alt bolmelerinin ustu tas tonoz orguludur Tonozun ustunden itibaren Turk Yapi Cagi nin ek ve yeni kurulusu baslar Onbir Numarali Burc Turk yapi cagindan dis kaleyle baglantili bu kisminda olmasiyla ve yeniden tesis olunan kapi ile giris ilgili olarak kurulmus olmalidir Ice dogru arkasinda eski cagin kose burcundan mazgalli bir kismi bulunmakta ve arka duvar gibi kullanilmaktadir Uste dogru yukseltilen beden duvarlari her taraf kapali olarak kurulmustur Ic kat bolmeleri agac catkilidir Ic kaleyi cevreleyen kalin beden duvarlari yurudumu seviyesinden burcun icine ayrica bir kapi ile girilmektedir Ust katlarda dogu ve guney yonlerine vurgu yapan mazgal disleri vardir En ust kata ulasan merdiven duvar icine yerlestirilmis kagir basamakli oldugu gibi agac dosemeli katlar arasinda agactan merdivenlerin bulunmasi geregi vardir Bu kose burcu da oteki burclara gore bir kule gibi yuksek tutulmustur Oniki Numarali Burc Guney yuz koruma duvarinin buyuk capta olan burclarindan birisidir Zemin katta ve orta kat duvarinin bir kismi eski yapidan kalanlardir Orta katin uc yone vurgu yapan disli mazgallari Turk Cagi nin yapisidir Beden seviyesi ve ust dendanli kisimlar tamamen Turk yapisini temsil eder Onuc ten Onyedi Numaraya Kadar Siralanan Burclar Guney beden duvari uzerinde siralanan bu bes burcun zemin katlarinin ustleri tas orgulu tonozlarla kaplidir Hemen hepsi Turk yapi cagi binasidir Kalin beden seviyesinden uste dusen katlarinin ice bakan kisimlari acik ve duvarsizdir Kat bolmeleri agac kirislidir Yan yana siralanan burclarin bulunduklari kisimda eskiden ucgen planli Bizans cagi burclarinin oldugunu yerinde yapilan sondaj sirasinda tespit edilmistir Kale Uzerinde Bulunan KitabelerAksam vakti Kayseri Kalesi Ic kale ve surlarinda Turk devri oncesine ait herhangi bir kitabeye rastlanmamistir Ic kalenin kuzey yonunde bulunup at meydani adi verilen yerin ayrica bir sur ile cevrilmis bulundugu kalintilardan anlasilmaktadir Bugun askeri deponun bulundugu yerde bu surlardan kalan bir duvar parcasi uzerinde dort satirdan ibaret kitabenin Turkcesi soyledir Bu mubarek yapi Keyhusrevoglu din ve dunyanin sefi fetihler sahibi dunya sultanlarinin efendisi sultanlarin buyugu mu minlerin emrinin buhrani yuce Sultan in devrinde 621 1224 yilinda tamamlanmistir Her ne kadar bu metinde bu kale veya kule ve kucuk hisar anlamina olarak bu burc gibi bir sozle kitabenin neye ait oldugu aciklanmamissa da kalenin onarilarak veya genisletilerek yapilisina dair oldugu yeterince aciklanmaktadir Yine Sultan Alaeddin Keykubad devrine ait diger bir kitabede ise kalenin haricinde olup at meydani denen yere bakan burcun uzerindedir Iki satir halinde kain Selcuklu hattiyla yazilan kitabede ne tarih ne de fazla bilgi vardir Alaeddin Keykubad in cogu zaman Kayseri de ikamet ettigi ve kalede tamir yaptirdigina bakilirsa adi gecen hukumdar tarafindan yaptirdigi soylenebilir Ic kalenin dogu ikinci kapisinin ic tarafinda 0 50x0 50 metre boyutunda Arapca uc satirlik bir kitabe yer almaktadir M Cayirdag tarafindan okunan bu kitabede Dulkadiroglu in oglu buyuk tarafindan 814 senesinde yapildi yazar Bu kitabenin tahrip edilen Birkac kelimesi okunamamistir H 814 M 1411 yilinda Dulkadirlilerin eline Kayseri Kalesi Dulkadiroglu in oglu tarafindan tamir edilmistir Karamanogullari devrine ait olup ic kalenin guneye dogru acilan kismini uzerinde bulunan mermer levha uzerine yazilmis iki satirlik kitabe Farsca olup 1466 da kalenin 2 Mehmet in emriyle in tamir ettirdigi gorulmektedir Ikinci kitabenin bulundugu mermer levha guney dogu kulesindedir Kitabe in oglu Mehmed bu mubarek kaleyi insa etti ibaresi bulunmakta olup kitabenin noksan olmasi muhtemeldir Ic kalenin guney kapisinin batisinda 0 75x0 60 metre boyutunda Arapca dort satirlik kitabenin sonunda bir kisim yok olmustur Kitabede Dalalette bulunan Turkler Kabenin tahribi gibi Kayseri Kalesi ni ve halkini istila ettiler Davud un oglu buyuk cikti insanlarinin hatalarin affeden kinini susturan Kur an 3 134 zamaninda tamir oldu Allah mulkunu devamli eylesin nin oglu Demir yazilidir Buna gore Davud oglu Kayseri yi isgalci olarak belirttiklerinden geri alarak kaleyi tamir ettirmistir Ona bu hizmetinde Seyh Celebi nin oglu Demir de yardim etmistir Kitabenin kaybolan kisminda yaziyor olmalidir Kale Cami i SerifiIc kale diye adlandirilan kalenin icinde yer alan metin bir cami i guzindir Yapi tarzi dort kemer ile bir kubbe uzerine insa edilmis ve idaresinde Fatih Cami i Serifi adiyla kayitli bulunmaktadir Kale cami i 15 yuzyilda Fatih Sultan Mehmed tarafindan yaptirilmistir Gedik Ahmed Pasa nezaretinde bizzat Fatih Sultan Mehmed in fermani ile yaptirilmistir Kayseri Kalesi 1467 yilinda Karamanogullari ndan Osmanlilara gectigi sirada cami yerine Karamanoglu Mescid i Serif i adinda harap durumda bir mescid bulunuyordu Bu duruma gore caminin yapilis tarihi 15 yuzyilin son ceyregine rastlamaktadir Cami daha sonra 1711 1778 1886 ve son olarak da 1990 yilinda tamir gormustur Kayseri Kalesi nin Gecirdigi Yapi CaglariKayseri tarihi ic kalesi baslica iki safhadan meydana gelmektedir Birinci Donem Kayseri orta cag Bizansli kurulusuyla birlikte ve ona bagli olarak tesis olunmustur Ilk kurulusta askeri maksatlara gore bir tesis iken sehrin genislemesi ile ic kalede bazi yenilikler dusunulmustur Ikinci Donem Tamamen Turk egemenlik caglarini kapsar Anadolu Selcuklu Devleti caginda Kayseri sehri tesislerinde genis bir degisiklik dusunulmemistir El degistirmeler sirasinda ortaya cikan yikintilar tamir edilmis ve yeni istege gore kucuk bazi degisiklikler yapilmistir Turk yapi cagi devresinde dis kale ve kalenin kullanilma amaclari da degiserek dis sehir sulari kismen ihmal edilmis ic kale de bu cagda Anadolu sehir ve kasabalarinda oldugu gibi basli basina bir guvence yeri olarak kuvvetlendirilmistir Anadolu Selcuklulari nin egemenlik caginda bircok tarihi kultur anitlarinin sehir surlari disinda yer aldigini gorerek surlarla kapali o sehrin o cagda yerlesmeye yetmedigi anlamaktayiz Ayrica bakinizKayseri ilindeki tasinmaz kultur varliklariKaynakcaOzel Kultur Portali 10 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Temmuz 2020 a b c d e f SATOGLU Kayseri Ansiklopedisi s 239 Turizm Envanteri Kayseri il Turizm Mudurlugu Yayinlari s 13 Cumhuriyetin 75 yilinda Kayseri s 170 Turizm Envanteri Kayseri il Turizm Mudurlugu Yayinlari s 13 AKOK Karseri Sehri Tarihi ic Kalesi s 5 a b c AKOK Kayseri Sehri Tarih ic Kalesi s 6 a b YEYEN Kayseri de Tarihi Eserler s 82 Turizm Envanteri Kayseri il Turizm Mudurlugu Yayinlari s 1 a b SUBASI Dunden Bugune Kayseri s 71 a b Kayseri Valiligi Cumhuriyetin 75 yilinda Kayseri s 171 AKOK Kayseri Sehri Tarih ic Kalesi s 9 AKOK Kayseri Sehri Tarih ic Kalesi s 11 AKOK Kayseri Sehri Tarih ic Kalesi s 12 KURU CAKMAKOGLU Fatih ten Osmanli Donemine Kadar Kayseri de Turk Devri Mimarisi s 26 EDHEM Kayseri Sehri s 68 Kayseri Sancaginin Topografyasi s 35 KURU CAKMAKOGLU Fatih ten Osmanli Donemine Kadar Kayseri de Turk Devri Mimarisi s 27 Kayseri Sancaginin Topografyasi s 36 KURU CAKMAKOGLU Fatih ten Osmanli Donemine Kadar Kayseri de Turk Devri Mimarisi s 28 16 yuzyil Baslarinda Kayseri s 31 ERKILETLIOGLU Osmanlilar Zamaninda Kayseri YEYEN Kayseri de Tarihi Eserler s 83 AKOK Kayseri Sehri Tarih ic Kalesi s 17 GenelAKOK Mahmut Kayseri Sehri Tarihi Ic Kalesi Belediye Halk Kutuphanesi Sefligi Kayseri Sancaginin Topografyasi S 35 36 37 Buyuksehir Belediye Kutuphanesi 16 yuzyil Baslarinda Kayseri Kultur Mudurlugu Yayinlari 2 Kayseri S 30 31 CELEBI Omer Kayseri Ili Yakin Cevre Incelemeleri Toyko Matbaasi 3 Baski 1971 EDHEM Halil Kayseri Sehri Hazirlayan Kemal GODE Kultur ve Turizm Bakanligi Yayinlari S 68 69 ERKILETLIOGLU Halit Osmanlilar Zamaninda Kayseri Kayseri Buyuksehir Belediyesi Kultur Yayinlari No 5 Kayseri Turizm Envanteri Kayseri Il Turizm Mudurlugu Yayinlari S 13 Kayseri Valiligi Cumhuriyet in 75 Yilinda KAYSERI Plaka Matbaa Kayseri 1998 S 170 171 KURU CAKMAKOGLU Alev Fatih ten Osmanli Donemine Kadar Kayseri de Turk Devri Mimarisi S 26 27 28 Milli Kutuphane Vilayetlerimiz Kayseri Kanaat Kutuphanesi 1933 SATOGLU Abdullah Kayseri Ansiklopedisi Basbakanlik Basim Evi Ankara S 239 SUBASI Muhsin Ilyas Dunden Bugune Kayseri Se Da Yayinlari Kayseri 1994 S 71 72 YEGEN Ali Kayseri de Tarihi Eserler Il Kultur Mudurlugu Yayinlari Kayseri 1993 S 82 83Dis baglantilar1999 yilinda Kayseri Kalesi nin surlarinin cokmesi sonucu meydana gelen kaza haberi