Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gedik Ahmed Paşa (ö. 18 Kasım 1482, Edirne), II. Mehmed saltanatında, 1474-1476 yılları arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
| Gedik Ahmed Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 1474 - 1476 | |
| Hükümdar | II. Mehmed |
| Yerine geldiği | Veli Mahmud Paşa |
| Yerine gelen | Hoca Sinan Paşa |
| Osmanlı Kaptan-ı Derya | |
| Görev süresi 1478 - 1480 | |
| Hükümdar | II. Mehmed |
| Yerine geldiği | Veli Mahmud Paşa |
| Yerine gelen | Mesih Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Ölüm | 18 Kasım 1482 Edirne |
Hayatı
Anadolu'daki askerî başarıları
Bilindiği kadarıyla Arnavutluk'un Avlonya şehrinde doğmuştur. II. Murad döneminde içoğlanı olarak saraya girmiş olması devşirme kökenli olduğunu akla getirmekle birlikte, devşirme olmaması da pekala mümkündür. Arnavut kökenli olduğu iddiası özellikle, bir keresinde Arnavutluk seferine çıkmak istememiş olmasına dayandırılmaktadır. Ancak bu tutumunun ırkdaşlarına karşı cenk etmek istememenin dışında gerekçeleri de olabilir.
II. Mehmed zamanında kısa bir süre Rumeli Beylerbeyliği yaptıktan sonra 1461'de İshak Paşa'nın yerine Anadolu Beylerbeyliği'ne getirilmiştir. İlk olarak 1461'de Koyulhisar'ın fethiyle kendisini gösterdi. 1469'da Karamanoğulları'ndan Konya Ereğlisi ve Aksaray'ı ele geçirdi; II. Mehmed'in oğlu Şehzade Mustafa'yı Karaman valisi olarak Konya'ya yerleştirdi. Ertesi yıl Eğriboz'un fethiyle sonuçlanan katıldı. Ardından vezirliğe yükseltildi. 1471'de Alâiye'yi (Alanya), ertesi yıl Silifke, ve kalelerini aldı. Akkoyunlu Devleti'nin askeri yardımıyla topraklarını geri almaya çalışan ve kardeşi 'i yenilgiye uğrattı. Osmanlılar ile Akkoyunlular arasındaki Otlukbeli Savaşının (1473) zaferle sonuçlanmasında önemli rol oynadı.
1474'te idam edilen Veli Mahmut Paşa'nın yerine veziriazam oldu. Yine Karamanoğulları'ndan Ermenek ve Manyan hisarlarını aldı.
Kırım seferi
1475'te Kırım'daki Ceneviz kolonilerinin fethiyle görevlendirildi. Haziran 1475'te Kefe, Sudak ve Azak'ı aldı. Kefe'de Cenevizliler tarafından hapse atılmış olan Kırım Hanı Mengli Giray'ı zindandan çıkardı ve onunla bir anlaşma yaptı. Buna göre, Mengli Giray Kırım Hanı olarak Osmanlı himayesini kabul etti. Başarıları dolayısıyla kendisini üstün görmeye başlayan Gedik Ahmed Paşa, 1476'da görevlendirildiği İşkodra seferine çıkmaktan kaçınması üzerine veziriazamlıktan azledilerek Rumelihisarı'na hapsedildi.
Kaptan-ı deryalığı
1478'de serbest bırakıldı ve Kaptan-ı deryalığa ve Avlonya Sancakbeyliğine getirildi.Fatih Sultan Mehmed'in İşkodra'yı fethinde (1479) Osmanlı donanmasıyla denizden destek verdi.
Aynı yılın yazında Kefalonya Kontluğu üzerine yaptığı seferde; kalesi ile Ayamavra, Kefalonya, Fiaki ve Zante adalarını ele geçirerek 300 yıldır bölgede hüküm süren bu devletçiğe son verdi.
1480 yılında İtalya sahillerine çıkarak Napoli Krallığı'nın elinde bulunan Otranto'yu fethetti. Ertesi yıl Otranto'dan hareketle yeni fetihlere hazırlanırken II. Mehmed'in ölümü üzerine geri çağrıldı.
Hapsi ve idamı
Haziran 1481'de II. Bayezid ile Cem Sultan arasında Yenişehir'de yapılan savaşa son anda katılan ve savaşın II. Bayezid'in kazanmasında rol oynayan Gedik Ahmed Paşa, buna rağmen Cem taraftarı olduğuna dair şüpheleri yok edemedi ve hapse atıldı.
Gedik Ahmed Paşa'nın hapsedilmesi kapıkullarının ayaklanmasına yol açtı. Bunun üzerine serbest bırakılan Gedik Ahmed Paşa, Karamanoğlu Kasım Bey'in isyanını bastırmak için Karaman'da bulunan Şehzade Abdullah'a yardıma gönderildi. Kasım bey kış sebebiyle Suriye'ye kaçınca, Gedik Ahmed Paşa isyanın bastırılmasında beklenen başarıyı sağlayamadı.
18 Kasım 1482 gecesinde Edirne'deki Yeni Saray'da padişah tarafından verilen ziyafetin sonunda orada bulunanlara hil'atler giydirilip ikram olunurken Gedik Ahmed Paşa'ya siyah kaftan giydirilip boğdurularak öldürüldü.
Gedik Ahmed Paşa'nın katli üzerine yeniçeriler Edirne Subaşısı'nı öldürdülerse de isyan bastırıldı. Gedik Ahmed Paşa Edirne'de defnedildi.
Yapıtları
Gedik Ahmed Paşa, Afyonkarahisar'da bir külliye, Ladik'te bir mescit ve bir köprü, Kütahya'da bir mektep ve 'i yaptırmıştır. İstanbul'daki eserlerinden sadece bulunduğu Gedikpaşa semtine adını veren hamamı günümüze ulaşmıştır.
Fatih Sultan Mehmet tarafından kendisine tevdi edilen adını taşıyan vakıf günümüze kadar gelmiştir. Fatih'in fermanı ile vakfın yönetimi, 15. yüzyıldan Cumhuriyet'e kadar Gedik Ahmet Paşa'nın torunları tarafından yönetilmiştir. 1924 yılında çıkarılan Vakıflar Kanunu ile yönetim Gedik Ahmed Paşa soyu adına Vakıflar tarafından idare edilmektedir. Vakıf kayıtlarında 15. yüzyıldan günümüze kadar bütün torunları kayıtlıdır.
Bir rivayete göre 17. yüzyıldan itibaren Aydın bölgesinin hakim ailelerinden olan Arpazlı ailesi Gedik Ahmed Paşa'nın soyundandır.
Kaynakça
- ^ a b c d e f Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (10.bas. 2011) Osmanlı Tarihi, II. Cilt, stanbul'un Fethinden Kanunî Sultan Süleyman'ın Ölümüne Kadar, Türk Tarih Kurumu Yayınları sf: 178-179-533,
- ^ "İslam Ansiklopedisi, "Gedik Ahmed Paşa" maddesi, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul 1996, c.13, s.543". 7 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Şubat 2023.
Dış kaynaklar
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (10.bas. 2011) Osmanlı Tarihi, II. Cilt, stanbul'un Fethinden Kanunî Sultan Süleyman'ın Ölümüne Kadar, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları sf: 178-179-533,
- Danişmend, İsmail Hâmi, (1961) Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul:Türkiye Yayınevi.
- Tektaş, Nazım (2002) Sadrazamlar-Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı, İstanbul:Çatı Kitapları.
- Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5
Dış bağlantılar
- Kiel, Hedda Reindl "Gedik Ahmed Paşa" (1996) Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:13 Sayfa:543-544, İstanbul:TDV Yayınları. Online:[1]2 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Erişim tarihi: 27.1.2017
- Osmanlı Devleti tarihi için kapsamli bir kronoloji listesi.7 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Veli Mahmud Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 1474 - 1476 | Sonra gelen: Hoca Sinan Paşa |
| Askerî görevi | ||
| Önce gelen: Veli Mahmud Paşa | Kaptan-ı Derya 1478 - 1480 | Sonra gelen: Mesih Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gedik Ahmed Pasa o 18 Kasim 1482 Edirne II Mehmed saltanatinda 1474 1476 yillari arasinda sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adamidir Gedik Ahmed PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 1474 1476Hukumdar II MehmedYerine geldigi Veli Mahmud PasaYerine gelen Hoca Sinan PasaOsmanli Kaptan i DeryaGorev suresi 1478 1480Hukumdar II MehmedYerine geldigi Veli Mahmud PasaYerine gelen Mesih PasaKisisel bilgilerOlum 18 Kasim 1482 EdirneHayatiAnadolu daki askeri basarilari Bilindigi kadariyla Arnavutluk un Avlonya sehrinde dogmustur II Murad doneminde icoglani olarak saraya girmis olmasi devsirme kokenli oldugunu akla getirmekle birlikte devsirme olmamasi da pekala mumkundur Arnavut kokenli oldugu iddiasi ozellikle bir keresinde Arnavutluk seferine cikmak istememis olmasina dayandirilmaktadir Ancak bu tutumunun irkdaslarina karsi cenk etmek istememenin disinda gerekceleri de olabilir II Mehmed zamaninda kisa bir sure Rumeli Beylerbeyligi yaptiktan sonra 1461 de Ishak Pasa nin yerine Anadolu Beylerbeyligi ne getirilmistir Ilk olarak 1461 de Koyulhisar in fethiyle kendisini gosterdi 1469 da Karamanogullari ndan Konya Ereglisi ve Aksaray i ele gecirdi II Mehmed in oglu Sehzade Mustafa yi Karaman valisi olarak Konya ya yerlestirdi Ertesi yil Egriboz un fethiyle sonuclanan katildi Ardindan vezirlige yukseltildi 1471 de Alaiye yi Alanya ertesi yil Silifke ve kalelerini aldi Akkoyunlu Devleti nin askeri yardimiyla topraklarini geri almaya calisan ve kardesi i yenilgiye ugratti Osmanlilar ile Akkoyunlular arasindaki Otlukbeli Savasinin 1473 zaferle sonuclanmasinda onemli rol oynadi 1474 te idam edilen Veli Mahmut Pasa nin yerine veziriazam oldu Yine Karamanogullari ndan Ermenek ve Manyan hisarlarini aldi Kirim seferi 1475 te Kirim daki Ceneviz kolonilerinin fethiyle gorevlendirildi Haziran 1475 te Kefe Sudak ve Azak i aldi Kefe de Cenevizliler tarafindan hapse atilmis olan Kirim Hani Mengli Giray i zindandan cikardi ve onunla bir anlasma yapti Buna gore Mengli Giray Kirim Hani olarak Osmanli himayesini kabul etti Basarilari dolayisiyla kendisini ustun gormeye baslayan Gedik Ahmed Pasa 1476 da gorevlendirildigi Iskodra seferine cikmaktan kacinmasi uzerine veziriazamliktan azledilerek Rumelihisari na hapsedildi Kaptan i deryaligi 1478 de serbest birakildi ve Kaptan i deryaliga ve Avlonya Sancakbeyligine getirildi Fatih Sultan Mehmed in Iskodra yi fethinde 1479 Osmanli donanmasiyla denizden destek verdi Ayni yilin yazinda Kefalonya Kontlugu uzerine yaptigi seferde kalesi ile Ayamavra Kefalonya Fiaki ve Zante adalarini ele gecirerek 300 yildir bolgede hukum suren bu devletcige son verdi 1480 yilinda Italya sahillerine cikarak Napoli Kralligi nin elinde bulunan Otranto yu fethetti Ertesi yil Otranto dan hareketle yeni fetihlere hazirlanirken II Mehmed in olumu uzerine geri cagrildi Hapsi ve idami Haziran 1481 de II Bayezid ile Cem Sultan arasinda Yenisehir de yapilan savasa son anda katilan ve savasin II Bayezid in kazanmasinda rol oynayan Gedik Ahmed Pasa buna ragmen Cem taraftari olduguna dair supheleri yok edemedi ve hapse atildi Gedik Ahmed Pasa nin hapsedilmesi kapikullarinin ayaklanmasina yol acti Bunun uzerine serbest birakilan Gedik Ahmed Pasa Karamanoglu Kasim Bey in isyanini bastirmak icin Karaman da bulunan Sehzade Abdullah a yardima gonderildi Kasim bey kis sebebiyle Suriye ye kacinca Gedik Ahmed Pasa isyanin bastirilmasinda beklenen basariyi saglayamadi 18 Kasim 1482 gecesinde Edirne deki Yeni Saray da padisah tarafindan verilen ziyafetin sonunda orada bulunanlara hil atler giydirilip ikram olunurken Gedik Ahmed Pasa ya siyah kaftan giydirilip bogdurularak olduruldu Gedik Ahmed Pasa nin katli uzerine yeniceriler Edirne Subasisi ni oldurdulerse de isyan bastirildi Gedik Ahmed Pasa Edirne de defnedildi YapitlariGedik Ahmed Pasa Afyonkarahisar da bir kulliye Ladik te bir mescit ve bir kopru Kutahya da bir mektep ve i yaptirmistir Istanbul daki eserlerinden sadece bulundugu Gedikpasa semtine adini veren hamami gunumuze ulasmistir Fatih Sultan Mehmet tarafindan kendisine tevdi edilen adini tasiyan vakif gunumuze kadar gelmistir Fatih in fermani ile vakfin yonetimi 15 yuzyildan Cumhuriyet e kadar Gedik Ahmet Pasa nin torunlari tarafindan yonetilmistir 1924 yilinda cikarilan Vakiflar Kanunu ile yonetim Gedik Ahmed Pasa soyu adina Vakiflar tarafindan idare edilmektedir Vakif kayitlarinda 15 yuzyildan gunumuze kadar butun torunlari kayitlidir Bir rivayete gore 17 yuzyildan itibaren Aydin bolgesinin hakim ailelerinden olan Arpazli ailesi Gedik Ahmed Pasa nin soyundandir Kaynakca a b c d e f Uzuncarsili Ismail Hakki 10 bas 2011 Osmanli Tarihi II Cilt stanbul un Fethinden Kanuni Sultan Suleyman in Olumune Kadar Turk Tarih Kurumu Yayinlari sf 178 179 533 Islam Ansiklopedisi Gedik Ahmed Pasa maddesi Turk Diyanet Vakfi Istanbul 1996 c 13 s 543 7 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Subat 2023 Dis kaynaklarUzuncarsili Ismail Hakki 10 bas 2011 Osmanli Tarihi II Cilt stanbul un Fethinden Kanuni Sultan Suleyman in Olumune Kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Yayinlari sf 178 179 533 Danismend Ismail Hami 1961 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Tektas Nazim 2002 Sadrazamlar Osmanli da Ikinci Adam Saltanati Istanbul Cati Kitaplari Buz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN978 975 254 278 5Dis baglantilarKiel Hedda Reindl Gedik Ahmed Pasa 1996 Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 13 Sayfa 543 544 Istanbul TDV Yayinlari Online 1 2 Subat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim tarihi 27 1 2017 Osmanli Devleti tarihi icin kapsamli bir kronoloji listesi 7 Aralik 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Siyasi goreviOnce gelen Veli Mahmud Pasa Osmanli Sadrazami 1474 1476 Sonra gelen Hoca Sinan PasaAskeri goreviOnce gelen Veli Mahmud Pasa Kaptan i Derya 1478 1480 Sonra gelen Mesih Pasa