Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kazakistan tarihi günümüzdeki Kazakistan'ın sınırları içinde kalan bölgelerin tarih öncesi zamanlardan günümüze kadar süregelen tarihidir.
Genel bakış
Bölgedeki insan faaliyetleri, bir milyon ila 800.000 yıl önce Hazar bölgesinde, Karatau Dağlarında ve Balkaş bölgesinde başlamıştır. Modern Homosapiens ise 40.000 ila 12.000 yıl önce güney, orta ve doğu Kazakistan'da ortaya çıkmıştır. Son buzul döneminin (12.500 ila 5.000 yıl önce) sona ermesinden sonra, insan yerleşimi ülke geneline yayıldı. Mamut ve yünlü gergedanların neslinin tükenmesine yol açtı. Avcı-toplayıcı komünler yayları ve tekneleri icat ettiler. Avlanmak içinse evcilleştirilmiş kurtlar ve tuzaklar kullandılar.
Atbasar,Kelteminar,Botai ve Ust-Narym kültürlerine yol açan Neolitik Devrim hayvancılık ve tarımın ortaya çıkmasıyla başlamıştır. Botai kültürü (MÖ 3600-3100), atların ilk evcilleştirilmesiyle bilinmekteydi. Bu dönemde seramik ve cilalı taş aletler de ortaya çıkmıştır. Dördüncü ve üçüncü bin yıl metal üretiminin başlangıcına, bakır aletlerin imalatına ve döküm kalıplarının kullanımına tanık olmuştur. MÖ 2. binyılda, Kazakistan'ın merkezinde cevher madenciliği gelişmiştir.
İklim değişikliği, bozkır kuşağının içine ve dışına doğru nüfusların büyük ölçüde yer değiştirmesine neden olmuştur. MÖ 2. binyılın sonundan MÖ 1. binyılın başına kadar süren kurak dönem, kurak kuşakların ve nehir-vadi vaha alanlarının azalmasına neden olmuştur. Bu alanların nüfusu ise kuzeye, orman bozkırlarına taşınmıştır.
MÖ birinci binyılın başında kurak dönemin sona ermesiyle göçebe nüfus batıdan ve doğudan Kazakistan'a göç ederek terk edilmiş bölgeleri yeniden doldurmuştur. Bu göçebelerin çoğunu Saka olarak bilinen insanlar oluşturmuştur.
MS dördüncü yüzyılda Hunlar, 26 bağımsız bölgeyi içine almış ve bir dizi bozkır, orman halkını tek bir devlette birleştirerek Kazakistan'ı kontrol altına almıştır. Hunlar daha sonra batıya göç etmişlerdir. Gelecekte bu alan Göktürk Kağanlığı ve varis devletleri tarafından kontrol etmiştir.
Çağdaş Kazakistan öncesi tarih
Çağdaş Kazak Ulusunun kökenleri 1400'lü yıllara kadar gitmektedir. 1400'lü yıllarda çeşitli Türk kavimlerinin bir araya gelmesiyle Orta Asya'da yeni bir boy doğmuştur. 1400'lü yıllar öncesinde Kazak toprakları pek çok Türk devletinin kurulduğu geniş bozkır alanlarıdır.
Kazak bozkırları dahil Orta Asya'da Milattan Önce 5000-1200 yılları arası; Afanasiyevo kültürü, Andronovo ve Karasuk kültürleri gibi kültürleri yaşamıştır. Bu döneminden sonra Kazak bozkırlarında kurulan medeniyetler şöyle sıralanabilir: Sakalar, Hiung-nu, Çi-çi yönetimindeki hiung-nu'lar, Aparlar, Göktürk Kağanlığı, Batı Göktürk İmparatorluğu, Hazarlar ve Bulgar Dönemi, II. Göktürk Kağanlığı, Türgiş Devleti, Arap Akınları, Karluklar ve Kimekler, Karahanlı Devleti, Oğuz Yabgu Devleti, Kıpçaklar, Büyük Selçuklu İmparatorluğu, Harzemşahlar Devleti, Moğol Hakimiyeti, Altın Orda Devleti dönemleri.
Çağdaş Kazakistan'ın doğuşu
Çağdaş Kazak Ulusu'nun doğuşu: Altın Orda Devleti'nin yıkılmasından sonra Deşt-i Kıpçak yöresinde bulunan Türk kavimleri Nogay Han etrafında toplanarak Nogay Hanlığı'nı kurdular. Daha sonra Kazak Hanlığı'na dönüşen bu hanlık 1465'ten 1847'ye kadar Kırgız Bozkırlarındaki Türk kavimlerinin ortak adı oldu. Kazak Hanlığı, bugünkü Kazakistan toprakları üzerinde üç parçadan oluşuyordu: Büyük Cüz, , . Cüzler Hanın oğulları tarafından yönetiliyordu. Söz konusu cüzler 1771'den sonra birbirinden bağımsız hareket etmeye başladılar. 1770 sonlarında Kazak cüzleri güçlü Rus İmparatorluğu ve Çin arasındaki mücadele arasında kaldı. 1847'de Kazak Hanı olan "Kenesarı Han" döneminde Ruslar, Kazak cüzleri üzerindeki egemenliğini tam olarak sağladılar. 1863'te tüm Orta Asya'da bir "Rus Generalliği" kuruldu ve bu generallik bölgeyi bölümlere ayırdı. Bu dönemde Ruslar Kazak bölgesini, "Kazak Kırgızları Hanlığı" olarak adlandırdı. 1900'lerle birlikte pek çok Rus, Kırgız Bozkırlarına yerleşmeye başladı. 1906'da Orta Asya'yı Rusya'ya bağlayan demiryolu bitirildi.
Açlık ve politik sebeplerle 1912-1917 yılları arasında Rus hükûmetine karşı Orta Asya'da ayaklanma başladı. 1917'de Çarlık Rusya'da ihtilal olması sebebiyle Orta Asya'da bağımsız dönem yaşandı. 1917-1920 yılları arasında eski Kazak cüzleri bir araya gelerek Kazak halkının efsanevi kurucusunun adını taşıyan, bağımsız "Alaş Orda Devleti"ni kurdular. Hükümet Başkanı, Alikhan Bokeikhanov, başkenti Semey'di. Bu devlet, yeni bir siyasi sistem altında Rus kontrolünü korumaya çalışan Bolşevik yetkililere teslim olunmasından önceki üç yıllık dönemde varlığını sürdürdü. 1920'den sonra Ruslar egemenliği ele geçirdiler ve bu tarihten sonra Sovyetler Birliği dönemi başladı.
SSCB Dönemi
1920'de Orta Asya'da Ruslar iki Sovyet Cumhuriyeti kurdular. Bugünkü Kazakistan'da kurulan Cumhuriyete Ruslar "" adını verdiler. 1925'te ise yanlış adlandırıldığı gerekçesiyle Rus yönetimi; adını, "Kazak Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti" olarak değiştirdi. İlk dönemler Orenburg şehri de Kazakistan'a dahildi ancak daha sonra Rusya'ya bağlandı. 1936'da Özerk ibaresi kaldırılarak "Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti" kuruldu. 1924'ten 1934'e kadar tarım politikaları nedeniyle sorunlar yaşandı. Pek çok Kazak boyu, Uygur bölgesine göç etti. II. Dünya Savaşı'nda zor dönemler geçiren ve nüfusunda büyük azalma olan Kazakistan SSC, SSCB dönemi boyunca Sovyet tarım politikalarının uygulandığı bir merkez oldu. 1990 yılında meydana gelen ekonomik krizler ve Sovyetler Birliği'nin yıkılmasından sonra 1991 yılında bağımsız olarak dünya arenasında yerini aldı.
SSCB döneminde Kazakistan'daki insanların yaşadığı birçok acı olay olmuştur. Bu olaylara 1933'teki suni kıtlık, 1937-38'deki soykırım, 1954'teki 6.300.000 hektarlık arazinin Rus göçmenlere zorla dağıtılma politikası, 1960'lara kadar sürmüş olan Rus göçleri ve 1986'daki ünlü Jeltoksan olayları örnek olarak verilebilir.
Kaynakça
- Hiro, Dilip, Between Marx and Muhammad: The Changing Face of Central Asia, Harper Collins, Londra, 1994, sayfa: 112-113.
Kaynakça
- ^ a b c d The Cambridge World Prehistory. University of Cambridge. June 2014. ISBN .
- ^ Beckwith 2009, s. 68 "Modern scholars have mostly used the name Saka to refer to Iranians of the Eastern Steppe and Tarim Basin"
- ^ Dandamayev 1994, s. 37 "In modern scholarship the name 'Sakas' is reserved for the ancient tribes of northern and eastern Central Asia and Eastern Turkestan to distinguish them from the related Massagetae of the Aral region and the Scythians of the Pontic steppes. These tribes spoke Iranian languages, and their chief occupation was nomadic pastoralism."
- ^ "Kazakistan tarihi". 24 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021.
- ^ Curtis, Glenn E. . Kazakstan: A Country Study. GPO for the Library of Congress. 27 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2011.
- ^ "Kazak Tarihinin Zaman Çizelgesi". 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021.
- ^ "Kazakistan Tarihi" (PDF). 20 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kazakistan tarihi gunumuzdeki Kazakistan in sinirlari icinde kalan bolgelerin tarih oncesi zamanlardan gunumuze kadar suregelen tarihidir Genel bakisBolgedeki insan faaliyetleri bir milyon ila 800 000 yil once Hazar bolgesinde Karatau Daglarinda ve Balkas bolgesinde baslamistir Modern Homosapiens ise 40 000 ila 12 000 yil once guney orta ve dogu Kazakistan da ortaya cikmistir Son buzul doneminin 12 500 ila 5 000 yil once sona ermesinden sonra insan yerlesimi ulke geneline yayildi Mamut ve yunlu gergedanlarin neslinin tukenmesine yol acti Avci toplayici komunler yaylari ve tekneleri icat ettiler Avlanmak icinse evcillestirilmis kurtlar ve tuzaklar kullandilar Atbasar Kelteminar Botai ve Ust Narym kulturlerine yol acan Neolitik Devrim hayvancilik ve tarimin ortaya cikmasiyla baslamistir Botai kulturu MO 3600 3100 atlarin ilk evcillestirilmesiyle bilinmekteydi Bu donemde seramik ve cilali tas aletler de ortaya cikmistir Dorduncu ve ucuncu bin yil metal uretiminin baslangicina bakir aletlerin imalatina ve dokum kaliplarinin kullanimina tanik olmustur MO 2 binyilda Kazakistan in merkezinde cevher madenciligi gelismistir Iklim degisikligi bozkir kusaginin icine ve disina dogru nufuslarin buyuk olcude yer degistirmesine neden olmustur MO 2 binyilin sonundan MO 1 binyilin basina kadar suren kurak donem kurak kusaklarin ve nehir vadi vaha alanlarinin azalmasina neden olmustur Bu alanlarin nufusu ise kuzeye orman bozkirlarina tasinmistir MO birinci binyilin basinda kurak donemin sona ermesiyle gocebe nufus batidan ve dogudan Kazakistan a goc ederek terk edilmis bolgeleri yeniden doldurmustur Bu gocebelerin cogunu Saka olarak bilinen insanlar olusturmustur MS dorduncu yuzyilda Hunlar 26 bagimsiz bolgeyi icine almis ve bir dizi bozkir orman halkini tek bir devlette birlestirerek Kazakistan i kontrol altina almistir Hunlar daha sonra batiya goc etmislerdir Gelecekte bu alan Gokturk Kaganligi ve varis devletleri tarafindan kontrol etmistir Cagdas Kazakistan oncesi tarihCagdas Kazak Ulusunun kokenleri 1400 lu yillara kadar gitmektedir 1400 lu yillarda cesitli Turk kavimlerinin bir araya gelmesiyle Orta Asya da yeni bir boy dogmustur 1400 lu yillar oncesinde Kazak topraklari pek cok Turk devletinin kuruldugu genis bozkir alanlaridir Kazak bozkirlari dahil Orta Asya da Milattan Once 5000 1200 yillari arasi Afanasiyevo kulturu Andronovo ve Karasuk kulturleri gibi kulturleri yasamistir Bu doneminden sonra Kazak bozkirlarinda kurulan medeniyetler soyle siralanabilir Sakalar Hiung nu Ci ci yonetimindeki hiung nu lar Aparlar Gokturk Kaganligi Bati Gokturk Imparatorlugu Hazarlar ve Bulgar Donemi II Gokturk Kaganligi Turgis Devleti Arap Akinlari Karluklar ve Kimekler Karahanli Devleti Oguz Yabgu Devleti Kipcaklar Buyuk Selcuklu Imparatorlugu Harzemsahlar Devleti Mogol Hakimiyeti Altin Orda Devleti donemleri Cagdas Kazakistan in dogusuKazak Hanligi nin bayragi Cagdas Kazak Ulusu nun dogusu Altin Orda Devleti nin yikilmasindan sonra Dest i Kipcak yoresinde bulunan Turk kavimleri Nogay Han etrafinda toplanarak Nogay Hanligi ni kurdular Daha sonra Kazak Hanligi na donusen bu hanlik 1465 ten 1847 ye kadar Kirgiz Bozkirlarindaki Turk kavimlerinin ortak adi oldu Kazak Hanligi bugunku Kazakistan topraklari uzerinde uc parcadan olusuyordu Buyuk Cuz Cuzler Hanin ogullari tarafindan yonetiliyordu Soz konusu cuzler 1771 den sonra birbirinden bagimsiz hareket etmeye basladilar 1770 sonlarinda Kazak cuzleri guclu Rus Imparatorlugu ve Cin arasindaki mucadele arasinda kaldi 1847 de Kazak Hani olan Kenesari Han doneminde Ruslar Kazak cuzleri uzerindeki egemenligini tam olarak sagladilar 1863 te tum Orta Asya da bir Rus Generalligi kuruldu ve bu generallik bolgeyi bolumlere ayirdi Bu donemde Ruslar Kazak bolgesini Kazak Kirgizlari Hanligi olarak adlandirdi 1900 lerle birlikte pek cok Rus Kirgiz Bozkirlarina yerlesmeye basladi 1906 da Orta Asya yi Rusya ya baglayan demiryolu bitirildi Alas Orda Devleti nin bayragi Aclik ve politik sebeplerle 1912 1917 yillari arasinda Rus hukumetine karsi Orta Asya da ayaklanma basladi 1917 de Carlik Rusya da ihtilal olmasi sebebiyle Orta Asya da bagimsiz donem yasandi 1917 1920 yillari arasinda eski Kazak cuzleri bir araya gelerek Kazak halkinin efsanevi kurucusunun adini tasiyan bagimsiz Alas Orda Devleti ni kurdular Hukumet Baskani Alikhan Bokeikhanov baskenti Semey di Bu devlet yeni bir siyasi sistem altinda Rus kontrolunu korumaya calisan Bolsevik yetkililere teslim olunmasindan onceki uc yillik donemde varligini surdurdu 1920 den sonra Ruslar egemenligi ele gecirdiler ve bu tarihten sonra Sovyetler Birligi donemi basladi SSCB Donemi1920 de Orta Asya da Ruslar iki Sovyet Cumhuriyeti kurdular Bugunku Kazakistan da kurulan Cumhuriyete Ruslar adini verdiler 1925 te ise yanlis adlandirildigi gerekcesiyle Rus yonetimi adini Kazak Ozerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti olarak degistirdi Ilk donemler Orenburg sehri de Kazakistan a dahildi ancak daha sonra Rusya ya baglandi 1936 da Ozerk ibaresi kaldirilarak Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu 1924 ten 1934 e kadar tarim politikalari nedeniyle sorunlar yasandi Pek cok Kazak boyu Uygur bolgesine goc etti II Dunya Savasi nda zor donemler geciren ve nufusunda buyuk azalma olan Kazakistan SSC SSCB donemi boyunca Sovyet tarim politikalarinin uygulandigi bir merkez oldu 1990 yilinda meydana gelen ekonomik krizler ve Sovyetler Birligi nin yikilmasindan sonra 1991 yilinda bagimsiz olarak dunya arenasinda yerini aldi SSCB doneminde Kazakistan daki insanlarin yasadigi bircok aci olay olmustur Bu olaylara 1933 teki suni kitlik 1937 38 deki soykirim 1954 teki 6 300 000 hektarlik arazinin Rus gocmenlere zorla dagitilma politikasi 1960 lara kadar surmus olan Rus gocleri ve 1986 daki unlu Jeltoksan olaylari ornek olarak verilebilir KaynakcaHiro Dilip Between Marx and Muhammad The Changing Face of Central Asia Harper Collins Londra 1994 sayfa 112 113 Kaynakca a b c d The Cambridge World Prehistory University of Cambridge June 2014 ISBN 9780521119931 Beckwith 2009 s 68 Modern scholars have mostly used the name Saka to refer to Iranians of the Eastern Steppe and Tarim Basin Dandamayev 1994 s 37 In modern scholarship the name Sakas is reserved for the ancient tribes of northern and eastern Central Asia and Eastern Turkestan to distinguish them from the related Massagetae of the Aral region and the Scythians of the Pontic steppes These tribes spoke Iranian languages and their chief occupation was nomadic pastoralism Kazakistan tarihi 24 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Temmuz 2021 Curtis Glenn E Kazakstan A Country Study GPO for the Library of Congress 27 Eylul 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2011 Kazak Tarihinin Zaman Cizelgesi 27 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Temmuz 2021 Kazakistan Tarihi PDF 20 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Temmuz 2021