Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Ocak 2009) () |
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Ocak 2024) () |
Kerbelâ Olayı veya Kerbelâ Savaşı ya da Kerbelâ katliamı, 10 Ekim 680'de, bugünkü Irak sınırları içindeki Kerbelâ şehrinde, Muhammed'in torunu Hüseyin bin Ali'ye bağlı küçük bir birlik ile Emevi halifesi I. Yezid'in ordusu arasında cereyan etmiştir. Hüseyin ve kafilesindeki herkes öldürülmüştür.
| Kerbelâ Olayı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| İkinci Fitne | |||||||||
 | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
| Ümeyyeoğulları / Kureyş | Haşimoğulları / Kureyş | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Ömer bin Sa'd | Hüseyin bin Ali | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| En az 4.000-5.000 kişi | 72 kişiden daha fazla | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| 88 kişi | 72 kişi | ||||||||
Muhammed'in kızı Fatıma'nın Muhammed’in kuzeni Ali'den olma oğlu İmam Hüseyin'in ölümü, Şiilerce her sene Aşûre Günü'nde yâd edilir. Sünnîler ise İslam'da matem yapılmaması kaidesine uyarak bu günleri ibadet yaparak ve Mevlid okutarak geçirirler.
Siyasi arka planı
Muhammed'in 632 yılında ölmesinden sonra Müslüman toplumunun başına kimin geçeceği kaygısı baş gösterdi. Müslümanların bir kısmı ilk olarak Ebu Bekir'in halifeliğini kabul ettiler. Ebu Bekir'den sonra sırasıyla Ömer bin Hattab, Osman bin Affan ve Ali bin Ebu Talib halifeliğe geldiler.
İlk Fitne
Osman'ın 656 yılında asiler tarafından öldürülmesinden sonra Ali halife olarak başa geçti. Bunun üzerine Osman'ın amcasının oğlu Muaviye ile Talha, Zübeyr, Aişe ve Osman'ın bazı diğer akrabaları Ali'den katillerin bulunmasını ve onlardan kısas alınmasını istedi. Ali ise bir süre ortalığın yatışmasının beklenmesini istedi. Bunun üzerine Muaviye, Talha, Zübeyr ve Aişe Ali'ye darıldı. Daha sonra Talha ve Zübeyr bir ordu topladı. Bunu bir isyan kabul eden Ali ordusuyla olay yerine hareket etti. İlk başta savaş olmamasına rağmen iki tarafın askerlerinin sözlü atışması üzerine durum gerginleşti ve bir anda savaşa dönüştü. Savaşta sahabelerden Talha ve Zübeyr öldü. Aişe ise Ali tarafından Medine'ye gönderildi. Muaviye hilafetini ilan etti ve İslam Devleti, Ali ile Muaviye arasında ikiye bölündü.[]
Ali'nin ölümü
Ali yaklaşık 5 yıl halifelik yaptıktan sonra 661 yılında Hariciler'den Abd’ûr-Rahmân İbn-i Mûlcem tarafından gerçekleştirilen bir suikastte hayatını kaybetti ve iktidar 20 yıllığına Muaviye'de kaldı.
Muaviye hayattayken oğlu Yezid'e biat etmeleri için taraftarları ve Hicaz ahalisinden biat istedi. Lakin taraftarları ve Hicaz ahalisi oğluna biat etmediler. Sebep olarak ise Hasan ile yaptığı anlaşmayı gösterdiler. Bunun üzerine Muaviye biat etme arzusundan vazgeçti.[] Muaviye 680 yılında ölünce Yezid başa geçti.[]
Yezid başa geçince ilk iş olarak Medine valisine bir mektup yazarak Hüseyin bin Ali'ye değil, kendisine itaat etmesini, aksi takdirde bunu canıyla ödeyeceğini bildirdi. Bu arada Hüseyin Kûfelilerden kendisine bağlılıklarını sunan mektuplar alıyordu. Kûfe'ye gelip halife olduğunu ilan ederse Hüseyin'i destekleyeceklerini söylüyorlardı. Hüseyin bu teklifleri ciddiye aldı ve Kûfe'deki taraftarlarının gerçekte olduğundan çok daha fazla olduğunu zannetti. Yaklaşık 70 taraftarı ve ailesi ile Kûfe'ye doğru yola çıktı.
Sayıca fazla olmayan Kûfeli taraftarları Yezid'in yandaşları tarafından bastırıldı. Hüseyin ve beraberindekiler Kerbelâ'da Yezid'in 4500'e yakın adamıyla karşılaştılar. Burada meydana gelen savaşta Hüseyin ve taraftarlarının hepsi öldürüldü ve ailesi esir alındı.
Şiî ve Alevî Müslümanlığında bu olayın çok önemli yeri vardır. Onlara göre Ali'nin oğulları yenilmez savaşçılar, çok yüce şahsiyetler ve halifelik makamının haklı sahipleridir. Sünni Müslümanlığında da İslam peygamberi Muhammed'in torunları ve dört büyük halifeden birinin oğulları oldukları için en yüce sahabeler arasında ve dini liderler olarak kabul edilirler. Sünnilere göre de seçilmemiş ve zorla başa gelmiş bir halife tarafından katledilmişlerdir.
Klasik İslamî kaynaklar dışında
Birkaç bin piyade ve 500 okçudan oluşan bir güvenlik gücü[] Hüseyin bin Ali'nin taraftarlarının ve ailesinin etrafını sardı. Savaş Hüseyin ve tüm adamlarının ölümüyle sonuçlandı. Savaşın detayları konusunda tam bir fikir birliği yoktur. Gerçekler zamanla romantik ve ruhani detaylarla süslenmiştir.
Muharebe
Yezid'in tahta geçtiği dönemde Medine’de Velid bin Utbe, Mekke'de Anır bin Said bin Âs, Basra'da Ubeydullah bin Zîyâd, Kûfe’de ise Numan bin Beşir vali olarak bulunuyordu. Yezid, Medine'de yaşayan muhaliflerini yönetimine biat ettirmek amacıyla Velid bin Utbe’ye bir mektup dikte ettirdi. Ardından Velid, Mervan bin Hakem’e bu konudaki düşüncelerini sordu. Mervan, biat reddedilecek olursa onların hemen öldürülmelerini tavsiye etti. Velid bin Utbe bu kanlı öneriyi kabul etmeyerek, Hüseyin’e haber yolladı: Muâviye'nin öldüğüne ve Yezid’in ona karşı iyi hisler beslemediğine dair mektubu okudu ve Velid'e biat etmesinin daha iyi olacağını söyleyerek oradan ayrıldı. Ancak Hüseyin, Yezid’in adaletsiz, dini yaşama konusunda ciddiyetsiz, içki ve eğlenceye düşkün biri olduğunu, dolayısıyla onun Müslümanların başına halife olarak getirilmesinin doğru olmadığını söyleyerek Yezid için biat talebini reddetti. Hüseyin’in, Yezid’in halifeliğine karşı çıkmasının bir diğer sebebi de, onun Bizanslılardan kalma 'babadan oğula yöneticilik' uygulamasına karşı olmasıydı. Ardından Abdullah b. Zübeyr Kabe’ye ve Hüseyin b. Ali, kardeşi Muhammed b. Hanife'nin dışında tüm ailesiyle Mekke’ye göç etti. Yezid, bu haberi duyunca, Medine valisini azlederek yerine Amr b. Saîd b. Âs’ı tayin etti. Amr, Abdullah ibni Zübeyr’i Yezid'in halifeliğini tanımaya zorlamak amacıyla, üzerine Amr b. Zübeyr b. Avvâm önderliğinde 2000 kişilik bir asker gönderdi. Ancak, esir düştü ve Abdullah b. Zübeyr, kısas uygulayarak Amr’ın Medine’de kırbaçlattığı her bir kişiye karşılık Mekke’de onu kırbaçlattı ve daha sonra atıldığı hapishanede öldü.
Bu sırada Küfeliler, Hüseyin’i yönetimi yeniden ele alması için çağırdılar ve onların ısrarlarına dayanamayarak Irak’a geldi. Orada beklediği yardımı bulamadı, zira Yezid’in görevlendirdiği vali Ubeydullah b. Ziyad halk üzerinde baskı kurarak destek vermelerine engel olmuş ve kendisine yardım sağlayacak olan kuzeni Müslim bin Akîl, Yezid’in vâlisi Ubeydullah ibni Ziyad tarafından idam ettirilmişti. Küfe valiliğinin birlikleri, Hüseyin’in yolunu keserek ona geri dönmesini söylediler. Hüseyin'in bu teklifleri reddetmesi sebebiyle, onu, susuz ve aç bırakarak teslim olmasını sağlama amacıyla Bağdat'ın güneybatısına bulunan Kerbela şehrine kadar onu koşturdular ve kuşatma altına aldılar. 680'de Yezid’in ordu kumandanı ve Peygamberin sahâbisi Sa'd ibni Ebi Vakkas'ın oğlu Ömer ona teslim olmasını önerdi, ancak Müslim'in idamına rağmen bunu kabul etmedi ve yoluna devam etti. Buna rağmen yoluna devam etti. Muhtemelen öldürüleceğini ve başına gelecekleri önceden tahmin etmişti, zira yanında bulunanlara kendisini terk etmeleri için izin verdiğini söylemişti, ancak yanındakiler bu önerisini reddederek Hüseyin'in yanında kaldılar. Kûfe yakınlarındaki Kerbelâ'da kamp kurdu.
Kuşatma
Yezid'in valisi İbn-i Ziyad'ın 30 bin kişilik orduyu Hüseyin'in üzerine gönderdi. Askerler kampın etrafını sardılar ve Hüseyin ile görüşmelere başladılar.
Hüseyin, kuşatmanın kaldırılmasını, kendisi ile birlikte ailesi ve taraftarlarının da Irak'ı terk etmesine izin verilmesini istedi. Ordunun komutanı Ömer bin Sa'd bu teklifi makul buldu ve üstlerine iletti. Bu teklif İbn-i Ziyad'ın da hoşuna gitti ancak yönetimde söz sahibi olan Emevilerden Şimr bin Zi'l-Cevşen, Bahteri bin Rebia ve Şeys bin Rebia karşı çıktılar. Ömer bin Sa'd'a Hüseyin ve beraberindekileri öldürmesini, yoksa kendi canından olacağını söylediler.
Muharrem ayının 7'sinde Ömer bin Sa'd çemberi daralttı ve kampın su yollarını kesti.
Muharrem ayının 9'unda, kampın su kaynakları tükendi ve önlerinde sadece savaşmak ya da teslim olmak seçeneği kaldı. Hüseyin, Ömer bin Sa'd'a sabaha kadar ibadet etmek istediklerini söyledi ve bu nedenle mühleti uzatmasını istedi. Ömer bin Sa'd Hüseyin'in bu isteğini bir kez daha kabul etti.
Bu mühlet de sona erince Hüseyin adamlarına, teslim olmaya niyeti olmadığını, savaşacağını söyledi. Sayıca çok yetersiz oldukları için, kaybedecekleri aşikardı. Yine de hepsi ölmeyi tercih etti. Hüseyin herkesin kampı terk edip, gece karanlığından yararlanarak kaçmakta serbest olduğunu söyledi ancak hiçbiri yerinden kıpırdamadı.
Savaş
Ertesi sabah Hüseyin'in adamları düşman ordusunun ön saflarına yanaşıp teker teker düşman ordusundaki akrabaları ve arkadaşları ile konuştular. Savaşmamalarını istediler. Hüseyin düşman askerlerine uzun bir konuşma yaptı. Bu konuşma öylesine etkili oldu ki, Yezid'in generallerinden , devasa düşman ordusunu terk edip, Hüseyin'in bir avuç ordusuna katıldı.
İbn Sa'd diğer adamlarının da saf değiştirmesinden korkup, Hüseyin'e ilk oku atarak savaşı başlattı. Savaş önce düello şeklinde cereyan etti. Hüseyin önce ile savaştı. Onu bir kılıç darbesiyle öldürdü. Sonra Arap âleminin korkulan savaşçısı 'yi de öldürdü.
Hüseyin'in taraftarlarından ilk olarak Hur, Habib bin Mezahir gibi Hüseyin'in ve babası Ali bin Ebu Talib'in yakın arkadaşları dövüştüler ve birer birer hayatlarını kaybettiler. Bunlardan sonra Hüseyin'in akrabaları dövüştüler. Ölenler arasında Hüseyin'in oğlu Ali el-Ekber, kardeşi Hasan'ın oğlu Kasım, tek taraftan kardeşi ve sancaktarı Abbas (Alemdar) da vardı. Bu arada Yezid'in ordusu da çok fazla kayıp vermişti.
Kadınlar ve çocuklar çadırlarda birbirlerine sarılmış, savaşın bitmesini bekliyorlardı. Hüseyin'in oğlu İmam Zeynelabidin de, savaşamayacak kadar hasta olduğu için çadırdaydı. Hüseyin diğer oğlu Ali Asgar henüz altı aylıktı ve susuzluktan ölmek üzereydi. Hüseyin oğlunu kucağına aldı ve Yezid'in ordusunun karşısına dikildi. Çocuğa bir yudum su vermelerini istedi. Ama , Ömer bin Sa'd'ın emri ile çocuğu okla vurdu. Boynundan vurulan bebek oracıkta can verdi.[]
Hüseyin'in ölümü
Hüseyin oğlunu gömdükten sonra tekrar düşmanın karşısına çıktı ve onları teslim olmaya davet etti. Birebir savaşta çok fazla kayıp veren Ömer bin Sa'd'ın ordusu 'in emriyle toplu hücuma geçti ve her taraftan ok ve mızraklar Hüseyin'in üzerine yağmaya başladı. veya Şimr bin Zi'l Cevşen kafasını kılıçla keserek Hüseyin'i öldürdü. Savaş alanındaki diğerleri, Hüseyin'in üzerinde bulunanları yağmadılar. Bunun ardından, çok geçmeden çadırlar ve kadınların üzerindekiler yağma edildi.
Sonrası
Kerbela Olayı'nda Hüseyin'in tarafında 70-72 sayıda zayiat verildi ve cesetler, ertesi gün köylüleri tarafından defnedildi. Bu kişilerin yaklaşık yirmisi Ali'nin babası Ebu Talib'in soyundandı. Bunların arasında Hüseyin’in oğlu Abdullah ve henüz çocuk yaştaki Ali, kardeşi Hasan’ın oğullarından Ebu Bekir, Kasım, amcasının İki oğlu ve Peygamber soyundan pek çok insan bulunmaktaydı. Savaşın ardından Kadınların üzerinde bulunanlar ve mücevherler, Hüseyin'in üzerinde bulunanlar, kılıcı ve ayakkabıları yağmalandı. Shemr, çadırların birinde, hastalığı nedeniyle savaşa katılmamış ve Hüseyin'in oğulları arasında hayatta kalan tek oğlu Ali Zeyn el-Abidin'i öldürmek istedi ancak bu arzusu İbn Sa'd tarafından engellendi. Kaynaklarda, Hüseyin'in vücudunda altmıştan fazla yara izi bulunduğu belirtilmiş ve cesedi Ubeydullah bin Ziyad'ın emri üzerine atlara çiğnetilmiştir. Hüseyin'in tarafında olanların cesetlerinin kafaları vücutlarından ayırıldı. İbn Sa'd'ın ordusundaki 82 zayiat, buradan ayrılmadan önce gömüldü.
Ertesi gün Hüseyin'in başı da götürülmek üzere, kadınlar ve çocuklar develerle yargılanmak üzere Kûfe üzerinden Şam'a götürüldüler. Taberi'nin aktardığına göre; Hüseyin’in başı Küfe'ye getirildiğinde Ubeydullah b. Ziyad, elindeki asa ile Hüseyin’in dudaklarına vurdu. Bunun üzerine orada bulunan Yezid bin Arkam ve başkaları dayanamayıp, Ubeydullah bin Ziyad’a asasını bırakmasını istediler. Yezid, kadınlara ve Ali Zeyn el-Abidin'e karşı merhametli davranmıştır. Bazı yazarlar Hüseyin'in öldürülmesi emrinin Yezid tarafından verildiğini ileri sürerler, ancak bu iddia ilk Şiîler’de mevcut değildir. En eski kaynakların neredeyse hepsi, Hüseyin’in başı Şam’a getirildiğinde Yezid’in çok üzülmüş olduğunu, gözlerinin yaşardığını ve onu getirenlere "Hüseyin'i öldürmemiş olsaydınız, bağlılığınızdan yine memnun kalırdık; onun yanında olsaydım, kendisini öldürmez, affederdim", demiş olduğunu ve mükâfat isteyenlere hiçbir şey vermediğini aktarırlar. Ayrıca Yezid, Hüseyin’in perişan bir hâlde Şam'a getirilmiş olan ailesi ile birlikte ağlamış ve sonra onların bütün ihtiyaçlarını sağhyarak kendilerini Medine'ye yollamıştır.
Bununla birlikte Kerbelâ'dan Kûfe'ye ve Kûfe'den Şam'a yapılan yolculuklarda Hüseyin'in kız kardeşi ve oğlu Zeynelabidin her fırsatta Yezid'in neler yaptığını ve Kerbela'da işlenen suçları Müslümanlara anlattılar. Yezid'in mahkemesine çıkarıldığında Zeynep büyük bir cesaret örneği sergileyerek Yezid'in halifeliğinin geçersiz olduğunu ilan etti ve Hüseyin'in Yezid'e başkaldırısını övdü.[]
Tutuklular bir sene Şam'da tutuldular. Hüseyin'in 4 yaşındaki kızı acıya dayanamayarak öldü.[] Yerel halk tutukluları hapiste yalnız bırakmadı ve Zeynep bin Ali ile Ali bin Hüseyin her gelen ziyaretçiye Hüseyin'in haklı davasını anlattılar. Günümüz Suriye ve Irak'ına denk gelen topraklarda Yezid aleyhtarı oluşumlar baş göstermeye başladı. Durumdan endişelenen Yezid tutukluları serbest bırakarak Medine'ye gönderdi. Yaşananlar kulaktan kulağa yayıldı ve Kerbela Olayı günümüze kadar Aşurâ Günü'nde yâd edile geldi.
Sonuç
Kerbelâ'da yaşananlar her yıl Şiî ve Alevîler tarafından muharrem orucu tutmanın yanı sıra törenler şeklinde, bir kısım Sünni Müslümanlar tarafından da tören yapılmaksızın (yalnızca mevlid okunarak ve muharrem orucu tutularak) anılır. Yas tutma savaşın gerçekleştiği Muharrem ayının 10'unda (Aşure Günü) doruğa çıkar. Bu günde konuşmalar yapılır, yapılanlar tiyatro şeklinde canlandırılır ve ağıtlar yakılır. Hüseyin'in neden hayatını feda ettiği özellikle vurgulanır. Baskıya ve zulme teslim olmadığı belirtilir. Aynı şekilde Muhammed'in torunu Hüseyin'in Kerbelâ'da öldürülmesi hadisesi, Sünnilikte de üzücü bir olay olarak kabul edilip, Yezid Sünni cemaat içerisinde sıklıkla yerilse ve Sünnilikte isim olarak neredeyse hiç kullanılmasa da Ehli Sünnet inancında yas tutmak câiz olmadığı için Kerbela Olayı, Sünnilikte Şiâ'dakine benzer bir şekilde her yıl törenlerle anılmaz.
Ali bin Ebu Talib ile Muaviye arasında gerçekleşen Sıffin Savaşı sonrasında İslam Devleti ikiye bölünmüştü. Ali yönetiminde başkenti Kûfe olan ve Muaviye yönetiminde başkenti Şam olan iki devlet kurulmuştu. Ali'nin bir Harici tarafından öldürülmesi, daha sonra Hasan bin Ali'nin baskıyla halifeliği Muaviye'ye bırakmak zorunda kalması, en sonunda da Hüseyin bin Ali ve Yezid arasında gerçekleşen Kerbelâ Savaşı ile bu ayrım derinleşmiş ve İslam'da mezhep ayrılığının temel nedenlerinden biri olmuştur.
Filozof ve sosyolog İbn-i Haldun'a göre Hüseyin akıllı ve içtihat sahibidir. Yani ayet ve hadisleri anlamaya ve doğru şekilde yorumlamaya muktedirdir. Ona göre adaletli bir halife olmayan Yezid'in saflarında savaşmak caiz değildir. Hüseyin'e karşı asker göndermesi fâsıklığını kuvvetlendirir. Bu nedenle Hüseyin'in şehit, ve sevaplı olduğunu belirtir.
Kerbelâ Olayı; Alevî ve Şiî coğrafyada birçok edebi ve müzikal esere konu olmuş, mersiye gibi yeni türlerin doğuşuna neden olmuştur.[]
Kültür ve sanat alanına etkileri
Edebiyat
Lâmiî Çelebi, Maktel-i Âl-i Resul, TİEM 1958
- Algül, Hüseyin (2009). Kerbela. istanbul: Ensar Neşriyat. . Erişim tarihi: 03.07.2015.
- Yalsızuçanla, Sadık (2015). Kerbela, Kerbela Fatma’Nın Gözyaşı. istanbul: Palto Yayınevi. . Erişim tarihi: 03.07.2015.
- Dede, Fırat (2002). Kerbela. Ankara: Yurt Kitap Yayın. . Erişim tarihi: 03.07.2015.
- Yıldız, Bekir (2006). Kerbela. istanbul: İskele Yayıncılık. . Erişim tarihi: 03.07.2015.
- Efendi, Hacı Nusretddin (2013). Kerbela Destanı. istanbul: Kurtuba Yayıncılık. . Erişim tarihi: 03.07.2015.
- Erenler, Sadık. Kerbela Çiçekleri 2. istanbul: Can Yayınları. . Erişim tarihi: 03.07.2015.
- Erenler, Sadık. Kerbela Çiçekleri 1. istanbul: Can Yayınları. . Erişim tarihi: 03.07.2015.
- Bardakçı, Vehbi (2012). Kerbela Aşkın Kanadığı Yer. istanbul: Ozan Yayıncılık. . Erişim tarihi: 03.07.2015.
- Yağmur, Sinan (2012). Kerbela Aşk’a Belâ: Hz. Hüseyin. istanbul: Profil Yayıncılık. . Erişim tarihi: 03.07.2015.
- Yıldız, Bekir (2012). ve Zalim ve inanmış ve Kerbela. istanbul: Everest Yayınları. . Erişim tarihi: 03.07.2015.
- Berktay, Ali (1996). Kerbela. istanbul: Mitos Boyut Yayınları. . Erişim tarihi: 03.07.2015.
- Sertoğlu, Murat (2004). Kerbelâ. istanbul. ISBN 2789009945205. Erişim tarihi: 03.07.2015.
Tiyatro oyunları
- Kerbela, Ali Berktay’ın yazıp, Ayşe Emel Mesci’nin yönettiği tiyatro oyunu. İlk olarak 2009’da Ankara Devlet Tiyatrosu’nda 100 kişilik ekiple sahnelendi. 5 yıl boyunca kapalı gişe sahnelenerek 2014-2015 sezonunda şehir tiyatrolarının 100. Yıl oyunu olarak İstanbul Şehir Tiyatroları repertuvarına alındı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Kennedy, Hugh -- The Armies of the Caliphs: Military and Society in the Early Islamic State, Routledge, 2001
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Nisan 2015.
- ^ http://www.sorularlaislamiyet.com/article/16947/hz-muaviye-hakkinda-genis-bilgi-verir-misiniz-hz-muaviye-ye-ehl-i-sunnet-alimlerinin-ve-bilhassa-imami-azam-hazretlerinin-bakisi-nasildir-hakem-olayi-hz-muaviye-nin-haksiz-oldugunu-kanitlar-mi.html 29 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . m.youtube.com/watc...
- ^ a b Doç. Dr. Bahriye Üçok (1968). İslâm tarihi - Emevîler - Abbasîler, Sevinç Matbaası. AÜ İlahiyat Fakültesi. s.35
- ^ Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim b. Kuteybe, el-İmame ve’s-Siyase, Kahire 1967, c. 1, s. 162–163
- ^ Yılmaz, Hüseyin (2023). "Kerbela Olayı ve Günümüze Yansıması". Araştırma Makalesi; MANAS Din Bilimleri Dergisi. 2 (2). Erişim tarihi: 15 Temmuz 2024.
- ^ Yaşar Kocadağ, “Tarihsel Açıdan Kerbela”, Ehl-i Beyt ve Kerbela, Ed: Fatih Kurt, Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2022, s. 84.
- ^ a b "AMR b. ZÜBEYR b. AVVÂM". TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim tarihi: 2024-07-15.
- ^ Ahmed Cevdet Paşa, Kısas, VIII. s.198
- ^ (1912), Histoire des Arabes, I. s.302
- ^ İbn Kuteybe, el-İmame ve’s-Siyase, c. 2, s. 5; Algül, Kerbelâ, s. 75–99
- ^ a b Doç. Dr. Bahriye Üçok (1968). İslâm tarihi - Emevîler - Abbasîler, Sevinç Matbaası. AÜ İlahiyat Fakültesi. s.36
- ^ Taberî, Tarihu’l-Ümem ve’l-Mülûk, c. 6, s. 232
- ^ İbn Kuteybe, el-İmame ve’s-Siyase, c. 2, s. 5–6.
- ^ Taberi, Tarih, IV. s.37-7
- ^ a b Fuzuli, Hadikat'üs Süeda, 1971
- ^ a b Sarıçam İbrahim, Emevi-Haşimi İlişkileri, 1997
- ^ a b Hüseyin’in cesedinin, üç gün boyunca savaş alanında kaldığı aktarılmaktadır. Taberi. Tarih., IV. s. 45.
- ^ Madelung 2004, ss. 493–498.
- ^ Vaglieri 1971, s. 611.
- ^ a b Wellhausen 1901, s. 66.
- ^ Wellhausen Julius (1901). Die Religios Politischen Oppositionsparteien Im Alten Islam.
- ^ Foundation, Encyclopaedia Iranica. "Welcome to Encyclopaedia Iranica". iranicaonline.org (İngilizce). Erişim tarihi: 14 Temmuz 2024.
- ^ a b Wellhausen 1901, s. 67.
- ^ Howard 1990, s. 163.
- ^ a b The History of al-Ṭabarī Vol. 19: The Caliphate of Yazīd b. Muʿāwiyah A.D. 680-683/A.H. 60-64 (İngilizce). State University of New York Press. 18 Haziran 2015. ISBN .
- ^ a b c Doç. Dr. Bahriye Üçok (1968). İslâm tarihi - Emevîler - Abbasîler, Sevinç Matbaası. AÜ İlahiyat Fakültesi. s.37
- ^ Howard 1990, s. 169.
- ^ Lammens 1921, s. 172.
- ^ Taberî, Tarih., IV., s. 48-9.
- ^ . devtiyatro.gov.tr. 21 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2015.
- ^ . ibb.gov.tr. 20 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2015.
Dış bağlantılar
- (İngilizce)
- (İngilizce)
- Kerbela'yı Anma 8 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin tarafsizligi konusunda kuskular bulunmaktadir Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Sablonu kaldirmadan once lutfen gerekli sartlarin olustugundan emin olun Ocak 2009 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Kerbela Olayi haber gazete kitap akademik JSTOR Ocak 2024 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Kerbela Olayi veya Kerbela Savasi ya da Kerbela katliami 10 Ekim 680 de bugunku Irak sinirlari icindeki Kerbela sehrinde Muhammed in torunu Huseyin bin Ali ye bagli kucuk bir birlik ile Emevi halifesi I Yezid in ordusu arasinda cereyan etmistir Huseyin ve kafilesindeki herkes oldurulmustur Kerbela OlayiIkinci FitneTarih10 Ekim 680BolgeKerbela IrakSebepHilafetSonucEmevi zaferiTaraflarUmeyyeogullari KureysHasimogullari KureysKomutanlar ve liderlerOmer bin Sa dHuseyin bin AliGuclerEn az 4 000 5 000 kisi72 kisiden daha fazlaKayiplar88 kisi72 kisi Muhammed in kizi Fatima nin Muhammed in kuzeni Ali den olma oglu Imam Huseyin in olumu Siilerce her sene Asure Gunu nde yad edilir Sunniler ise Islam da matem yapilmamasi kaidesine uyarak bu gunleri ibadet yaparak ve Mevlid okutarak gecirirler Siyasi arka planiMuhammed in 632 yilinda olmesinden sonra Musluman toplumunun basina kimin gececegi kaygisi bas gosterdi Muslumanlarin bir kismi ilk olarak Ebu Bekir in halifeligini kabul ettiler Ebu Bekir den sonra sirasiyla Omer bin Hattab Osman bin Affan ve Ali bin Ebu Talib halifelige geldiler Ilk Fitne Osman in 656 yilinda asiler tarafindan oldurulmesinden sonra Ali halife olarak basa gecti Bunun uzerine Osman in amcasinin oglu Muaviye ile Talha Zubeyr Aise ve Osman in bazi diger akrabalari Ali den katillerin bulunmasini ve onlardan kisas alinmasini istedi Ali ise bir sure ortaligin yatismasinin beklenmesini istedi Bunun uzerine Muaviye Talha Zubeyr ve Aise Ali ye darildi Daha sonra Talha ve Zubeyr bir ordu topladi Bunu bir isyan kabul eden Ali ordusuyla olay yerine hareket etti Ilk basta savas olmamasina ragmen iki tarafin askerlerinin sozlu atismasi uzerine durum gerginlesti ve bir anda savasa donustu Savasta sahabelerden Talha ve Zubeyr oldu Aise ise Ali tarafindan Medine ye gonderildi Muaviye hilafetini ilan etti ve Islam Devleti Ali ile Muaviye arasinda ikiye bolundu kaynak belirtilmeli Ali nin olumu Ali yaklasik 5 yil halifelik yaptiktan sonra 661 yilinda Hariciler den Abd ur Rahman Ibn i Mulcem tarafindan gerceklestirilen bir suikastte hayatini kaybetti ve iktidar 20 yilligina Muaviye de kaldi Muaviye hayattayken oglu Yezid e biat etmeleri icin taraftarlari ve Hicaz ahalisinden biat istedi Lakin taraftarlari ve Hicaz ahalisi ogluna biat etmediler Sebep olarak ise Hasan ile yaptigi anlasmayi gosterdiler Bunun uzerine Muaviye biat etme arzusundan vazgecti kaynak belirtilmeli Muaviye 680 yilinda olunce Yezid basa gecti kaynak guvenilir mi Yezid basa gecince ilk is olarak Medine valisine bir mektup yazarak Huseyin bin Ali ye degil kendisine itaat etmesini aksi takdirde bunu caniyla odeyecegini bildirdi Bu arada Huseyin Kufelilerden kendisine bagliliklarini sunan mektuplar aliyordu Kufe ye gelip halife oldugunu ilan ederse Huseyin i destekleyeceklerini soyluyorlardi Huseyin bu teklifleri ciddiye aldi ve Kufe deki taraftarlarinin gercekte oldugundan cok daha fazla oldugunu zannetti Yaklasik 70 taraftari ve ailesi ile Kufe ye dogru yola cikti Sayica fazla olmayan Kufeli taraftarlari Yezid in yandaslari tarafindan bastirildi Huseyin ve beraberindekiler Kerbela da Yezid in 4500 e yakin adamiyla karsilastilar Burada meydana gelen savasta Huseyin ve taraftarlarinin hepsi olduruldu ve ailesi esir alindi Sii ve Alevi Muslumanliginda bu olayin cok onemli yeri vardir Onlara gore Ali nin ogullari yenilmez savascilar cok yuce sahsiyetler ve halifelik makaminin hakli sahipleridir Sunni Muslumanliginda da Islam peygamberi Muhammed in torunlari ve dort buyuk halifeden birinin ogullari olduklari icin en yuce sahabeler arasinda ve dini liderler olarak kabul edilirler Sunnilere gore de secilmemis ve zorla basa gelmis bir halife tarafindan katledilmislerdir Klasik Islami kaynaklar disindaBirkac bin piyade ve 500 okcudan olusan bir guvenlik gucu kaynak belirtilmeli Huseyin bin Ali nin taraftarlarinin ve ailesinin etrafini sardi Savas Huseyin ve tum adamlarinin olumuyle sonuclandi Savasin detaylari konusunda tam bir fikir birligi yoktur Gercekler zamanla romantik ve ruhani detaylarla suslenmistir MuharebeYezid in tahta gectigi donemde Medine de Velid bin Utbe Mekke de Anir bin Said bin As Basra da Ubeydullah bin Ziyad Kufe de ise Numan bin Besir vali olarak bulunuyordu Yezid Medine de yasayan muhaliflerini yonetimine biat ettirmek amaciyla Velid bin Utbe ye bir mektup dikte ettirdi Ardindan Velid Mervan bin Hakem e bu konudaki dusuncelerini sordu Mervan biat reddedilecek olursa onlarin hemen oldurulmelerini tavsiye etti Velid bin Utbe bu kanli oneriyi kabul etmeyerek Huseyin e haber yolladi Muaviye nin oldugune ve Yezid in ona karsi iyi hisler beslemedigine dair mektubu okudu ve Velid e biat etmesinin daha iyi olacagini soyleyerek oradan ayrildi Ancak Huseyin Yezid in adaletsiz dini yasama konusunda ciddiyetsiz icki ve eglenceye duskun biri oldugunu dolayisiyla onun Muslumanlarin basina halife olarak getirilmesinin dogru olmadigini soyleyerek Yezid icin biat talebini reddetti Huseyin in Yezid in halifeligine karsi cikmasinin bir diger sebebi de onun Bizanslilardan kalma babadan ogula yoneticilik uygulamasina karsi olmasiydi Ardindan Abdullah b Zubeyr Kabe ye ve Huseyin b Ali kardesi Muhammed b Hanife nin disinda tum ailesiyle Mekke ye goc etti Yezid bu haberi duyunca Medine valisini azlederek yerine Amr b Said b As i tayin etti Amr Abdullah ibni Zubeyr i Yezid in halifeligini tanimaya zorlamak amaciyla uzerine Amr b Zubeyr b Avvam onderliginde 2000 kisilik bir asker gonderdi Ancak esir dustu ve Abdullah b Zubeyr kisas uygulayarak Amr in Medine de kirbaclattigi her bir kisiye karsilik Mekke de onu kirbaclatti ve daha sonra atildigi hapishanede oldu Bu sirada Kufeliler Huseyin i yonetimi yeniden ele almasi icin cagirdilar ve onlarin israrlarina dayanamayarak Irak a geldi Orada bekledigi yardimi bulamadi zira Yezid in gorevlendirdigi vali Ubeydullah b Ziyad halk uzerinde baski kurarak destek vermelerine engel olmus ve kendisine yardim saglayacak olan kuzeni Muslim bin Akil Yezid in valisi Ubeydullah ibni Ziyad tarafindan idam ettirilmisti Kufe valiliginin birlikleri Huseyin in yolunu keserek ona geri donmesini soylediler Huseyin in bu teklifleri reddetmesi sebebiyle onu susuz ve ac birakarak teslim olmasini saglama amaciyla Bagdat in guneybatisina bulunan Kerbela sehrine kadar onu kosturdular ve kusatma altina aldilar 680 de Yezid in ordu kumandani ve Peygamberin sahabisi Sa d ibni Ebi Vakkas in oglu Omer ona teslim olmasini onerdi ancak Muslim in idamina ragmen bunu kabul etmedi ve yoluna devam etti Buna ragmen yoluna devam etti Muhtemelen oldurulecegini ve basina gelecekleri onceden tahmin etmisti zira yaninda bulunanlara kendisini terk etmeleri icin izin verdigini soylemisti ancak yanindakiler bu onerisini reddederek Huseyin in yaninda kaldilar Kufe yakinlarindaki Kerbela da kamp kurdu Kusatma Yezid in valisi Ibn i Ziyad in 30 bin kisilik orduyu Huseyin in uzerine gonderdi Askerler kampin etrafini sardilar ve Huseyin ile gorusmelere basladilar Huseyin kusatmanin kaldirilmasini kendisi ile birlikte ailesi ve taraftarlarinin da Irak i terk etmesine izin verilmesini istedi Ordunun komutani Omer bin Sa d bu teklifi makul buldu ve ustlerine iletti Bu teklif Ibn i Ziyad in da hosuna gitti ancak yonetimde soz sahibi olan Emevilerden Simr bin Zi l Cevsen Bahteri bin Rebia ve Seys bin Rebia karsi ciktilar Omer bin Sa d a Huseyin ve beraberindekileri oldurmesini yoksa kendi canindan olacagini soylediler Muharrem ayinin 7 sinde Omer bin Sa d cemberi daraltti ve kampin su yollarini kesti Muharrem ayinin 9 unda kampin su kaynaklari tukendi ve onlerinde sadece savasmak ya da teslim olmak secenegi kaldi Huseyin Omer bin Sa d a sabaha kadar ibadet etmek istediklerini soyledi ve bu nedenle muhleti uzatmasini istedi Omer bin Sa d Huseyin in bu istegini bir kez daha kabul etti Bu muhlet de sona erince Huseyin adamlarina teslim olmaya niyeti olmadigini savasacagini soyledi Sayica cok yetersiz olduklari icin kaybedecekleri asikardi Yine de hepsi olmeyi tercih etti Huseyin herkesin kampi terk edip gece karanligindan yararlanarak kacmakta serbest oldugunu soyledi ancak hicbiri yerinden kipirdamadi Savas Ertesi sabah Huseyin in adamlari dusman ordusunun on saflarina yanasip teker teker dusman ordusundaki akrabalari ve arkadaslari ile konustular Savasmamalarini istediler Huseyin dusman askerlerine uzun bir konusma yapti Bu konusma oylesine etkili oldu ki Yezid in generallerinden devasa dusman ordusunu terk edip Huseyin in bir avuc ordusuna katildi Ibn Sa d diger adamlarinin da saf degistirmesinden korkup Huseyin e ilk oku atarak savasi baslatti Savas once duello seklinde cereyan etti Huseyin once ile savasti Onu bir kilic darbesiyle oldurdu Sonra Arap aleminin korkulan savascisi yi de oldurdu Huseyin in taraftarlarindan ilk olarak Hur Habib bin Mezahir gibi Huseyin in ve babasi Ali bin Ebu Talib in yakin arkadaslari dovustuler ve birer birer hayatlarini kaybettiler Bunlardan sonra Huseyin in akrabalari dovustuler Olenler arasinda Huseyin in oglu Ali el Ekber kardesi Hasan in oglu Kasim tek taraftan kardesi ve sancaktari Abbas Alemdar da vardi Bu arada Yezid in ordusu da cok fazla kayip vermisti Kadinlar ve cocuklar cadirlarda birbirlerine sarilmis savasin bitmesini bekliyorlardi Huseyin in oglu Imam Zeynelabidin de savasamayacak kadar hasta oldugu icin cadirdaydi Huseyin diger oglu Ali Asgar henuz alti aylikti ve susuzluktan olmek uzereydi Huseyin oglunu kucagina aldi ve Yezid in ordusunun karsisina dikildi Cocuga bir yudum su vermelerini istedi Ama Omer bin Sa d in emri ile cocugu okla vurdu Boynundan vurulan bebek oracikta can verdi kaynak belirtilmeli Huseyin in olumu Huseyin oglunu gomdukten sonra tekrar dusmanin karsisina cikti ve onlari teslim olmaya davet etti Birebir savasta cok fazla kayip veren Omer bin Sa d in ordusu in emriyle toplu hucuma gecti ve her taraftan ok ve mizraklar Huseyin in uzerine yagmaya basladi veya Simr bin Zi l Cevsen kafasini kilicla keserek Huseyin i oldurdu Savas alanindaki digerleri Huseyin in uzerinde bulunanlari yagmadilar Bunun ardindan cok gecmeden cadirlar ve kadinlarin uzerindekiler yagma edildi Sonrasi Kerbela Olayi nda Huseyin in tarafinda 70 72 sayida zayiat verildi ve cesetler ertesi gun koyluleri tarafindan defnedildi Bu kisilerin yaklasik yirmisi Ali nin babasi Ebu Talib in soyundandi Bunlarin arasinda Huseyin in oglu Abdullah ve henuz cocuk yastaki Ali kardesi Hasan in ogullarindan Ebu Bekir Kasim amcasinin Iki oglu ve Peygamber soyundan pek cok insan bulunmaktaydi Savasin ardindan Kadinlarin uzerinde bulunanlar ve mucevherler Huseyin in uzerinde bulunanlar kilici ve ayakkabilari yagmalandi Shemr cadirlarin birinde hastaligi nedeniyle savasa katilmamis ve Huseyin in ogullari arasinda hayatta kalan tek oglu Ali Zeyn el Abidin i oldurmek istedi ancak bu arzusu Ibn Sa d tarafindan engellendi Kaynaklarda Huseyin in vucudunda altmistan fazla yara izi bulundugu belirtilmis ve cesedi Ubeydullah bin Ziyad in emri uzerine atlara cignetilmistir Huseyin in tarafinda olanlarin cesetlerinin kafalari vucutlarindan ayirildi Ibn Sa d in ordusundaki 82 zayiat buradan ayrilmadan once gomuldu Ertesi gun Huseyin in basi da goturulmek uzere kadinlar ve cocuklar develerle yargilanmak uzere Kufe uzerinden Sam a goturulduler Taberi nin aktardigina gore Huseyin in basi Kufe ye getirildiginde Ubeydullah b Ziyad elindeki asa ile Huseyin in dudaklarina vurdu Bunun uzerine orada bulunan Yezid bin Arkam ve baskalari dayanamayip Ubeydullah bin Ziyad a asasini birakmasini istediler Yezid kadinlara ve Ali Zeyn el Abidin e karsi merhametli davranmistir Bazi yazarlar Huseyin in oldurulmesi emrinin Yezid tarafindan verildigini ileri surerler ancak bu iddia ilk Siiler de mevcut degildir En eski kaynaklarin neredeyse hepsi Huseyin in basi Sam a getirildiginde Yezid in cok uzulmus oldugunu gozlerinin yasardigini ve onu getirenlere Huseyin i oldurmemis olsaydiniz bagliliginizdan yine memnun kalirdik onun yaninda olsaydim kendisini oldurmez affederdim demis oldugunu ve mukafat isteyenlere hicbir sey vermedigini aktarirlar Ayrica Yezid Huseyin in perisan bir halde Sam a getirilmis olan ailesi ile birlikte aglamis ve sonra onlarin butun ihtiyaclarini saghyarak kendilerini Medine ye yollamistir Bununla birlikte Kerbela dan Kufe ye ve Kufe den Sam a yapilan yolculuklarda Huseyin in kiz kardesi ve oglu Zeynelabidin her firsatta Yezid in neler yaptigini ve Kerbela da islenen suclari Muslumanlara anlattilar Yezid in mahkemesine cikarildiginda Zeynep buyuk bir cesaret ornegi sergileyerek Yezid in halifeliginin gecersiz oldugunu ilan etti ve Huseyin in Yezid e baskaldirisini ovdu kaynak belirtilmeli Tutuklular bir sene Sam da tutuldular Huseyin in 4 yasindaki kizi aciya dayanamayarak oldu kaynak belirtilmeli Yerel halk tutuklulari hapiste yalniz birakmadi ve Zeynep bin Ali ile Ali bin Huseyin her gelen ziyaretciye Huseyin in hakli davasini anlattilar Gunumuz Suriye ve Irak ina denk gelen topraklarda Yezid aleyhtari olusumlar bas gostermeye basladi Durumdan endiselenen Yezid tutuklulari serbest birakarak Medine ye gonderdi Yasananlar kulaktan kulaga yayildi ve Kerbela Olayi gunumuze kadar Asura Gunu nde yad edile geldi Kerbela da bulunan Imam Huseyin Turbesi SonucKerbela da yasananlar her yil Sii ve Aleviler tarafindan muharrem orucu tutmanin yani sira torenler seklinde bir kisim Sunni Muslumanlar tarafindan da toren yapilmaksizin yalnizca mevlid okunarak ve muharrem orucu tutularak anilir Yas tutma savasin gerceklestigi Muharrem ayinin 10 unda Asure Gunu doruga cikar Bu gunde konusmalar yapilir yapilanlar tiyatro seklinde canlandirilir ve agitlar yakilir Huseyin in neden hayatini feda ettigi ozellikle vurgulanir Baskiya ve zulme teslim olmadigi belirtilir Ayni sekilde Muhammed in torunu Huseyin in Kerbela da oldurulmesi hadisesi Sunnilikte de uzucu bir olay olarak kabul edilip Yezid Sunni cemaat icerisinde siklikla yerilse ve Sunnilikte isim olarak neredeyse hic kullanilmasa da Ehli Sunnet inancinda yas tutmak caiz olmadigi icin Kerbela Olayi Sunnilikte Sia dakine benzer bir sekilde her yil torenlerle anilmaz Ali bin Ebu Talib ile Muaviye arasinda gerceklesen Siffin Savasi sonrasinda Islam Devleti ikiye bolunmustu Ali yonetiminde baskenti Kufe olan ve Muaviye yonetiminde baskenti Sam olan iki devlet kurulmustu Ali nin bir Harici tarafindan oldurulmesi daha sonra Hasan bin Ali nin baskiyla halifeligi Muaviye ye birakmak zorunda kalmasi en sonunda da Huseyin bin Ali ve Yezid arasinda gerceklesen Kerbela Savasi ile bu ayrim derinlesmis ve Islam da mezhep ayriliginin temel nedenlerinden biri olmustur Filozof ve sosyolog Ibn i Haldun a gore Huseyin akilli ve ictihat sahibidir Yani ayet ve hadisleri anlamaya ve dogru sekilde yorumlamaya muktedirdir Ona gore adaletli bir halife olmayan Yezid in saflarinda savasmak caiz degildir Huseyin e karsi asker gondermesi fasikligini kuvvetlendirir Bu nedenle Huseyin in sehit ve sevapli oldugunu belirtir Kerbela Olayi Alevi ve Sii cografyada bircok edebi ve muzikal esere konu olmus mersiye gibi yeni turlerin dogusuna neden olmustur kaynak belirtilmeli Kultur ve sanat alanina etkileriEdebiyat Deveci halka Kerbela da tanik oldugu olaylari anlatiyor Lamii Celebi Maktel i Al i Resul TIEM 1958Algul Huseyin 2009 Kerbela istanbul Ensar Nesriyat ISBN 9789944704892 Erisim tarihi 03 07 2015 Yalsizucanla Sadik 2015 Kerbela Kerbela Fatma Nin Gozyasi istanbul Palto Yayinevi ISBN 9786059971768 Erisim tarihi 03 07 2015 Dede Firat 2002 Kerbela Ankara Yurt Kitap Yayin ISBN 9789757076513 Erisim tarihi 03 07 2015 Yildiz Bekir 2006 Kerbela istanbul Iskele Yayincilik ISBN 9789759099954 Erisim tarihi 03 07 2015 Efendi Haci Nusretddin 2013 Kerbela Destani istanbul Kurtuba Yayincilik ISBN 9786054577262 Erisim tarihi 03 07 2015 Erenler Sadik Kerbela Cicekleri 2 istanbul Can Yayinlari ISBN 9789756358801 Erisim tarihi 03 07 2015 Erenler Sadik Kerbela Cicekleri 1 istanbul Can Yayinlari ISBN 9786054039142 Erisim tarihi 03 07 2015 Bardakci Vehbi 2012 Kerbela Askin Kanadigi Yer istanbul Ozan Yayincilik ISBN 9786054723034 Erisim tarihi 03 07 2015 Yagmur Sinan 2012 Kerbela Ask a Bela Hz Huseyin istanbul Profil Yayincilik ISBN 9789759963330 Erisim tarihi 03 07 2015 Yildiz Bekir 2012 ve Zalim ve inanmis ve Kerbela istanbul Everest Yayinlari ISBN 9786051414881 Erisim tarihi 03 07 2015 Berktay Ali 1996 Kerbela istanbul Mitos Boyut Yayinlari ISBN 9789758106097 Erisim tarihi 03 07 2015 Sertoglu Murat 2004 Kerbela istanbul ISBN 2789009945205 Erisim tarihi 03 07 2015 Tiyatro oyunlari Kerbela Ali Berktay in yazip Ayse Emel Mesci nin yonettigi tiyatro oyunu Ilk olarak 2009 da Ankara Devlet Tiyatrosu nda 100 kisilik ekiple sahnelendi 5 yil boyunca kapali gise sahnelenerek 2014 2015 sezonunda sehir tiyatrolarinin 100 Yil oyunu olarak Istanbul Sehir Tiyatrolari repertuvarina alindi Ayrica bakinizSiffin Savasi Ikinci FitneKaynakca Kennedy Hugh The Armies of the Caliphs Military and Society in the Early Islamic State Routledge 2001 Arsivlenmis kopya 21 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Nisan 2015 http www sorularlaislamiyet com article 16947 hz muaviye hakkinda genis bilgi verir misiniz hz muaviye ye ehl i sunnet alimlerinin ve bilhassa imami azam hazretlerinin bakisi nasildir hakem olayi hz muaviye nin haksiz oldugunu kanitlar mi html 29 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde m youtube com watc a b Doc Dr Bahriye Ucok 1968 Islam tarihi Emeviler Abbasiler Sevinc Matbaasi AU Ilahiyat Fakultesi s 35 Ebu Muhammed Abdullah b Muslim b Kuteybe el Imame ve s Siyase Kahire 1967 c 1 s 162 163 Yilmaz Huseyin 2023 Kerbela Olayi ve Gunumuze Yansimasi Arastirma Makalesi MANAS Din Bilimleri Dergisi 2 2 Erisim tarihi 15 Temmuz 2024 Yasar Kocadag Tarihsel Acidan Kerbela Ehl i Beyt ve Kerbela Ed Fatih Kurt Diyanet Vakfi Yayinlari Ankara 2022 s 84 a b AMR b ZUBEYR b AVVAM TDV Islam Ansiklopedisi Erisim tarihi 2024 07 15 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Ahmed Cevdet Pasa Kisas VIII s 198 1912 Histoire des Arabes I s 302 Ibn Kuteybe el Imame ve s Siyase c 2 s 5 Algul Kerbela s 75 99 a b Doc Dr Bahriye Ucok 1968 Islam tarihi Emeviler Abbasiler Sevinc Matbaasi AU Ilahiyat Fakultesi s 36 Taberi Tarihu l Umem ve l Muluk c 6 s 232 Ibn Kuteybe el Imame ve s Siyase c 2 s 5 6 Taberi Tarih IV s 37 7 a b Fuzuli Hadikat us Sueda 1971 a b Saricam Ibrahim Emevi Hasimi Iliskileri 1997 a b Huseyin in cesedinin uc gun boyunca savas alaninda kaldigi aktarilmaktadir Taberi Tarih IV s 45 Madelung 2004 ss 493 498 Vaglieri 1971 s 611 a b Wellhausen 1901 s 66 Wellhausen Julius 1901 Die Religios Politischen Oppositionsparteien Im Alten Islam Foundation Encyclopaedia Iranica Welcome to Encyclopaedia Iranica iranicaonline org Ingilizce Erisim tarihi 14 Temmuz 2024 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link a b Wellhausen 1901 s 67 Howard 1990 s 163 a b The History of al Ṭabari Vol 19 The Caliphate of Yazid b Muʿawiyah A D 680 683 A H 60 64 Ingilizce State University of New York Press 18 Haziran 2015 ISBN 978 1 4384 0714 2 a b c Doc Dr Bahriye Ucok 1968 Islam tarihi Emeviler Abbasiler Sevinc Matbaasi AU Ilahiyat Fakultesi s 37 Howard 1990 s 169 Lammens 1921 s 172 Taberi Tarih IV s 48 9 devtiyatro gov tr 21 Mart 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Temmuz 2015 ibb gov tr 20 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Temmuz 2015 Dis baglantilar Ingilizce Ingilizce Kerbela yi Anma 8 Aralik 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce