Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kuyucu Murad Paşa (c. 1535 – 21 Haziran 1611, Diyarbakır), I. Ahmed döneminde 11 Aralık 1606 - 5 Ağustos 1611 arasında sadrazam olmuş bir Osmanlı devlet adamıdır. 1585 Tebriz Seferi esnasında Safevilere esir düşmüştür. 1607-1608 yılları arasında 100 yıllık celali isyanlarını sona erdirmiştir. Bu süre içinde öldürdüğü toplam celali isyancı sayısının 60.000 civarında olduğu tahmin edilmektedir.[]
| Kuyucu Murad Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 11 Aralık 1606 - 5 Ağustos 1611 | |
| Hükümdar | I. Ahmed |
| Yerine geldiği | Boşnak Derviş Mehmed Paşa |
| Yerine gelen | Nasuh Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1535 civarı Bosna |
| Ölüm | 6 Eylül 1611 (76 yaşında) Diyarbakır |
Hayatı
Bosnalı Katolik bir âileden gelir.Devşirme olarak Enderun mektebine girmiş, oradan çıkmasından sonra çeşitli saray hizmetinde bulunmuştur.
Sonra saraydan çıkıp diğer devlet işleri ile vazife aldı. 1554'te Mısır valisi olan Mahmud Paşa yanında kethuda olarak görev yaptı. 1554'te Mısır'da sancakbeyi oldu. Bu görevinde başarısından dolayı Mısır emir-haçlığı görevine getirildi.
1571'de Koca Sinan Paşa ile birlikte Yemen Seferi'ne çıktı. Büyük yararlıklar gösterdi. 1576'da Yemen Beylerbeyi oldu. Dört yıl kaldığı bu görevde Yemen'de önemli imar faaliyetleri gösterdi. Fakat bu faaliyetlerden dolayı ve aleyhtarlarının bu ülkede büyük kazanç ve servet kazandığı söylentileri yaymaya başlamaları nedeniyle 1580'de bu görevden azledilerek İstanbul'a çağrıldı. Burada bir müddet Yedikule Zindanı’nda tutuklandı.
Çok geçmeden affedilip Şarki Karahisar Sancakbeyi olarak İstanbul'dan ayrıldı. Ardından Trablusşam valisi oldu ve oradan Karaman Beylerbeyi'ne geçirildi. Bu görevde iken kendi eyalet askerinin başında olarak Özdemiroğlu Osman Paşa serdarlığı altında İran Seferi'ne katıldı. 1585'te Tebriz yakınlarında Hamza Mirza komutanlığı altında bulunan Safevi güçleri ile yapılan muharebe sırasına atının ayağı sürçüp bir çukura düşmesi sonucu İranlılara esir düştü. Önce Kahkaha Kalesi'nde tutuklandı. İngiliz Elçisi hatıralarında Kuyucu Murat Paşa'nın üç yıl savaş esiri olarak İran Şahı yanında kaldığını belirtmektedir.1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı'nın 1590'da imzalanan Ferhat Paşa Antlaşması ile sona ermesinden sonra 1590'da İstanbul'a döndü.
Sonra sırasıyla Kıbrıs Beylerbeyi, 1594'te Şam valisi; 1595'te Diyarbakır valisi olarak görevlere tayin edildi. Diyarbakır Valisi iken bu valilik üzerinde kalmak şartıyla 1593-1606 Osmanlı-Avusturya Savaşı'nın 1595 Avusturya Seferi'ne katılmak üzere ayrıldı.
Uzun yıllar Macaristan cephesinde askeri hizmet gördü. Eylül-Ekim 1596 Eğri Kuşatması ve 24-26 Ekim 1596 Haçova Savaşı'nda öncü güçler arasında yer alıp büyük cesaret gösterdi. 1600'de Kanije seferinde Babofça Kalesini ele geçirdi. 1603'te Rumeli beylerbeyliği ile Budin Muhafızlığı görevi verildi. 1605'te “Dördüncü Vezir” rütbesi ile şereflendirilip kubbe veziri yapıldı. 1606'da İran seferine serdar tayin edilen Serdar-ı Ekrem ve Sadrazam Sokolluzade Lala Mehmed Paşa Macaristan cephesinden ayrılması gerekince, sadrazam Kuyucu Murat Paşa'yı Macaristan (Engürüs) cephesi serdarı olarak görevlendirdi. Sokolluzade Lâla Mehmed Paşa tarafından Avusturyalılar ile başlatılan barış müzakereleri Kuyucu Murat Paşa tarafından devam ettirildi. Bu antlaşmanın son metnini hazırlayan Osmanlı heyetinde Kadızade Ali Efendi ve Habil Efendi ile birlikte bulundu. 11 Kasım 1606'da Zitvatorok Antlaşması bu uzun savaşı sona erdirdi. Bu barış antlaşmasının Osmanlı Devleti'nin imzalandığı en istifadeli antlaşma olduğu kabul edilmektedir.
Kuyucu Murat Paşa, Anadolu'da çıkan Celalî İsyanları karışıklıklarının Avusturya cephesindeki Osmanlı ordularına büyük etkileri olduğunu bilmekteydi ve Avusturya ile savaşın hemen bitirilerek bu iç ayaklanmalara merkezi devlet gücünün yöneltilmesini istemekteydi. Bu antlaşma müzakereleri sona erip antlaşma imzalandıktan sonra Kuyucu Murat Paşa, Belgrad'a döndüğü zaman, sadrazam olan Boşnak Derviş Mehmed Paşa'nın 9 Aralık 1606'da azledilip idam edildiği haberi oraya ulaştı. Yerine, Şeyhülislam Sunullah Efendi'nin tavsiyelerine uyan Sultan I. Ahmed Kuyucu Murat Paşa'yı sadrazam olarak tayin etti. Mühr-ü hümayun 11 Aralık 1606'da Belgrad'da Kuyucu Murat Paşa'ya erişti.
Kuyucu Murad Paşa'nın sadrazamlık dönemi Anadolu'da çıkan Celâlî isyanları'na karışan isyancıları idam ettirmesi ile tanınmaktadır. Celâlî isyancıları Osmanlı ordusunun Avusturya'da bulunması ile kendilerine bağlı şahsi küçük ordular kurmuşlardı. Bunlar arasında bulunarak Canboladoğlu Halep civarında yerleşmiş; kendi adına hutbe okutmuş ve sikke kestirmişti. Kuyucu Murad Paşa 1607 ilkbaharından 1608 sonlarına kadar Anadolu'da sefer yapıp Anadolu'yu Celâlîlerden temizleme operasyonları yapmıştır.
Kuyucu Murad Paşa önce Suriye’de ayaklanıp kendini bağımsız hükümdar ilan eden Canboladoğlu üzerine yürümeye başladı. Yolda iken Bursa ve Manisa civarında isyan etmiş olan Kalenderoğlu'nu zararsız hale getirmek için Ankara sancakbeyi yaptı. Diğer bazı küçük çapta isyancıları affetti. Konya'da isyan eden 'i yakalatıp idam ettirdi. Kuyucu Murad Paşa ordusu ile Belen Geçidi güneyindeki Oruç Ovası'nda etrafında 40.000 kişilik piyade ve süvari birliklerinden oluşan bir ordu toplayan Canboladoğlu ile bir muharebeye girişti. Bu muharebeyi galip bitiren Kuyucu Murat Paşa Halep'i ele geçirdi. Bağdat'ta isyan etmiş olan isyanını bastırmak için komutasında bir ordu Bağdat'a gönderilip bu isyancı da yok edildi. Bu sırada kendine Ankara sancakbeyliği verilen Kalenderoğlu halkının kendisini şehre sokmaması üzerine şehri kuşatmış, üzerine kuvvet gönderilmesinden sonra geri çekilmiş, daha sonra isyan ederek Bursa ve civarında karışıklıklara neden olmuştu. Kuyucu Murat Paşa diplomatik yeteneklerini kullanıp diğer isyancıların ona katılmasını önledi. Sonra onun üzerine yürüyüp Alaçayır'da yapılan bir muharebeyi kazandı. Kalenderoğlu asi birlikleri ile birlikte İran'a kaçıp sığındı. Kuyucu Murat Paşa sonra Amasya ve Çorum civarlarında ayaklanan Tavil Halil ve kuvvetleri üzerine yürüyüp ona karşı da galip gelip onu yok etti. Sonra İstanbul'a döndü. Bu arada çeşitli küçük kuvvetlerle isyan eden Celâlîleri ya güler yüzle affedici tavırlarla karşı affeder görünmüş; bazılarına da çeşitli yöresel idarecilik vererek isyanlarini durdurmuştu.
Kuyucu Murat Paşa'nın yaşı epeyce ileri olduğu için Anadolu'nun birçok yöresini kapsayan bu kampanyasında uzun zaman at üzerinde bulunması yaşına göre zor olduğu için kendini ata bağlattırdığı bildirilmektedir. "Kuyucu" lakabını öldürttüğü Celalî isyancılarının ve onların destekçilerini ölü ve diri derin kuyulara gömdürmesi nedeni ile almıştır. Yıllarca Anadolu'da öldürttüğü kişilerin kellelerinden yaptırdığı piramitler bir korku hikâyesi olarak anlatıldı. Çok soğukkanlı, çok gaddar ve amansız olduğu bilinmektedir. Yaşa başa bakmadan; erkek, kadın, Celâlî eşkıyasına destek verdiğini kabul edilen herkesi öldürtmeyi amaç edinmişti. Bu kampanya sırasında Anadolu'da öldürttüğü kişi sayısının 30.000 kişiyi geçtiği bildirilmektedir.
İstanbul'a döndüğünde 1609 başında İran hükümdarı Şah Abbas'a karşı yeni bir İran seferi hazırlıkları başlamıştı. Sultan'la gizli görüşmelerden sonra Kuyucu Murad Paşa sefer serdarı tayin edildi. Sefere çıkmadan ordunun hazırlanması için Sadrazam Kuyucu Murad Paşa, Üsküdar'da ordugâhta kaldı ve oradan sefer hazırlıklarını idare etti. Celâlîleri bastırma operasyona da hâlâ devam edip önceki yıl yakalayamadığı birçok Celâlî başbuğunu rütbe ve görev verme sözüyle kandırıp Üsküdar'a getirip birer ikişer idam ettirdi.
1610'da başlayan bu seferde Şah Abbas üzerine etkili faaliyette bulunamadı. Seferin mevsim zamanı çok gecikmişti. Osmanlı ordusu Tebriz yakınlarına kadar geldi. Ama İranlılar 1604'ten beri ellerine geçirdikleri Revan, Tebriz ve Gürcistan ve yörelerindeki kazançlarını kuvvetlendirmeye koyulmuşlardı. Osmanlı ordusu bu yöreleri geri alamadı. Kuyucu Murad Paşa Diyarbakır'a çekildi.
1610'dan itibaren İran elçileri ile sulh müzakereleri başlayıp ilerledi. Kuyucu Murad Paşa bu müzakerelerin esaslarını oluşturacak müzakerelere katıldı. Fakat müzakereler Nasuh Paşa tarafından bitirildi. Ölümünden sonra 20 Kasım 1612'de imzalanan barış anlaşmasına Nasuh Paşa Antlaşması adı verildi.
Naima tarihinde Kuyucu Murad Paşa
Adını binlerce celali eşkıyasını katlettirip kuyuya doldurmasından alan devşirme Kuyucu Murat Paşa, saray tarafından Anadolu’da çeşitli zümrelerin rol oynadığı Celali isyanlarını bastırmak için görevlendirilir. Yakalananlar arasında bulunan ufak bir çocuğun katledilmesini emreder. Ama cellatlar saklanarak emri yerine getirmez. Emrinin yerine getirilmediğini öğrenen Kuyucu Murat Paşa bu sefer yeniçerilere çocuğu öldürmelerini emreder. Fakat yeniçeriler de “Cellatlar bile kıyamadı, biz nasıl kıyalım?” diyerek onlar da emri yerine getirmez. Çocuğu öldürecek kimsenin kalmadığını gören Kuyucu Murat Paşa sırtındaki kürkü çıkarır ve kendi elleriyle çocuğu boğarak kuyuya atar. Naima tarihinde yazdığına göre Kuyucu Murat Paşa bu sırada 70 yaşını aşmıştır.
Eserleri
İstanbul'da Veznecilerde "Kuyucu Murad Külliyesi" adı altında medrese, türbe, sebil, sibyan mektebi ve dükkanlardan oluşan bir külliyesi bulunmaktadır. Sedefkâr Mehmet Ağa’nın mimarbaşılığı sırasında yaptırılmıştır ama yapım kitabesi yoktur. Medresenin iç kısmı günümüzde İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Güzel Sanatlar Bölümü Başkanlığı tarafından kullanılmaktadır.
Kendisinin yaptırdığı Muratpaşa Camii'den kaynaklı olarak caminin bulunduğu Antalya'nın Muratpaşa ilçesi onun adını taşımaktadır.
Kuyucu Murat Paşa bir asker olmakla beraber, devletin iç malî meselelerine de değinmiş ve devlet hazinesinin gelir ve giderlerinin hesaplarının açıklığa kavuşması için zamanın isim yapmış hukuk ve maliye uzmanı olan Aynı Efendi'ye "Kavanın-ı Âl-i Osman der mezamın-ı defter-i divan" adlı eserini yazdırtmıştır.
Değerlendirme
Sicill-i Osmani'de şöyle değerlendirilmektedir:
Sâdık, doğru ve cesurdu.
Uzunçarşılı'ya göre, Kuyucu Murat Paşa
Azim sahibi, tecrübeli, icrasında şiddetli ve amansızdı. Osmanlı Hanedanı'na pek sadıktı. Soğukkanlı olup hissiyatını saklamayı bilir, vakti gelince harekete geçip muvaffak olurdu... Sultan Ahmed kendisine "babacığım" diye hitap etmişti.
İngiliz Elçisi Lello hatıratında Kuyucu Murad Paşa'nın memlekete iyiliği dokunduğunu; basiret ve işgüzarlığı ile ülkeye yeni hayat getirdiğini ve gerçekten hakim ve asker bir vezir olduğunu bildirmiştir.
Popüler kültürdeki yeri
Star TV'de yayınlanan Muhteşem Yüzyıl: Kösem dizisinde Cihan Ünal tarafından canlandırılmıştır.
Kaynakça
- ^ Ahmet Şimşirgil, Kayı, c.V, s.290
- ^ İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, c.IV, s.363
- ^ a b c d e f g h Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.363-365
- ^ a b c d e Toksoy, Cemal "Murad Paşa (Kuyucu)" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.253-254
- ^ Griswold, William (çev. Ülkün Tansel) (2002) Anadolu'da Büyük İsyan - 1591-1611 İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları;
- ^ "envanter.gov.tr" websitesinde Kuyucu Murat Paşa külliyesi türbesi[].
- ^ Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.IV s.355 [1]
Dış bağlantılar
- Danişmend, İsmail Hâmi (1971) Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul: Türkiye Yayınevi, s. 29.
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.363-365
- Griswold, William (çev. Ülkün Tansel) (2002) Anadolu'da Büyük İsyan - 1591-1611 İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları;
- Toksoy, Cemal "Murad Paşa (Kuyucu)" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.253-254
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.IV s.355 [2]
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Boşnak Derviş Mehmed Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 11 Aralık 1606 - 5 Ağustos 1611 | Sonra gelen: Nasuh Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kuyucu Murad Pasa c 1535 21 Haziran 1611 Diyarbakir I Ahmed doneminde 11 Aralik 1606 5 Agustos 1611 arasinda sadrazam olmus bir Osmanli devlet adamidir 1585 Tebriz Seferi esnasinda Safevilere esir dusmustur 1607 1608 yillari arasinda 100 yillik celali isyanlarini sona erdirmistir Bu sure icinde oldurdugu toplam celali isyanci sayisinin 60 000 civarinda oldugu tahmin edilmektedir kaynak belirtilmeli Kuyucu Murad PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 11 Aralik 1606 5 Agustos 1611Hukumdar I AhmedYerine geldigi Bosnak Dervis Mehmed PasaYerine gelen Nasuh PasaKisisel bilgilerDogum 1535 civari BosnaOlum 6 Eylul 1611 76 yasinda DiyarbakirHayatiBosnali Katolik bir aileden gelir Devsirme olarak Enderun mektebine girmis oradan cikmasindan sonra cesitli saray hizmetinde bulunmustur Sonra saraydan cikip diger devlet isleri ile vazife aldi 1554 te Misir valisi olan Mahmud Pasa yaninda kethuda olarak gorev yapti 1554 te Misir da sancakbeyi oldu Bu gorevinde basarisindan dolayi Misir emir hacligi gorevine getirildi 1571 de Koca Sinan Pasa ile birlikte Yemen Seferi ne cikti Buyuk yararliklar gosterdi 1576 da Yemen Beylerbeyi oldu Dort yil kaldigi bu gorevde Yemen de onemli imar faaliyetleri gosterdi Fakat bu faaliyetlerden dolayi ve aleyhtarlarinin bu ulkede buyuk kazanc ve servet kazandigi soylentileri yaymaya baslamalari nedeniyle 1580 de bu gorevden azledilerek Istanbul a cagrildi Burada bir muddet Yedikule Zindani nda tutuklandi Cok gecmeden affedilip Sarki Karahisar Sancakbeyi olarak Istanbul dan ayrildi Ardindan Trablussam valisi oldu ve oradan Karaman Beylerbeyi ne gecirildi Bu gorevde iken kendi eyalet askerinin basinda olarak Ozdemiroglu Osman Pasa serdarligi altinda Iran Seferi ne katildi 1585 te Tebriz yakinlarinda Hamza Mirza komutanligi altinda bulunan Safevi gucleri ile yapilan muharebe sirasina atinin ayagi surcup bir cukura dusmesi sonucu Iranlilara esir dustu Once Kahkaha Kalesi nde tutuklandi Ingiliz Elcisi hatiralarinda Kuyucu Murat Pasa nin uc yil savas esiri olarak Iran Sahi yaninda kaldigini belirtmektedir 1578 1590 Osmanli Safevi Savasi nin 1590 da imzalanan Ferhat Pasa Antlasmasi ile sona ermesinden sonra 1590 da Istanbul a dondu Sonra sirasiyla Kibris Beylerbeyi 1594 te Sam valisi 1595 te Diyarbakir valisi olarak gorevlere tayin edildi Diyarbakir Valisi iken bu valilik uzerinde kalmak sartiyla 1593 1606 Osmanli Avusturya Savasi nin 1595 Avusturya Seferi ne katilmak uzere ayrildi Uzun yillar Macaristan cephesinde askeri hizmet gordu Eylul Ekim 1596 Egri Kusatmasi ve 24 26 Ekim 1596 Hacova Savasi nda oncu gucler arasinda yer alip buyuk cesaret gosterdi 1600 de Kanije seferinde Babofca Kalesini ele gecirdi 1603 te Rumeli beylerbeyligi ile Budin Muhafizligi gorevi verildi 1605 te Dorduncu Vezir rutbesi ile sereflendirilip kubbe veziri yapildi 1606 da Iran seferine serdar tayin edilen Serdar i Ekrem ve Sadrazam Sokolluzade Lala Mehmed Pasa Macaristan cephesinden ayrilmasi gerekince sadrazam Kuyucu Murat Pasa yi Macaristan Engurus cephesi serdari olarak gorevlendirdi Sokolluzade Lala Mehmed Pasa tarafindan Avusturyalilar ile baslatilan baris muzakereleri Kuyucu Murat Pasa tarafindan devam ettirildi Bu antlasmanin son metnini hazirlayan Osmanli heyetinde Kadizade Ali Efendi ve Habil Efendi ile birlikte bulundu 11 Kasim 1606 da Zitvatorok Antlasmasi bu uzun savasi sona erdirdi Bu baris antlasmasinin Osmanli Devleti nin imzalandigi en istifadeli antlasma oldugu kabul edilmektedir Kuyucu Murat Pasa Anadolu da cikan Celali Isyanlari karisikliklarinin Avusturya cephesindeki Osmanli ordularina buyuk etkileri oldugunu bilmekteydi ve Avusturya ile savasin hemen bitirilerek bu ic ayaklanmalara merkezi devlet gucunun yoneltilmesini istemekteydi Bu antlasma muzakereleri sona erip antlasma imzalandiktan sonra Kuyucu Murat Pasa Belgrad a dondugu zaman sadrazam olan Bosnak Dervis Mehmed Pasa nin 9 Aralik 1606 da azledilip idam edildigi haberi oraya ulasti Yerine Seyhulislam Sunullah Efendi nin tavsiyelerine uyan Sultan I Ahmed Kuyucu Murat Pasa yi sadrazam olarak tayin etti Muhr u humayun 11 Aralik 1606 da Belgrad da Kuyucu Murat Pasa ya eristi Kuyucu Murad Pasa nin sadrazamlik donemi Anadolu da cikan Celali isyanlari na karisan isyancilari idam ettirmesi ile taninmaktadir Celali isyancilari Osmanli ordusunun Avusturya da bulunmasi ile kendilerine bagli sahsi kucuk ordular kurmuslardi Bunlar arasinda bulunarak Canboladoglu Halep civarinda yerlesmis kendi adina hutbe okutmus ve sikke kestirmisti Kuyucu Murad Pasa 1607 ilkbaharindan 1608 sonlarina kadar Anadolu da sefer yapip Anadolu yu Celalilerden temizleme operasyonlari yapmistir Kuyucu Murad Pasa once Suriye de ayaklanip kendini bagimsiz hukumdar ilan eden Canboladoglu uzerine yurumeye basladi Yolda iken Bursa ve Manisa civarinda isyan etmis olan Kalenderoglu nu zararsiz hale getirmek icin Ankara sancakbeyi yapti Diger bazi kucuk capta isyancilari affetti Konya da isyan eden i yakalatip idam ettirdi Kuyucu Murad Pasa ordusu ile Belen Gecidi guneyindeki Oruc Ovasi nda etrafinda 40 000 kisilik piyade ve suvari birliklerinden olusan bir ordu toplayan Canboladoglu ile bir muharebeye giristi Bu muharebeyi galip bitiren Kuyucu Murat Pasa Halep i ele gecirdi Bagdat ta isyan etmis olan isyanini bastirmak icin komutasinda bir ordu Bagdat a gonderilip bu isyanci da yok edildi Bu sirada kendine Ankara sancakbeyligi verilen Kalenderoglu halkinin kendisini sehre sokmamasi uzerine sehri kusatmis uzerine kuvvet gonderilmesinden sonra geri cekilmis daha sonra isyan ederek Bursa ve civarinda karisikliklara neden olmustu Kuyucu Murat Pasa diplomatik yeteneklerini kullanip diger isyancilarin ona katilmasini onledi Sonra onun uzerine yuruyup Alacayir da yapilan bir muharebeyi kazandi Kalenderoglu asi birlikleri ile birlikte Iran a kacip sigindi Kuyucu Murat Pasa sonra Amasya ve Corum civarlarinda ayaklanan Tavil Halil ve kuvvetleri uzerine yuruyup ona karsi da galip gelip onu yok etti Sonra Istanbul a dondu Bu arada cesitli kucuk kuvvetlerle isyan eden Celalileri ya guler yuzle affedici tavirlarla karsi affeder gorunmus bazilarina da cesitli yoresel idarecilik vererek isyanlarini durdurmustu Kuyucu Murat Pasa nin yasi epeyce ileri oldugu icin Anadolu nun bircok yoresini kapsayan bu kampanyasinda uzun zaman at uzerinde bulunmasi yasina gore zor oldugu icin kendini ata baglattirdigi bildirilmektedir Kuyucu lakabini oldurttugu Celali isyancilarinin ve onlarin destekcilerini olu ve diri derin kuyulara gomdurmesi nedeni ile almistir Yillarca Anadolu da oldurttugu kisilerin kellelerinden yaptirdigi piramitler bir korku hikayesi olarak anlatildi Cok sogukkanli cok gaddar ve amansiz oldugu bilinmektedir Yasa basa bakmadan erkek kadin Celali eskiyasina destek verdigini kabul edilen herkesi oldurtmeyi amac edinmisti Bu kampanya sirasinda Anadolu da oldurttugu kisi sayisinin 30 000 kisiyi gectigi bildirilmektedir Istanbul a dondugunde 1609 basinda Iran hukumdari Sah Abbas a karsi yeni bir Iran seferi hazirliklari baslamisti Sultan la gizli gorusmelerden sonra Kuyucu Murad Pasa sefer serdari tayin edildi Sefere cikmadan ordunun hazirlanmasi icin Sadrazam Kuyucu Murad Pasa Uskudar da ordugahta kaldi ve oradan sefer hazirliklarini idare etti Celalileri bastirma operasyona da hala devam edip onceki yil yakalayamadigi bircok Celali basbugunu rutbe ve gorev verme sozuyle kandirip Uskudar a getirip birer ikiser idam ettirdi 1610 da baslayan bu seferde Sah Abbas uzerine etkili faaliyette bulunamadi Seferin mevsim zamani cok gecikmisti Osmanli ordusu Tebriz yakinlarina kadar geldi Ama Iranlilar 1604 ten beri ellerine gecirdikleri Revan Tebriz ve Gurcistan ve yorelerindeki kazanclarini kuvvetlendirmeye koyulmuslardi Osmanli ordusu bu yoreleri geri alamadi Kuyucu Murad Pasa Diyarbakir a cekildi 1610 dan itibaren Iran elcileri ile sulh muzakereleri baslayip ilerledi Kuyucu Murad Pasa bu muzakerelerin esaslarini olusturacak muzakerelere katildi Fakat muzakereler Nasuh Pasa tarafindan bitirildi Olumunden sonra 20 Kasim 1612 de imzalanan baris anlasmasina Nasuh Pasa Antlasmasi adi verildi Naima tarihinde Kuyucu Murad PasaAdini binlerce celali eskiyasini katlettirip kuyuya doldurmasindan alan devsirme Kuyucu Murat Pasa saray tarafindan Anadolu da cesitli zumrelerin rol oynadigi Celali isyanlarini bastirmak icin gorevlendirilir Yakalananlar arasinda bulunan ufak bir cocugun katledilmesini emreder Ama cellatlar saklanarak emri yerine getirmez Emrinin yerine getirilmedigini ogrenen Kuyucu Murat Pasa bu sefer yenicerilere cocugu oldurmelerini emreder Fakat yeniceriler de Cellatlar bile kiyamadi biz nasil kiyalim diyerek onlar da emri yerine getirmez Cocugu oldurecek kimsenin kalmadigini goren Kuyucu Murat Pasa sirtindaki kurku cikarir ve kendi elleriyle cocugu bogarak kuyuya atar Naima tarihinde yazdigina gore Kuyucu Murat Pasa bu sirada 70 yasini asmistir EserleriIstanbul da Veznecilerde Kuyucu Murad Kulliyesi adi altinda medrese turbe sebil sibyan mektebi ve dukkanlardan olusan bir kulliyesi bulunmaktadir Sedefkar Mehmet Aga nin mimarbasiligi sirasinda yaptirilmistir ama yapim kitabesi yoktur Medresenin ic kismi gunumuzde Istanbul Universitesi Rektorlugu Guzel Sanatlar Bolumu Baskanligi tarafindan kullanilmaktadir Kendisinin yaptirdigi Muratpasa Camii den kaynakli olarak caminin bulundugu Antalya nin Muratpasa ilcesi onun adini tasimaktadir Kuyucu Murat Pasa bir asker olmakla beraber devletin ic mali meselelerine de deginmis ve devlet hazinesinin gelir ve giderlerinin hesaplarinin acikliga kavusmasi icin zamanin isim yapmis hukuk ve maliye uzmani olan Ayni Efendi ye Kavanin i Al i Osman der mezamin i defter i divan adli eserini yazdirtmistir DegerlendirmeSicill i Osmani de soyle degerlendirilmektedir Sadik dogru ve cesurdu Uzuncarsili ya gore Kuyucu Murat Pasa Azim sahibi tecrubeli icrasinda siddetli ve amansizdi Osmanli Hanedani na pek sadikti Sogukkanli olup hissiyatini saklamayi bilir vakti gelince harekete gecip muvaffak olurdu Sultan Ahmed kendisine babacigim diye hitap etmisti Ingiliz Elcisi Lello hatiratinda Kuyucu Murad Pasa nin memlekete iyiligi dokundugunu basiret ve isguzarligi ile ulkeye yeni hayat getirdigini ve gercekten hakim ve asker bir vezir oldugunu bildirmistir Populer kulturdeki yeriStar TV de yayinlanan Muhtesem Yuzyil Kosem dizisinde Cihan Unal tarafindan canlandirilmistir Kaynakca Ahmet Simsirgil Kayi c V s 290 Ismail Hakki Uzuncarsili Osmanli Tarihi c IV s 363 a b c d e f g h Uzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 363 365 a b c d e Toksoy Cemal Murad Pasa Kuyucu 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 2 s 253 254 ISBN 975 08 0072 9 Griswold William cev Ulkun Tansel 2002 Anadolu da Buyuk Isyan 1591 1611 Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 9753331231 envanter gov tr websitesinde Kuyucu Murat Pasa kulliyesi turbesi olu kirik baglanti Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 33 3038 3 C IV s 355 1 Dis baglantilarDanismend Ismail Hami 1971 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi s 29 Uzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 363 365 Griswold William cev Ulkun Tansel 2002 Anadolu da Buyuk Isyan 1591 1611 Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 9753331231 Toksoy Cemal Murad Pasa Kuyucu 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 2 s 253 254 ISBN 975 08 0072 9 Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 33 3038 3 C IV s 355 2 Siyasi goreviOnce gelen Bosnak Dervis Mehmed Pasa Osmanli Sadrazami 11 Aralik 1606 5 Agustos 1611 Sonra gelen Nasuh Pasa