Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kırgızca ya da Kırgız Türkçesi (Kırgızca: кыргызча, قىرعىزچا, romanize: Kırgızça ya da кыргыз тили, قىرعىزتئلى, romanize: Kırgız tili), Kırgızların ana ve Kırgızistan'nın resmî dili. Altay dillerinin içerisinde sınıflanan Türk dillerinin Kıpçak grubuna ait bir dildir. Kazakça ile yakın özellikler gösteren Kırgızca 4 milyondan fazla kişi tarafından konuşulmaktadır.
| Kırgızca | |
|---|---|
| kırgızça kırgız tili | |
| Kırgızca: кыргызча Kırgızca: кыргыз тили Kırgızca: قىرعىزچا Kırgızca: قىرعىزتئلى | |
 | |
| Telaffuz | Kırgızca telaffuz: Kırgızca telaffuz: |
| Ana dili olanlar | Kırgızistan (resmî), Afganistan, Sincan (Çin), Tacikistan, Rusya, Pakistan |
| Etnisite | Kırgızlar |
| Konuşan sayısı | 4.3 milyon |
| Dil ailesi | |
| Yazı sistemi | Kırgız alfabesi (Kiril ve Fars, eskiden Latin ve ) |
| Resmî durumu | |
| Resmî dil |  Kırgızistan Çin (Kızılsu Kırgız Özerk İli)  Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü[] |
| Dil kodları | |
| ISO 639-1 | ky |
| ISO 639-2 | kir |
| ISO 639-3 | kir |
 | |
Tarihçe
Kırgızlar hakkındaki ilk tarihî bilgiler M.Ö. 200'lü yıllara dayanmaktadır. Çin kaynaklarında korunmuş bu belgelerde Kırgızlar, daha o dönemlerde kendi devlet yapısına ve kuvvetli orduya sahip en eski Türk boyu olarak gösterilir. Daha sonraki Çin, Türk, Arap, Fars kaynakları Kırgızların Orta Asya'nın geniş topraklarında dinamik bir göçebe hayat sürdürdüklerini, Kırgız Kağanlığı gibi uzun ömürlü devlet kurduklarını göstermektedir. 6. yüzyılın ortasında kurulmuş olan Kırgız devleti yedi asır yaşadıktan sonra 13. yüzyılın sonlarında Cengiz Han'ın oğulları tarafından yıkılmıştır.
Kırgızcanın oluşum tarihi de Kırgız halkının tarihi kadar eski çağlara dayanır. Bu oluşum tek bir sahada gerçekleşmemiştir. Kırgızcanın diğer Türk boyları ve Moğol, Fars kökenli diller ile uzun süreli temasları ve onlardan etkilenmeleri söz konusudur.
Kırgızcanın bir yandan Moğolca, en eski Türk dillerinden Sarı Uygurca ve Sibirya Türk dilleriyle, diğer yandan Kıpçak grubu ile yakınlık gösteren özellikleri ona Türkoloji bölümlemelerinde bazen Kıpçak grubu içinde, bazen de Sibirya Türk dilleri içinde yer verilmesine neden olmaktadır. Son Türkoloji bölümlemelerine göre Kırgızca, Kıpçak grubu içinde yer almaktadır. Ancak bu grup içinde Kırgızcanın ayrıca bir konumu hep olacaktır. Bu özellik, Kırgızcanın ses ve söz varlığı açısından Sibirya Türk dilleri ve Moğolca ile, dilbilgisi yönünden de Kıpçak grubu ile yakınlık göstermesinden kaynaklanmaktadır.
11. yüzyıldan itibaren Kırgızların Yeniseyden Tanrı Dağlarına doğru göçü başlar. Bununla beraber Kırgızcanın da Kıpçaklaşma süreci başlamış olur. Orta Çağ Kırgızcasının durumu kısmen Kâşgarlı Mahmud'un Dîvânü Lugâti't-Türk sözlüğünde yansıtılmıştır. Kırgızcanın daha sonraki çağlardaki gelişme sürecini belirleyici olgulara bakılırsa, Kırgızcayı diğer Kıpçak lehçelerinden ayıran ve ikincil uzun ünlülerin oluşması, yuvarlaklaşmanın eklere de yansıması, ortak Moğolca kelimelerin varlığı gibi sadece Altayca ile yakınlık gösteren özellikler bu çağın sonlarına doğru oluştuğu görülür.
Yeni Kırgız Türkçesi çağı Kırgızların şimdiki Kırgızistan topraklarına yerleşmesinin tamamlanması, Kırgız oluşmasından sonraki dönemdir. Bu oluşumun esası Yenisey'den göç etmiş Kırgız tayfaları ile Tanrı Dağlarında eskiden beri yerleşik yaşayan Türk ve Fars kökenli tayfaların asimile sürecinin sonucu olarak oluşmuştur. Günlük hayat, ziraat, yerleşik yaşam tarzı ve İslam ile ilgili çok sayıda Arapça, Farsça kelimeler Kırgızcaya bu dönemde girmiştir. Kırgızcanın hem dilbilgisi, hem söz varlığı açısından birbirinden farklı iki ağzının oluşumu da bu dönemde başlamıştır.
Çağdaş Kırgız edebî dilinin temeli 1920'li yıllarda atılmıştır. Sovyet dönemindeki ilk alfabe, Arap alfabesinin Kırgızcanın özelliklerine uydurulmuş şekli idi. Bu alfabeyle ilk Kırgız gazeteleri , yayımlanmış; ilkokul kitapları, dergiler, resmî dokümanlar yazılmıştır. Kırgızistan'ın ilk yazarları, şairleri ilk eserlerini sözü edilen Arap alfabeleriyle yayımlamışlardır.
1928 yılında bu alfabe Latin alfabesiyle değiştirilmiştir. 1940'a kadar kullanılmış olan Latin yazısı 1940'ta diğer Sovyet cumhuriyetlerinde olduğu gibi Kırgızistan'da da ortak Kiril esaslı yeni alfabenin kabul edilmesiyle kullanımdan kalkmıştır. 36 harften oluşan Kiril alfabesi günümüzde de kullanılmaktadır.
| Kiril | Arap | Latin | IPA | Türkçe |
| Бардык адамдар өз беделинде жана укуктарында эркин жана тең укуктуу болуп жаралат. Алардын аң-сезими менен абийири бар жана бири-бирине бир туугандык мамиле кылууга тийиш. | باردىق ادامدار ۅز بەدەلىندە جانا ۇقۇقتارىندا ەركىن جانا تەڭ ۇقۇقتۇۇ بولۇپ جارالات.۔ الاردىن اڭ-سەزىمى مەنەن ابئيىرى بار جانا بئرى-بئرىنە بئر تۇۇعاندىق مامئلە قىلۇۇعا تئيىش. | Bardıq adamdar öz bedelinde jana uquqtarında erkin jana teñ uquqtuu bolup jaralat. Alardın añ-sezimi menen abiyiri bar jana biri-birine bir tuuğandıq mamile qıluuğa tiyiş. | bɑrdɯq ɑdɑmdɑr øz bedelinde d͡ʒɑnɑ uquqtɑrɯndɑ erkin d͡ʒɑnɑ teŋ uquqtuː boɫup d͡ʒɑrɑɫɑt ‖ ɑɫɑrdɯn ɑɴsezimi menen ɑbijiri bɑr d͡ʒɑnɑ biribirine bir tuːʁɑndɯq mɑmile qɯɫuːʁɑ tijiʃ | Bütün insanlar özgür, onur ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler, birbirlerine karşı kardeşlik anlayışıyla davranmalıdırlar. |
Alfabe
| Harf | Okunuşu | Trans. |
|---|---|---|
| Аа | [a] | Aa |
| Бб | [be] | Bb |
| Вв | [ve] | Vv |
| Гг | [ge] | Gg |
| Дд | [de] | Dd |
| Ее | [e] | (ye) |
| Ёё | [yo] | (yo) |
| Жж | [ce] | Cc |
| Зз | [ze] | Zz |
| Ии | [i] | İi |
| Йй | [iy] | Yy |
| Кк | [ka] | Kk |
| Лл | [el] | Ll |
| Мм | [em] | Mm |
| Нн | [en] | Nn |
| ң | [eñ] | Yok |
| Оо | [o] | Oo |
| Өө | [ö] | Öö |
| Пп | [pe] | Pp |
| Рр | [er] | Rr |
| Сс | [es] | Ss |
| Тт | [te] | Tt |
| Уу | [u] | Uu |
| Үү | [ü] | Üü |
| Фф | [ef] | Ff |
| Хх | [he] | Hh |
| Цц | [ţa] | (ţ) |
| Чч | [ça] | Çç |
| Шш | [şa] | Şş |
| Щщ | [şça] | (şç) |
| ь | [inceltme işareti] | Yok |
| Ыы | [ı] | Iı |
| ъ | [kesme işareti] | Yok |
| Ээ | [e] | Ee |
| Юю | [yu] | (yu) |
| Яя | [ya] | (ya) |
Ses bilgisi
Kırgızcada 14 ünlü ses vardır. Bunların а, э, ы, и, о, ө, у, ү olmak üzere 8'i kısa; а, э, о, ө, у, ү olmak üzere 6'sı kısadır. Bazı Türk dillerinde rastlanan ы, и seslerinin uzunları Kırgızcada yoktur. Kırgız ünlüleri teşekkül noktalarına, açıklık-kapalılık derecesine, tşekkülleri sırasında dudakların aldığı duruma ve uzunluk-kısalıklarına göre sınıflandırılır.
Oluşum noktalarına göre
а, ы, о, у harflerinden oluşan kalın ve э, и, ө, ү harflerinden oluşmuş ince olarak ikiye ayrılır. Kalın ünlülerin oluşumu dilin arka kısmının çeşitli noktalarının kabararak arka (yumuşak) damağa yaklaşmasıyla gerçekleşir. İnce ünlülerin oluşumu ise dilin ön yarısının çeşitli noktalarının kabararak ön (sert) damağa yaklaşmasıyla yapılır.
Açıklık- kapalılık derecesine göre
а, э, о, ө harflerinden müteşekkil geniş ve ы, и, ү, ү harflerinden müteşekkil dar olarak ikiye ayrılır. Geniş ünlülerin teşekkülünde çenelerin birbirine az yaklaşması nedeniyle dilin kabargan kısmı ile damak arasındaki açıklık geniş, ağızdaki ses yolu serbest olur. Dar ünlülerin teşekkülünde ise çeneler birbirine daha çok yaklaşır ve dilin kabargan kısmı ile damak arasındaki açıklık dar, ağızdaki ses yolu engelli olur. O nedenle gür ve güçlü olan geniş ünlülere nazaran dar ünlüler zayıf olur ve ses olaylarında düşme ihtimalleri daha fazladır.
Eklerin çok varyantlılığıyla tanınan Kırgızca gibi dillerde ünlülerin açıklık-kapalılığına göre ayrılması büyük önem taşır çünkü geniş ünlü bir ekin sadece geniş ünlü varyantları oluşabileceği gibi dar ünlü bir ekin de ancak dar ünlü varyantları olur.
Oluşum sırasında dudakların aldığı duruma göre
о, ө, у, ү harflerinden oluşan yuvarlak ve а, ы, и, э harflerinden oluşan düz olarak ikiye ayrılır. Yuvarlak ünlülerin söylenmesinde dudakların yuvarlaklaşması etkili olur, oysa düz ünlüler dudakların az katılması veya katılmaması ile söylenir. Kırgızca gibi kelimenin bütün hecelerinde hatta eklerinde de yuvarlaklaşma, yani yuvarlak uyumu tam egemen olan bir dilde ünlüleri bu niteliğine göre ayırmanın büyük önemi vardır.
Uzunluk kısalık derecesine göre
а, э, о, ө, у, ү harflerinden müteşekkil uzun ve а, э, о, ө, у, ү, ы, и harflerinden müteşekkil kısa olarak ikiye ayrılır. Kısa ünlülere göre uzun ünlüler 1,5-2 kat daha uzun söylenir. İkisinin kalan bütün ses nitelikleri, yuvarlak-düzlüğü, çıkış noktaları, kalınlık-incelikleri aynıdır. Kelime içinde uzun ünlüler de kısa ünlüler gibi tek hece oluşturur.
Dilbilgisi
Zamanlar
Kırgızcada şimdi zaman çeşitliliği de görülür. -a / -e, -y ekiyle kurulan şimdiki zamandır (cönököy uçur çak - basit şimdiki zaman):
| Kırgızca (Kiril) | Hecelenimi (Latin) | Türkçesi | Kırgızca (Kiril) | Hecelenimi (Latin) | Türkçesi |
| Качамын | kaç-a-mın | kaçarım | Качабыз | kaç-a-bız | kaçarız |
| Качасың | kaç-a-sıñ | kaçarsın | Качасыңар | kaç-a-sıñar | kaçarsınız |
| Качасыз | kaç-a-sız | kaçarsınız | Качасыздар | kaç-a-sızdar | kaçarsınız |
| Качат | kaç-a-t | kaçar | Качышат | kaç-ış-a-t | kaçarlar |
Tataal uçur çak (birleşik şimdiki zaman) cat-, cür-, tur-, otur- fiilleriyle kurulan şimdiki zamana Kırgızcada birleşik şimdiki zaman denir:
Мен иштеп жүрѳм (men işte-p cür-ö-m): "ben çalışıyorum".
Zamirler
| Şahıs Zamirleri | Teklik | Çokluk | ||
|---|---|---|---|---|
| Kırgızca | Türkçe | Kırgızca | Türkçe | |
| Мен (Men) | Ben | Биз (Biz) | Biz | |
| Сен (Sen) | Sen (teklik samimî) | Силер (Siler) | Siz (çokluk samimî) | |
| Сиз (Siz) | Siz (teklik resmî) | Сиздер (Sizder) | Sizler (çokluk resmî) | |
| Ал (al) | O | Алар (alar) | Onlar | |
İşbu madde Gülzura Cumakunova tarafından CC BY-SA 3.0 lisansı altında yayımlanan metin içermektedir.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kirgizca ya da Kirgiz Turkcesi Kirgizca kyrgyzcha قىرعىزچا romanize Kirgizca ya da kyrgyz tili قىرعىزتئلى romanize Kirgiz tili Kirgizlarin ana ve Kirgizistan nin resmi dili Altay dillerinin icerisinde siniflanan Turk dillerinin Kipcak grubuna ait bir dildir Kazakca ile yakin ozellikler gosteren Kirgizca 4 milyondan fazla kisi tarafindan konusulmaktadir Kirgizcakirgizca kirgiz tiliKirgizca kyrgyzcha Kirgizca kyrgyz tili Kirgizca قىرعىزچا Kirgizca قىرعىزتئلىTelaffuzKirgizca telaffuz qɯɾʁɯzˈtʃɑ Kirgizca telaffuz qɯɾˈʁɯz tiˈli Ana dili olanlarKirgizistan resmi Afganistan Sincan Cin Tacikistan Rusya PakistanEtnisiteKirgizlarKonusan sayisi4 3 milyonDil ailesiAltay TurkiSazKipcakKirgiz KipcakKirgizcaYazi sistemiKirgiz alfabesi Kiril ve Fars eskiden Latin ve Resmi durumuResmi dil Kirgizistan Cin Kizilsu Kirgiz Ozerk Ili Kolektif Guvenlik Antlasmasi Orgutu kaynak belirtilmeli Dil kodlariISO 639 1kyISO 639 2kirISO 639 3kirTarihceKirgizlar hakkindaki ilk tarihi bilgiler M O 200 lu yillara dayanmaktadir Cin kaynaklarinda korunmus bu belgelerde Kirgizlar daha o donemlerde kendi devlet yapisina ve kuvvetli orduya sahip en eski Turk boyu olarak gosterilir Daha sonraki Cin Turk Arap Fars kaynaklari Kirgizlarin Orta Asya nin genis topraklarinda dinamik bir gocebe hayat surdurduklerini Kirgiz Kaganligi gibi uzun omurlu devlet kurduklarini gostermektedir 6 yuzyilin ortasinda kurulmus olan Kirgiz devleti yedi asir yasadiktan sonra 13 yuzyilin sonlarinda Cengiz Han in ogullari tarafindan yikilmistir Kirgizcanin olusum tarihi de Kirgiz halkinin tarihi kadar eski caglara dayanir Bu olusum tek bir sahada gerceklesmemistir Kirgizcanin diger Turk boylari ve Mogol Fars kokenli diller ile uzun sureli temaslari ve onlardan etkilenmeleri soz konusudur Kirgizcanin bir yandan Mogolca en eski Turk dillerinden Sari Uygurca ve Sibirya Turk dilleriyle diger yandan Kipcak grubu ile yakinlik gosteren ozellikleri ona Turkoloji bolumlemelerinde bazen Kipcak grubu icinde bazen de Sibirya Turk dilleri icinde yer verilmesine neden olmaktadir Son Turkoloji bolumlemelerine gore Kirgizca Kipcak grubu icinde yer almaktadir Ancak bu grup icinde Kirgizcanin ayrica bir konumu hep olacaktir Bu ozellik Kirgizcanin ses ve soz varligi acisindan Sibirya Turk dilleri ve Mogolca ile dilbilgisi yonunden de Kipcak grubu ile yakinlik gostermesinden kaynaklanmaktadir 11 yuzyildan itibaren Kirgizlarin Yeniseyden Tanri Daglarina dogru gocu baslar Bununla beraber Kirgizcanin da Kipcaklasma sureci baslamis olur Orta Cag Kirgizcasinin durumu kismen Kasgarli Mahmud un Divanu Lugati t Turk sozlugunde yansitilmistir Kirgizcanin daha sonraki caglardaki gelisme surecini belirleyici olgulara bakilirsa Kirgizcayi diger Kipcak lehcelerinden ayiran ve ikincil uzun unlulerin olusmasi yuvarlaklasmanin eklere de yansimasi ortak Mogolca kelimelerin varligi gibi sadece Altayca ile yakinlik gosteren ozellikler bu cagin sonlarina dogru olustugu gorulur Yeni Kirgiz Turkcesi cagi Kirgizlarin simdiki Kirgizistan topraklarina yerlesmesinin tamamlanmasi Kirgiz olusmasindan sonraki donemdir Bu olusumun esasi Yenisey den goc etmis Kirgiz tayfalari ile Tanri Daglarinda eskiden beri yerlesik yasayan Turk ve Fars kokenli tayfalarin asimile surecinin sonucu olarak olusmustur Gunluk hayat ziraat yerlesik yasam tarzi ve Islam ile ilgili cok sayida Arapca Farsca kelimeler Kirgizcaya bu donemde girmistir Kirgizcanin hem dilbilgisi hem soz varligi acisindan birbirinden farkli iki agzinin olusumu da bu donemde baslamistir Cagdas Kirgiz edebi dilinin temeli 1920 li yillarda atilmistir Sovyet donemindeki ilk alfabe Arap alfabesinin Kirgizcanin ozelliklerine uydurulmus sekli idi Bu alfabeyle ilk Kirgiz gazeteleri yayimlanmis ilkokul kitaplari dergiler resmi dokumanlar yazilmistir Kirgizistan in ilk yazarlari sairleri ilk eserlerini sozu edilen Arap alfabeleriyle yayimlamislardir 1928 yilinda bu alfabe Latin alfabesiyle degistirilmistir 1940 a kadar kullanilmis olan Latin yazisi 1940 ta diger Sovyet cumhuriyetlerinde oldugu gibi Kirgizistan da da ortak Kiril esasli yeni alfabenin kabul edilmesiyle kullanimdan kalkmistir 36 harften olusan Kiril alfabesi gunumuzde de kullanilmaktadir Kiril Arap Latin IPA TurkceBardyk adamdar oz bedelinde zhana ukuktarynda erkin zhana ten ukuktuu bolup zharalat Alardyn an sezimi menen abijiri bar zhana biri birine bir tuugandyk mamile kyluuga tijish باردىق ادامدار ۅز بەدەلىندە جانا ۇقۇقتارىندا ەركىن جانا تەڭ ۇقۇقتۇۇ بولۇپ جارالات الاردىن اڭ سەزىمى مەنەن ابئيىرى بار جانا بئرى بئرىنە بئر تۇۇعاندىق مامئلە قىلۇۇعا تئيىش Bardiq adamdar oz bedelinde jana uquqtarinda erkin jana ten uquqtuu bolup jaralat Alardin an sezimi menen abiyiri bar jana biri birine bir tuugandiq mamile qiluuga tiyis bɑrdɯq ɑdɑmdɑr oz bedelinde d ʒɑnɑ uquqtɑrɯndɑ erkin d ʒɑnɑ teŋ uquqtuː boɫup d ʒɑrɑɫɑt ɑɫɑrdɯn ɑɴsezimi menen ɑbijiri bɑr d ʒɑnɑ biribirine bir tuːʁɑndɯq mɑmile qɯɫuːʁɑ tijiʃ Butun insanlar ozgur onur ve haklar bakimindan esit dogarlar Akil ve vicdana sahiptirler birbirlerine karsi kardeslik anlayisiyla davranmalidirlar AlfabeHarf Okunusu Trans Aa a AaBb be BbVv ve VvGg ge GgDd de DdEe e ye Yoyo yo yo Zhzh ce CcZz ze ZzIi i IiJj iy YyKk ka KkLl el LlMm em MmNn en Nnn en YokOo o OoӨo o OoPp pe PpRr er RrSs es SsTt te TtUu u UuҮү u UuFf ef FfHh he HhCc ţa ţ Chch ca CcShsh sa SsShsh sca sc inceltme isareti YokYy i Ii kesme isareti YokEe e EeYuyu yu yu Yaya ya ya Ses bilgisiKirgizcada 14 unlu ses vardir Bunlarin a e y i o o u ү olmak uzere 8 i kisa a e o o u ү olmak uzere 6 si kisadir Bazi Turk dillerinde rastlanan y i seslerinin uzunlari Kirgizcada yoktur Kirgiz unluleri tesekkul noktalarina aciklik kapalilik derecesine tsekkulleri sirasinda dudaklarin aldigi duruma ve uzunluk kisaliklarina gore siniflandirilir Olusum noktalarina gore a y o u harflerinden olusan kalin ve e i o ү harflerinden olusmus ince olarak ikiye ayrilir Kalin unlulerin olusumu dilin arka kisminin cesitli noktalarinin kabararak arka yumusak damaga yaklasmasiyla gerceklesir Ince unlulerin olusumu ise dilin on yarisinin cesitli noktalarinin kabararak on sert damaga yaklasmasiyla yapilir Aciklik kapalilik derecesine gore a e o o harflerinden mutesekkil genis ve y i ү ү harflerinden mutesekkil dar olarak ikiye ayrilir Genis unlulerin tesekkulunde cenelerin birbirine az yaklasmasi nedeniyle dilin kabargan kismi ile damak arasindaki aciklik genis agizdaki ses yolu serbest olur Dar unlulerin tesekkulunde ise ceneler birbirine daha cok yaklasir ve dilin kabargan kismi ile damak arasindaki aciklik dar agizdaki ses yolu engelli olur O nedenle gur ve guclu olan genis unlulere nazaran dar unluler zayif olur ve ses olaylarinda dusme ihtimalleri daha fazladir Eklerin cok varyantliligiyla taninan Kirgizca gibi dillerde unlulerin aciklik kapaliligina gore ayrilmasi buyuk onem tasir cunku genis unlu bir ekin sadece genis unlu varyantlari olusabilecegi gibi dar unlu bir ekin de ancak dar unlu varyantlari olur Olusum sirasinda dudaklarin aldigi duruma gore o o u ү harflerinden olusan yuvarlak ve a y i e harflerinden olusan duz olarak ikiye ayrilir Yuvarlak unlulerin soylenmesinde dudaklarin yuvarlaklasmasi etkili olur oysa duz unluler dudaklarin az katilmasi veya katilmamasi ile soylenir Kirgizca gibi kelimenin butun hecelerinde hatta eklerinde de yuvarlaklasma yani yuvarlak uyumu tam egemen olan bir dilde unluleri bu niteligine gore ayirmanin buyuk onemi vardir Uzunluk kisalik derecesine gore a e o o u ү harflerinden mutesekkil uzun ve a e o o u ү y i harflerinden mutesekkil kisa olarak ikiye ayrilir Kisa unlulere gore uzun unluler 1 5 2 kat daha uzun soylenir Ikisinin kalan butun ses nitelikleri yuvarlak duzlugu cikis noktalari kalinlik incelikleri aynidir Kelime icinde uzun unluler de kisa unluler gibi tek hece olusturur DilbilgisiZamanlar Kirgizcada simdi zaman cesitliligi de gorulur a e y ekiyle kurulan simdiki zamandir conokoy ucur cak basit simdiki zaman Kirgizca Kiril Hecelenimi Latin Turkcesi Kirgizca Kiril Hecelenimi Latin TurkcesiKachamyn kac a min kacarim Kachabyz kac a biz kacarizKachasyn kac a sin kacarsin Kachasynar kac a sinar kacarsinizKachasyz kac a siz kacarsiniz Kachasyzdar kac a sizdar kacarsinizKachat kac a t kacar Kachyshat kac is a t kacarlar Tataal ucur cak birlesik simdiki zaman cat cur tur otur fiilleriyle kurulan simdiki zamana Kirgizcada birlesik simdiki zaman denir Men ishtep zhүrѳm men iste p cur o m ben calisiyorum Zamirler Sahis Zamirleri Teklik CoklukKirgizca Turkce Kirgizca TurkceMen Men Ben Biz Biz BizSen Sen Sen teklik samimi Siler Siler Siz cokluk samimi Siz Siz Siz teklik resmi Sizder Sizder Sizler cokluk resmi Al al O Alar alar Onlar Isbu madde Gulzura Cumakunova tarafindan CC BY SA 3 0 lisansi altinda yayimlanan metin icermektedir