Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kırım Seferi, Gedik Ahmed Paşa komutasındaki Osmanlı donanmasının 1475 yılında Kırım'daki Ceneviz kolonilerini ele geçirerek Kırım Hanlığı'nın Osmanlı himayesine almasıyla sonuçlanan deniz harekâtı.
| Kırım Seferi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Kefe kalesi | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Osmanlı Devleti Kırım Hanlığı |  Ceneviz Theodoro Prensliği | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Gedik Ahmed Paşa I. Mengli Giray | |||||||||
| Güçler | |||||||||
| 200 parça gemi 5-10.000 asker | Ceneviz ~ 2-3.000 asker 250-300 asker | ||||||||
Sefer öncesi
Osmanlı Padişahı II. Mehmed, İstanbul'un Fethi'nden (1453) sonra Karadeniz kıyılarında Osmanlı egemenliğinin yerleştirilmesini genişleme siyasetinin ana hedeflerinden biri haline getirdi. Bu çerçevede, Boğdan Prensliği 1454 yılında haraca bağlanırken, sırasıyla Amasra (1459), Sinop (1461) ve Trabzon Rum İmparatorluğu (1461) Osmanlı topraklarına katıldı. Bu tarihten sonra ise Osmanlıların mücadeleleri Balkanlar, Anadolu ve Ege'ye kaydı.
Bununla birlikte, ticaret yolları üzerinde yeralan ve dış dünyayla bağlantısı daha ziyade Cenevizlilerin elindeki Kırım müteakip yıllarda da Osmanlıların odağında yeralmaya devam etti. Hindistan, Çin, Türkistan ve Sibirya'dan çeşitli emtiaları taşıyan yolların birleştiği bir mevkide bulunan Kırım, Karadeniz'e kuzeyden dökülen nehirler sayesinde Rusya, İskandinavya ve Lehistan-Litvanya ülkeleriyle ticarette de kilit rol oynuyordu. Esasen, Osmanlı donanmasının Ceneviz kolonisi Kefe'ye yönelik 1454 ve 1469 yıllarındaki seferleri bölgedeki Osmanlı nüfuzunu pekiştirmiş, bununla birlikte Cenevizlilerin mevcudiyeti ile Kırım Hanlığı'nın iç siyasetine müdahalelerine son verilememişti.
Doğudaki Akkoyunlu tehdidini Otlukbeli zaferiyle (1473) bertaraf eden II. Mehmed, kuzeyindeki hedeflerine yönelme olanağı buldu. Bu çerçevede 1475 yılında Boğdan Prensliği üzerine Hadım Süleyman Paşa komutasındaki Rumeli ordusunu sevkederken Kırım üzerine de Gedik Ahmed Paşa komutasındaki Osmanlı donanmasını gönderdi.
Sefer öncesinde Kırım'da siyasî durum
1469 yılında Yakup Bey komutasındaki Osmanlı donanmasının Ceneviz kolonilerini yağmalamakla kalmayıp, I. Mengli Giray'ın adamlarından bazılarını esir olarak İstanbul'a götürmesi Fatih Sultan Mehmed ile Mengli Giray'ın aralarını açmıştı. Esasen, Mengli Giray Fatih Sultan Mehmed'in Kırım tahtında görmeyi istediği bir Han değildi.
Cenevizliler ise yıllık haracı 8.000 altına çıkarmak suretiyle kolonilerini ellerinde tutmuşlar, buna mukabil Kırım iç siyasetine müdahalelerini artırmışlardı. Nitekim, Mengli Giray'a Osmanlı taraftarı olduğunu ve II. Mehmed'le gizlice anlaştığını düşündükleri Kefe Tudunu Şirinli Eminek Bey’i azlettirdiler. Bu olaydan sonra Kırım'ın öndegelen boy beyleri Eminek Bey etrafında toplanmaya başladılar ve Mengli Giray'a başkaldırarak onu Cenevizlilere sığınmaya mecbur bıraktılar. Bu olaylar dizisi ve Eminek Bey'in yardım talebi Fatih Sultan Mehmed'e Kırım'a yönelik askerî harekât icra etme gerekçesini verdi.
Sefer
Fatih Sultan Mehmed'in emriyle hazır tutulan (nakliye gemileriyle birlikte) yaklaşık 200 parçalık Osmanlı donanması yaz mevsiminde sefere çıkarak Haziran başında Kırım yarımadasına çıkarma yaptı. Kefe kalesi önlerine gelen Türk birlikleri 4 Haziran 1475'te kalenin barışçıl yollardan teslimine dair tekliflerinin reddi üzerine Gedik Ahmed Paşa kaleyi kuşattı ve ateş altına aldırdı.
Kale halkı direnmenin faydasız olduğunu görerek, garnizon komutanı Cenevizli tekfura baskı yapmak suretiyle, kalenin teslimini istedi. Bunun üzerine Cenevizli tekfur aman dileyerek 9 Haziran'da kaleyi teslim etti. Türk birlikleri kaleye girdi.
Kefe'nin Osmanlılarca zaptından sonra, Gedik Ahmed Paşa Cenevizliler tarafından hapse atılmış olan Mengli Giray'ı kurtardı ve Kırım Hanlığı üzerinde Osmanlı himayesi kuran bir ahidname akdetti.
Kefe'nin zaptından sonra Osmanlı donanması Sudak, Kerç ve Azak'ı da süratle ele geçirdi.Sudak kalesinin tekfuru Cenevizli komutan teslim olsa da, yakınlarından biri kale kapılarını kapatarak direnmeye karar verdi. Gedik Ahmed Paşa birliklerini geri çekerek pusuya yatırdı. Kale garnizonunun tahlikenin geçtiği zannıyla kapıları açması üzerine, Türk birlikleri ani bir hücumla kaleyi zaptetti. Bu üç kalenin de fethiyle Kırım yarımadasında (ve tüm Karadeniz'de) Ceneviz mevcudiyeti sona erdi.
Osmanlılar son olarak adanın güneyinde varlığı gösteren Got Theodoro Prensliği adlı devletçiğin merkezi Mangup kalesine yöneldiler. Eylül ayında başlayan kuşatma beş taarruzun ardından Aralık ayında kalenin teslimiyle sonuçlandı ve Roma İmparatorluğu'nun son kalıntısı da tarihten silindi. Osmanlılar Mangup'u da Cenevizlilerden aldıkları kaleler gibi doğrudan Osmanlı idaresine bağladılar.
Seferin sonrası
1475 yılındaki Kırım seferi Osmanlı donanmasının 1470 yılındaki Eğriboz seferinden sonra ikinci büyük çaplı ve denizaşırı askerî harekâtını teşkil etti. Bu harekâtla Kırım'daki Ceneviz varlığı sona erdirilirken Kuzey Karadeniz ticaret yolları da kesin olarak Osmanlıların egemenliğine girdi.
Öte yandan, Kırım Hanlığı'nın Osmanlı himayesine girmesi de bölgesel jeopolitik açısından çok önemli bir kilometre taşını teşkil etti. Üç yüzyıla yakın sürecek bu himaye döneminde Hanlık, bölgedeki rakiplerine (Lehistan Krallığı, Altınordu Hanlığı, Litvanya Büyük Dükalığı ve Moskova Knezliği) karşı önemli bir stratejik avantaj elde ederken, Osmanlı İmparatorluğu da keza bu rakiplerle mücadelesini kendisi müdahil olmadan doğrudan Hanlık aracılığıyla sürdürme imkanı buldu.
Kaynakça
- ^ "Fatih Sultan Mehmet’in Siyasi ve Askeri Faaliyetleri", Selahattin Tansel, İstanbul (1999), s.271
- ^ "Osmanlı Kaynaklarına Göre Gedik Ahmed Paşa’nın Kırım Seferi", Nur Akbaş, Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, c.2, ISSN: 2149-9535, s.21
- ^ "Osmanoğulları Tarihi, Âşık Paşazâde, (yayımlayan: K. Yavuz-Y. Saraç), İstanbul (2003), s.265
- ^ "İslam Ansiklopedisi, "Gedik Ahmed Paşa" maddesi, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul (1996), c.13, s.543". 7 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mayıs 2023.
- ^ "Osmanoğulları Tarihi, Âşık Paşazâde, (yayımlayan: K. Yavuz-Y. Saraç), İstanbul (2003), s.266
- ^ "The Goths in the Crimea", Alexander A. Vasiliev, Cambridge, MA: The Mediaeval Academy of America (1936), s.259
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kirim Seferi Gedik Ahmed Pasa komutasindaki Osmanli donanmasinin 1475 yilinda Kirim daki Ceneviz kolonilerini ele gecirerek Kirim Hanligi nin Osmanli himayesine almasiyla sonuclanan deniz harekati Kirim SeferiKefe kalesiTarih1475BolgeKirimSonucKesin Osmanli zaferiCografi DegisikliklerKefe Kerc Azak ve Mangup ilhak edildi Kirim Hanligi Osmanli Devleti ne baglandi TaraflarOsmanli Devleti Kirim Hanligi Ceneviz Theodoro PrensligiKomutanlar ve liderlerGedik Ahmed Pasa I Mengli GirayGucler200 parca gemi 5 10 000 asker Ceneviz 2 3 000 asker 250 300 askerSefer oncesiOsmanli Padisahi II Mehmed Istanbul un Fethi nden 1453 sonra Karadeniz kiyilarinda Osmanli egemenliginin yerlestirilmesini genisleme siyasetinin ana hedeflerinden biri haline getirdi Bu cercevede Bogdan Prensligi 1454 yilinda haraca baglanirken sirasiyla Amasra 1459 Sinop 1461 ve Trabzon Rum Imparatorlugu 1461 Osmanli topraklarina katildi Bu tarihten sonra ise Osmanlilarin mucadeleleri Balkanlar Anadolu ve Ege ye kaydi Bununla birlikte ticaret yollari uzerinde yeralan ve dis dunyayla baglantisi daha ziyade Cenevizlilerin elindeki Kirim muteakip yillarda da Osmanlilarin odaginda yeralmaya devam etti Hindistan Cin Turkistan ve Sibirya dan cesitli emtialari tasiyan yollarin birlestigi bir mevkide bulunan Kirim Karadeniz e kuzeyden dokulen nehirler sayesinde Rusya Iskandinavya ve Lehistan Litvanya ulkeleriyle ticarette de kilit rol oynuyordu Esasen Osmanli donanmasinin Ceneviz kolonisi Kefe ye yonelik 1454 ve 1469 yillarindaki seferleri bolgedeki Osmanli nufuzunu pekistirmis bununla birlikte Cenevizlilerin mevcudiyeti ile Kirim Hanligi nin ic siyasetine mudahalelerine son verilememisti Dogudaki Akkoyunlu tehdidini Otlukbeli zaferiyle 1473 bertaraf eden II Mehmed kuzeyindeki hedeflerine yonelme olanagi buldu Bu cercevede 1475 yilinda Bogdan Prensligi uzerine Hadim Suleyman Pasa komutasindaki Rumeli ordusunu sevkederken Kirim uzerine de Gedik Ahmed Pasa komutasindaki Osmanli donanmasini gonderdi Sefer oncesinde Kirim da siyasi durumOsmanli donanmasinin seferinden once Kirim daki siyasi durum 1469 yilinda Yakup Bey komutasindaki Osmanli donanmasinin Ceneviz kolonilerini yagmalamakla kalmayip I Mengli Giray in adamlarindan bazilarini esir olarak Istanbul a goturmesi Fatih Sultan Mehmed ile Mengli Giray in aralarini acmisti Esasen Mengli Giray Fatih Sultan Mehmed in Kirim tahtinda gormeyi istedigi bir Han degildi Cenevizliler ise yillik haraci 8 000 altina cikarmak suretiyle kolonilerini ellerinde tutmuslar buna mukabil Kirim ic siyasetine mudahalelerini artirmislardi Nitekim Mengli Giray a Osmanli taraftari oldugunu ve II Mehmed le gizlice anlastigini dusundukleri Kefe Tudunu Sirinli Eminek Bey i azlettirdiler Bu olaydan sonra Kirim in ondegelen boy beyleri Eminek Bey etrafinda toplanmaya basladilar ve Mengli Giray a baskaldirarak onu Cenevizlilere siginmaya mecbur biraktilar Bu olaylar dizisi ve Eminek Bey in yardim talebi Fatih Sultan Mehmed e Kirim a yonelik askeri harekat icra etme gerekcesini verdi SeferTheodoro Prensligi baskenti Mangup taki kale Fatih Sultan Mehmed in emriyle hazir tutulan nakliye gemileriyle birlikte yaklasik 200 parcalik Osmanli donanmasi yaz mevsiminde sefere cikarak Haziran basinda Kirim yarimadasina cikarma yapti Kefe kalesi onlerine gelen Turk birlikleri 4 Haziran 1475 te kalenin bariscil yollardan teslimine dair tekliflerinin reddi uzerine Gedik Ahmed Pasa kaleyi kusatti ve ates altina aldirdi Kale halki direnmenin faydasiz oldugunu gorerek garnizon komutani Cenevizli tekfura baski yapmak suretiyle kalenin teslimini istedi Bunun uzerine Cenevizli tekfur aman dileyerek 9 Haziran da kaleyi teslim etti Turk birlikleri kaleye girdi Kefe nin Osmanlilarca zaptindan sonra Gedik Ahmed Pasa Cenevizliler tarafindan hapse atilmis olan Mengli Giray i kurtardi ve Kirim Hanligi uzerinde Osmanli himayesi kuran bir ahidname akdetti Kefe nin zaptindan sonra Osmanli donanmasi Sudak Kerc ve Azak i da suratle ele gecirdi Sudak kalesinin tekfuru Cenevizli komutan teslim olsa da yakinlarindan biri kale kapilarini kapatarak direnmeye karar verdi Gedik Ahmed Pasa birliklerini geri cekerek pusuya yatirdi Kale garnizonunun tahlikenin gectigi zanniyla kapilari acmasi uzerine Turk birlikleri ani bir hucumla kaleyi zaptetti Bu uc kalenin de fethiyle Kirim yarimadasinda ve tum Karadeniz de Ceneviz mevcudiyeti sona erdi Osmanlilar son olarak adanin guneyinde varligi gosteren Got Theodoro Prensligi adli devletcigin merkezi Mangup kalesine yoneldiler Eylul ayinda baslayan kusatma bes taarruzun ardindan Aralik ayinda kalenin teslimiyle sonuclandi ve Roma Imparatorlugu nun son kalintisi da tarihten silindi Osmanlilar Mangup u da Cenevizlilerden aldiklari kaleler gibi dogrudan Osmanli idaresine bagladilar Seferin sonrasi1475 yilindaki Kirim seferi Osmanli donanmasinin 1470 yilindaki Egriboz seferinden sonra ikinci buyuk capli ve denizasiri askeri harekatini teskil etti Bu harekatla Kirim daki Ceneviz varligi sona erdirilirken Kuzey Karadeniz ticaret yollari da kesin olarak Osmanlilarin egemenligine girdi Ote yandan Kirim Hanligi nin Osmanli himayesine girmesi de bolgesel jeopolitik acisindan cok onemli bir kilometre tasini teskil etti Uc yuzyila yakin surecek bu himaye doneminde Hanlik bolgedeki rakiplerine Lehistan Kralligi Altinordu Hanligi Litvanya Buyuk Dukaligi ve Moskova Knezligi karsi onemli bir stratejik avantaj elde ederken Osmanli Imparatorlugu da keza bu rakiplerle mucadelesini kendisi mudahil olmadan dogrudan Hanlik araciligiyla surdurme imkani buldu Kaynakca Fatih Sultan Mehmet in Siyasi ve Askeri Faaliyetleri Selahattin Tansel Istanbul 1999 s 271 Osmanli Kaynaklarina Gore Gedik Ahmed Pasa nin Kirim Seferi Nur Akbas Uluslararasi Tarih Arastirmalari Dergisi c 2 ISSN 2149 9535 s 21 Osmanogullari Tarihi Asik Pasazade yayimlayan K Yavuz Y Sarac Istanbul 2003 s 265 Islam Ansiklopedisi Gedik Ahmed Pasa maddesi Turk Diyanet Vakfi Istanbul 1996 c 13 s 543 7 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mayis 2023 Osmanogullari Tarihi Asik Pasazade yayimlayan K Yavuz Y Sarac Istanbul 2003 s 266 The Goths in the Crimea Alexander A Vasiliev Cambridge MA The Mediaeval Academy of America 1936 s 259