Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Marmaray Tüneli, Türkiye'nin İstanbul ilinde, İstanbul Boğazı'nın altında yer alan demiryolu tünelidir. Avrupa Yakası'ndaki Kazlıçeşme ile Anadolu Yakası'ndaki Ayrılıkçeşme'yi birbirine bağlar. Dünyanın en derin batırma tüp tünelidir. 29 Ekim 2013'te Marmaray banliyö tren hattı ile birlikte hizmete girmiştir.
| Marmaray Tüneli | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Tünellerden birinin 2012'de çekilen görüntüsü | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Coğrafya | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Giriş (batı) | Fatih, İstanbul, Türkiye | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Giriş (doğu) | Kadıköy, İstanbul, Türkiye | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Özellikler | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Amaç | Demiryolu ulaşımı | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Durum | Kullanımda | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Geçiş | İstanbul Boğazı | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kullanım | Banliyö treni | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Şerit sayısı | 1+1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Yapım süresi | 2004 - 6 Ağustos 2013 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Açılış | 29 Ekim 2013) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Maliyet | 2,5 Milyar Euro | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| İşletme | TCDD Taşımacılık Marmaray | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Sahibi | TCDD | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Uzunluk | 13,5 km | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Genişlik | 15,5 m | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| En yüksek noktası | 8,75 m | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Güzergâh haritası | Liste
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wikimedia Commons Tüneller | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tarihçe
İstanbul Boğazı'nın altından geçecek bir demiryolu tüneli düşüncesi ilk kez 1860'lı yıllarda Sultan Abdülmecid tarafından dile getirildi. Proje ilk olarak II. Abdülhamid döneminde tasarlanmıştır. Abdülhamid zamanında 1902'de Amerikalı mühendisler Tünel-i Bahri'nin beratını aldılar. Proje, Salacak - Sarayburnu arasında, denizin altına dikilen 16 sütunun üzerinden geçen bir tüneli kapsıyordu. 1980'li yıllarda Boğaziçi Köprüsü'nün trafiğe yetmemesi üzerine yeni bir köprü ya da bir denizaltı tünelinin yapılması gündeme gelmiştir.
1985-1987 arasında ilk yer araştırmaları başladı. 1987 yılında ilk geniş kapsamlı fizibilite etüdüyle projenin ana hatları belirlendi. Güncellemelerle proje aşaması 1998 yılında biten Marmaray'ın inşasına 2004 yılında başlandı. 2004 yılındaki çalışmalarda 460 metre derinlikte elde edilen bulgular çalışmalar açısından risk taşımaktaydı. Tünel zemininin 4 metre yukarısında bu riskler artmaktadır. Bu riskten dolayı zemin sağlamlaştırılmıştır.
2005 yılında, Boğaz geçişinin Avrupa tarafından karaya çıktığı yerde bulunan, Bizans İmparatorluğu dönemine ait arkeolojik kalıntılar ve Üsküdar, Sirkeci ve Yenikapı bölgelerindeki yapılan arkeolojik çalışmaların etkisiyle projenin "BC1 Raylı Tüp Tünel geçişi ve istasyonlar" etabı planlanandan yaklaşık 4 yıl geç tamamlanmıştır. Kazılar sonucu 4. yüzyıl döneminde şehrin en büyük limanı olan Teodosus Limanı gün yüzüne çıkmıştır.
Tünelde test sürüşleri 6 Ağustos 2013'te başladı ve tünel 29 Ekim'de hizmete girdi.
12 Mart 2019'da Marmaray projesinin tamamlanmasıyla tünelden YHT, Anahat Trenleri (Ankara Ekspresi) ve yük trenleri geçişleri de başlamıştır. 7 Kasım 2019'da Çin'den gelen ve Avrupa'ya giden bir yük treni Marmaray Tüneli'nden geçti ve tüneli kullanan ilk yük treni oldu. Marmaray, YHT ve anahat tren seferlerinin olumsuz etkilenmemesi için tünelden yük treni geçişleri gece vakti yapılmaktadır.
Özellikler
Eminönü ve Üsküdar arasında batırılmış ve dünyanın en derin batırma tüpü olan tünelin toplam uzunluğu 1.387 metredir. 8 adet 135 metre, 2 adet 110 metre ve 1 adet 98,5 metrelik tüplerin ağırlıkları 12 ile 18 bin ton arasında değişir. Bu tüpler iki bölümden oluşur. 30 santimetre kalınlığında bir çeşit conta vasıtasıyla emişle birbirine bağlanmaktadır. Batırma tünelin yüksekliği 8,75 metre, genişliği ise 15,5 metredir.
Tüpleri üretmek için Tuzla'da iki tane gemi havuzu bulunduruldu. Ağızları kapalı biçimde çelikten üretildiler. Her bir tüp için yaklaşık olarak bin ton çelik çubuk kullanıldı. Bu tünellerde yüz metrede bir acil çıkış kapısı bulunur. Sistemin yangın güvenliği tünel içerisine ve istasyon binalarına inşa edildi.
Tüpleri yerleştirmek için deniz kumu kaldırıldı. Tüpler 10 tane su tankının yardımıyla yerleştirildi. Tanklara su ilavesi yapılarak yön kontrolü yapıldı. Üzeri 4 metre taş bloklar ve kum ile kaplandı. Bu işlem sayesinde tüpler gemi batıklarından korunmuş hale getirildi.
| Toplam kazılan hacim | 1 milyon m³ |
| Toplam uzunluk | 2*9.766 m |
| Betonlama | 265.500 m³ |
| Geçici betonlama | 8.500 m³ |
| Güçlendirme | 22.000 ton |
| Geçici güçlendirme | 7.000 ton |
| Kalıp | 380.000 m² |
| Su izolasyonu | 400.000 m² |
| Su tesisatı | 70.000 m |
Tünelin inşaatında Ayrılıkçeşme - Üsküdar, Sirkeci - Yenikapı ve Yenikapı - Yedikule arasında farklı TBM'ler kullanılmıştır. Projede toplamda 5 TBM (1 tane EPB tipi (Yakın yüz kalkanlı ve zemin basıncı dengeleyicili), 4 tane çimentolayan TBM) kullanılmıştır. Tarihi yarımadada doğabilecek riskler sebebiyle Yedikule-Yenikapı (2*2480 m) arasında EBP tipi TBM kullanılmıştır. Çimentolayan TBM'ler Ayrılıkçeşme-Üsküdar (2*4210 m) ve Yenikapı-Sirkeci (2*3072) arasında kullanılmıştır.
Sirkeci istasyonu (1500m), geçiş tüneli (350m), tüneller arası yaya geçidi (600m), Sumps (120m) Avusturya Yeni Tünel Açma Yöntemi (NATM) kullanılarak delinmiştir. Yerin altında 3 istasyon bulunmaktadır. Yenikapı ve Üsküdar istasyonları Aç & Kapa Yönetimi ile yapılmıştır. Bu yöntemle 994 metre işlem yapılmıştır.
Hizmetler
Sistemin öngörülen çalışma saatleri şu şekildedir;[]
- Banliyö yolcu trenleri, 06.00 - 22.00 arasında tüp tüneli kullanmaktadır.
- Anahat ve Bölgesel yolcu trenleri: Sefer saatlerine göre tüp tüneli kullanmaktadır.
- Yük trenleri, Tekirdağ – Derince Tren Feribotu kaldırılmasından dolayı, sistemi her saat aralığında kullanmaktadır.
Kaynakça
- ^ Hasan Eren, (Ed.) (1983). "Türkiye". Türk Ansiklopedisi. XXXII. Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı. s. 340.
- ^ "'Marmaray'ı Abdülmecit dedemiz çizmiş'". Hürriyet. 29 Nisan 2011. 12 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2022.
- ^ Tunnel links continents, uncovers ancient history 13 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . CNN
- ^ Smith, Julian. "The Big Dig" Wired Magazine. Sept. 2007 10 Aralık 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi: pages 154-61.
- ^ "Başbakan Erdoğan'dan Marmaray açıklaması". Hürriyet. 26 Şubat 2011. 11 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mart 2022.
- ^ "Marmaray tüneli resmen açıldı". bbc.com/turkce. 17 Aralık 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2017.
- ^ Hatipoğlu, Mustafa; Gökmen, Emrah (7 Kasım 2019). "Marmaray'dan tarihi geçiş". Anadolu Ajansı. 8 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Kasım 2019.
- ^ "Feribot out, Marmaray in". 24 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Marmaray Tuneli Turkiye nin Istanbul ilinde Istanbul Bogazi nin altinda yer alan demiryolu tunelidir Avrupa Yakasi ndaki Kazlicesme ile Anadolu Yakasi ndaki Ayrilikcesme yi birbirine baglar Dunyanin en derin batirma tup tunelidir 29 Ekim 2013 te Marmaray banliyo tren hatti ile birlikte hizmete girmistir Marmaray TuneliTunellerden birinin 2012 de cekilen goruntusuCografyaGiris bati Fatih Istanbul Turkiye40 59 31 N 28 55 25 E 40 9919 K 28 9236 D 40 9919 28 9236 Bati giris Giris dogu Kadikoy Istanbul Turkiye41 00 03 N 29 01 49 E 41 0008 K 29 0302 D 41 0008 29 0302 Dogu giris OzelliklerAmacDemiryolu ulasimiDurumKullanimdaGecisIstanbul BogaziKullanimBanliyo treniSerit sayisi1 1Yapim suresi2004 6 Agustos 2013Acilis29 Ekim 2013 10 yil once 2013 10 29 Maliyet2 5 Milyar EuroIsletmeTCDD Tasimacilik MarmaraySahibiTCDDUzunluk13 5 kmGenislik15 5 mEn yuksek noktasi8 75 mGuzergah haritasiListe Sembol aciklamalariIstanbul Sirkeci Pythion demiryoluPythion yonune0 km 0 mi Kazlicesme10 Yil CaddesiIstanbul Sirkeci Pythion demiryoluSirkeci yonune3 km 1 9 mi Yenikapi6 km 3 7 mi SirkeciIstanbul Bogazi AvrupaAsya9 km 5 6 mi Uskudar14 km 8 7 mi Ayrilik CesmesiIstanbul Haydarpasa Ankara demiryoluHaydarpasa yonuneOrgeneral Sahap Gurler CaddesiUzun Hafiz SokakIstanbul Haydarpasa Ankara demiryoluAnkara yonuneBu diyagrami goruntuletartisdegistirWikimedia CommonsTunellerTarihceTunelin parcalarini batiran bir mavna 2007 Istanbul Bogazi nin altindan gececek bir demiryolu tuneli dusuncesi ilk kez 1860 li yillarda Sultan Abdulmecid tarafindan dile getirildi Proje ilk olarak II Abdulhamid doneminde tasarlanmistir Abdulhamid zamaninda 1902 de Amerikali muhendisler Tunel i Bahri nin beratini aldilar Proje Salacak Sarayburnu arasinda denizin altina dikilen 16 sutunun uzerinden gecen bir tuneli kapsiyordu 1980 li yillarda Bogazici Koprusu nun trafige yetmemesi uzerine yeni bir kopru ya da bir denizalti tunelinin yapilmasi gundeme gelmistir 1985 1987 arasinda ilk yer arastirmalari basladi 1987 yilinda ilk genis kapsamli fizibilite etuduyle projenin ana hatlari belirlendi Guncellemelerle proje asamasi 1998 yilinda biten Marmaray in insasina 2004 yilinda baslandi 2004 yilindaki calismalarda 460 metre derinlikte elde edilen bulgular calismalar acisindan risk tasimaktaydi Tunel zemininin 4 metre yukarisinda bu riskler artmaktadir Bu riskten dolayi zemin saglamlastirilmistir 2005 yilinda Bogaz gecisinin Avrupa tarafindan karaya ciktigi yerde bulunan Bizans Imparatorlugu donemine ait arkeolojik kalintilar ve Uskudar Sirkeci ve Yenikapi bolgelerindeki yapilan arkeolojik calismalarin etkisiyle projenin BC1 Rayli Tup Tunel gecisi ve istasyonlar etabi planlanandan yaklasik 4 yil gec tamamlanmistir Kazilar sonucu 4 yuzyil doneminde sehrin en buyuk limani olan Teodosus Limani gun yuzune cikmistir Tunelde test surusleri 6 Agustos 2013 te basladi ve tunel 29 Ekim de hizmete girdi 12 Mart 2019 da Marmaray projesinin tamamlanmasiyla tunelden YHT Anahat Trenleri Ankara Ekspresi ve yuk trenleri gecisleri de baslamistir 7 Kasim 2019 da Cin den gelen ve Avrupa ya giden bir yuk treni Marmaray Tuneli nden gecti ve tuneli kullanan ilk yuk treni oldu Marmaray YHT ve anahat tren seferlerinin olumsuz etkilenmemesi icin tunelden yuk treni gecisleri gece vakti yapilmaktadir OzelliklerEminonu ve Uskudar arasinda batirilmis ve dunyanin en derin batirma tupu olan tunelin toplam uzunlugu 1 387 metredir 8 adet 135 metre 2 adet 110 metre ve 1 adet 98 5 metrelik tuplerin agirliklari 12 ile 18 bin ton arasinda degisir Bu tupler iki bolumden olusur 30 santimetre kalinliginda bir cesit conta vasitasiyla emisle birbirine baglanmaktadir Batirma tunelin yuksekligi 8 75 metre genisligi ise 15 5 metredir Tupleri uretmek icin Tuzla da iki tane gemi havuzu bulunduruldu Agizlari kapali bicimde celikten uretildiler Her bir tup icin yaklasik olarak bin ton celik cubuk kullanildi Bu tunellerde yuz metrede bir acil cikis kapisi bulunur Sistemin yangin guvenligi tunel icerisine ve istasyon binalarina insa edildi Tupleri yerlestirmek icin deniz kumu kaldirildi Tupler 10 tane su tankinin yardimiyla yerlestirildi Tanklara su ilavesi yapilarak yon kontrolu yapildi Uzeri 4 metre tas bloklar ve kum ile kaplandi Bu islem sayesinde tupler gemi batiklarindan korunmus hale getirildi Toplam kazilan hacim 1 milyon m Toplam uzunluk 2 9 766 mBetonlama 265 500 m Gecici betonlama 8 500 m Guclendirme 22 000 tonGecici guclendirme 7 000 tonKalip 380 000 m Su izolasyonu 400 000 m Su tesisati 70 000 m Tunelin insaatinda Ayrilikcesme Uskudar Sirkeci Yenikapi ve Yenikapi Yedikule arasinda farkli TBM ler kullanilmistir Projede toplamda 5 TBM 1 tane EPB tipi Yakin yuz kalkanli ve zemin basinci dengeleyicili 4 tane cimentolayan TBM kullanilmistir Tarihi yarimadada dogabilecek riskler sebebiyle Yedikule Yenikapi 2 2480 m arasinda EBP tipi TBM kullanilmistir Cimentolayan TBM ler Ayrilikcesme Uskudar 2 4210 m ve Yenikapi Sirkeci 2 3072 arasinda kullanilmistir Sirkeci istasyonu 1500m gecis tuneli 350m tuneller arasi yaya gecidi 600m Sumps 120m Avusturya Yeni Tunel Acma Yontemi NATM kullanilarak delinmistir Yerin altinda 3 istasyon bulunmaktadir Yenikapi ve Uskudar istasyonlari Ac amp Kapa Yonetimi ile yapilmistir Bu yontemle 994 metre islem yapilmistir HizmetlerBogazici Marmaray Tuneli ve Marmaray hatti Sistemin ongorulen calisma saatleri su sekildedir kaynak belirtilmeli Banliyo yolcu trenleri 06 00 22 00 arasinda tup tuneli kullanmaktadir Anahat ve Bolgesel yolcu trenleri Sefer saatlerine gore tup tuneli kullanmaktadir Yuk trenleri Tekirdag Derince Tren Feribotu kaldirilmasindan dolayi sistemi her saat araliginda kullanmaktadir Kaynakca Hasan Eren Ed 1983 Turkiye Turk Ansiklopedisi XXXII Ankara Turkiye Cumhuriyeti Milli Egitim Bakanligi s 340 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Marmaray i Abdulmecit dedemiz cizmis Hurriyet 29 Nisan 2011 12 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2022 Tunnel links continents uncovers ancient history 13 Agustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde CNN Smith Julian The Big Dig Wired Magazine Sept 2007 10 Aralik 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi pages 154 61 Basbakan Erdogan dan Marmaray aciklamasi Hurriyet 26 Subat 2011 11 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mart 2022 Marmaray tuneli resmen acildi bbc com turkce 17 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Aralik 2017 Hatipoglu Mustafa Gokmen Emrah 7 Kasim 2019 Marmaray dan tarihi gecis Anadolu Ajansi 8 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Kasim 2019 Feribot out Marmaray in 24 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Nisan 2020