Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Marula (Sclerocarya birrea), mango, kaju ve Antep fıstığı ile aynı Anacardiaceae ailesinden gelen ve Afrika'da yetişen tohumları protein açısından zengin, meyvesi yenen ve likör (amarula) yapımında kullanılan, yağı ise Afrika'nın en önemli kozmetik hammaddelerinden biri olan bir bitkidir. Diğer yandan bu tür Madagaskar'daki cinsi ile yakın akrabadır.
| Sclerocarya Birrea (Marula) | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
''Sclerocarya birrea'' (A. Rich.) Hochst. |
Genel bilgi
Özellikle güney yarımkürede Güney Afrika, Madagaskar ve kuzey yarımkürede Sudan-Sahra arasındaki savan ve ormanlık kesim, ağacın anavatanıdır. Ağaç, Güney Afrika'da koruma altındadır.
Bununla birlikte bu ağaç kuraklığa dayanıklılığı nedeniyle kuzey yarımkürede özellikle İsrail ve yine Hindistan'ın belli kesimlerinde de yetiştirilmeye başlanmıştır. Ağaçlar doğal alanında 15-20 metre arası bir yüksekliğe ulaşabilmektedir.
Ağaç kendine verimli bir tür değildir. Bu sebeple tozlaşma için en az bir dişi ve bir erkek ağacın birbirine yakın şekilde bulunması gerekir. Ancak nadiren de olsa erkek ve dişi çiçeklerin bir arada olduğu hermafrodit (erdişi) ağaçlara rastlanmaktadır. Ağacın tohumdan çimlenmesinden meyveye varması 5 yılı bulabilir. Ağacın hafif sarıya çalan renkteki meyveleri terebentin gibi keskin aromalı ve ekşi ve suludur. Ayrıca bir portakalın 8 katı kadar C vitamini içermekle bu vitamin yönünden son derece zengindir. Ayrıca çeşitli antioksidanlar ve oleik asit içerir. Ağaç, Güney yarımkürede yaz ayları olan Aralık - Ocak - Şubat ile sonbahar başlangıcı olan Mart ayları içerisinde meyve vermektedir.
Ağacın etli meyve kısmının altında ise odunsu oblisk çekirdek kısmı bulunmaktadır. Bu çekirdek 1 den 3'e kadar varan ağacın tohum embriyolarını içerir.
İsrail'de yapılan denemelerde yetişkin bir marula ağacının kuraklığa dayanıklılığı yanında dalları zarar görmesine karşın -7 °C civarındaki kısa süreli soğuklara dayandığı ve bu dayanıklılığın yıllar içinde soğuğa maruz bırakıldıkça az da olsa artabileceği tespit etmiştir. Bununla birlikte ağaç ilk yıllarında soğuk ve dona karşı duyarlıdır. Yine iyi bir meyve verimi için yazın kurak ve sıcak bir havaya ağaç ihtiyaç duymakla 4 °C'nin altındaki ısılarda ağacın meyveleri zarar görmektedir.
Varyeteleri
Ağacın 3 alt varyetesi bulunmaktadır.
- ()
- () Kokwaro
Bilinen adları
Afrika'da marula çok çeşitli adlarla bilinmektedir.
Bu adlar;
- İngilizce: jelly plum, cat thorn, morula, cider tree, marula, maroola nut/plum
- Afrikaanca: Maroela:: nkuna, nkuntan
- Portekizce (Mozambik): canhoeiro
- Hausa: dania
- Sotho Morula:Svahili: mng'ongo
- Shona: mutsomo, mukwakwa, mushomo, muganu, mupfura; [meyveleri] pfura; [ağacı] mufura, mafuna, marula
- : Morula: iganu, ikanyi, umganu, umkano
- Swazi: [meyveleri] emaganu, [ağacı] umganu
- Zulu: Umganu, [meyveleri] amaganu, [tohumları, ağaç] umganu
- Diğerleri: Boran (Kenya) - didissa; Kamba (Kenya) - muua; Kwangali - ufuongo; Lovedu - marula; (Kenya) - ol-mangwai; Meru (Kenya) - mura; Pedi [meyveleri] - lerula, marula; Pedi [ağaç] - morula, merula; Pokot (Kenya) - oruluo; Ronga (Mozambik) - ncanhi; Sebei (Kenya) - katetalum; Shangaan - nkanyi, inkanyi; Diga (Kenya) - mngongo; Tonga: tsua, tsula, umganu; Tugen (Kenya) - tololokwo; (Sudan) - Gummel; (Sudan) - Kamel, Omel; (Sudan) - Kyele; (Kenya) Ong'ono.
Kullanım alanı
Ağacın meyvelerinin kullanım alanı çeşitlidir, taze olarak tüketilip satıldığı gibi, meyvelerinden (içindeki büyük tohumundan) elde edilen yemeklerde zeytin, fındık yağı gibi değerlendirilebilmekle aynı zamanda içerdiği deriye faydalı asit,yağ ve mineraller nedeniyle kozmetik sektöründe hatta dericilikte kullanılmaktadır.
Buna karşın alkol oranı yüksek bekletilmiş fermente edilmiş meyveleri amarula gibi çeşitli içki ve likörlerin yapımında da kullanılabilmektedir. Diğer yandan az da olsa tohumları kırılarak ceviz, Fındık gibi yenilerek kullanılabilmektedir. Ağaç kütük ve dalları aynı zamanda kerestecilik de çeşitli mobilya, süs eşyaları ve ip yapımında hatta belli yerlerde yakıt olarak değerlendirilebilmektedir. Bu yönden ağaç ticari yönden de değerli kabul edilmektedir
Diğer taraftan ağacın kabuğu antibakteriyel içeriği nedeniyle dizanteri,ishal ve sıtma'ya karşı tedavi ve profilaksi (önleyici tedavi) olarak kullanılır. İç kabuğu akrep ve yılan ısırıklarına karşı acı giderici olarak kullanılabilmektedir. Yaprakları çiğnemek yoluyla ciğerlerdeki yanma (reflü) ve sindirime yardımcı olarak kullanılır. Gövdeden sızan sakızı Afrika'da bazı kabilelerde mürekkep olarak su ile sıvılaştırılıp kullanılmaktadır. Süslemecilikde ağaç gövdesinden yapılan bir boya Afrika'da kullanılabilmektedir. Eskiden meyvelerinden yapılan bir infuzyon banyoculuktada kullanılabilmekteydi. Yine meyveleri aynı zamanda doğal böcek ilacı olarak kullanılmaktadır.
Popüler kültür'de
Marula yılda bir defa ve tam da Afrika'nın en sıcak ve en kurak mevsiminde ürün verir. Son derece sulu olan marula meyveleri,eğer bekletilirse aynı zamanda % 17 alkol içerir. Bu bunaltıcı mevsimde birçok hayvan hem yakıcı güneşden korunmak ve hem de karınlarını doyurmak için bu ağacın altında toplanır. Beklemiş fermente olmuş meyveleri aşırı yemek, sarhoşluğa neden olabilir. Afrikalı bazı hayvanların yedikten sonra sarhoş olduğu görülmüştür.Bu yönden marulayı popüler efsane haline getiren "Animals Are Beautiful People" adlı James Ulys tarafından çekilen 1974 tarihli belgeselde maymunlar, filler,düğmeli domuzlar v.s. bir kısım canlılar beklemiş marula meyvelerinden sarhoş olmuş şekilde tasvir edilmiştir. Yapılan son araştırmalarda bunu doğrulasa da; fil gibi büyük hayvanlar için bunu tam olarak doğrulayamamaktadır. Zira filler bu meyveye ilgi göstersede, sarhoş olmaları için yüksek miktarda fermente veya beklemiş meyve yemeleri gerekir. Bu zordur diğer yandan fillerin içtikleri yüksek miktarda suda maruladan sarhoş olmalarını zorlaştırmaktadır.
Kaynakça
- ^ a b c Kobenhavns Universitet internet sitesi[]
- ^ Wickens, G. E. (1995). "Potential Edible Nuts". Edible Nuts. Non-Wood Forest Products. 5. Roma: Food and Agriculture Organization. ISBN . OCLC 34529770. 29 Ekim 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Kasım 2008.
- ^ a b İsrail'de marula yetişticiliğine dair internet kaynağı
- ^ a b "Domestication and Introduction of Marula (Sclerocarya birrea subsp. Caffra) as a New Crop for the Negev Desert of Israel - Avinoam Nerd and Yosef Mizrahi". 28 Aralık 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mayıs 2013.
- ^ a b . 26 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2013.
- ^ a b c d (PDF). Department of Water Affairs and Forestry, Republic of South Africa. 3 Mayıs 2013. 5 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2013.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Marula Sclerocarya birrea mango kaju ve Antep fistigi ile ayni Anacardiaceae ailesinden gelen ve Afrika da yetisen tohumlari protein acisindan zengin meyvesi yenen ve likor amarula yapiminda kullanilan yagi ise Afrika nin en onemli kozmetik hammaddelerinden biri olan bir bitkidir Diger yandan bu tur Madagaskar daki cinsi ile yakin akrabadir Sclerocarya Birrea Marula Biyolojik siniflandirmaAlem PlantaeKlad AngiospermsKlad EudicotsKlad RosidsTakim SapindalesFamilya AnacardiaceaeCins Sclerocarya Tur S birrea Ikili adlandirma Sclerocarya birrea A Rich Hochst GovdeYesil meyveCekirdekMarula cekirdegi yakindan gorulus ve icindeki tohumlariCekirdegi icindeki tohumlar yakindan gorunusYapraklari ve olgunlasmamis meyveleriGenel bilgiOzellikle guney yarimkurede Guney Afrika Madagaskar ve kuzey yarimkurede Sudan Sahra arasindaki savan ve ormanlik kesim agacin anavatanidir Agac Guney Afrika da koruma altindadir Bununla birlikte bu agac kurakliga dayanikliligi nedeniyle kuzey yarimkurede ozellikle Israil ve yine Hindistan in belli kesimlerinde de yetistirilmeye baslanmistir Agaclar dogal alaninda 15 20 metre arasi bir yukseklige ulasabilmektedir Agac kendine verimli bir tur degildir Bu sebeple tozlasma icin en az bir disi ve bir erkek agacin birbirine yakin sekilde bulunmasi gerekir Ancak nadiren de olsa erkek ve disi ciceklerin bir arada oldugu hermafrodit erdisi agaclara rastlanmaktadir Agacin tohumdan cimlenmesinden meyveye varmasi 5 yili bulabilir Agacin hafif sariya calan renkteki meyveleri terebentin gibi keskin aromali ve eksi ve suludur Ayrica bir portakalin 8 kati kadar C vitamini icermekle bu vitamin yonunden son derece zengindir Ayrica cesitli antioksidanlar ve oleik asit icerir Agac Guney yarimkurede yaz aylari olan Aralik Ocak Subat ile sonbahar baslangici olan Mart aylari icerisinde meyve vermektedir Agacin etli meyve kisminin altinda ise odunsu oblisk cekirdek kismi bulunmaktadir Bu cekirdek 1 den 3 e kadar varan agacin tohum embriyolarini icerir Israil de yapilan denemelerde yetiskin bir marula agacinin kurakliga dayanikliligi yaninda dallari zarar gormesine karsin 7 C civarindaki kisa sureli soguklara dayandigi ve bu dayanikliligin yillar icinde soguga maruz birakildikca az da olsa artabilecegi tespit etmistir Bununla birlikte agac ilk yillarinda soguk ve dona karsi duyarlidir Yine iyi bir meyve verimi icin yazin kurak ve sicak bir havaya agac ihtiyac duymakla 4 C nin altindaki isilarda agacin meyveleri zarar gormektedir VaryeteleriAgacin 3 alt varyetesi bulunmaktadir KokwaroBilinen adlariAfrika da marula cok cesitli adlarla bilinmektedir Bu adlar Ingilizce jelly plum cat thorn morula cider tree marula maroola nut plum Afrikaanca Maroela nkuna nkuntan Portekizce Mozambik canhoeiro Hausa dania Sotho Morula Svahili mng ongo Shona mutsomo mukwakwa mushomo muganu mupfura meyveleri pfura agaci mufura mafuna marula Morula iganu ikanyi umganu umkano Swazi meyveleri emaganu agaci umganu Zulu Umganu meyveleri amaganu tohumlari agac umganu Digerleri Boran Kenya didissa Kamba Kenya muua Kwangali ufuongo Lovedu marula Kenya ol mangwai Meru Kenya mura Pedi meyveleri lerula marula Pedi agac morula merula Pokot Kenya oruluo Ronga Mozambik ncanhi Sebei Kenya katetalum Shangaan nkanyi inkanyi Diga Kenya mngongo Tonga tsua tsula umganu Tugen Kenya tololokwo Sudan Gummel Sudan Kamel Omel Sudan Kyele Kenya Ong ono Kullanim alaniAgacin meyvelerinin kullanim alani cesitlidir taze olarak tuketilip satildigi gibi meyvelerinden icindeki buyuk tohumundan elde edilen yemeklerde zeytin findik yagi gibi degerlendirilebilmekle ayni zamanda icerdigi deriye faydali asit yag ve mineraller nedeniyle kozmetik sektorunde hatta dericilikte kullanilmaktadir Buna karsin alkol orani yuksek bekletilmis fermente edilmis meyveleri amarula gibi cesitli icki ve likorlerin yapiminda da kullanilabilmektedir Diger yandan az da olsa tohumlari kirilarak ceviz Findik gibi yenilerek kullanilabilmektedir Agac kutuk ve dallari ayni zamanda kerestecilik de cesitli mobilya sus esyalari ve ip yapiminda hatta belli yerlerde yakit olarak degerlendirilebilmektedir Bu yonden agac ticari yonden de degerli kabul edilmektedir Diger taraftan agacin kabugu antibakteriyel icerigi nedeniyle dizanteri ishal ve sitma ya karsi tedavi ve profilaksi onleyici tedavi olarak kullanilir Ic kabugu akrep ve yilan isiriklarina karsi aci giderici olarak kullanilabilmektedir Yapraklari cignemek yoluyla cigerlerdeki yanma reflu ve sindirime yardimci olarak kullanilir Govdeden sizan sakizi Afrika da bazi kabilelerde murekkep olarak su ile sivilastirilip kullanilmaktadir Suslemecilikde agac govdesinden yapilan bir boya Afrika da kullanilabilmektedir Eskiden meyvelerinden yapilan bir infuzyon banyoculuktada kullanilabilmekteydi Yine meyveleri ayni zamanda dogal bocek ilaci olarak kullanilmaktadir Populer kultur deMarula yilda bir defa ve tam da Afrika nin en sicak ve en kurak mevsiminde urun verir Son derece sulu olan marula meyveleri eger bekletilirse ayni zamanda 17 alkol icerir Bu bunaltici mevsimde bircok hayvan hem yakici gunesden korunmak ve hem de karinlarini doyurmak icin bu agacin altinda toplanir Beklemis fermente olmus meyveleri asiri yemek sarhosluga neden olabilir Afrikali bazi hayvanlarin yedikten sonra sarhos oldugu gorulmustur Bu yonden marulayi populer efsane haline getiren Animals Are Beautiful People adli James Ulys tarafindan cekilen 1974 tarihli belgeselde maymunlar filler dugmeli domuzlar v s bir kisim canlilar beklemis marula meyvelerinden sarhos olmus sekilde tasvir edilmistir Yapilan son arastirmalarda bunu dogrulasa da fil gibi buyuk hayvanlar icin bunu tam olarak dogrulayamamaktadir Zira filler bu meyveye ilgi gostersede sarhos olmalari icin yuksek miktarda fermente veya beklemis meyve yemeleri gerekir Bu zordur diger yandan fillerin ictikleri yuksek miktarda suda maruladan sarhos olmalarini zorlastirmaktadir Kaynakca a b c Kobenhavns Universitet internet sitesi olu kirik baglanti Wickens G E 1995 Potential Edible Nuts Edible Nuts Non Wood Forest Products 5 Roma Food and Agriculture Organization ISBN 92 5 103748 5 OCLC 34529770 29 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Kasim 2008 a b Israil de marula yetisticiligine dair internet kaynagi a b Domestication and Introduction of Marula Sclerocarya birrea subsp Caffra as a New Crop for the Negev Desert of Israel Avinoam Nerd and Yosef Mizrahi 28 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mayis 2013 a b 26 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Mayis 2013 a b c d PDF Department of Water Affairs and Forestry Republic of South Africa 3 Mayis 2013 5 Temmuz 2010 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 10 Mayis 2013