Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İshal, cırcır veya diyare (Yunanca: διαρροή = sızıntı, "akıp gitme") dışkının sık olarak sulu veya yumuşak çıkması durumudur. İshal kesinlikle bir hastalık değil, polifaktöriyel kaynaklı bir semptomdur. Dünyada ishal beş yaşından küçükler arasında ölümün ikinci büyük nedenidir (pnömoniden sonra), yılda 1,5 milyon bebek bu yolla ölür. Az gelişmiş ülkelerdeki bu ölümlerin en büyük nedeni yeterince temiz suyun yokluğu ve atık su arıtma kapasitesinin yetersizliğidir; içme suyuna kanalizasyon suyu karışması da önemli bir nedendir.
Nedenleri
İshalin birçok nedeni vardır. C vitamini veya magnezyumun fazla miktarda alınmasından da kaynaklanabilir. İnsan ve hayvan sağlığı açısından en önemli sebepler infeksiyöz hastalıklardır. İshalle beraber karın ağrısı, bulantı ve kusma da görülebilir. İshalin bazı özellikleri başka durumlarda da görülebildiği için ishalin tıbbî tanımı günde 200 gramdan fazla dışkı üretimini içerir.
İshal, kalın bağırsağın yeterince sıvı emmemesinden meydana gelir. Normalde, hem sindirim sürecinin bir parçası olarak, hem de sıvı içmekten dolayı, yemek bol miktarda suyla karışıktır. Dolayısıyla kalın bağırsağa varmadan önce sindirilmiş yemek esas olarak sıvı durumdadır. Kalın bağırsak suyu emerek kalan malzemeyi yarı katı bir hale getirir. Kalın bağırsak zarar görmüş veya yangılıysa su emilmesi engellenir ve sulu dışkı meydana gelir.
İshalin en sıkça görülen nedeni viral enfeksiyon veya bakteriyel toksinlerdir. Sağlıklı yaşam şartlarında ve bol gıda ve su olduğunda ishalli olmak dışında sağlıklı olan bir kişi viral bir enfeksiyondan birkaç günde, en fazla bir haftada kurtulur. Buna karşın hastalıklı veya kötü beslenen kişilerde ishal ciddi su kaybına yol açabilir ve tedavi olunmadığı takdirde hayati tehlike oluşturabilir.
İshal ayrıca daha ciddi hastalıkların bir belirtisi olabilir; örneğin dizanteri, kolera, botulizm veya Crohn hastalığı gibi kronik bir duruma işaret edebilir. Apandisit hastalarında genelde ishal olmasa da apandis patlamasının sık görülen bir belirtisidir. da bir sonucudur.
Laktoz toleranssız olanlarda beslenme, ishal nedeni olabilir.
İshalin tedavisi hastanın kaybetmiş olduğu suyun yerini alacak miktarda su almasıdır, tercihen suda gerekli tuz ve bazı besinleri de sağlamış olmak için suda elektrolitler bulunmalıdır. Çoğu kişi için bundan başka bir tedavi gerekli değildir. Ancak, aşağıdaki tip ishallerde genelde tıbbi gözetim önerilir.
- Bebeklerde ishal;
- Küçük çocuklarda orta derece veya şiddetli ishal;
- Kanla karışık ishal;
- İki haftadan uzun süreli ishal;
- Kramp yapmayan karın ağrısı, kilo kaybı gibi genel hastalıkla ilintili ishal;
- Az gelişmiş ülkelere seyahat edenlerde ishal, çünkü parazit gibi alışık olmadıkları enfeksiyonları kapma olasılıkları daha yüksektir.
- Yiyecek hazırlayanlar, çünkü başkalarına bulaştırma olasılığı daha yüksektir.
- Hastane, çocuk bakım, geriatri veya rehabilitasyon merkezlerinde ishal.
Mekanizması
İshal dört farklı mekanizma sonucu meydana gelebilir:
- Osmotik ishal. Emilemeyen veya az emilen maddelerin varlığı dışkı ile bağırsak hücreleri arasında bir osmotik basınç oluşturur. Bu basınç farkı yüzünden hücrelerden su çıkar. Osmotik basınca neden olan durumlar , bazı kabızlık ilaçları ve magnezyum içeren antasitlerdir. En önemli sebebi aşırı sıvı gıda tüketilmesidir.
- Salgısal ishal. Bu tür ishalde bağırsak epitel hücrelerinin iyon taşıma mekanizmalarında bir bozukluk vardır, bunun sonucu aşırı su salgılaması, yetersiz su emilimi veya ikisi birlikte olur. Kolera ve enterotoksijenik E. coli enfeksiyonları böyledir. Hipertiroidizm, çölyak hastalığı, gibi hastalıklarda da bu mekanizma hakimdir. Bazı kabız ilaçları da bu yolla etki eder.
- Hareketlilik değişmeleri. Bu iki farklı yoldan etki edebilir:
- Fazla hareketlilik: Dışkı, hücrelerle yeterince uzun süre temas edemeden bağırsaktan geçtiği için taşıdığı su vücut tarafından emilemez. Bunun nedenleri arasında hipertiroidizm, , , gastrektomi sonrası ve sonrası sayılabilir.
- Az hareketlilik. Aşırı bakteri büyümesi olur, bu yüzden safra tuzları parçalanır bu da yağlı dışkı ve ishale yol açar.
Genelde hareket bozukluklarının tanısını koymak zor olduğu için diğer mekanizmalar dışlandıktan sonra kalan tek seçenek olmasıyla varlığına hükmedilir.
Bu yukarıda belirtilen mekanizmalar her zaman tek başlarına çalışmazlar. Örneğin enfeksiyonlu ve enflamatuar ishalde emilim bozuklukları hem osmotik ishale hem de aktif su salgılanmasına yol açabilir.
| Sindirim ve Emilim Bölgesi | Su (ml) | Sodyum-Potasyum (mMol/lt) | Anyonlar (mMol/lt) | Ozmolarite (mosm/lt) |
|---|---|---|---|---|
| Mide | 250 | 0 | 0 | 600 |
| İnce bağırsakların ilk bölümü | 750 | 45 | 45 | 290 |
| İnce bağırsakların orta bölümü | 1000 | 70 | 70 | 290 |
| İnce-kalın bağırsak geçiş bölgesi | 750 | 45 | 45 | 290 |
| Rektum | 600 | 20 | H20 | 290 |
Akut ishal
Bu, iki haftadan kısa süren ishaller olarak tanımlanır ve olarak da adlandırılır. Hemen her zaman enfeksiyondan kaynaklanır.
Akut ishalde hastaya güven vermek, yeterince sıvı almasını sağlamak ve beklemek yeterlidir. Ağır vakalarda veya hastalığın nedeninin anlaşılmasının önemli olduğu durumlarda dışkı kültürleri alınır.
En sık görülen organizmalar Campylobacter (hayvan kaynaklıdır), Salmonella (O da hayvan kökenlidir), (hayvan kökenli), Giardia lamblia (içme suyunda yaşar). Daha ender olarak görülen Shigella (dizanteri) genelde insan kaynaklıdır. Kolera kalkınmış ülkelerde enderdir, genelde kanalizasyon suyunun kullanma suyuna karışmasıyla ilişkilidir. Escherichia coli da muhtemelen ishalin çok sık olarak nedenidir ama rutin teknolojiyle tanınması zordur. Bölgeden bölgeye ve ülkeden ülkeye E. coli tipleri farklılık gösterir.
Virüsler, özellikle rotavirüs çocuklarda yaygındır. Norwalk virüsü enderdir.
Toksinler ve gıda zehirlenmesi ishalin nedenleri arasındadır. Bunların arasında stafilokok (genelde süt ürünlerini hazırlayan birisinde enfekte olmuş bir yaradan dolayı) ve toksinleri sayılabilir. Genelde "gıda zehirlenmesi" aslında Salmonella enfeksiyonudur. İshalin bir diğer nedeni sindirilemeyen malzeme içeren yiyecek maddeleridir, örneğin .
Parazit ve bağırsak kurtları da ishal yapabilirler ama bununla beraber olarak kilo kaybı, sinirlilik, kızarıklık ve anüste kaşınma da olur. En sık olan kıl kurdu ciddi bir tıbbi sorundan ziyade can sıkıcı bir durumdur. Diğer kurtlar, kancalı kurt, ve tenya tıbbi olarak daha önemlidirler, kilo kaybı, kansızlık, halsizlik ve alerji sorunlarına neden olabilirler. Entamoeba histolytica'nın neden olduğu amip dizanterisi kanlı ishale neden olabilir. Uygun tıbbi bakım gerektirir.
Kronik ishal
İshalin uzun sürmesi enderdir. Bazı organizmaların neden olduğu ishal yıllarca sürse de uzun vadeli bir hastalık yapmaz. Böyle durumlarda genelde hasta zamanla düzelir ama taşıyıcı olur, yani hasta olmadan enfeksiyonunu sürdürür. Özellikle yiyecek servisi yapanlar ve kurumsal işçiler için bu durum tedaviyi gerektirir.
Parazitler (amip ve kurtlar) mutlaka tedavi edilmelidir. Salmonella insanlarda görülen en sık inatçı bakteridir.
Emilim bozukluğu
Bunlar genelde ciddi tibbi sorunlardır. (malabsorpsiyon) ince bağırsağın gıdayı ememe sorunudur, bazen sorun pankreastan da kaynaklanabilir.
Nedenleri arasında şunlar sayılabilir: çölyak hastalığı laktoz intoleransı, , pernisyöz anemi pankreas salgı bozuklukları ( radyasyon fibrozu (genelde kanser tedavisinin ardından olur) ve bazı ilaçlar)
İnflamatuar bağırsak hastalığı
İki tip vardır, benzer özellikleri vardır, nedenleri bilinmemektedir:
- Ülseratif kolit, kronik kanlı ishal ve kalın bağırsağın rektuma yakın bölümünün enflamasyonudur.
- Crohn hastalığı, kalın bağırsağın belli kısımların ve çoğu zaman ince bağırsağın uç kısımlarını etkiler.
Spastik kolon sendromu
(Huzursuz bağırsak sendromu). Tanımlayan belirtileri: son 3 ay boyunca haftada en az 3 gün süren, dışkılama ile giden karın rahatsızlığı veya ağrısı, anormal dışkı (ishal, kabız veya her ikisi) veya dışkılama sıklığı. Bu sendromun belirtileri gıda alerjisi, infektif ishal, çölyak ve enflamatuar bağırsak hastalığı gibi çeşitli durumlarda görülebilir. Belirtilere neden olan durumun tedavi edilmesi genelde ishal sorununu çözer. Spastik kolon sendromu aşırı bağırsak duyarlılığı (visseral hipersensitivite) yapabilir. Tanısı konmamış Spastik kolon sendromunun doğrudan bir tedavisi olmamasına karşın belirtileri, ishal dahil olmak üzere, beslenme değişiklikleri, çözünür lifler ve ilaç tedavisi ile kontrol altında tutulabilir.
Diğer önemli nedenleri
- . Genelde yaşlı insanlarda görülür ve tıkanmış arterlerden kaynaklanır.
- Kalın bağırsak kanseri. Bazı bağırsak kanserlerinde ishal görülebilir. Kalın bağırsak kanserinde sık görülür.
- Hormon salgılayan tümörler. Bazı hormonlar (örneğin serotonin) aşırı miktarda salgılanırlarsa (genelde bir tümör tarafından) ishale yol açabilirler.
- safra tuzlarının ince bağırsakta emilmek yerine kalın bağırsağa geçmeleri, ishale neden olabilir. Safra tuzu ishali safra kesesi ameliyatının bir olası yan etkisidir. Genelde bir olan ile tedavi edilir.
Alkol
Kronik ishal alkol tüketiminden de kaynaklanabilir. Alkol tüketimi vücudun su emme yeteneğini azaltır. Çok alkol almanın ardından akşamdan kalma tabir edilen durumun bir belirtisidir. Alkol bağırsak hücrelerinden emilince onların su emme yeteneğini kaybetmelerine ve aksine, su salmalarına neden olur. İshal, alkol detoksifiye edilip sindirim sisteminden atılana kadar, birkaç saat sürebilir. Bu tür ishalin şiddeti ve süresi alınan alkolün miktarına ve fizyolojik farklılıklara bağlıdır.
İshalin iyileştirilmesi
- Gerekli şekilde dengelenmiş elektrolitlerle vücudun su oranı korunmalıdır. İshalin her türü için, hatta dizanteri için dahi bu en uygun tedavidir. Elektrolitle dengelemeden bol miktarda su içmek yol açabilir ki, bu ender durumlarda ölümcüldür ().
- Düzenli olarak, sık ve küçük öğünler şeklinde yemek yenmeli. Çok hızlı yenmemeli ve içilmemeli.
- Bazen, özellikle çocuklarda, su kaybı hayati tehlike yaratabilir ve damardan sıvı verilmesi gerekebilir.
- : Ağızdan bir tuz veya şeker çözeltisi almak şeklinde olur.
- : Enfeksiyon kaynaklı ishal için opioit ve türevleri alınmamalıdır, çünkü hastalığın süresini artırırlar ve taşıyıcılığa dönüşme riskini artırırlar. Opioitler en etkili ishal ilaçlarıdır. Başlıca etki mekanizmaları peristalsisi engellemektir. ( olarak da bilinir) en sık alına ishal ilacıdır. Diğerleri (artan etki gücü sırasına göre): ( veatropin); ( ile atropin); kodein; paregoric (camphorated tincture of opium), afyon suyu (laudanum); ve morfin. En güçlü opioitler kronik ishal (örneğin AIDS komplikasyonlarından doğan) için saklanır.
- Antibiyotikler: Eğer ishalin nedeninin bir bakteri olduğundan şüpheleniliyorsa ve kişi tıbben hastaysa antibiyotik kullanımı gerekebilir. Parazit kaynaklı ishal (örneğin giardiasis) de uygun antibiyotikler gerektirir. Antibiyotikler rutin olarak kullanılmazlar çünkü ishalin nedeni nadiren bakteriyeldir ve kullanımları bağırsak florasını bozup ishalin daha da kötüleşmesine neden olabilirler. nedenli ishal ve psödomembranöz kolit sıkça antibiyotik kullanımı yüzünden meydana gelir.
- Beslenme düzenlemesi: Çölyak hastaları buğday ürünlerinden kaçınmalıdır. olan hastalar ishalin nedeni olan gastrokolik reflekse aşırı tepkiyi azaltmak için diyetlerini değiştirebilirler. Çözünür lifli gıdalar almak, süt ürünleri yerine soya ve pirinç ürünleri kullanmak, posalı (çözünmeyen) lif oranı yüksek olan meyve ve sebzeleri yerken dikkatli olmak, düzenli ve küçük öğünler yemek spastik kolon sendromu belirtilerini azaltmakta yardımcı olur. Kaçınılması veya en aza indirilmesi gereken yiyecekler, kırmızı et, yağlı veya kızartma yemekler, süt ürünleri (laktoz intoleransı olmasa da), çikolata, kahve (normal veya kafeinsiz), alkol, gazozlu içecekler (özellikle sorbitol içerenler) ve suni tatlandırıcılar. Yapılan araştırmalar spastik kolon sendrom hastalarının yağlara, çözünmeyen liflere ve fruktoza aşırı hassasiyeti olduğunu göstermiştir.
- Hijyen ve izolasyon hastalığın yayılmasını engeller.
- Çinko desteği ishalin süresini % 25 kısaltırken miktarı da %30 azaltır.
Ayrıca bakınız
Dip notlar
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ağustos 2023.
- ^ Dünya sağlık Örgütü: Beş yaşın altında çocuklarda ölüm nedenlerinin dağılımı 6 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Color Atlas of Pathophysiology (S Silbernagl et al, Thieme 2000)
- ^ Longstreth GL, Thompson WG, Chey WD, Houghton LA, Mearin F, and Spiller RC. (2006). Functional Bowel Disorders Gastroenterology 2006; 130:1480–1491
- ^ Wangen, S. "The Irritable Bowel Syndrome Solution". page 113. 2006; Innate Health Publishing. .
- ^ Kasper DL, Braunwald E, Fauci AS, Hauser SL, Longo DL, Jameson JL. . New York: McGraw-Hill, 2005. .
- ^ Van Vorous, Heather. Eating for IBS. 2000. . Excerpted with author's permission at Help for Irritable Bowel Syndrome 24 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (see IBS Diet Section)
- ^ Caldarella MP, Milano A, Laterza F, Sacco F, Balatsinou C, Lapenna D, Pierdomenico SD, Cuccurullo F, Neri M. Visceral sensitivity and symptoms in patients with constipation- or diarrhea-predominant irritable bowel syndrome (IBS): effect of a low-fat intraduodenal infusion. Am J Gastroenterol 2005;100(2):383-9. PMID 15667496
- ^ Francis CY, Whorwell PJ. Bran and irritable bowel syndrome: time for reappraisal. Lancet 1994; 344: 39-40. PMID 7912305
- ^ Choi, Y. Fats, Fructose May Contribute to IBS Symptoms. ACG 68th Annual Scientific Meeting: Abstract 21, presented Oct. 13, 2003; Abstract 547, presented Oct. 14, 2003.
- ^ Bajait C, Thawani V. Role of zinc in pediatric diarrhea. Indian J Pharmacol [serial online] 2011 [cited 2014 Jun 14];43:232-5. Available from: http://www.ijp-online.com/text.asp?2011/43/3/232/81495 2 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış bağlantılar
- Kronik Diyare11 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Akut Diyare11 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Reducing deaths from diarrhoea through oral rehydration therapy.4 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 1: Bull. World Health Organ. 2000;78(10):1246-55. (İngilizce)
- (İngilizce)
- Rehydration Project25 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
Kaynakça
- The Cleveland Clinic:28 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Acute Diarrhea (M. Sanaka & E. Soffer)5 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ishal circir veya diyare Yunanca diarroh sizinti akip gitme diskinin sik olarak sulu veya yumusak cikmasi durumudur Ishal kesinlikle bir hastalik degil polifaktoriyel kaynakli bir semptomdur Dunyada ishal bes yasindan kucukler arasinda olumun ikinci buyuk nedenidir pnomoniden sonra yilda 1 5 milyon bebek bu yolla olur Az gelismis ulkelerdeki bu olumlerin en buyuk nedeni yeterince temiz suyun yoklugu ve atik su aritma kapasitesinin yetersizligidir icme suyuna kanalizasyon suyu karismasi da onemli bir nedendir NedenleriElektron mikroskopik goruntude Koronavirus ler 5 yasindan kucuk cocuklarda hospitalizasyona neden olan ishal etkenlerinin yaklasik 40 ini bu etkenler olusturur Ishalin bircok nedeni vardir C vitamini veya magnezyumun fazla miktarda alinmasindan da kaynaklanabilir Insan ve hayvan sagligi acisindan en onemli sebepler infeksiyoz hastaliklardir Ishalle beraber karin agrisi bulanti ve kusma da gorulebilir Ishalin bazi ozellikleri baska durumlarda da gorulebildigi icin ishalin tibbi tanimi gunde 200 gramdan fazla diski uretimini icerir Ishal kalin bagirsagin yeterince sivi emmemesinden meydana gelir Normalde hem sindirim surecinin bir parcasi olarak hem de sivi icmekten dolayi yemek bol miktarda suyla karisiktir Dolayisiyla kalin bagirsaga varmadan once sindirilmis yemek esas olarak sivi durumdadir Kalin bagirsak suyu emerek kalan malzemeyi yari kati bir hale getirir Kalin bagirsak zarar gormus veya yangiliysa su emilmesi engellenir ve sulu diski meydana gelir Ishalin en sikca gorulen nedeni viral enfeksiyon veya bakteriyel toksinlerdir Saglikli yasam sartlarinda ve bol gida ve su oldugunda ishalli olmak disinda saglikli olan bir kisi viral bir enfeksiyondan birkac gunde en fazla bir haftada kurtulur Buna karsin hastalikli veya kotu beslenen kisilerde ishal ciddi su kaybina yol acabilir ve tedavi olunmadigi takdirde hayati tehlike olusturabilir Ishal ayrica daha ciddi hastaliklarin bir belirtisi olabilir ornegin dizanteri kolera botulizm veya Crohn hastaligi gibi kronik bir duruma isaret edebilir Apandisit hastalarinda genelde ishal olmasa da apandis patlamasinin sik gorulen bir belirtisidir da bir sonucudur Laktoz toleranssiz olanlarda beslenme ishal nedeni olabilir Ishalin tedavisi hastanin kaybetmis oldugu suyun yerini alacak miktarda su almasidir tercihen suda gerekli tuz ve bazi besinleri de saglamis olmak icin suda elektrolitler bulunmalidir Cogu kisi icin bundan baska bir tedavi gerekli degildir Ancak asagidaki tip ishallerde genelde tibbi gozetim onerilir Bebeklerde ishal Kucuk cocuklarda orta derece veya siddetli ishal Kanla karisik ishal Iki haftadan uzun sureli ishal Kramp yapmayan karin agrisi kilo kaybi gibi genel hastalikla ilintili ishal Az gelismis ulkelere seyahat edenlerde ishal cunku parazit gibi alisik olmadiklari enfeksiyonlari kapma olasiliklari daha yuksektir Yiyecek hazirlayanlar cunku baskalarina bulastirma olasiligi daha yuksektir Hastane cocuk bakim geriatri veya rehabilitasyon merkezlerinde ishal MekanizmasiIshal dort farkli mekanizma sonucu meydana gelebilir Osmotik ishal Emilemeyen veya az emilen maddelerin varligi diski ile bagirsak hucreleri arasinda bir osmotik basinc olusturur Bu basinc farki yuzunden hucrelerden su cikar Osmotik basinca neden olan durumlar bazi kabizlik ilaclari ve magnezyum iceren antasitlerdir En onemli sebebi asiri sivi gida tuketilmesidir Salgisal ishal Bu tur ishalde bagirsak epitel hucrelerinin iyon tasima mekanizmalarinda bir bozukluk vardir bunun sonucu asiri su salgilamasi yetersiz su emilimi veya ikisi birlikte olur Kolera ve enterotoksijenik E coli enfeksiyonlari boyledir Hipertiroidizm colyak hastaligi gibi hastaliklarda da bu mekanizma hakimdir Bazi kabiz ilaclari da bu yolla etki eder Hareketlilik degismeleri Bu iki farkli yoldan etki edebilir Fazla hareketlilik Diski hucrelerle yeterince uzun sure temas edemeden bagirsaktan gectigi icin tasidigi su vucut tarafindan emilemez Bunun nedenleri arasinda hipertiroidizm gastrektomi sonrasi ve sonrasi sayilabilir Az hareketlilik Asiri bakteri buyumesi olur bu yuzden safra tuzlari parcalanir bu da yagli diski ve ishale yol acar Genelde hareket bozukluklarinin tanisini koymak zor oldugu icin diger mekanizmalar dislandiktan sonra kalan tek secenek olmasiyla varligina hukmedilir Bu yukarida belirtilen mekanizmalar her zaman tek baslarina calismazlar Ornegin enfeksiyonlu ve enflamatuar ishalde emilim bozukluklari hem osmotik ishale hem de aktif su salgilanmasina yol acabilir Sindirim ve Emilim Bolgesi Su ml Sodyum Potasyum mMol lt Anyonlar mMol lt Ozmolarite mosm lt Mide 250 0 0 600Ince bagirsaklarin ilk bolumu 750 45 45 290Ince bagirsaklarin orta bolumu 1000 70 70 290Ince kalin bagirsak gecis bolgesi 750 45 45 290Rektum 600 20 H20 290Akut ishalBu iki haftadan kisa suren ishaller olarak tanimlanir ve olarak da adlandirilir Hemen her zaman enfeksiyondan kaynaklanir Akut ishalde hastaya guven vermek yeterince sivi almasini saglamak ve beklemek yeterlidir Agir vakalarda veya hastaligin nedeninin anlasilmasinin onemli oldugu durumlarda diski kulturleri alinir En sik gorulen organizmalar Campylobacter hayvan kaynaklidir Salmonella O da hayvan kokenlidir hayvan kokenli Giardia lamblia icme suyunda yasar Daha ender olarak gorulen Shigella dizanteri genelde insan kaynaklidir Kolera kalkinmis ulkelerde enderdir genelde kanalizasyon suyunun kullanma suyuna karismasiyla iliskilidir Escherichia coli da muhtemelen ishalin cok sik olarak nedenidir ama rutin teknolojiyle taninmasi zordur Bolgeden bolgeye ve ulkeden ulkeye E coli tipleri farklilik gosterir Virusler ozellikle rotavirus cocuklarda yaygindir Norwalk virusu enderdir Toksinler ve gida zehirlenmesi ishalin nedenleri arasindadir Bunlarin arasinda stafilokok genelde sut urunlerini hazirlayan birisinde enfekte olmus bir yaradan dolayi ve toksinleri sayilabilir Genelde gida zehirlenmesi aslinda Salmonella enfeksiyonudur Ishalin bir diger nedeni sindirilemeyen malzeme iceren yiyecek maddeleridir ornegin Parazit ve bagirsak kurtlari da ishal yapabilirler ama bununla beraber olarak kilo kaybi sinirlilik kizariklik ve anuste kasinma da olur En sik olan kil kurdu ciddi bir tibbi sorundan ziyade can sikici bir durumdur Diger kurtlar kancali kurt ve tenya tibbi olarak daha onemlidirler kilo kaybi kansizlik halsizlik ve alerji sorunlarina neden olabilirler Entamoeba histolytica nin neden oldugu amip dizanterisi kanli ishale neden olabilir Uygun tibbi bakim gerektirir Kronik ishalIshalin uzun surmesi enderdir Bazi organizmalarin neden oldugu ishal yillarca surse de uzun vadeli bir hastalik yapmaz Boyle durumlarda genelde hasta zamanla duzelir ama tasiyici olur yani hasta olmadan enfeksiyonunu surdurur Ozellikle yiyecek servisi yapanlar ve kurumsal isciler icin bu durum tedaviyi gerektirir Parazitler amip ve kurtlar mutlaka tedavi edilmelidir Salmonella insanlarda gorulen en sik inatci bakteridir Emilim bozuklugu Bunlar genelde ciddi tibbi sorunlardir malabsorpsiyon ince bagirsagin gidayi ememe sorunudur bazen sorun pankreastan da kaynaklanabilir Nedenleri arasinda sunlar sayilabilir colyak hastaligi laktoz intoleransi pernisyoz anemi pankreas salgi bozukluklari radyasyon fibrozu genelde kanser tedavisinin ardindan olur ve bazi ilaclar Inflamatuar bagirsak hastaligi Iki tip vardir benzer ozellikleri vardir nedenleri bilinmemektedir Ulseratif kolit kronik kanli ishal ve kalin bagirsagin rektuma yakin bolumunun enflamasyonudur Crohn hastaligi kalin bagirsagin belli kisimlarin ve cogu zaman ince bagirsagin uc kisimlarini etkiler Spastik kolon sendromu Huzursuz bagirsak sendromu Tanimlayan belirtileri son 3 ay boyunca haftada en az 3 gun suren diskilama ile giden karin rahatsizligi veya agrisi anormal diski ishal kabiz veya her ikisi veya diskilama sikligi Bu sendromun belirtileri gida alerjisi infektif ishal colyak ve enflamatuar bagirsak hastaligi gibi cesitli durumlarda gorulebilir Belirtilere neden olan durumun tedavi edilmesi genelde ishal sorununu cozer Spastik kolon sendromu asiri bagirsak duyarliligi visseral hipersensitivite yapabilir Tanisi konmamis Spastik kolon sendromunun dogrudan bir tedavisi olmamasina karsin belirtileri ishal dahil olmak uzere beslenme degisiklikleri cozunur lifler ve ilac tedavisi ile kontrol altinda tutulabilir Diger onemli nedenleri Genelde yasli insanlarda gorulur ve tikanmis arterlerden kaynaklanir Kalin bagirsak kanseri Bazi bagirsak kanserlerinde ishal gorulebilir Kalin bagirsak kanserinde sik gorulur Hormon salgilayan tumorler Bazi hormonlar ornegin serotonin asiri miktarda salgilanirlarsa genelde bir tumor tarafindan ishale yol acabilirler safra tuzlarinin ince bagirsakta emilmek yerine kalin bagirsaga gecmeleri ishale neden olabilir Safra tuzu ishali safra kesesi ameliyatinin bir olasi yan etkisidir Genelde bir olan ile tedavi edilir AlkolKronik ishal alkol tuketiminden de kaynaklanabilir Alkol tuketimi vucudun su emme yetenegini azaltir Cok alkol almanin ardindan aksamdan kalma tabir edilen durumun bir belirtisidir Alkol bagirsak hucrelerinden emilince onlarin su emme yetenegini kaybetmelerine ve aksine su salmalarina neden olur Ishal alkol detoksifiye edilip sindirim sisteminden atilana kadar birkac saat surebilir Bu tur ishalin siddeti ve suresi alinan alkolun miktarina ve fizyolojik farkliliklara baglidir Ishalin iyilestirilmesiGerekli sekilde dengelenmis elektrolitlerle vucudun su orani korunmalidir Ishalin her turu icin hatta dizanteri icin dahi bu en uygun tedavidir Elektrolitle dengelemeden bol miktarda su icmek yol acabilir ki bu ender durumlarda olumculdur Duzenli olarak sik ve kucuk ogunler seklinde yemek yenmeli Cok hizli yenmemeli ve icilmemeli Bazen ozellikle cocuklarda su kaybi hayati tehlike yaratabilir ve damardan sivi verilmesi gerekebilir Agizdan bir tuz veya seker cozeltisi almak seklinde olur Enfeksiyon kaynakli ishal icin opioit ve turevleri alinmamalidir cunku hastaligin suresini artirirlar ve tasiyiciliga donusme riskini artirirlar Opioitler en etkili ishal ilaclaridir Baslica etki mekanizmalari peristalsisi engellemektir olarak da bilinir en sik alina ishal ilacidir Digerleri artan etki gucu sirasina gore veatropin ile atropin kodein paregoric camphorated tincture of opium afyon suyu laudanum ve morfin En guclu opioitler kronik ishal ornegin AIDS komplikasyonlarindan dogan icin saklanir Antibiyotikler Eger ishalin nedeninin bir bakteri oldugundan supheleniliyorsa ve kisi tibben hastaysa antibiyotik kullanimi gerekebilir Parazit kaynakli ishal ornegin giardiasis de uygun antibiyotikler gerektirir Antibiyotikler rutin olarak kullanilmazlar cunku ishalin nedeni nadiren bakteriyeldir ve kullanimlari bagirsak florasini bozup ishalin daha da kotulesmesine neden olabilirler nedenli ishal ve psodomembranoz kolit sikca antibiyotik kullanimi yuzunden meydana gelir Beslenme duzenlemesi Colyak hastalari bugday urunlerinden kacinmalidir olan hastalar ishalin nedeni olan gastrokolik reflekse asiri tepkiyi azaltmak icin diyetlerini degistirebilirler Cozunur lifli gidalar almak sut urunleri yerine soya ve pirinc urunleri kullanmak posali cozunmeyen lif orani yuksek olan meyve ve sebzeleri yerken dikkatli olmak duzenli ve kucuk ogunler yemek spastik kolon sendromu belirtilerini azaltmakta yardimci olur Kacinilmasi veya en aza indirilmesi gereken yiyecekler kirmizi et yagli veya kizartma yemekler sut urunleri laktoz intoleransi olmasa da cikolata kahve normal veya kafeinsiz alkol gazozlu icecekler ozellikle sorbitol icerenler ve suni tatlandiricilar Yapilan arastirmalar spastik kolon sendrom hastalarinin yaglara cozunmeyen liflere ve fruktoza asiri hassasiyeti oldugunu gostermistir Hijyen ve izolasyon hastaligin yayilmasini engeller Cinko destegi ishalin suresini 25 kisaltirken miktari da 30 azaltir Ayrica bakinizKabizlik Icme suyuDip notlar Arsivlenmis kopya 29 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Agustos 2023 Dunya saglik Orgutu Bes yasin altinda cocuklarda olum nedenlerinin dagilimi 6 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Color Atlas of Pathophysiology S Silbernagl et al Thieme 2000 Longstreth GL Thompson WG Chey WD Houghton LA Mearin F and Spiller RC 2006 Functional Bowel Disorders Gastroenterology 2006 130 1480 1491 Wangen S The Irritable Bowel Syndrome Solution page 113 2006 Innate Health Publishing ISBN 978 0 9768537 8 7 Kasper DL Braunwald E Fauci AS Hauser SL Longo DL Jameson JL New York McGraw Hill 2005 ISBN 0 07 139140 1 Van Vorous Heather Eating for IBS 2000 ISBN 1 56924 600 9 Excerpted with author s permission at Help for Irritable Bowel Syndrome 24 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde see IBS Diet Section Caldarella MP Milano A Laterza F Sacco F Balatsinou C Lapenna D Pierdomenico SD Cuccurullo F Neri M Visceral sensitivity and symptoms in patients with constipation or diarrhea predominant irritable bowel syndrome IBS effect of a low fat intraduodenal infusion Am J Gastroenterol 2005 100 2 383 9 PMID 15667496 Francis CY Whorwell PJ Bran and irritable bowel syndrome time for reappraisal Lancet 1994 344 39 40 PMID 7912305 Choi Y Fats Fructose May Contribute to IBS Symptoms ACG 68th Annual Scientific Meeting Abstract 21 presented Oct 13 2003 Abstract 547 presented Oct 14 2003 Bajait C Thawani V Role of zinc in pediatric diarrhea Indian J Pharmacol serial online 2011 cited 2014 Jun 14 43 232 5 Available from http www ijp online com text asp 2011 43 3 232 81495 2 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis baglantilarKronik Diyare11 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Akut Diyare11 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Reducing deaths from diarrhoea through oral rehydration therapy 4 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1 Bull World Health Organ 2000 78 10 1246 55 Ingilizce Ingilizce Rehydration Project25 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce KaynakcaThe Cleveland Clinic 28 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Acute Diarrhea M Sanaka amp E Soffer 5 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde