Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mihri Belli (Aralık 1915, Silivri, İstanbul - 16 Ağustos 2011, İstanbul), Türk komünist siyasetçi ve yazar. Türk Kurtuluş Savaşı yıllarında Trakya Müdaafası'nı yönetenlerden Mahmut Hayrettin Bey'in oğludur.
Mihri Belli | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Aralık 1915 Silivri, İstanbul, Türkiye |
| Ölüm | 16 Ağustos 2011 (95 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Ölüm sebebi | Solunum yetmezliği |
| Evlilik | Sevim Belli |
1936-1945
Robert Kolej'in ardından ABD'de İktisat Fakültesi'ni bitirdi. Marksist düşünce ve devrimci eylemle 1936'da iktisat okumaya gittiği Amerika'da tanıştı. Orada gençlik ve işçi hareketlerine katıldı. Bir süre Mississippi'de zenci yarıcılar arasında faaliyet gösterdi. 1940'ta Türkiye'ye döndü. TKP ile ilişkiye geçti.
Türkiye o yıllarda tek parti (CHP) yönetimi altındaydı. Belli, yurda döner dönmez o sıralarda İstanbul il sekreteri olan ilkokul arkadaşı Davit Nae aracılığı ile yasa dışı Türkiye Komünist Partisi'yle ilişki kurdu. TKP saflarında faaliyet göstermeye başladı. 1942 yılı sonlarında TKP'nin Merkez Komite üyeliğine getirildi.
1943-1944 yıllarında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'nde Ordinaryüs Profesör Fritz Neumark’ın asistanlığını yaptı. Orada İlerici Gençler Birliği'nin kurucu ve örgütleyicilerinden biri oldu. 1944'te kovuşturmasında tutuklandı, iki yıl hapis ve sürgün cezasına çarptırıldı.
1946-1959
1946'da yurt dışına çıktı. Yunan İç Savaşı'na gerilla olarak katıldı. Demokratik Ordu saflarında tabur komutanlığına kadar yükseldi. Burada "Kapetan Kemal" olarak anılıyordu. Çatışmalarda iki kez yaralandı. Bulgaristan ve Sovyetler Birliği'nde tedavi gördü. Akıcı bir şekilde Yunanca konuşabiliyordu. 2009 yılında Yunan yönetmen Fotos Lamprinos tarafından kendisi hakkında "'Kaptan Kemal, Bir Yoldaş" isminde bir belgesel vizyona girmiştir.
1950'de Türkiye'ye pasaportsuz girmekten ve tabanca bulundurmaktan tutuklandı ve kısa süre hapis yattı. Serbest bırakıldıktan sonra ertesi yıl, ünlü 1951 TKP tevkifatında tekrar tutuklandı. Yargılandı ve 7 yıl hapis ve iki yıl dört ay mecburî ikamet cezasına mahkûm edildi.
1960-1970
Mihri Belli ilk kez 1960'larda yasal olarak, kendi adıyla konuşma ve yazma olanağını [] elde etti. “Türk Solu” ve “Aydınlık Sosyalist Dergi” adlı yayın organlarının yayınlanmasına yardımcı oldu. Bu dönemde de konuşma ve yazılarından dolayı iki kez tutuklandı, aylarca hapis yattı.
Mihri Belli, bu dönemde ünlü Millî Demokratik Devrim (MDD) tezlerini geliştirdi. Arkadaşlarıyla birlikte kitlesel bir nitelik kazanmaya başlayan gençlik hareketinin Deniz Gezmiş, Mahir Çayan gibi liderleriyle ilişkiye geçti. MDD kısa süre içinde solcu gençlik hareketi içinde önemli [] bir etkinlik sağladı ve Türkiye’de, 68 kuşağı gençlik hareketinin devrimci ve Marksist bir nitelik kazanmasında rol oynadı.[]
1971-1979
Mihri Belli, 12 Mart 1971 Muhtırası'nın ardından yakalanmamak için yurt dışına çıktı. Bir süre Filistin Kurtuluş Örgütü'nün konuğu oldu. Ardından Türkiye’ye giriş yaptı ama birkaç ay sonra tekrar yurt dışına çıkarak Batı Avrupa'ya geçti. Orada bir süre kalarak Yurtsever dergisinin yayınlanmasına yardımcı oldu. Bülent Ecevit’in önderliğindeki CHP’nin en büyük parti olarak çıktığı 1973 Genel Seçimlerinde Türkiye’deydi.
1974 Af Yasası'ndan sonra arkadaşlarıyla birlikte 1975'te Türkiye Emekçi Partisi'ni kurdu. Parti kurulur kurulmaz Sıkıyönetim Mahkemesi Savcılığı harekete geçti ve Program ve Tüzük'te yer alan "Kürt" sözcüğünün kaldırılmasını istedi. Aradan yıllar geçtikten sonra Anayasa Mahkemesi harekete geçti ve Parti'yi, Kürtlere eşit hakları savunduğu için kapattı.[]
1979'da suikast girişiminde bulunuldu. Saldırıda ağır yaralandı.
1980-2011
12 Eylül 1980 darbesinden sonra, 1981 sonlarına doğru yurt dışına çıktı. Bir süre Ortadoğu'da kaldı. “Faşizme Karşı Birleşik Direniş Cephesi”nin kuruluşuna katıldı.
Oradan İsveç'e geçti. Tüm bu süreç boyunca Kürt hareketini yakından izledi. 1992'de Türkiye'ye döndü. 1997’de Abdullah Öcalan ile buluşarak Kürt sorunun fedarasyona gidilmeden de üniter devlet çatısı altında eşitlik temeli üzerinde gönüllü birliğin kurulabileceği konusunda görüş birliğine vardıkları uzun bir görüşme yaptılar. [] Bu görüşme sonradan kitap olarak yayınlandı. []
1996'da ÖDP, 2002'de de SDP kurucusu oldu. 3 Kasım 2002 Genel Seçimleri'nde DEHAP’tan İstanbul Birinci Bölge Adayı oldu.
2005'te 50 yıl önce hapiste yaptığı portreler, “Hapisaneden çizgiler” adı altında sergilendi.
Kürt halkı özgür olmadan Türk halkının özgür olamayacağını savunmuştur. [] Türkiye'de en önemli temel ve birinci sorununun Kürt meselesi olduğunu belirtmiştir. []
Toplam 11 sene hapis, 18 sene zorunlu sürgün yaşadı. 2006 yılında 90. yaşı kutlandı.
29 Aralık 2007 tarihinde SDP'den istifa etti.
2008 Yılında Sosyalist Demokrasi Partisi'nden (SDP) ayrılanlarla birlikte İşçilerin Sosyalist Partisi'nin (Sosyalist Parti) kuruluşunda bulundu. Yazılarında İşçi Partisi'ni ve ÖDP'yi çok sert bir dille eleştirmiştir.
16 Ağustos 2011 tarihinde solunum yetmezliği nedeniyle İstanbul Göztepe’deki evinde yaşamını yitirdi. Feriköy Mezarlığı'nda toprağa verildi.
Mihri Belli bir ateistti.
Belli başlı kitapları
- (Rigas’ın Dediği) – Türkçe – İngilizce.
- (Eine Analyse der türkischen Linken) - Almanca
- (Türk Solu – Dün, Bugün) - Türkçe - İngilizce
- (Türkiye: Yapı, Ulusal Sorun) - Türkçe - İngilizce
- (İnsanlar Tanıdım) - Türkçe (1997)
- (Gurbetten Notlar) - Türkçe (1998)
- (Gerilla Anıları) - Türkçe (2000)
- (Asıl Mesele O Kiraz Ağaçları) (2002)
- İnsanlar Tanıdım, Mihri Belli'nin Anıları / Mayıs 1999 / 3. baskı Aralık 2002
Kaynakça
- ^ "Unutulmuş Bir TKP'li Davit Nae - Rifat Bali" (PDF). 17 Haziran 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Temmuz 2013.
- ^ Katsounaki, Maria (8 Nisan 2009). "The Turk in the Greek ranks". Kathimerini. 28 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Kapetan Kemal, o syntrofos". IMDb. 28 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Mihri Belli yaşamını yitirdi". 14 Eylül 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ağustos 2011.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mihri Belli Aralik 1915 Silivri Istanbul 16 Agustos 2011 Istanbul Turk komunist siyasetci ve yazar Turk Kurtulus Savasi yillarinda Trakya Mudaafasi ni yonetenlerden Mahmut Hayrettin Bey in ogludur Mihri BelliDogumAralik 1915 Silivri Istanbul TurkiyeOlum16 Agustos 2011 95 yasinda Istanbul TurkiyeOlum sebebiSolunum yetmezligiEvlilikSevim Belli1936 1945Robert Kolej in ardindan ABD de Iktisat Fakultesi ni bitirdi Marksist dusunce ve devrimci eylemle 1936 da iktisat okumaya gittigi Amerika da tanisti Orada genclik ve isci hareketlerine katildi Bir sure Mississippi de zenci yaricilar arasinda faaliyet gosterdi 1940 ta Turkiye ye dondu TKP ile iliskiye gecti Turkiye o yillarda tek parti CHP yonetimi altindaydi Belli yurda doner donmez o siralarda Istanbul il sekreteri olan ilkokul arkadasi Davit Nae araciligi ile yasa disi Turkiye Komunist Partisi yle iliski kurdu TKP saflarinda faaliyet gostermeye basladi 1942 yili sonlarinda TKP nin Merkez Komite uyeligine getirildi 1943 1944 yillarinda Istanbul Universitesi Iktisat Fakultesi nde Ordinaryus Profesor Fritz Neumark in asistanligini yapti Orada Ilerici Gencler Birligi nin kurucu ve orgutleyicilerinden biri oldu 1944 te kovusturmasinda tutuklandi iki yil hapis ve surgun cezasina carptirildi 1946 19591946 da yurt disina cikti Yunan Ic Savasi na gerilla olarak katildi Demokratik Ordu saflarinda tabur komutanligina kadar yukseldi Burada Kapetan Kemal olarak aniliyordu Catismalarda iki kez yaralandi Bulgaristan ve Sovyetler Birligi nde tedavi gordu Akici bir sekilde Yunanca konusabiliyordu 2009 yilinda Yunan yonetmen Fotos Lamprinos tarafindan kendisi hakkinda Kaptan Kemal Bir Yoldas isminde bir belgesel vizyona girmistir 1950 de Turkiye ye pasaportsuz girmekten ve tabanca bulundurmaktan tutuklandi ve kisa sure hapis yatti Serbest birakildiktan sonra ertesi yil unlu 1951 TKP tevkifatinda tekrar tutuklandi Yargilandi ve 7 yil hapis ve iki yil dort ay mecburi ikamet cezasina mahkum edildi 1960 1970Mihri Belli ilk kez 1960 larda yasal olarak kendi adiyla konusma ve yazma olanagini kaynak belirtilmeli elde etti Turk Solu ve Aydinlik Sosyalist Dergi adli yayin organlarinin yayinlanmasina yardimci oldu Bu donemde de konusma ve yazilarindan dolayi iki kez tutuklandi aylarca hapis yatti Mihri Belli bu donemde unlu Milli Demokratik Devrim MDD tezlerini gelistirdi Arkadaslariyla birlikte kitlesel bir nitelik kazanmaya baslayan genclik hareketinin Deniz Gezmis Mahir Cayan gibi liderleriyle iliskiye gecti MDD kisa sure icinde solcu genclik hareketi icinde onemli kaynak belirtilmeli bir etkinlik sagladi ve Turkiye de 68 kusagi genclik hareketinin devrimci ve Marksist bir nitelik kazanmasinda rol oynadi kaynak belirtilmeli 1971 1979Mihri Belli 12 Mart 1971 Muhtirasi nin ardindan yakalanmamak icin yurt disina cikti Bir sure Filistin Kurtulus Orgutu nun konugu oldu Ardindan Turkiye ye giris yapti ama birkac ay sonra tekrar yurt disina cikarak Bati Avrupa ya gecti Orada bir sure kalarak Yurtsever dergisinin yayinlanmasina yardimci oldu Bulent Ecevit in onderligindeki CHP nin en buyuk parti olarak ciktigi 1973 Genel Secimlerinde Turkiye deydi 1974 Af Yasasi ndan sonra arkadaslariyla birlikte 1975 te Turkiye Emekci Partisi ni kurdu Parti kurulur kurulmaz Sikiyonetim Mahkemesi Savciligi harekete gecti ve Program ve Tuzuk te yer alan Kurt sozcugunun kaldirilmasini istedi Aradan yillar gectikten sonra Anayasa Mahkemesi harekete gecti ve Parti yi Kurtlere esit haklari savundugu icin kapatti kaynak belirtilmeli 1979 da suikast girisiminde bulunuldu Saldirida agir yaralandi 1980 201112 Eylul 1980 darbesinden sonra 1981 sonlarina dogru yurt disina cikti Bir sure Ortadogu da kaldi Fasizme Karsi Birlesik Direnis Cephesi nin kurulusuna katildi Oradan Isvec e gecti Tum bu surec boyunca Kurt hareketini yakindan izledi 1992 de Turkiye ye dondu 1997 de Abdullah Ocalan ile bulusarak Kurt sorunun fedarasyona gidilmeden de uniter devlet catisi altinda esitlik temeli uzerinde gonullu birligin kurulabilecegi konusunda gorus birligine vardiklari uzun bir gorusme yaptilar kaynak belirtilmeli Bu gorusme sonradan kitap olarak yayinlandi kaynak belirtilmeli 1996 da ODP 2002 de de SDP kurucusu oldu 3 Kasim 2002 Genel Secimleri nde DEHAP tan Istanbul Birinci Bolge Adayi oldu 2005 te 50 yil once hapiste yaptigi portreler Hapisaneden cizgiler adi altinda sergilendi Kurt halki ozgur olmadan Turk halkinin ozgur olamayacagini savunmustur kaynak belirtilmeli Turkiye de en onemli temel ve birinci sorununun Kurt meselesi oldugunu belirtmistir kaynak belirtilmeli Toplam 11 sene hapis 18 sene zorunlu surgun yasadi 2006 yilinda 90 yasi kutlandi 29 Aralik 2007 tarihinde SDP den istifa etti 2008 Yilinda Sosyalist Demokrasi Partisi nden SDP ayrilanlarla birlikte Iscilerin Sosyalist Partisi nin Sosyalist Parti kurulusunda bulundu Yazilarinda Isci Partisi ni ve ODP yi cok sert bir dille elestirmistir 16 Agustos 2011 tarihinde solunum yetmezligi nedeniyle Istanbul Goztepe deki evinde yasamini yitirdi Ferikoy Mezarligi nda topraga verildi Mihri Belli bir ateistti Belli basli kitaplari Rigas in Dedigi Turkce Ingilizce Eine Analyse der turkischen Linken Almanca Turk Solu Dun Bugun Turkce Ingilizce Turkiye Yapi Ulusal Sorun Turkce Ingilizce Insanlar Tanidim Turkce 1997 Gurbetten Notlar Turkce 1998 Gerilla Anilari Turkce 2000 Asil Mesele O Kiraz Agaclari 2002 Insanlar Tanidim Mihri Belli nin Anilari Mayis 1999 3 baski Aralik 2002Kaynakca Unutulmus Bir TKP li Davit Nae Rifat Bali PDF 17 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 10 Temmuz 2013 Katsounaki Maria 8 Nisan 2009 The Turk in the Greek ranks Kathimerini 28 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2022 Kapetan Kemal o syntrofos IMDb 28 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2022 Mihri Belli yasamini yitirdi 14 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Agustos 2011