Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmıştır. (Kasım 2023) () |
Molla Gürani (d. 1410 (?) - ö.1488, İstanbul). İslâm âlimi, müderrris, kadı, kazasker, şehzade hocası, Osmanlı Devleti'nin dördüncü şeyhülislamı.
Molla Gürânî | |
|---|---|
| Doğum | Şemsuddîn Ahmed bin İsmâil bin Osman Gürânî 1410 (?) |
| Ölüm | 1488 İstanbul |
| Defin yeri | Fındıkzade |
| Vatandaşlık | Osmanlı İmparatorluğu |
| Meslek | Din âlimi, müderris, kadı, kazasker, şehzade hocası, Osmanlı Devleti müftüsü ve şeyhülislâmı |
Tam ismi, Şemsüddin Ahmed bin İsmâil bin Osman Gürânî'dir.
Molla Gürânî, Osmanlı sarayı ve halkı tarafından çok sevilen ve sayılan değerli bir şahsiyetti. Fatih Sultan Mehmed henüz şehzade iken hocalığını yapmıştır. 1480-1488 yılları arasında İstanbul müftülüğü ve şeyhülislamlık yapmıştır. 1488'de İstanbul'da öldü. Cenaze namazı bizzat II. Bayezid tarafından kıldırılmıştır.
Kökeni
Kökeni tartışmalıdır. Bir torunu Türk diğeri de Arap olduğunu iddia etmiştir. Aslen Şehrizor Kürtleri'nden olduğu söylenir. Doğum yeri hakkında çeşitli rivayetler vardır. Makrîzî Şehrizor’da, Sehavî Gurân’da doğduğunu söyler. Gurân’ın nerede olduğuna dair muhtelif rivayetler vardır. Kimisi Irak’ta bulunan Şehrizor’a bağlı olduğunu kimisi İran'ın Nişabur havalisindeki İsfeyarin’de bulunan bir köy olduğunu söyler. ise Diyarbakır’da Hiler adında bir köyde doğduğunu belirtir.
Hayatı
Molla Gürani'nin 1410 yılında Diyarbakır ili sınırları içinde yer alan Gürân kasabasında doğduğu çoğunlukla kabul görmektedir. Fakat bu kasaba günümüze ulaşamadığı için doğum yeri ile ilgili çeşitli rivayetler vardır...
Küçük yaşta Kur'an'ı ezberledi. Bilgisini artırmak için Bağdat, Diyarbakır, Hayfa ve Hınıs şehirlerine (ilçelerine) gitti. On yedi yaşında Şam'a giderek oradaki dersler aldı. Kahire'de kıraat, tefsir, hadis ve fıkıh ilimlerini öğrendi. Dönemin ünlü alimi İbn-i Hacer Askalani'den hadis ve fıkıh dersleri aldı. Sahih-i Buhari'nin eserlerini çalıştı.
Kahire'de ders vermeye başladı. Zamanla tanınan ve sayılan bir alim oldu. Şam'da dersler verdi. Genç Mehmed'i okumaya teşvik etmek için tüm çabalar başarısız olunca o, iman esasları ve Kuran okuma öğretimini reddettiğinde; babası, Kürtler'in sehrisur bölgesindeki Kuran (Güran) köyünden ünlü molla Ahmed Gürani'yi (kuran), vasıtası ile çağırdı. Anadolu'ya doğru yol aldı ve Padişahın isteği üzerine Bursa'da yaptırdığı medresede görev aldı. Sonradan Yıldırım Medresesi'ne tayin etti. Taviz vermez tavrı padişahın hoşuna gitmişti. Görünüşe göre asi prensi iradesine boyun eğdirecek kadar enerjiye ve prestije sahip bir adam olarak Manisa'ya çağrıldı. Bazı eski kaynaklara göre, padişah uzun, boyalı sakallı heybetli bir adam olan mollaya bir sopa vermiş ve çocuğun akıllı durmaması durumunda onu kullanmasına açıkça izin vermiş. Molla şehzadeye gitti. "Baban, beni sana öğüt vermem ve aynı zamanda bana itaat etmezsen seni cezalandırmam için gönderdi." dedi. Şehzade Mehmed bu sözlere gülünce Molla Gürani onu öyle bir dövdü ki, çocuk (şehzade mehmed) sonsuza dek ona hayran kaldı. Onun sayesinde kısa zamanda Kur'an'ı hatmetti ve birçok alanda bilgi sahibi oldu. II. Murad oğlunun Kur'an'ı hatmettiğini duyunca Molla Gürani'ye büyük miktarda mal ve para armağan etmiştir.
Fatih'in padişahlık dönemi
II. Mehmed padişah olunca Molla Gürani'yi vezir yapmak istedi. Gürani, bu makam için bekleyen ve çok çalışan birçok değerli insan olduğunu, kendisinin vezir olmasının onların şevkini kıracağını ve padişaha faydadan çok zarar getireceğini söyleyerek bu teklifi kabul etmedi. Kazaskerlik, müderrislik ve Bursa Kadılığı yaptı.
Padişahla arası açıldığında bir müddet Kahire'ye gidip Mısır Sultanı Kayıtbay'ın yanında bulundu. Fatih'in geri çağırması üzerine İstanbul'a döndü ve yeniden kazaskerlik ve Bursa Kadılığı yaptı.
1480 yılında dördüncü Osmanlı şeyhülislamı oldu. Yevmiyesi günlük 200 akça olarak tespit edilmiştir. Adaleti ve dürüstlüğü ile herkesin sevgisini kazandı. Dört cami, bir Dar-ül Hadis Medresesi, bir hamam inşa ettirdi. Dersler vermeye devam etti.
Molla uzun boylu, gür sakallı, vakur ve heybetliydi. Saraya pek sık gitmez, vezirlere isimleri ile hitap ederdi. Bir bayram günü padişah saraya davet edince çamuru bahane ederek gitmek istemedi. Padişah onun gelmesinin kendileri için bir bayram olduğunu söyledi ve sarayın sahanlığına kadar at sırtında girmesine müsaade etti. Fâtih Sultan Mehmed'e çok nasihat eder, işlerinde yardımcı olurdu. Ona karşı duyduğu samimi sevgi ve ilgi sebebiyle, yeri geldikçe tenkid etmekten de çekinmezdi.
Ölümü
Molla sekiz sene şeyhülislamlık yaptıktan sonra rahatsızlandı. İstanbul'daki konağında kendisine bir yatak hazırlattı. Cenaze namazını II. Bayezid'in kıldırmasını ve borçlarını ödemesini vasiyet etti. Ayrıca mezarı başına getirilince ayağından çekilerek mezara konulmasını vasiyet etti.
1488 yılının kışında bir vakti öldü. II. Beyazıd cenaze namazını kıldırdı ve kalan borçlarını ödedi. Ancak kimse ayağından sürüklemeye cesaret edemedi. Hasır üzerinde taşınarak mezarına kondu. Kabri, Aksaray - Topkapı arasındaki Fındıkzade semtinde bulunan Karamanî Piri Mehmed Paşa Camii'nin karşısındadır.
Eserleri
İstanbul'un Fatih'teki Mollagürani semtine adı verilmiştir. İstanbul o dönem Agios Theodoros adıyla bilinen kiliseyi kendi imkanlarıyla bir camiye çevirmiştir.
Seçilmiş yazılı eserler listesi şudur:
Lakapları
- Diyâr-ı Rûm'un, Anadolu'nun âlimi
- Şerefüddîn
- Şihâbüddîn
Kaynakça
- ^ a b c d e TDV, İslam Ansiklopedisi, cilt: 30, sayfa: 249
- ^ a b c d e . 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2015.
- ^ Franz Babinger,II.Mehmet(Fetih ve zaman), sf.24
- ^ a b Franz babinger, mehmed the conqueror and his time, sf.24
- ^ More details on the lives and works of these and other scholars li ving under Murad II and Mehmed may be found in the oldest of the Ottoman biographical dictionaries, Al-~aka'ik al-nu'maniye, written in the mid-16th century by Ta~kopruzade. The book has been translated into German by 0 . Rescher as Es-Saqa'iq en-No'manijje (Constantinople, 1927). On Mullah Gurani see also "Gurani" (J. R. Walsh), E/2 II, n40-41
Dış bağlantılar
- Uluçam, Müjdat "Gürani, (Molla, Ahmed Semseddin Efendi)" (2008), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, C.I s.490.
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C. say.1 [1]
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1998 8. baski) Osmanlı Tarihi II. Cilt: İstanbul'un Fethinden Kanunî Sultan Süleyman'ın Ölümüne Kadar Ankara:Türk Tarih Kurumu
| Önce gelen: Molla Hüsrev | Osmanlı Şeyhülislamı 1480 - 1488 | Sonra gelen: Molla Abdülkerim |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde onerilmeyen bicimde kaynaklandirilmistir Gosterilen kaynaklar kaynak gosterme sablonlari kullanilarak dipnot belirtme bicemine uygun olarak duzenlenmelidir Kasim 2023 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Molla Gurani d 1410 o 1488 Istanbul Islam alimi muderrris kadi kazasker sehzade hocasi Osmanli Devleti nin dorduncu seyhulislami Molla GuraniDogumSemsuddin Ahmed bin Ismail bin Osman Gurani 1410 Olum1488 IstanbulDefin yeriFindikzadeVatandaslikOsmanli ImparatorluguMeslekDin alimi muderris kadi kazasker sehzade hocasi Osmanli Devleti muftusu ve seyhulislami Tam ismi Semsuddin Ahmed bin Ismail bin Osman Gurani dir Molla Gurani Osmanli sarayi ve halki tarafindan cok sevilen ve sayilan degerli bir sahsiyetti Fatih Sultan Mehmed henuz sehzade iken hocaligini yapmistir 1480 1488 yillari arasinda Istanbul muftulugu ve seyhulislamlik yapmistir 1488 de Istanbul da oldu Cenaze namazi bizzat II Bayezid tarafindan kildirilmistir KokeniKokeni tartismalidir Bir torunu Turk digeri de Arap oldugunu iddia etmistir Aslen Sehrizor Kurtleri nden oldugu soylenir Dogum yeri hakkinda cesitli rivayetler vardir Makrizi Sehrizor da Sehavi Guran da dogdugunu soyler Guran in nerede olduguna dair muhtelif rivayetler vardir Kimisi Irak ta bulunan Sehrizor a bagli oldugunu kimisi Iran in Nisabur havalisindeki Isfeyarin de bulunan bir koy oldugunu soyler ise Diyarbakir da Hiler adinda bir koyde dogdugunu belirtir HayatiMolla Gurani nin 1410 yilinda Diyarbakir ili sinirlari icinde yer alan Guran kasabasinda dogdugu cogunlukla kabul gormektedir Fakat bu kasaba gunumuze ulasamadigi icin dogum yeri ile ilgili cesitli rivayetler vardir Kucuk yasta Kur an i ezberledi Bilgisini artirmak icin Bagdat Diyarbakir Hayfa ve Hinis sehirlerine ilcelerine gitti On yedi yasinda Sam a giderek oradaki dersler aldi Kahire de kiraat tefsir hadis ve fikih ilimlerini ogrendi Donemin unlu alimi Ibn i Hacer Askalani den hadis ve fikih dersleri aldi Sahih i Buhari nin eserlerini calisti Kahire de ders vermeye basladi Zamanla taninan ve sayilan bir alim oldu Sam da dersler verdi Genc Mehmed i okumaya tesvik etmek icin tum cabalar basarisiz olunca o iman esaslari ve Kuran okuma ogretimini reddettiginde babasi Kurtler in sehrisur bolgesindeki Kuran Guran koyunden unlu molla Ahmed Gurani yi kuran vasitasi ile cagirdi Anadolu ya dogru yol aldi ve Padisahin istegi uzerine Bursa da yaptirdigi medresede gorev aldi Sonradan Yildirim Medresesi ne tayin etti Taviz vermez tavri padisahin hosuna gitmisti Gorunuse gore asi prensi iradesine boyun egdirecek kadar enerjiye ve prestije sahip bir adam olarak Manisa ya cagrildi Bazi eski kaynaklara gore padisah uzun boyali sakalli heybetli bir adam olan mollaya bir sopa vermis ve cocugun akilli durmamasi durumunda onu kullanmasina acikca izin vermis Molla sehzadeye gitti Baban beni sana ogut vermem ve ayni zamanda bana itaat etmezsen seni cezalandirmam icin gonderdi dedi Sehzade Mehmed bu sozlere gulunce Molla Gurani onu oyle bir dovdu ki cocuk sehzade mehmed sonsuza dek ona hayran kaldi Onun sayesinde kisa zamanda Kur an i hatmetti ve bircok alanda bilgi sahibi oldu II Murad oglunun Kur an i hatmettigini duyunca Molla Gurani ye buyuk miktarda mal ve para armagan etmistir Fatih in padisahlik donemiII Mehmed padisah olunca Molla Gurani yi vezir yapmak istedi Gurani bu makam icin bekleyen ve cok calisan bircok degerli insan oldugunu kendisinin vezir olmasinin onlarin sevkini kiracagini ve padisaha faydadan cok zarar getirecegini soyleyerek bu teklifi kabul etmedi Kazaskerlik muderrislik ve Bursa Kadiligi yapti Padisahla arasi acildiginda bir muddet Kahire ye gidip Misir Sultani Kayitbay in yaninda bulundu Fatih in geri cagirmasi uzerine Istanbul a dondu ve yeniden kazaskerlik ve Bursa Kadiligi yapti 1480 yilinda dorduncu Osmanli seyhulislami oldu Yevmiyesi gunluk 200 akca olarak tespit edilmistir Adaleti ve durustlugu ile herkesin sevgisini kazandi Dort cami bir Dar ul Hadis Medresesi bir hamam insa ettirdi Dersler vermeye devam etti Molla uzun boylu gur sakalli vakur ve heybetliydi Saraya pek sik gitmez vezirlere isimleri ile hitap ederdi Bir bayram gunu padisah saraya davet edince camuru bahane ederek gitmek istemedi Padisah onun gelmesinin kendileri icin bir bayram oldugunu soyledi ve sarayin sahanligina kadar at sirtinda girmesine musaade etti Fatih Sultan Mehmed e cok nasihat eder islerinde yardimci olurdu Ona karsi duydugu samimi sevgi ve ilgi sebebiyle yeri geldikce tenkid etmekten de cekinmezdi OlumuMolla sekiz sene seyhulislamlik yaptiktan sonra rahatsizlandi Istanbul daki konaginda kendisine bir yatak hazirlatti Cenaze namazini II Bayezid in kildirmasini ve borclarini odemesini vasiyet etti Ayrica mezari basina getirilince ayagindan cekilerek mezara konulmasini vasiyet etti Findikzade de bulunan turbesi 1488 yilinin kisinda bir vakti oldu II Beyazid cenaze namazini kildirdi ve kalan borclarini odedi Ancak kimse ayagindan suruklemeye cesaret edemedi Hasir uzerinde tasinarak mezarina kondu Kabri Aksaray Topkapi arasindaki Findikzade semtinde bulunan Karamani Piri Mehmed Pasa Camii nin karsisindadir EserleriIstanbul un Fatih teki Mollagurani semtine adi verilmistir Istanbul o donem Agios Theodoros adiyla bilinen kiliseyi kendi imkanlariyla bir camiye cevirmistir Secilmis yazili eserler listesi sudur Gayet ul Emani fi Tefsir i Seb il Mesani El Kevser ul Cari ala Riyad il Buhari Sahih i Buhari ye yazdigi serh Satibiyye Kasidesi nin Ca beri serhine dair bir Kesf ul Esrar an Kiraat il Eimmet il Ahyar Serh i Cem ul Cevami fikih usulune dair Aruz ilmiyle ilgili bir kasideLakaplariDiyar i Rum un Anadolu nun alimi Serefuddin SihabuddinKaynakca a b c d e TDV Islam Ansiklopedisi cilt 30 sayfa 249 a b c d e 22 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Aralik 2015 Franz Babinger II Mehmet Fetih ve zaman sf 24 a b Franz babinger mehmed the conqueror and his time sf 24 More details on the lives and works of these and other scholars li ving under Murad II and Mehmed may be found in the oldest of the Ottoman biographical dictionaries Al aka ik al nu maniye written in the mid 16th century by Ta kopruzade The book has been translated into German by 0 Rescher as Es Saqa iq en No manijje Constantinople 1927 On Mullah Gurani see also Gurani J R Walsh E 2 II n40 41Dis baglantilarUlucam Mujdat Gurani Molla Ahmed Semseddin Efendi 2008 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Yayinlari ISBN 9750800710 C I s 490 Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C say 1 1 Uzuncarsili Ismail Hakki 1998 8 baski Osmanli Tarihi II Cilt Istanbul un Fethinden Kanuni Sultan Suleyman in Olumune Kadar Ankara Turk Tarih Kurumu ISBN 975 16 0012 XOnce gelen Molla Husrev Osmanli Seyhulislami 1480 1488 Sonra gelen Molla Abdulkerim