1991 Türkiye genel seçimleri, 20 Ekim 1991 tarihinde yapılan ve TBMM 19. dönem milletvekillerinin belirlendiği seçimlerdir.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 450 sandalyesi için Çoğunluk için gereken 226 sandalye | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
İl ve ilçelere göre kazanan partileri gösteren harita | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Seçim Öncesi Gelişmeler
Anavatan Partisi (ANAP) 1987 genel seçimlerinde tekrar tek başına iktidara gelmişti. Ekim 1989’da ANAP genel başkanı ve Başbakan Turgut Özal, muhalefet partilerinin ANAP oylarının 1989 yerel seçimlerinde yüzde 21'e indiği ve siyasi meşruiyetini kaybettiği gerekçesiyle boykot ettiği seçim sonunda cumhurbaşkanlığına seçildi. Turgut Özal'dan boşalan başbakanlığa atanan TBMM Başkanı Yıldırım Akbulut daha sonra ANAP genel başkanlığına da seçildi. 15-16 Haziran 1991'de yapılan ANAP genel kongresinde genel başkanlığa seçilen Mesut Yılmaz, ANAP'ın iktidar partisi olması nedeniyle, Yıldırım Akbulut'un istifası üzerine başbakanlık görevine getirildi.
Yeni ANAP yönetimi 1992 Kasım'ında yapılacak olan genel seçimlerin daha erken bir tarihte yapılması kararını aldı. Bu kararın alınmasında Mesut Yılmaz'ın yıpranmamış yeni bir lider imajına ek olarak parti içinde gerekli desteğe sahip olduğunu düşünmesi ve iktidar partisi olarak girecekleri bir seçimde iktidarın olanaklarından yararlanabilme düşüncesiydi. Bir başka etmen de Merkez Bankası Başkanı Rüşdü Saracoğlu'nun, “2 yıllık sıkı bir istikrar politikası” gerektiği konusunda verdiği rapor nedeniyle uygulanacak kemer sıkma politikalarının 1992 yılında yapılacak seçimlere olacak yansımasıydı.
Seçimin tarihini kesinleştiren toplantı 15-21 Ağustos 1991 haftasında Marmaris Okluk'taki cumhurbaşkanlığı konutunda Mesut Yılmaz ve Ekrem Pakdemirli ile bir araya gelen Cumhurbaşkanı Turgut Özal arasında yapıldı. Özellikle ekonomideki sıkıntı Yılmaz ve Pakdemirli'yi endişelendiriyordu. Seçimlerin normal olarak 1992 sonbaharında yapılması gerekiyordu. Bu durumda o tarihe kadar zorunlu olarak alınması gereken ekonomik tedbirlerin Anavatan Hükûmeti için yeni sıkıntılar doğuracağını ve bunun partinin aleyhine olacağını düşünüyorlardı. Özal'ın tavsiyesi üzerine erken seçim zamanı olarak düşünülen ilkbahar yerine, daha önceki bir tarih olan 20 Ekim günü tespit edildi. Yılmaz bu kararın parti grubundan geçirilmesi işini çözmeyi üstlendi.
24 Ağustos 1991 tarihinde TBMM Genel Kurulu tarafından onaylanan seçim yasasındaki değişiklikle genel seçimin tarihi 20 Ekim 1991 olarak belirlendi.
Seçim Takvimi
Erken Seçim Yasası'nın TBMM'de kabul edilip yasalaşmasının ardından, Yüksek Seçim Kurulu'nun (YSK) 26 Ağustos tarihinde seçime girebilecek partileri açıklaması ve aday olacak kamu görevlilerinin istifa süresinin başlamasıyla seçim süreci başlamış oldu. 31 Ağustos, aday olacak kamu görevlilerinin istifa etmeleri için son gün oldu. 13 Eylül ise Siyasi partiler için aday listelerini YSK'ya bildirmeleri için son tarihti. Gümrük kapılarındaki oy kullanma işlemi 5 Ekim saat 8:00'de başlayıp 20 Ekim saat 17:00'ye kadar devam etti.
Seçim Sistemi
1991 seçimlerinde, 1987 seçimlerinde uygulanan seçim yasası iki değişiklikle (seçim çevresi barajlarının indirilmesi ve tercihli oylarla belirlenen kontenjan milletvekilliği) aynen uygulanmıştır. 2839 Sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu'nun 4. maddesi değiştirilerek, çıkarılacak milletvekili sayısı 6'ya kadar her il bir seçim çevresi sayılmış, altıdan fazla milletvekili çıkaracak iller ise birden fazla seçim çevresine bölünmüştür.
74 ildeki 107 seçim bölgesinde düzenlenen seçimlerde 1987 seçimlerindeki gibi çifte barajlı (yüzde 10'luk ülke barajı ve seçim çevresi barajı) d’Hont sistemi uygulandı. Bir partinin milletvekili çıkarabilmesi için, ilk koşul olarak o partinin Türkiye genelinde yüzde 10'luk barajı, daha sonra, illerin seçim çevreleri için belirlenmiş ve yüzde 25'lere ulaşan barajları aşmaları gerekti. Seçimlerden önce gerçekleştirilen yasa değişikliğiyle, 2 ve 3 milletvekili çıkaran yerlerdeki çevre barajları indirildi. Buna göre, iki milletvekili çıkaran seçim çevrelerinde daha önce yüzde 50 olan çevre barajı yüzde 25, üç milletvekili çıkaran yerlerde yüzde 33 olan çevre barajı da yüzde 25 oldu. Yasa uyarınca, kontenjan adayı gösterilen dört milletvekili çıkaran seçim çevrelerinde seçim çevresi barajı yüzde 25, kontenjan adayı gösterilen beş milletvekili çıkaran seçim çevrelerinde seçim çevresi barajı yüzde 20 olarak uygulanırken, altı milletvekili çıkaran seçim çevrelerinde de yüzde 20 oldu.
Çift barajlı seçim sisteminin getirdiği olumsuzluklardan etkilenmek istemeyen değişik siyasi partiler seçim için birleşme yoluna gittiler. Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP) ile Islahatçı Demokrasi Partisi (IDP) Refah Partisi çatısı altında, Halkın Emek Partisi (HEP) Sosyaldemokrat Halkçı Parti çatısı altında yüzde 10’luk ülke barajı ile seçim çevresi barajlarını aşmayı başardılar.
|
|
|
|
|
|
|
Tercihli Oy
Seçim öncesinde gerçekleştirilen diğer bir önemli değişiklikle tercihli oylarla seçilen kontenjan milletvekilliği uygulaması getirildi. Bir partinin tercihli (kontenjan) milletvekilliği çıkarabilmesi için ise, önce seçim çevresi barajını aşması, sonra da diğer barajı aşan partilerden bir tek oy fazlası alması gerekiyordu.
Yasaya göre siyasi partiler, iki milletvekili çıkaracak seçim çevresinde dört, üç milletvekili çıkaracak seçim çevresinde altı aday göstermek zorundaydılar. Ayrıca kontenjan milletvekili bulunan seçim çevrelerinde ise, bu aday düşüldükten sonra kalan milletvekili sayısının iki katı kadar aday gösterebildiler. Seçmenler, önce oy verecekleri partiyi işaretledikten sonra, isterlerse oy verdikleri partinin listesindeki adaylar arasından sadece bir tanesini işaretleyebildi. Eğer seçmen bir tercihte bulunmamışsa ya da birden fazla adayı tercih etmişse partinin yaptığı sıralamayı kabul etmiş sayıldı.
Birden fazla kontenjan milletvekili çıkarılan çevrelerde, seçim çevresini tek parti aşmışsa, tüm kontenjan milletvekillerini o parti kazandı. Birden fazla parti aşmışsa, oyların bölünmesi suretiyle milletvekillikleri paylaşıldı. Tercihli oy sistemine göre, bir seçim çevresinde partiye verilmiş olan geçerli oyların en az yüzde 15'i kadar tercih oyu alan aday veya adaylar, oy miktarına göre parti sıralamasında öne geçtiler. Adaylardan hiçbirinin aldığı tercihli oy miktarının yüzde 15'i bulamaması hâlinde, partinin hazırladığı ve birleşik oy pusulasında yazılı olan listedeki sıra aynen geçerli oldu. Seçimlerde değişik partilerden 52 aday tercihlerle ön sıralara çıkarak milletvekili olma hakkını kazandılar.
Sonuç
1987 seçimlerinde ANAP'ın lehine işleyen çifte barajlı seçim sistemi bu seçimde Doğru Yol Partisi'nin (DYP) lehine işledi. Altı siyasi parti ve bağımsız adayların yarıştığı 20 Ekim 1991’deki seçimlerde, yüzde 27,03 oranında oy alan DYP kazandığı 178 milletvekilliğiyle TBMM'nin yaklaşık yüzde 40'ını elde ederken, iktidar partisi ANAP yüzde 24,01 oy oranı ve kazandığı 115 milletvekilliğiyle ikinci parti durumuna geriledi ve 8 yıldır bulunduğu iktidardan düştü. Diğer partilerden Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) 88, Refah Partisi (RP) 62 milletvekilliği kazanırken, Demokratik Sol Parti (DSP) yüzde 10,74'lük oy oranına karşın seçim çevresi barajları yüzünden yalnızca 7 milletvekilliği kazanabildi. Seçimlerin ardından, ittifakla seçime giren partilerin ayrılmasıyla mecliste 8 siyasi parti ortaya çıktı.
Yine bu seçimlerle, 12 Eylül Darbesi öncesi liderlerden Bülent Ecevit, Necmettin Erbakan ve Alparslan Türkeş 11 yıl aradan sonra TBMM'ye döndü. Liderlerin yanı sıra 12 Eylül öncesi son TBMM'de görev yapmış 21'i Adalet Partisi, 7'si Cumhuriyet Halk Partisi, 3'ü Milli Selamet Partisi ve 1'i Milliyetçi Hareket Partisi üyesi olmak üzere toplam 32 milletvekili yine bu seçimlerde yeniden parlamentoya seçildi.
Hiçbir partinin TBMM'de tek başına hükûmet kuracak çoğunluğu olmadığından bir koalisyon hükûmetinin kurulması zorunlu hale geldi. Seçimlerden çok önce ANAP karşıtlığıyla giderek birbirlerine yaklaşan DYP ile SHP arasında koalisyon görüşmeleri başladı. 20 Kasım 1991'de, hükûmeti kurmakla görevlendirilmiş olan Süleyman Demirel, TBMM’de 88 üyesi olan Sosyaldemokrat Halkçı Parti ile bir koalisyon hükûmeti kurdu, SHP genel başkanı Erdal İnönü de başbakan yardımcısı oldu.
1991 genel seçimlerinin sonuçları:
Kayıtlı seçmen sayısı | 29.979.123 |
Oy kullanan seçmen sayısı | 25.157.089 |
Katılım Oranı (%) | 83,9 |
Geçerli oy sayısı | 24.371.474 |
Gümrük kapıları geçerli oy sayısı | 45.192 |
Toplam geçerli oy sayısı | 24.416.666 |
Milletvekili sayısı | 450 |
Parti | Genel Başkan | Oy | % | +/– | Sandalye | +/– | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Doğru Yol Partisi | Süleyman Demirel | 6.600.726 | 27,03 | 7,89 | 178 | 119 | |
Anavatan Partisi | Mesut Yılmaz | 5.862.623 | 24,01 | 12,29 | 115 | 177 | |
Sosyaldemokrat Halkçı Parti | Erdal İnönü | 5.066.571 | 20,75 | 4,05 | 88 | 11 | |
Refah Partisi | Necmettin Erbakan | 4.121.355 | 16,87 | 9,67 | 62 | 62 | |
Demokratik Sol Parti | Bülent Ecevit | 2.624.301 | 10,74 | 2,24 | 7 | 7 | |
%10 seçim barajı | |||||||
Sosyalist Parti | Doğu Perinçek | 108.369 | 0,44 | Yok | 0 | Yok | |
Bağımsızlar | 32.721 | 0,13 | 0,27 | 0 | |||
Toplam | 24.416.666 | 100 | 450 |
İllere Göre Seçim Sonuçları
İllere göre 20 Ekim 1991 genel seçim sonuçları;
İl | MV | DYP | % | ANAP | % | SHP | % | RP | % | DSP | % | Diğer | % | Toplam |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Adana | 14 | 239.377 | 29,97 | 169.175 | 21,18 | 176.264 | 22,07 | 117.303 | 14,69 | 93.119 | 11,66 | 3.545 | 0,44 | 798.783 |
Adıyaman | 4 | 42.776 | 24,93 | 34.876 | 20,33 | 46.632 | 27,18 | 42.770 | 24,93 | 3.852 | 2,08 | 632 | 0,36 | 171.538 |
Afyon | 6 | 110.757 | 36,09 | 67.635 | 22,04 | 45.904 | 14,96 | 58.542 | 19,08 | 22.414 | 7,30 | 1.566 | 0,51 | 306.818 |
Ağrı | 4 | 34.618 | 28,18 | 32.650 | 26,58 | 18.848 | 15,34 | 27.301 | 22,22 | 3.104 | 2,52 | 6.301 | 5,12 | 122.822 |
Aksaray | 3 | 33.990 | 27,82 | 27.827 | 22,78 | 19.128 | 15,66 | 32.954 | 26,97 | 7.933 | 6,49 | 577 | 0,47 | 122.409 |
Amasya | 3 | 42.446 | 24,54 | 39.760 | 22,99 | 45.247 | 26,16 | 34.617 | 20,01 | 10.526 | 6,09 | 690 | 0,40 | 173.286 |
Ankara | 23 | 369.249 | 23,26 | 375.117 | 23,63 | 391.322 | 24,63 | 280.027 | 17,64 | 165.426 | 10,42 | 6.544 | 0,08 | 1.587.685 |
Antalya | 9 | 216.096 | 43,26 | 100.431 | 20,10 | 115.693 | 23,16 | 44.129 | 8,83 | 20.839 | 4,17 | 2.377 | 0,48 | 499.565 |
Artvin | 2 | 33.124 | 31,42 | 29.188 | 27,68 | 27.809 | 26,38 | 9.366 | 8,88 | 5.375 | 5,10 | 763 | 0,72 | 105.625 |
Aydın | 6 | 141.268 | 33,86 | 124.065 | 29,74 | 82.411 | 19,75 | 27.833 | 6,67 | 40.154 | 9,62 | 2.277 | 0,55 | 418.008 |
Balıkesir | 7 | 193.627 | 34,67 | 138.242 | 24,75 | 95.503 | 17,10 | 56.919 | 10,19 | 71.698 | 12,84 | 2.552 | 0,46 | 558.541 |
Bartın | 2 | 37.391 | 37,00 | 22.176 | 21,94 | 8.488 | 8,40 | 7.215 | 7,14 | 25.364 | 25,10 | 613 | 0,61 | 101.247 |
Batman | 3 | 14.953 | 14,76 | 16.164 | 15,96 | 53.523 | 52,84 | 15.562 | 15,36 | 925 | 0,91 | 357 | 0,35 | 101.484 |
Bayburt | 2 | 6.965 | 19,09 | 11.601 | 31,79 | 1.816 | 4,98 | 14.823 | 40,62 | 1.222 | 3,35 | 131 | 0,36 | 36.558 |
Bilecik | 2 | 31.027 | 33,05 | 24.317 | 25,90 | 20.034 | 21,34 | 9.637 | 10,27 | 8.737 | 9,31 | 297 | 0,32 | 94.049 |
Bingöl | 3 | 22.148 | 27,68 | 14.297 | 17,86 | 14.350 | 17,93 | 28.041 | 35,04 | 1.044 | 1,30 | 296 | 0,37 | 80.176 |
Bitlis | 3 | 11.503 | 14,00 | 25.699 | 31,28 | 18.014 | 21,93 | 23.988 | 29,20 | 2.393 | 2,91 | 715 | 0,87 | 82.312 |
Bolu | 5 | 90.314 | 32,49 | 78.550 | 28,26 | 25.552 | 9,19 | 49.969 | 17,97 | 32.254 | 11,60 | 1.280 | 0,46 | 277.919 |
Burdur | 3 | 52.001 | 38,89 | 28.466 | 21,29 | 21.934 | 16,40 | 16.389 | 12,26 | 14.541 | 10,87 | 632 | 0,47 | 133.963 |
Bursa | 12 | 254.366 | 31,22 | 226.286 | 27,78 | 100.341 | 12,32 | 110.819 | 13,60 | 119.355 | 14,65 | 3.470 | 0,43 | 814.637 |
Çanakkale | 4 | 86.951 | 34,27 | 62.594 | 24,67 | 52.754 | 20,75 | 16.257 | 6,41 | 34.514 | 13,60 | 1.096 | 0,43 | 254.166 |
Çankırı | 3 | 35.390 | 34,27 | 27.493 | 25,26 | 7.310 | 6,72 | 31.886 | 29,30 | 6.379 | 5,86 | 574 | 0,53 | 109.032 |
Çorum | 5 | 61.525 | 21,89 | 56.415 | 20,08 | 65.186 | 23,20 | 78.628 | 27,98 | 18.165 | 6,46 | 1.618 | 0,57 | 281.537 |
Denizli | 6 | 127.283 | 35,43 | 87.712 | 24,41 | 76.474 | 21,28 | 26.033 | 7,25 | 40.052 | 11,15 | 2.413 | 0,67 | 359.967 |
Diyarbakır | 8 | 60.053 | 19,97 | 42.068 | 13,99 | 149.955 | 49,87 | 36.238 | 12,05 | 7.779 | 2,59 | 4.578 | 1,56 | 300.671 |
Edirne | 4 | 68.544 | 31,14 | 42.011 | 19,09 | 44.806 | 20,36 | 8.413 | 3,82 | 55.904 | 25,40 | 817 | 0,37 | 220.495 |
Elazığ | 4 | 68.275 | 33,76 | 38.005 | 18,79 | 31.346 | 15,50 | 59.271 | 29,31 | 4.766 | 2,36 | 948 | 0,47 | 202.611 |
Erzincan | 3 | 14.144 | 12,84 | 31.804 | 28,88 | 36.744 | 33,36 | 24.296 | 22,06 | 2.945 | 2,67 | 406 | 0,37 | 110.339 |
Erzurum | 7 | 94.295 | 30,17 | 62.315 | 19,94 | 28.026 | 8,97 | 115.794 | 37,04 | 10.556 | 3,38 | 1.597 | 0,51 | 312.583 |
Eskişehir | 5 | 117.415 | 34,14 | 77.894 | 22,65 | 67.378 | 19,59 | 35.005 | 10,18 | 45.689 | 13,28 | 1.208 | 0,35 | 344.589 |
Gaziantep | 9 | 110.579 | 27,48 | 77.296 | 19,21 | 112.777 | 28,03 | 71.270 | 17,71 | 28.820 | 7,16 | 1.602 | 0,40 | 402.344 |
Giresun | 4 | 52.019 | 24,57 | 77.024 | 36,37 | 34.057 | 16,08 | 34.612 | 16,35 | 13.330 | 6,29 | 1.108 | 0,52 | 212.150 |
Gümüşhane | 2 | 15.891 | 25,20 | 18.091 | 28,69 | 7.522 | 11,93 | 19.210 | 30,46 | 2.238 | 3,55 | 231 | 0,37 | 63.183 |
Hakkâri | 2 | 14.329 | 29,66 | 20.813 | 43,09 | 9.214 | 19,08 | 3.071 | 6,36 | 508 | 1,05 | 458 | 0,95 | 48.393 |
Hatay | 8 | 126.148 | 28,40 | 85.754 | 19,31 | 142.246 | 32,03 | 61.016 | 13,74 | 27.361 | 6,16 | 1.595 | 0,36 | 444.120 |
Isparta | 4 | 116.115 | 62,72 | 22.533 | 12,17 | 17.694 | 9,56 | 22.941 | 12,39 | 5.408 | 2,92 | 781 | 0,42 | 185.472 |
İçel | 9 | 163.062 | 31,80 | 122.824 | 23,95 | 144.160 | 28,11 | 44.751 | 8,72 | 35.018 | 6,83 | 2.887 | 0,56 | 512.702 |
İstanbul | 50 | 607.188 | 18,82 | 887.986 | 27,53 | 607.955 | 18,85 | 539.573 | 16,73 | 568.738 | 17,63 | 14.570 | 0,45 | 3.226.010 |
İzmir | 19 | 370.965 | 27,58 | 344.047 | 25,58 | 329.476 | 24,50 | 80.297 | 5,97 | 207.858 | 15,45 | 12.341 | 0,92 | 1.344.984 |
Kahramanmaraş | 7 | 82.684 | 25,77 | 59.336 | 18,49 | 60.468 | 18,85 | 110.637 | 34,48 | 6.317 | 1,97 | 1.424 | 0,44 | 320.866 |
Karaman | 2 | 17.175 | 18,30 | 19.540 | 20,82 | 21.336 | 22,73 | 27.935 | 29,76 | 7.525 | 8,02 | 523 | 0,56 | 94.034 |
Kars | 5 | 62.553 | 27,01 | 39.222 | 16,94 | 72.215 | 31,18 | 16.405 | 7,08 | 39.938 | 17,25 | 1.682 | 0,73 | 232.015 |
Kastamonu | 4 | 78.100 | 36,27 | 55.893 | 25,96 | 18.099 | 8,41 | 28.423 | 13,20 | 33.148 | 15,40 | 2.040 | 0,95 | 215.703 |
Kayseri | 7 | 85.957 | 21,96 | 89.421 | 22,84 | 61.407 | 15,69 | 123.616 | 31,58 | 29.572 | 7,55 | 1.479 | 0,35 | 391.452 |
Kırıkkale | 3 | 37.004 | 26,79 | 29.212 | 21,15 | 30.302 | 21,94 | 30.787 | 22,29 | 10.610 | 7,68 | 478 | 0,34 | 138.393 |
Kırklareli | 3 | 45.791 | 27,16 | 43.149 | 25,59 | 44.835 | 26,59 | 6.324 | 3,75 | 28.008 | 16,61 | 828 | 0,49 | 168.935 |
Kırşehir | 3 | 15.346 | 14,33 | 23.891 | 22,30 | 33.188 | 30,98 | 25.220 | 23,55 | 9.228 | 8,62 | 440 | 0,41 | 107.313 |
Kocaeli | 7 | 111.980 | 25,55 | 86.046 | 19,63 | 75.185 | 17,15 | 96.910 | 22,11 | 66.496 | 15,17 | 1.692 | 0,39 | 438.309 |
Konya | 13 | 188.139 | 26,58 | 137.521 | 19,43 | 94.189 | 13,31 | 233.812 | 33,03 | 50.831 | 7,18 | 3.324 | 0,47 | 707.816 |
Kütahya | 5 | 103.728 | 35,30 | 73.783 | 25,11 | 36.101 | 12,29 | 59.507 | 20,25 | 19.746 | 6,72 | 1.539 | 0,52 | 294.404 |
Malatya | 6 | 17.434 | 6,58 | 109.169 | 41,19 | 69.520 | 26,23 | 60.431 | 22,80 | 7.832 | 2,95 | 1.164 | 0,44 | 265.550 |
Manisa | 9 | 222.953 | 37,31 | 138.178 | 23,12 | 122.083 | 20,43 | 58.877 | 9,85 | 52.421 | 8,77 | 3.052 | 0,51 | 597.564 |
Mardin | 5 | 29.577 | 17,18 | 31.836 | 18,50 | 92.904 | 53,98 | 15.069 | 8,73 | 2.247 | 1,31 | 805 | 0,47 | 172.438 |
Muğla | 5 | 116.797 | 39,50 | 75.960 | 25,69 | 70.935 | 23,99 | 11.721 | 3,96 | 18.621 | 6,29 | 1.604 | 0,54 | 295.638 |
Muş | 3 | 16.530 | 14,92 | 19.005 | 17,16 | 46.333 | 41,83 | 26.888 | 24,27 | 1.476 | 1,33 | 513 | 0,46 | 110.745 |
Nevşehir | 3 | 36.142 | 28,50 | 27.934 | 22,02 | 20.169 | 15,90 | 33.541 | 26,44 | 8.488 | 6,69 | 539 | 0,42 | 126.813 |
Niğde | 3 | 34.653 | 28,17 | 24.886 | 20,23 | 27.611 | 22,45 | 24.557 | 19,96 | 10.711 | 8,71 | 555 | 0,45 | 122.973 |
Ordu | 6 | 65.643 | 21,07 | 97.673 | 31,36 | 52.917 | 16,99 | 43.622 | 14,00 | 49.226 | 15,80 | 2.355 | 0,75 | 311.436 |
Rize | 3 | 33.802 | 19,82 | 81.063 | 47,55 | 13.271 | 7,78 | 33.721 | 19,78 | 7.964 | 4,67 | 649 | 0,38 | 170.470 |
Sakarya | 6 | 95.728 | 28,04 | 88.244 | 25,85 | 34.339 | 10,05 | 79.380 | 23,25 | 42.006 | 12,30 | 1.666 | 0,48 | 341.363 |
Samsun | 9 | 176.786 | 33,25 | 116.655 | 21,94 | 78.618 | 14,78 | 85.636 | 16,10 | 71.739 | 13,49 | 2.194 | 0,41 | 531.628 |
Siirt | 3 | 13.846 | 18,97 | 13.297 | 18,21 | 28.894 | 39,58 | 15.016 | 20,57 | 1.307 | 1,79 | 628 | 0,86 | 72.988 |
Sinop | 3 | 31.900 | 26,77 | 27.664 | 23,22 | 25.200 | 21,25 | 16.279 | 13,66 | 16.713 | 14,02 | 1.376 | 1,15 | 119.132 |
Sivas | 6 | 39.284 | 13,33 | 52.102 | 17,68 | 67.709 | 22,98 | 112.865 | 38,31 | 21.255 | 7,21 | 1.340 | 0,45 | 294.555 |
Şanlıurfa | 8 | 89.984 | 31,33 | 76.270 | 26,56 | 59.365 | 20,67 | 52.953 | 18,44 | 7,598 | 2,64 | 959 | 0,33 | 287.129 |
Şırnak | 3 | 9.828 | 14,57 | 13.222 | 19,60 | 41.297 | 61,22 | 1.713 | 2,53 | 767 | 1,13 | 623 | 0,92 | 67.450 |
Tekirdağ | 4 | 72.785 | 30,59 | 58.317 | 24,51 | 48.477 | 20,37 | 11.869 | 4,98 | 45.510 | 19,12 | 965 | 0,40 | 237.923 |
Tokat | 6 | 64.522 | 21,68 | 58.149 | 19,54 | 69.513 | 23,36 | 85.929 | 28,88 | 18.059 | 6,07 | 1.336 | 0,44 | 297.508 |
Trabzon | 6 | 70.448 | 21,00 | 105.682 | 31,50 | 44.125 | 13,15 | 74.623 | 22,24 | 39.074 | 11,64 | 1.479 | 0,44 | 335.431 |
Tunceli | 2 | 1.671 | 3,42 | 5.226 | 10,72 | 28.222 | 57,90 | 2.733 | 5,60 | 796 | 1,63 | 10.093 | 20,71 | 48.741 |
Uşak | 3 | 32.993 | 22,60 | 35.375 | 24,23 | 40.846 | 27,98 | 18.738 | 12,83 | 17.223 | 11,79 | 792 | 0,54 | 145.967 |
Van | 5 | 50.793 | 26,51 | 50.305 | 26,26 | 42.694 | 22,29 | 43.098 | 22,50 | 3.379 | 1,76 | 1.266 | 0,66 | 191.535 |
Yozgat | 5 | 32.798 | 15,14 | 49.700 | 22,94 | 37.135 | 17,14 | 85.527 | 39,48 | 10.421 | 4,81 | 1.012 | 0,46 | 216.593 |
Zonguldak | 7 | 127.205 | 30,06 | 78.496 | 18,55 | 63.176 | 14,93 | 50.227 | 11,87 | 101.746 | 24,04 | 2.233 | 0,52 | 423.083 |
Türkiye Toplamı | 450 | 6.600.726 | 27,03 | 5.862.623 | 24,01 | 5.066.571 | 20,75 | 4.121.355 | 16,87 | 2.624.301 | 10,74 | 141.090 | 0,57 | 24.416.666 |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Türkiye'de erken genel seçimleri etkileyen faktörlerin incelenmesi 2 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Cemal Altan.
- ^ Liderlerin düellosu 2 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Taha Akyol, Milliyet, 13 Aralık 1995.
- ^ Güner, Engin; Özallı Yıllarım, Babıali Kültür Yay. İstanbul 2003 s. 198-200; nakleden: Özdemir, Hikmet; Turgut Özal Biyografi, Doğan Egmont Yayıncılık, İstanbul 2014 s. 449
- ^ Sabuncu, Yavuz. (PDF). 3 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2015.
- ^ Meclis kabul etti seçim 23 Ekim'de 2 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Milliyet, 25 Ağustos 1991.
- ^ . biruni.tuik.gov.tr. 3 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2023.
- ^ Tosun, Gülgün. "Türkiye'de Siyasi Nitelikli Kamuoyu Araştırmaları ve 20 Ekim 1991 Seçimleri Örneği" (PDF). Amme İdaresi Dergisi. 2 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 1 Şubat 2015.
- ^ Özge, Mustafa (1 Ocak 2002). "14 seçimde 11 kez sistem değiştirmişiz". Zaman. 24 Nisan 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2015.
- ^ Ülkemizde Uygulanan Seçim Sistemleri ve Sonuçları 26 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Mehmet Ali Akgül.
- ^ En kârlı lider Demirel 22 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Milliyet, 24 Ekim 1991.
- ^ a b 1991 Yılı Seçim Sonuçları []
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1991 Turkiye genel secimleri 20 Ekim 1991 tarihinde yapilan ve TBMM 19 donem milletvekillerinin belirlendigi secimlerdir 1991 Turkiye genel secimleri 1987 20 Ekim 1991 32 yil once 1991 10 20 1995 onceki uyelersecilen uyeler Turkiye Buyuk Millet Meclisi nin 450 sandalyesi icin Cogunluk icin gereken 226 sandalye Birinci parti Ikinci parti Ucuncu parti Lider Suleyman Demirel Mesut Yilmaz Erdal InonuParti Dogru Yol Partisi Anavatan Partisi Sosyaldemokrat Halkci PartiLiderlik tarihi 6 Eylul 1987 15 Haziran 1991 30 Mayis 1986Liderin bolgesi Isparta Rize IzmirSon secim 59 sandalye 19 14 292 sandalye 36 31 99 sandalye 24 74Sandalye 178 115 88Degisim 119 177 11Aldigi oy 6 600 726 5 862 623 5 066 571Oran 27 03 24 01 20 75Degisim 7 89 12 30 3 99 Dorduncu parti Besinci parti Lider Necmettin Erbakan Bulent EcevitParti Refah Partisi Demokratik Sol PartiLiderlik tarihi 11 Ekim 1987 15 Ocak 1989Liderin bolgesi Konya ZonguldakSon secim 0 sandalye 7 20 0 sandalye 8 50Sandalye 62 7Degisim 62 7Aldigi oy 4 121 355 2 624 301Oran 16 87 10 74Degisim 9 67 2 24Il ve ilcelere gore kazanan partileri gosteren haritaOnceki Basbakan ve Iktidar Partisi Mesut Yilmaz Anavatan Partisi Secilen Basbakan ve Iktidar Partisi Suleyman Demirel Dogru Yol PartisiSecim Oncesi GelismelerAnavatan Partisi ANAP 1987 genel secimlerinde tekrar tek basina iktidara gelmisti Ekim 1989 da ANAP genel baskani ve Basbakan Turgut Ozal muhalefet partilerinin ANAP oylarinin 1989 yerel secimlerinde yuzde 21 e indigi ve siyasi mesruiyetini kaybettigi gerekcesiyle boykot ettigi secim sonunda cumhurbaskanligina secildi Turgut Ozal dan bosalan basbakanliga atanan TBMM Baskani Yildirim Akbulut daha sonra ANAP genel baskanligina da secildi 15 16 Haziran 1991 de yapilan ANAP genel kongresinde genel baskanliga secilen Mesut Yilmaz ANAP in iktidar partisi olmasi nedeniyle Yildirim Akbulut un istifasi uzerine basbakanlik gorevine getirildi Yeni ANAP yonetimi 1992 Kasim inda yapilacak olan genel secimlerin daha erken bir tarihte yapilmasi kararini aldi Bu kararin alinmasinda Mesut Yilmaz in yipranmamis yeni bir lider imajina ek olarak parti icinde gerekli destege sahip oldugunu dusunmesi ve iktidar partisi olarak girecekleri bir secimde iktidarin olanaklarindan yararlanabilme dusuncesiydi Bir baska etmen de Merkez Bankasi Baskani Rusdu Saracoglu nun 2 yillik siki bir istikrar politikasi gerektigi konusunda verdigi rapor nedeniyle uygulanacak kemer sikma politikalarinin 1992 yilinda yapilacak secimlere olacak yansimasiydi Secimin tarihini kesinlestiren toplanti 15 21 Agustos 1991 haftasinda Marmaris Okluk taki cumhurbaskanligi konutunda Mesut Yilmaz ve Ekrem Pakdemirli ile bir araya gelen Cumhurbaskani Turgut Ozal arasinda yapildi Ozellikle ekonomideki sikinti Yilmaz ve Pakdemirli yi endiselendiriyordu Secimlerin normal olarak 1992 sonbaharinda yapilmasi gerekiyordu Bu durumda o tarihe kadar zorunlu olarak alinmasi gereken ekonomik tedbirlerin Anavatan Hukumeti icin yeni sikintilar doguracagini ve bunun partinin aleyhine olacagini dusunuyorlardi Ozal in tavsiyesi uzerine erken secim zamani olarak dusunulen ilkbahar yerine daha onceki bir tarih olan 20 Ekim gunu tespit edildi Yilmaz bu kararin parti grubundan gecirilmesi isini cozmeyi ustlendi 24 Agustos 1991 tarihinde TBMM Genel Kurulu tarafindan onaylanan secim yasasindaki degisiklikle genel secimin tarihi 20 Ekim 1991 olarak belirlendi Secim TakvimiErken Secim Yasasi nin TBMM de kabul edilip yasalasmasinin ardindan Yuksek Secim Kurulu nun YSK 26 Agustos tarihinde secime girebilecek partileri aciklamasi ve aday olacak kamu gorevlilerinin istifa suresinin baslamasiyla secim sureci baslamis oldu 31 Agustos aday olacak kamu gorevlilerinin istifa etmeleri icin son gun oldu 13 Eylul ise Siyasi partiler icin aday listelerini YSK ya bildirmeleri icin son tarihti Gumruk kapilarindaki oy kullanma islemi 5 Ekim saat 8 00 de baslayip 20 Ekim saat 17 00 ye kadar devam etti Secim Sistemi1991 secimlerinde 1987 secimlerinde uygulanan secim yasasi iki degisiklikle secim cevresi barajlarinin indirilmesi ve tercihli oylarla belirlenen kontenjan milletvekilligi aynen uygulanmistir 2839 Sayili Milletvekili Secimi Kanunu nun 4 maddesi degistirilerek cikarilacak milletvekili sayisi 6 ya kadar her il bir secim cevresi sayilmis altidan fazla milletvekili cikaracak iller ise birden fazla secim cevresine bolunmustur 74 ildeki 107 secim bolgesinde duzenlenen secimlerde 1987 secimlerindeki gibi cifte barajli yuzde 10 luk ulke baraji ve secim cevresi baraji d Hont sistemi uygulandi Bir partinin milletvekili cikarabilmesi icin ilk kosul olarak o partinin Turkiye genelinde yuzde 10 luk baraji daha sonra illerin secim cevreleri icin belirlenmis ve yuzde 25 lere ulasan barajlari asmalari gerekti Secimlerden once gerceklestirilen yasa degisikligiyle 2 ve 3 milletvekili cikaran yerlerdeki cevre barajlari indirildi Buna gore iki milletvekili cikaran secim cevrelerinde daha once yuzde 50 olan cevre baraji yuzde 25 uc milletvekili cikaran yerlerde yuzde 33 olan cevre baraji da yuzde 25 oldu Yasa uyarinca kontenjan adayi gosterilen dort milletvekili cikaran secim cevrelerinde secim cevresi baraji yuzde 25 kontenjan adayi gosterilen bes milletvekili cikaran secim cevrelerinde secim cevresi baraji yuzde 20 olarak uygulanirken alti milletvekili cikaran secim cevrelerinde de yuzde 20 oldu Cift barajli secim sisteminin getirdigi olumsuzluklardan etkilenmek istemeyen degisik siyasi partiler secim icin birlesme yoluna gittiler Milliyetci Calisma Partisi MCP ile Islahatci Demokrasi Partisi IDP Refah Partisi catisi altinda Halkin Emek Partisi HEP Sosyaldemokrat Halkci Parti catisi altinda yuzde 10 luk ulke baraji ile secim cevresi barajlarini asmayi basardilar Secime ayrica asagidaki 40 secim bolgesinden 51 bagimsiz aday katildi Bolge Adana 4Adana 1 1Adana 2 3Agri 1Aksaray 1Ankara 3Ankara 2 1Ankara 3 1Ankara 4 1 Bolge Aydin 1Bitlis 1Bursa 3Bursa 1 1Bursa 2 2Corum 1 Bolge Denizli 2Diyarbakir 1Diyarbakir 1 1Hakkari 1Icel 1Icel 1 1 Bolge Istanbul 9Istanbul 1 2Istanbul 2 2Istanbul 3 1Istanbul 4 1Istanbul 6 1Istanbul 7 1Istanbul 8 1 Bolge Izmir 7Izmir 1 4Izmir 2 1Izmir 3 1Izmir 4 1Kirklareli 1Kocaeli 1Kocaeli 1 1 Bolge Konya 1Konya 1 1Kutahya 1Manisa 1Manisa 1 1Mardin 2Sakarya 1 Bolge Siirt 1Sanliurfa 2Sanliurfa 1 1Sanliurfa 2 1Trabzon 1Tunceli 1Van 2Toplam 51Tercihli Oy Secim oncesinde gerceklestirilen diger bir onemli degisiklikle tercihli oylarla secilen kontenjan milletvekilligi uygulamasi getirildi Bir partinin tercihli kontenjan milletvekilligi cikarabilmesi icin ise once secim cevresi barajini asmasi sonra da diger baraji asan partilerden bir tek oy fazlasi almasi gerekiyordu Yasaya gore siyasi partiler iki milletvekili cikaracak secim cevresinde dort uc milletvekili cikaracak secim cevresinde alti aday gostermek zorundaydilar Ayrica kontenjan milletvekili bulunan secim cevrelerinde ise bu aday dusuldukten sonra kalan milletvekili sayisinin iki kati kadar aday gosterebildiler Secmenler once oy verecekleri partiyi isaretledikten sonra isterlerse oy verdikleri partinin listesindeki adaylar arasindan sadece bir tanesini isaretleyebildi Eger secmen bir tercihte bulunmamissa ya da birden fazla adayi tercih etmisse partinin yaptigi siralamayi kabul etmis sayildi Birden fazla kontenjan milletvekili cikarilan cevrelerde secim cevresini tek parti asmissa tum kontenjan milletvekillerini o parti kazandi Birden fazla parti asmissa oylarin bolunmesi suretiyle milletvekillikleri paylasildi Tercihli oy sistemine gore bir secim cevresinde partiye verilmis olan gecerli oylarin en az yuzde 15 i kadar tercih oyu alan aday veya adaylar oy miktarina gore parti siralamasinda one gectiler Adaylardan hicbirinin aldigi tercihli oy miktarinin yuzde 15 i bulamamasi halinde partinin hazirladigi ve birlesik oy pusulasinda yazili olan listedeki sira aynen gecerli oldu Secimlerde degisik partilerden 52 aday tercihlerle on siralara cikarak milletvekili olma hakkini kazandilar Sonuc1987 secimlerinde ANAP in lehine isleyen cifte barajli secim sistemi bu secimde Dogru Yol Partisi nin DYP lehine isledi Alti siyasi parti ve bagimsiz adaylarin yaristigi 20 Ekim 1991 deki secimlerde yuzde 27 03 oraninda oy alan DYP kazandigi 178 milletvekilligiyle TBMM nin yaklasik yuzde 40 ini elde ederken iktidar partisi ANAP yuzde 24 01 oy orani ve kazandigi 115 milletvekilligiyle ikinci parti durumuna geriledi ve 8 yildir bulundugu iktidardan dustu Diger partilerden Sosyaldemokrat Halkci Parti SHP 88 Refah Partisi RP 62 milletvekilligi kazanirken Demokratik Sol Parti DSP yuzde 10 74 luk oy oranina karsin secim cevresi barajlari yuzunden yalnizca 7 milletvekilligi kazanabildi Secimlerin ardindan ittifakla secime giren partilerin ayrilmasiyla mecliste 8 siyasi parti ortaya cikti Yine bu secimlerle 12 Eylul Darbesi oncesi liderlerden Bulent Ecevit Necmettin Erbakan ve Alparslan Turkes 11 yil aradan sonra TBMM ye dondu Liderlerin yani sira 12 Eylul oncesi son TBMM de gorev yapmis 21 i Adalet Partisi 7 si Cumhuriyet Halk Partisi 3 u Milli Selamet Partisi ve 1 i Milliyetci Hareket Partisi uyesi olmak uzere toplam 32 milletvekili yine bu secimlerde yeniden parlamentoya secildi Hicbir partinin TBMM de tek basina hukumet kuracak cogunlugu olmadigindan bir koalisyon hukumetinin kurulmasi zorunlu hale geldi Secimlerden cok once ANAP karsitligiyla giderek birbirlerine yaklasan DYP ile SHP arasinda koalisyon gorusmeleri basladi 20 Kasim 1991 de hukumeti kurmakla gorevlendirilmis olan Suleyman Demirel TBMM de 88 uyesi olan Sosyaldemokrat Halkci Parti ile bir koalisyon hukumeti kurdu SHP genel baskani Erdal Inonu de basbakan yardimcisi oldu Ilceler bazinda secim sonuclarini gosteren harita 1991 genel secimlerinin sonuclari Kayitli secmen sayisi 29 979 123Oy kullanan secmen sayisi 25 157 089Katilim Orani 83 9Gecerli oy sayisi 24 371 474Gumruk kapilari gecerli oy sayisi 45 192Toplam gecerli oy sayisi 24 416 666Milletvekili sayisi 450Parti Genel Baskan Oy Sandalye Dogru Yol Partisi Suleyman Demirel 6 600 726 27 03 7 89 178 119Anavatan Partisi Mesut Yilmaz 5 862 623 24 01 12 29 115 177Sosyaldemokrat Halkci Parti Erdal Inonu 5 066 571 20 75 4 05 88 11Refah Partisi Necmettin Erbakan 4 121 355 16 87 9 67 62 62Demokratik Sol Parti Bulent Ecevit 2 624 301 10 74 2 24 7 7 10 secim barajiSosyalist Parti Dogu Perincek 108 369 0 44 Yok 0 YokBagimsizlar 32 721 0 13 0 27 0Toplam 24 416 666 100 450Illere Gore Secim Sonuclari Illere gore 20 Ekim 1991 genel secim sonuclari Il MV DYP ANAP SHP RP DSP Diger ToplamAdana 14 239 377 29 97 169 175 21 18 176 264 22 07 117 303 14 69 93 119 11 66 3 545 0 44 798 783Adiyaman 4 42 776 24 93 34 876 20 33 46 632 27 18 42 770 24 93 3 852 2 08 632 0 36 171 538Afyon 6 110 757 36 09 67 635 22 04 45 904 14 96 58 542 19 08 22 414 7 30 1 566 0 51 306 818Agri 4 34 618 28 18 32 650 26 58 18 848 15 34 27 301 22 22 3 104 2 52 6 301 5 12 122 822Aksaray 3 33 990 27 82 27 827 22 78 19 128 15 66 32 954 26 97 7 933 6 49 577 0 47 122 409Amasya 3 42 446 24 54 39 760 22 99 45 247 26 16 34 617 20 01 10 526 6 09 690 0 40 173 286Ankara 23 369 249 23 26 375 117 23 63 391 322 24 63 280 027 17 64 165 426 10 42 6 544 0 08 1 587 685Antalya 9 216 096 43 26 100 431 20 10 115 693 23 16 44 129 8 83 20 839 4 17 2 377 0 48 499 565Artvin 2 33 124 31 42 29 188 27 68 27 809 26 38 9 366 8 88 5 375 5 10 763 0 72 105 625Aydin 6 141 268 33 86 124 065 29 74 82 411 19 75 27 833 6 67 40 154 9 62 2 277 0 55 418 008Balikesir 7 193 627 34 67 138 242 24 75 95 503 17 10 56 919 10 19 71 698 12 84 2 552 0 46 558 541Bartin 2 37 391 37 00 22 176 21 94 8 488 8 40 7 215 7 14 25 364 25 10 613 0 61 101 247Batman 3 14 953 14 76 16 164 15 96 53 523 52 84 15 562 15 36 925 0 91 357 0 35 101 484Bayburt 2 6 965 19 09 11 601 31 79 1 816 4 98 14 823 40 62 1 222 3 35 131 0 36 36 558Bilecik 2 31 027 33 05 24 317 25 90 20 034 21 34 9 637 10 27 8 737 9 31 297 0 32 94 049Bingol 3 22 148 27 68 14 297 17 86 14 350 17 93 28 041 35 04 1 044 1 30 296 0 37 80 176Bitlis 3 11 503 14 00 25 699 31 28 18 014 21 93 23 988 29 20 2 393 2 91 715 0 87 82 312Bolu 5 90 314 32 49 78 550 28 26 25 552 9 19 49 969 17 97 32 254 11 60 1 280 0 46 277 919Burdur 3 52 001 38 89 28 466 21 29 21 934 16 40 16 389 12 26 14 541 10 87 632 0 47 133 963Bursa 12 254 366 31 22 226 286 27 78 100 341 12 32 110 819 13 60 119 355 14 65 3 470 0 43 814 637Canakkale 4 86 951 34 27 62 594 24 67 52 754 20 75 16 257 6 41 34 514 13 60 1 096 0 43 254 166Cankiri 3 35 390 34 27 27 493 25 26 7 310 6 72 31 886 29 30 6 379 5 86 574 0 53 109 032Corum 5 61 525 21 89 56 415 20 08 65 186 23 20 78 628 27 98 18 165 6 46 1 618 0 57 281 537Denizli 6 127 283 35 43 87 712 24 41 76 474 21 28 26 033 7 25 40 052 11 15 2 413 0 67 359 967Diyarbakir 8 60 053 19 97 42 068 13 99 149 955 49 87 36 238 12 05 7 779 2 59 4 578 1 56 300 671Edirne 4 68 544 31 14 42 011 19 09 44 806 20 36 8 413 3 82 55 904 25 40 817 0 37 220 495Elazig 4 68 275 33 76 38 005 18 79 31 346 15 50 59 271 29 31 4 766 2 36 948 0 47 202 611Erzincan 3 14 144 12 84 31 804 28 88 36 744 33 36 24 296 22 06 2 945 2 67 406 0 37 110 339Erzurum 7 94 295 30 17 62 315 19 94 28 026 8 97 115 794 37 04 10 556 3 38 1 597 0 51 312 583Eskisehir 5 117 415 34 14 77 894 22 65 67 378 19 59 35 005 10 18 45 689 13 28 1 208 0 35 344 589Gaziantep 9 110 579 27 48 77 296 19 21 112 777 28 03 71 270 17 71 28 820 7 16 1 602 0 40 402 344Giresun 4 52 019 24 57 77 024 36 37 34 057 16 08 34 612 16 35 13 330 6 29 1 108 0 52 212 150Gumushane 2 15 891 25 20 18 091 28 69 7 522 11 93 19 210 30 46 2 238 3 55 231 0 37 63 183Hakkari 2 14 329 29 66 20 813 43 09 9 214 19 08 3 071 6 36 508 1 05 458 0 95 48 393Hatay 8 126 148 28 40 85 754 19 31 142 246 32 03 61 016 13 74 27 361 6 16 1 595 0 36 444 120Isparta 4 116 115 62 72 22 533 12 17 17 694 9 56 22 941 12 39 5 408 2 92 781 0 42 185 472Icel 9 163 062 31 80 122 824 23 95 144 160 28 11 44 751 8 72 35 018 6 83 2 887 0 56 512 702Istanbul 50 607 188 18 82 887 986 27 53 607 955 18 85 539 573 16 73 568 738 17 63 14 570 0 45 3 226 010Izmir 19 370 965 27 58 344 047 25 58 329 476 24 50 80 297 5 97 207 858 15 45 12 341 0 92 1 344 984Kahramanmaras 7 82 684 25 77 59 336 18 49 60 468 18 85 110 637 34 48 6 317 1 97 1 424 0 44 320 866Karaman 2 17 175 18 30 19 540 20 82 21 336 22 73 27 935 29 76 7 525 8 02 523 0 56 94 034Kars 5 62 553 27 01 39 222 16 94 72 215 31 18 16 405 7 08 39 938 17 25 1 682 0 73 232 015Kastamonu 4 78 100 36 27 55 893 25 96 18 099 8 41 28 423 13 20 33 148 15 40 2 040 0 95 215 703Kayseri 7 85 957 21 96 89 421 22 84 61 407 15 69 123 616 31 58 29 572 7 55 1 479 0 35 391 452Kirikkale 3 37 004 26 79 29 212 21 15 30 302 21 94 30 787 22 29 10 610 7 68 478 0 34 138 393Kirklareli 3 45 791 27 16 43 149 25 59 44 835 26 59 6 324 3 75 28 008 16 61 828 0 49 168 935Kirsehir 3 15 346 14 33 23 891 22 30 33 188 30 98 25 220 23 55 9 228 8 62 440 0 41 107 313Kocaeli 7 111 980 25 55 86 046 19 63 75 185 17 15 96 910 22 11 66 496 15 17 1 692 0 39 438 309Konya 13 188 139 26 58 137 521 19 43 94 189 13 31 233 812 33 03 50 831 7 18 3 324 0 47 707 816Kutahya 5 103 728 35 30 73 783 25 11 36 101 12 29 59 507 20 25 19 746 6 72 1 539 0 52 294 404Malatya 6 17 434 6 58 109 169 41 19 69 520 26 23 60 431 22 80 7 832 2 95 1 164 0 44 265 550Manisa 9 222 953 37 31 138 178 23 12 122 083 20 43 58 877 9 85 52 421 8 77 3 052 0 51 597 564Mardin 5 29 577 17 18 31 836 18 50 92 904 53 98 15 069 8 73 2 247 1 31 805 0 47 172 438Mugla 5 116 797 39 50 75 960 25 69 70 935 23 99 11 721 3 96 18 621 6 29 1 604 0 54 295 638Mus 3 16 530 14 92 19 005 17 16 46 333 41 83 26 888 24 27 1 476 1 33 513 0 46 110 745Nevsehir 3 36 142 28 50 27 934 22 02 20 169 15 90 33 541 26 44 8 488 6 69 539 0 42 126 813Nigde 3 34 653 28 17 24 886 20 23 27 611 22 45 24 557 19 96 10 711 8 71 555 0 45 122 973Ordu 6 65 643 21 07 97 673 31 36 52 917 16 99 43 622 14 00 49 226 15 80 2 355 0 75 311 436Rize 3 33 802 19 82 81 063 47 55 13 271 7 78 33 721 19 78 7 964 4 67 649 0 38 170 470Sakarya 6 95 728 28 04 88 244 25 85 34 339 10 05 79 380 23 25 42 006 12 30 1 666 0 48 341 363Samsun 9 176 786 33 25 116 655 21 94 78 618 14 78 85 636 16 10 71 739 13 49 2 194 0 41 531 628Siirt 3 13 846 18 97 13 297 18 21 28 894 39 58 15 016 20 57 1 307 1 79 628 0 86 72 988Sinop 3 31 900 26 77 27 664 23 22 25 200 21 25 16 279 13 66 16 713 14 02 1 376 1 15 119 132Sivas 6 39 284 13 33 52 102 17 68 67 709 22 98 112 865 38 31 21 255 7 21 1 340 0 45 294 555Sanliurfa 8 89 984 31 33 76 270 26 56 59 365 20 67 52 953 18 44 7 598 2 64 959 0 33 287 129Sirnak 3 9 828 14 57 13 222 19 60 41 297 61 22 1 713 2 53 767 1 13 623 0 92 67 450Tekirdag 4 72 785 30 59 58 317 24 51 48 477 20 37 11 869 4 98 45 510 19 12 965 0 40 237 923Tokat 6 64 522 21 68 58 149 19 54 69 513 23 36 85 929 28 88 18 059 6 07 1 336 0 44 297 508Trabzon 6 70 448 21 00 105 682 31 50 44 125 13 15 74 623 22 24 39 074 11 64 1 479 0 44 335 431Tunceli 2 1 671 3 42 5 226 10 72 28 222 57 90 2 733 5 60 796 1 63 10 093 20 71 48 741Usak 3 32 993 22 60 35 375 24 23 40 846 27 98 18 738 12 83 17 223 11 79 792 0 54 145 967Van 5 50 793 26 51 50 305 26 26 42 694 22 29 43 098 22 50 3 379 1 76 1 266 0 66 191 535Yozgat 5 32 798 15 14 49 700 22 94 37 135 17 14 85 527 39 48 10 421 4 81 1 012 0 46 216 593Zonguldak 7 127 205 30 06 78 496 18 55 63 176 14 93 50 227 11 87 101 746 24 04 2 233 0 52 423 083Turkiye Toplami 450 6 600 726 27 03 5 862 623 24 01 5 066 571 20 75 4 121 355 16 87 2 624 301 10 74 141 090 0 57 24 416 666Ayrica bakiniz1991 TBMM yemin kriziKaynakca Turkiye de erken genel secimleri etkileyen faktorlerin incelenmesi 2 Subat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cemal Altan Liderlerin duellosu 2 Subat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Taha Akyol Milliyet 13 Aralik 1995 Guner Engin Ozalli Yillarim Babiali Kultur Yay Istanbul 2003 s 198 200 nakleden Ozdemir Hikmet Turgut Ozal Biyografi Dogan Egmont Yayincilik Istanbul 2014 ISBN 978 605 092153 3 s 449 Sabuncu Yavuz PDF 3 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 31 Ocak 2015 Meclis kabul etti secim 23 Ekim de 2 Subat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Milliyet 25 Agustos 1991 biruni tuik gov tr 3 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Nisan 2023 Tosun Gulgun Turkiye de Siyasi Nitelikli Kamuoyu Arastirmalari ve 20 Ekim 1991 Secimleri Ornegi PDF Amme Idaresi Dergisi 2 Subat 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 1 Subat 2015 Ozge Mustafa 1 Ocak 2002 14 secimde 11 kez sistem degistirmisiz Zaman 24 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Subat 2015 Ulkemizde Uygulanan Secim Sistemleri ve Sonuclari 26 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mehmet Ali Akgul En karli lider Demirel 22 Subat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Milliyet 24 Ekim 1991 a b 1991 Yili Secim Sonuclari olu kirik baglanti