Mısır Yahudileri, dünyanın hem en eski hem en yeni cemaatini oluşturur. Tam bir nüfus bilgisi bulunmasa da Mısır'daki Yahudi nüfusunun 2004 itibarıyla 100'den az olduğu düşünülür, bu sayı 1922'de 75 ila 80 bin arasındaydı. Tarihi yerli cemaatin çekirdeğini Rabinik ve Karay Yahudileri oluşturur. İspanya'dan kovulmanın ardından Mısır'a daha çok Sefarad ve Karay yerleşmiştir. Nüfus, Süveyş Kanalının açılmasının ardından artan ticaret olanakları sebebiyle yükselişe geçti. Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı topraklarda yaşayan Yahudiler Mısır'ın ana şehirlerine yerleşip modern cemaatin ticari ve kültürel elit tabakasına girdiler. 19. yüzyılın sonlarında Avrupa'da yaşanan pogromlardan kaçan Aşkenaz cemaati çoğunlukla Kahire'nin Darb el Barabira çeyreğinde toplanmıştı.
Antik çağ
Asvan papirüslerinde, saklı belgelerde ve Aramca yazılan mektuplarda, Ahameniş İmparatorluğu adına Mısır'ın cephe garnizonunda görev alan bolca Yahudi askerin varlığıyla ilgili bilgiler bulunur. MÖ 650'de Kral Menaşe zamanında cemaat, Nubiya'ya sefer düzenleyen Firavun I. Psamtik'e destek sunmak için kuruldu. Dini sistemleri Babil politeizminden güçlü izler taşıdığı için, bazı uzmanlarca bu cemaat Yahudi-Samiri kökenlidir ve kendilerine ait tapınakları, yerel tanrı ile yan yanaydı. Bu belgeler MÖ 495 ila MÖ 399 yılları arasındaki bilgileri içermektedir.
Eski Ahit'te anlatıldığına göre, MÖ 597'de Yehuda Krallığı yıkıldıktan ve Yahudi vali öldürüldükten sonra çok miktarda Yahudi Mısır'a sığınmıştır. Atama yapıldığı duyulduğunda, Moav'a, Ammon'a ve Edom'a kaçan Yahudiler Yehuda'ya geri döndü fakat Gedalya öldürümeden çok önce, bu topraklarda yaşayan Yahudiler veya sonradan geri dönenler Mısır'a kaçtı. Mısır'a gidenlerin sayısı tartışma konusudur. Kaçanlar, Mısır'da Migdol, Tahpanhes, Nof ve Patros şehirlerine yerleşti.
Her ne kadar Çıkış kitabında İbranilerin Antik Mısır'da köle olduğu anlatılsa da, bir asrı aşkın arkeolojik çalışmalar, ne dört asır boyunca Yahudilerin Mısır'da kaldığı, ne bir milyondan fazla İsrailoğlunun Kızıldeniz'i geçtiği, ne de Sina Çölü'nde geçen üç ay ile ilgili bir kanıt bulabilmiştir. Çıkış hikâyesinin tarihi bir gerçeklik olduğunu savunan uzmanlar bugün bunun sadece bir olasılık olduğu görüşünde birleşmektedir.
Ptolemaios ve Roma (MÖ 400 - MS 641)
Sonradan yaşanan göç dalgalarıyla Ptolemaios döneminde Yahudiler, başta İskenderiye olmak üzere Mısır'a göç etti. Bu dönemde Mısır'daki Yahudi tarihi İskenderiye merkezliyken Kafr ed-Davar gibi diğer şehirlerde de kardeş cemaatler kuruldu. MÖ 3. yüzyılda Yahudi diasporasının büyük bir kısmı Mısır'ın şehir ve kasabalarında bulunmaktaydı. Josephus'un tarihine göre, Yahudiye'yi eline geçiren I. Ptolemaios Soter, Yehuda toprakları, Kudüs, Samarya ve Gerizim Dağı'ndan 120,000 Yahudi esiri Mısır'a gönderdi. Bu kişilerin yanı sıra, bereketli toprakların ve Ptolemaios'un liberalliğinin cazibesiyle birçok Yahudi kendi arzusuyla buraya göç etti. Ptolemaious ve Mısırlı annesi Berenis'e adanan sinagoglar 19. yüzyılda İskenderiye yakınlarında bulundu. Josephus ayrıca bu 120,000 esirin tarafından serbest bırakıldığını belirtir.
İskenderiye'deki Yahudilerin tarihi, MÖ 332'de Büyük İskender tarafından şehrin kurulmasıyla başlar. Yahudiler, İskender ve ardılları döneminde nüfusun önemli bir bölümünü oluşturmaktaydı. Yerli kült tesirlerinden etkilenmemek için Ptolemaioslar Yahudilere şehrin beş idari bölümünden ikisini tahsis etti. Bu zamanda İskenderiye'deki Yahudiler, dünyadaki herhangi bir Yahudiye göre bağımsız bir siyasi yaşam sürüyordu. Roma İmparatorluğu'ndaki Yahudiler dini amaçlı özel topluluklar kurarken veya Mısır ve Fenike gibi yabancı ticari kurumlara üye olurken İskenderiye Yahudileri, yerli halkla yan yana bağımsız siyasi bir cemaat oluşturuyordu.
Roma döneminde Nil nehrinin doğsusunda bugün Benheseh denen yerde önemli sayılabilecek bir Yahudi cemaati bluunuyordu. Şehirde Yahudilere ait sokaklar vardı. Buradaki Yahudilerin çoğu ahitsel isimlerini korumalarına rağmen bir ihtimalle Hristiyan olmuşlardır. 300'lerde bir Mısır tapınağında Aşil oğlu Yakov diye bir din görevlisi bulunmaktaydı.
İskenderiye'deki Yahudi cemaati Kitos Savaşı sırasında Trajan'ın orduları tarafından hemen hemen yok edildi ve Josephus'a görepogromda katledilenlerin sayısı 50,000'di.
Arap hakimiyeti (641 - 1250)
Arapların Mısır'ı işgaline ilk destek, Monotelitizmi yaymaya çalışmakla ünlü İskenderiyeli Patriark Kiros'un idari yolsuzluklarından rahatsız olan Yahudiler, Koptikler ve diğer Hristiyanlardan geldi. Orada halihazırda yaşayan Yahudilerin yanı sıra diğer bazı Yahudiler Arap Yarımadası'ndan gelmiş olmalıdır. Muhammed'in Banu Canba'ya 630'da yazdığı mektubu Al-Baladhuri, Mısır'da gördüğünü iddia etmiştir. Aynı mektubun İbranice harflerle yazılmış bir kopyası Kahire Genizası'nda bulunmuştur.
Yahudilerin, eski Mısır liderleri için hoş duygular beslemesi için bir sebebi yoktu. 629'da İmparator Herakleios, Yahudileri Kudüs'ten kovdu ve akabinde İmparatorluk genelinde Yahudilere karşı katliam başlattı. İmparator Anastasius zamanında (502) Amida'nın Persler tarafından ve İskenderiye'nin Pers general Şahin tarafından fethedildiği zamanlarda Yahudilerin Hristiyanlara karşı olması sebebiyle bu zamandan beri Koptiklerle Yahudiler arasında süre gelen bir anlaşmazlık mevcuttu; bu nedenle Roma İmparatorluğu'nun Yahudilere karşı uyguladığı katliamın Mısır ayağında katliamlar Koptikler tarafından destek gördü. İskenderiye Antlaşması'yla (8 Kasım 641) Mısır'ın Arapların eline geçişi resmîleşti. Bu antlaşmayla, Yahudilerin yaşadıkları şehirlerde kalmaları garanti altına alındı; Şehrin fethedildiği zamanda Amr Bin El-as halifeye bir mektup yazıp burada 40,000 Yahudinin bulunduğunu belirtmiştir.
Emeviler ve Abbasiler döneminde (641-868) Mısırlı Yahudilerin akıbetleriyle ilgili çok az bilgi mevcuttur. Tolunoğulları döneminde ise (863-905), Karay cemaati büyük ölçüde kalkındı.
Fatımiler hakimiyeti altında (969 - 1169)
Son dönemlerdeki El-Hakim bi-Amrallah hakimiyeti dışındaki zamanda Fatımiler dönemi Yahudiler için genelde olumlu geçmiştir. Mısır'da Talmud okullarının açılması genelde bu döneme denk gelir. Toplumda yüksek mevkilere gelen Yahudilerden birisi Yakub ibn Kilis'ti.
Helife el-Hakim (996-1020), II. Ömer Antlaşması'na sıkı sıkya bağlıydı; Yahudilere çıngırak takma ve toplum içinde tahtadan oyma bir buzağı taşıma zorunluluğu getirdi. El-Cevderiye'de bir sokakta yalnız Yahudiler yaşamaktaydı. El-Hakim, buradaki Yahudilerin ayinlerinde kendisiyle dalga geçildiğini duyunca mahalleyi yaktı.
12. yüzyılın başlarında Abu el-Münecce ibn Şayah isimli bir Yahudi tarım bakanıydı. En bilinen icraatı 1112'de Nil nehrinde bent kurmasıydı ve buraya "Bahr Abu el-Münecce" denmektedir. İşi gereği harcamalarının yüksek olması itibarını zedeledi ve İskenderiye'de hapse atıldı, fakat kısa bir süre sonra çıkmayı başardı. Bir banker ile yaptığı alışverişin belgesi bugün hala muhafaza edilmektedir. 1137'de vezir Al-Afdal Şahanşah altında maliyeden sorumlu fakat adı bilinmeyen Yahudi bir usta vardı. Düşmanları tarafından işine son verilen bu kişinin yerine, Yahudileri Krallık'tan kovmaya çalışan bir Hristiyan patriark getirildi. Önde gelen dört Yahudi bir araya gelip Hristiyanlara karşı komplo kurdular fakat bu komplonun sonucunda ne olduğu bilinmemektedir. Eski bakan, Konstantinapollü Yahudilere karmaşık şiirsel bir formda mektup yazıp kendilerine yardım etmeleri için yalvarmıştır. Bu mektup bugüne kadar korunmuştur. Halife el-Hafız'ın doktorlarından biri Abu Mansur isimli bir Yahudiydi. Abu el-Fedail ibn al-Nakid (ö. 1189) ünlü bir göz hekimiydi.
Bu asırda, Mısır cemaatleri üzerine gerek Yahudi uzmanların raporları gerekse seyyahlardan gelen bilgiler sayesinde biraz daha fazla ışık tutmak mümkündür. 1141'de İskenderiye'ye gelen Yehuda Halevi, arkadaşı Aaron Ben-Zion ibn Alamani ve onun beş oğluyla ilgili şiir yazmıştır. Halevi, Dimyat'ta İspanyol asıllı Abu Said ibn Halfon ha-Levi ile tanışıp arkadaş oldu. 1160'ta Mısır'ı ziyaret eden buradaki Yahudi cemaatiyle ilgili genel bilgiler sunmuştur: Kahire'de 2000 birey; liderleri Fransız asıllı Phineas b. Meşaullam olan İskenderiye'de 3000 birey; Feyyum'da 20 aile; Dimyat'ta 200 birey; Nil'in doğusundaki Bilbeis'te 300 birey; ve Damira'da 700 birey Yahudi bulunmaktaydı.
Selahaddin dönemi ve Rambam (1169 - 1250)
Selahaddin'in Haçlılar ile yaptığı savaştan (1169-93) Yahudilerin etkilenmediği görülmüştür. Son Fatımi'nin doktoru olan Yahudi Abu al-Bayyan al-Mudavvar (ö. 1184), Selahaddin'in de doktorluğunu yapmaktaydı.Rambam'ın kayın biyraderi Abu al-Maali de Selahaddin için çalışmaktaydı. 1166'da Mısır'a gidip Fustat'a yerleşen Rambam, doktor olarak ün yapınca, Selahaddin'in ailesinin, vezir El-Kadı El-Fadıl'ın ve Selahaddin'in ardıllarının doktoru oldu. Kendisine Rais al-Umma (Ümmet reisi) veya Rais al-Milla (Millet reisi) unvanı verildi. Fustat'ta Mişna Tora'yı (1180) ve 'u yazdı; her ikisi de dönemin Yahudi uzmanlarınca muhaleftle karşılandı. Bu mekandan denen dini cevaplar içerikli mektuplar gönderdi. 1173'te esirlerin kurtarılması için Kuzey Afrika cemaatlerinden talepte bulundu. Bu talep Rambam'dan bugüne kalan son belgedir. Karayların meclisten çıkarılmasına sebep oldu.
Memlûkler (1250 - 1517)
Bahri Hanedanı altında (1250-1390) Yahudiler nispeten sessiz ve sakin bir hayat yaşadılar; zaman zaman ordu ekipmanlarının bakımıyla ilgilenen Yahudiler tutucu Müslümanların kadı ve ulemaları tarafından rahatsız edildiler. Al Makrizi'ye göre Memlukların ilk büyük sultanı Baybars (Al-Malik al-Tahir, 1260-77), "zimmi" vergisini ikiye katladı. Bir ara Yahudileri yakmaya niyetlenen ve bu sebeple kuyular kazdıran Sultan, fikrinden cayıp ağır vergiler uyguladı; bu dönemde Yahudiler ortadan kayboldu.
Sambari (135, 22)'de, Ömer Antlaşması'nın geçerli olduğu yerlerde bu kuralların katıca uygulandığı belirtilir. 1305'te Suriye'de Moğollara karşı zafer kazanan Sultan ülkesine geri döndü, Yahudilikten İslam'a geçen İskenderiyeli fanatik Said ibn Hasan, gayrimüslümlerin kilise ve sinagoglarından yaptığı aleni ayinleri kibirlik olarak nitelendirip kızgınlık duydu. On haham, on papaz ve on ulemadan oluşan dini bir meclis kurmaya çalıştı. Bunu başaramayınca kilise ve sinagogların kapatılması için çaba verdi. İskenderiyeli güruhlar tarafından bazı kiliseler yıkıldı; fakat Ömer Antlaşması gereğince sinagogların çoğunun ayakta kalmasına izin verildi. Sambari (137, 20)'de dediğine göre Barselona'nın Faslı kralından gelen mektupla (1309) yeni bir antlaşma yapıldı ve sinagoglar tekrar açıldı; bu mektup muhtemelen Ömer Antlaşması'nın tazelenmiş sürümüdür. Bu konuyla ilgili hala baki olan Müslüman doktorların fetvaları bulunur. Taki al-Din ibn Taimiyyah'a (d. 1263) göre Kahire'deki sinagoglar bunden önce de bir kere kapatılmıştı. Bu fanatik Müslüman, Yahudilere küfür eden fetvasında, sinagogların heterodoks Müslümanlar, İsmaili, Karmati ve Nusayriler zamanında kuruldukları için yıkılmasını buyurmuştur. Fakat sinagogların ayakta kalmasına izin verildi. Aynı sultan zamanında (1324) Yahudileri Fustat'ta ve Kahire'de kundakçılıkla suçlandı; temize çıkarılmak için 50,000 parça altın ödetildi.
Burci Hanedanı zamanında Franklar İskenderiye'ye tekrar saldırdı (1416), Yahudilere karşı kurallar Şeyh el-Muayyid (1412-21), nüfusu azaltan veba nedeniyle 1438'de Eşref Bars Bey, Al-Zahir Çakmak (1438–53) ve Kait Bey (1468–95) tarafından sertçe uygulandı. Kahire Yahudilerine 75,000 parça altın ödetildi.
Türk hakimiyeti (1517 - 1922)
22 Ocak 1517'de Türk sultan Yavuz Sultan Selim, son Memluklu Tomanbay'ı bozguna uğrattı. Yahudi ilişkileriyle ilgili kökten değişiklikler yapan sultan nagidi feshetti, her cemaati bağımsız kıldı ve David ibn Abi Zimra'yı Kahire'deki cemaatin başına getirdi. Ayrıca Abraham de Castro'yu darphaneye ustabaşı olarak atadı. Selim'in ardılı II. Süleyman zamanında, De Castro bağımsızlık planını ortaya çıkardığı zaman (1524) Mısır Genel Valisi Ahmed Paşa ondan intikam almaya koyuldu. Kaçışlarının anısına "Kahire (Purim)"i halen 28 Adar'da kutlanmaktadır.
16. yüzyılın sonlarına doğru, "Şita Mekubezet"in yazarı Bezaleel Aşkenazi tarafından Mısır'ın Talmud çalışmaları beslendi. Öğrencileri arasında, zengin mültezim amcasını ziyaret için Mısır'a gelen genç Isaac Luria ve Avraham Monson (1594) bulunmaktaydı. İşmael Kohen Tanuci, "Sefer ha-Zikaron" isimli eserini Mısır'da 1543'te tamamladı. Joseph ben Moses di Trani de bir süre Mısır'da kaldı. Ahit ve Talmud yorumcusu Hayim Vital Aaron ibn Hayim de Mısır'da bir süre kalanlardandı. Isaac Luria'nın öğrencilerinden Yosef Tabul'un oğlu Yakov, yetkililer tarafından idam edildi.
Manasseh b. Israel (1656)'in dediğine göre, "Mısır Genel Valisi, vergilerin toplanması için yanında her zaman 'zaraf başı' veya 'haznedar' sıfatıyla bir Yahudi bulundurur. Şu anda bu görevi yapan Abraham Alkula'dır". Onun ardılı, Sabetay Sevi'nin arkadaşı ve hamisi Rafael Yosef Çelebi'ydi. İki kere Mısır'a gelen Sabetay'ın ikinci ziyareti 1660'ta gerçekleşti. Orada Leghorn'dan getirilen kötü unvanı bulunan Sara ile evlendi. Sabetaycı hareket doğal olarak Mısır'daki durumu karıştırdı. Sabetaycı peygamber ve doktor Miguel (Avraham) Cardoso 1703'te Mısır'a yerleşti ve Kara Muhammed Paşa'nın doktoru oldu. 1641'de Karay Samuel b. David Mısır'ı ziyaret etti. Seyahatinden gelen anılar mezheptaşlarıyla ilgili özel bilgiler sunar İskenderiye'de üç, Raşid'de iki Rabinik sinagogun varlığını bildirir. 1654'te, ülkeyi ziyaret eden Moses b. Elijah ha-Levi isimli ikinci Karay, benzer bilgileri sunup Karaylarla ilgili fazla özel bilgi aktarmamaktadır.
Sambari'de anlatılana göre, İstanbul'dan Mısır'a gönderilen "kadı al-asakir" Yahudilere şiddetli yargılamalarda bulunmuştur. Kadı, cemaat üzerinde baskı kurup halkı soydu., 1671'de Mısır'da . 1844, 1881 ve Ocak 1902'de Yahudilere karşı kan iftirası gerçekleşti. Şam vakasının ardından , ve 1840'ta Mısır'ı ziyaret etti. Bunlardan son ikisi Rabbi Moşe Yosef Algazi ile temasa geçip Kahire okullarında dindaşlarının eğitim seviyesini yükseltmek için çaba sarf etti. Yeni yüzyıla girilirken Yahudi bir gözlemci şunları aktarmıştır: "Mısır Yahudilerinin çoğunun ruhani hoşgörüsü tatminkardır, bundan daha liberal veya diğer dinlere daha saygılı bir nüfus bulmak zordur".
1898'de yayınlanan nüfus bilgilerine göre 9.734.405 nüfuslu Mısır'da 25.200 Yahudi bulunmaktaydı.
Modern zaman (1919'dan bugüne)
İngiliz hakimiyeti ve Kral I. Fuad altında Mısır Yahudilere karşı dostaneydi, fakat kaç nesil bu ülkede yaşadıklarına bakılmaksızın Yahudilerin %90'ına Mısır vatandaşlığı reddedildi. Ülkenin ekonomisinde önemli rol oynayan Yahudilere, Avrupa'nın artan zulmünden kaçan Yahudiler de eklenince nüfus 80.000'e yaklaştı. Geleneksel olarak birbirleriyle evlenmeleri dahi yasak olan Karay ve Rabinik cemaatler arasındaki bariz farklılıklar uzun süre devam etti. Kahirenin yan yana iki mahallesi olan harat al-yahud al-qara’in'de Karaylar ve harat al-yahud'da Rabinik Yahudiler yaşamaktaydı. Ayrılıklarına rağmen genelde birlikte hareket eden bu iki cemaatin nesilleri, iki grubun ilişkilerini geliştirmek için uğraş verdiler.
Bireysel anlamda Yahudiler, Mısır milliyetçiliği konusunda önemli roller aldılar. Kahire Sefarad cemaati lideri René Kattavi, 1935'te 'Mısır vatanımızdır, Arapça dilimizdir' sloganıyla yola çıkan Mısır Yahudi Gençliği derneğinin kuruluşunu destekledi. Siyasi Siyonizm'e şiddetle karşı çıkan Kattavi, Dünya Yahudi Kongresi'ne 1943'te "Yahudi Sorunu" başlıklı bir mektup yazıp Filistin'in Avrupa Yahudilerini özümseyemeyeceğini belirtti. Yine de, Siyonist hareketin Mısır'da da temsilcileri vardı. Karay Yahudi uzman (1866–1956) hem bir Mısır milliyetçisiydi hem de Siyonist'ti. 'Anavatanım Mısır, Doğduğum Yer' isimli şiirinde Mısır'a sadakatini anlatırken al-Kudsiyyat isimli kitabında Yahudilerin bir devlete sahip olma hakkını savunmuştur.Al-Kudsiyyat belki de Siyonizmi savunan Arapça yazılmış en belagatli eserdir. Farag aynı zamanda 1923'te Mısır'ın ilk anayasasını yazanlardan biridir.
Bu dönemde yaşadığı bilinen bir başka Mısır Yahudisi de, İngilizlerin ülkeden çıkarılmasını savunan vatansever Mısır milliyetçisi 'dur. Milliyetçi yayın yapan 'nın sürgünden editörlüğünü yapmıştır. Bu dergi, Mısır Arapçası ile yazılan ilk dergilerdendir ve İngilizlerle İngilizlerin kuklası olan Monarşi ile dalga geçen hicivsel yazılar içermekteydi. Bir başka bilindik Yahudi ise, Mısır Komünist Partisi'nin çekirdeğini oluşturan Mısır Milli Kurtuluş Hareketi'nin kurucusu 'di. Curiel, İsrail ile FKÖ arasındaki gayri resmi iletişimde önemli rol üstlenmiştir.
1937'de hükûmet, başta Suriyeli, Yunan, İtalyan ve Ermenilerin sahip olduğu diplomatik dokunulmazlık kapitülasyonlarını kaldırdı, bu durumdan Yahudiler de etkilendi. Mısır içinde ticaret yapan yabancı azınlıklara vergi uygulanmaması onlara büyük ölçüde avantaj sağlamaktaydı.
1936-1939 arası, Filistin'deki Arap-İsrail çatışmalarının medyada sıkça yer alması ve Nazi Almanyası'nın yükselişe geçmesi Mısır toplumu içindeki Yahudilerin ilişkilerini etkiledi.Genç Mısır ve Müslüman Kardeşler Topluluğu gibi yerel milliyetçi militan grupların oluşması, bu grupların Avrupa'daki mihver güçlere sempati duyması ve onların yollarından gitmesi Yahudilere karşı düşmanlığı körükledi.
Mısır bankaları, Faşist rejimlerden kaçan Yahudilerin paralarını transfer ettiği yerdi.
1940'larda durum kötüleşti. 1942'den sonra zaman zaman pogromlar yaşandı. 1945'te . Filistin'in taksimi ve İsrail'in kuruluşu yaklaştıkça düşmanlık arttı. 1947'de Şirket Kanunlarıyla işçilerin %75'inin maaşlı ve %90'ının Mısırlı olma zorunluluğu getirildi. Yahudilere vatandaşlık verilmediğinden "%90 Mısırlı" kuralından faydalanamadılar ve birçoğu işlerinden çıkarıldı. Kanunlara göre şirket sermayesinin yarısından fazlası Mısır sermayesi olması gerekmekteydi.
1948 ve sonrası
1948'de İsrail'in kurulmasıyla Mısırlı Yahudilerin durumu daha da kötüye gitti. Aynı yıl gerçekleşen bombalama eyleminde 70 Yahudi öldü ve yaklaşık 200'ü yaralandı; gerçekleşen ayaklanmalarla bu sayı gittikçe arttı.
Cemal Abdünnasır'ı gözden düşürmek ve muhtemelen Moşe Şaret'in Mısır ile yaptığı gizli görüşmeleri bozmak için İsrail, sabotaj düzenleyip Batılı hedefleri bombaladı (ölüm gerçekleşmedi). Yahudilere olan güvenin daha da sarsılmasına sebebiyet veren bu olayın ardından 1954'te gerçekleşti. Davacı Fuat al-Digvi davada şunları söylemiştir:
'Mısır Yahudileri aramızda yaşıyor ve onlar Mısır'ın oğullarıdır. Mısır, oğulları arasında, gerek Müslüman olsun, gerek Hristiyan, gerekse Yahudi ayrım yapmaz. Savunmacılar Mısır'da yaşayan Yahudilerdir. Mısır'ın oğulları olmalarına rağmen Mısır'a karşı suç işlemişlerdir.
Olaylarda kimsenin ölmemiş olmasına rağmen örgütün iki üyesi olan Dr. Musa Marzuk ve Şmuel Azar idamla cezalandırıldı. Buna tezat olarak, Dr. Mazruk'un ailesinden 1948 katliamında altı kişi öldürüldü fakat kimse ceza almadı. 1953'te Dr. Marzuk'un kuzeni Kamal Massuda soğuk kanlı bir şekilde öldürülürken yetkililer kimseyi tutuklamadı. Örgüt üyelerinin ailelerinin bir kısmı 1947 Şirket Kanunu zamanında öldü.
23 Kasım 1956'da, Süveyş Krizi'nde İngiltere, Fransa ve İsrail tarafından işgal edilen Mısır bir bildiri yayınlayıp 'bütün Yahudiler Siyonisttir ve devletin düşmanlarıdır' dedi ve onları kovma sözü verdi. Cemaatin hemen hemen yarısını oluşturan yaklaşık 25.000 Yahudi, zorla imzalatılan "gönüllü ayrılık belgesi"nin ardından malvarlıklarını bırakarak Avrupa'ya, ABD'ye, Güney Amerika'ya ve İsrail'e göç etti. Yaklaşıp 1000 Yahudi hapise atıldı. İşgalde rol alan İngiliz ve Fransızlara da benzer kanunlar uygulandı.
1967'deki savaşın ardından yine malvarlıklarına el koymalar gerçekleşti. Bu zamanda Kahire'de yaşayan Rami Mangoubi'nin dediğine göre 17 ila 60 yaşlarındaki bütün Yahudi erkekler ya ülkeden anında kovuldu ya da üç yıldan fazla süreyle işkence gördükleri Abu Zabal ve Tura'daki ıslahevlerine konuldu. En nihayetinde ülkedeki Yahudi cemaati neredeyse yok oldu ve bugün Mısır'da 100'den az Yahudi yaşamaktadır. Mısırlı Yahudilerin çoğu İsrail'e (35.000), Brezilya'ya (15.000), Fransa'ya (10.000), ABD'ye (9.000) ve Arjantin'e (9.000) göç etti. Bugün, Mısır toplumunda ve medyasında Yahudi karşıtı duygular hakimdir. Mısır'daki son Yahudi düğünü 1984'te gerçekleşti.
Cemaatlari hakkında Mısır Yahudilerinin çalışmaları
- Ronit Matalon, Zeh ‘im ha-panim eleynu ('Bize Bakan') (Bir Mısırlı Yahudi ailesinin hayatı)
- Yahudiya Misriya, Les juifs en Egypte: Aperçu sur 3000 ans d'histoire, Geneva: Editions de l'Avenir, 1971
- , "The Man in the White Sharkskin Suit" (Mısır'dan ABD'ye göç eden Mısırlı bir Yahudi ailesinin otobiyografisi)
- Mangoubi, Rami, "My Longest 10 Minutes", The Jerusalem Post Magazine, 31 Mayıs 2007.
- "Out of Egypt", Andre Aciman, Picador, 1994
- "Growing Up Under Pharaoh", Maurice M. Mizrahi, 2004, [1]12 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Ayrıca bakınız
Antik tarih
Modern tarih
- İslam hakimiyeti altındaki Yahudilerin tarihi
- Süveyş Krizi
- İsrail-Mısır Barış Antlaşması
- Yahudilerin Arap topraklarından toplu göçü
Enstitüler
Kaynakça
- Özel
- ^ "Jewish Virtual Library". 26 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2011.
- ^ The 1947 census gives 65,639, possibly too low. See , The Dispersion of Egyptian Jewry: Culture, Politics, and the Formation of a Modern DiasporaIntrod.
- ^ . 30 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2011.
- ^ , Une Communité Judéo-Araméenne à Éléphantine, en Egypte, aux vi et v siècles avant J.-C, London 1915 cited, Arnold Toynbee, A Study of History, vol.5, (1939) 1964 p125 n.1
- ^ 2 kral 25:22-24
- ^ jer 40:6-8
- ^ Jeremiah 40:11-12
- ^ 2 kral 25:26
- ^ Jeremiah 43:5-7
- ^ Jeremiah 44:1
- ^ James Weinstein, "Exodus and the Archaeological Reality", in Exodus: The Egyptian Evidence, ed. Ernest S. Frerichs and Leonard H. Lesko (Eisenbrauns, 1997), p.87
- ^ John Van Seters, "The Geography of the Exodus", in The Land I Will Show You: Essays on the History and Archaeology of the Ancient Near East in Honour of J. Maxwell Miller, ed. J. Andrew Dearman and M. Patrick Graham (JSOT 343, Sheffield Academic Press, 2001), pp. 255-76
- ^ James K. Hoffmeier, Israel in Egypt: The Evidence for the Authenticity of the Exodus Tradition, (OUP, 1999)
- ^ Aryeh Kasher The Jews in Hellenistic and Roman Egypt: The Struggle for Equal Rights, Mohr Siebeck, 1985 pp.107-8
- ^ The History of Egypt under the Ptolemaic Dynasty, New York 1899 p. 192.
- ^ Josephus, Antiquities of the Jews, in The Works of Josephus, Complete and Unabridged, New Updated Edition (Translated by William Whiston, A.M.; Peabody Massachusetts:Hendrickson Publishers, 1987; Fifth Printing:Jan.1991 Bk. 12, chapters. 1, 2, pp. 308-309 (Bk. 12: verses 7, 9, 11)
- ^ The Jewish War Book 2.495ff.
- ^ Runciman, Steven (1951). A History of the Crusades, Volume I: The First Crusade and the Foundation of the Kingdom of Jerusalem (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. s. 18-19.
- ^ Julius Wellhausen, Skizzen und Vorarbeiten IV = Medina vor dem Islam, Berlin 1889.p.119
- ^ J. Q. R. ix. 29, x. 430; Z. D. M. G. li. 444
- ^ , p. 306
- ^ B.A. § 153
- ^ B.A. ibid. § 155)
- ^ M. xliv. 8
- ^ J. Q. R. xiii. 104
- ^ R. E. J. xxx. 1, xxxi. 212; Z. D. M. G. liii. 51
- ^ Weil, l.c. iv. 270
- ^ Azulai, "Shem ha-Gedolim," No. 332
- ^ Frumkin, l.c. p. 69
- ^ 1609; Frumkin, l.c. pp. 71, 72
- ^ G. i. 1
- ^ G. i. 4
- ^ S. 120, 21
- ^ Aron Rodrigue, Jews and Muslims: Images of Sephardi and Eastern Jewries in Modern Times, University of Washington Press, 2003 p.163, quoting a document by S.Somekh of 1895
- ^ i., xviii.
- ^ a b c d Joel Beinin, The Dispersion of Egyptian Jewry: Culture, Politics, and the Formation of a Modern Diaspora,
- ^ Jerusalemica, 1923
- ^ Mourad El-Kodsi, The Karaite Jews of Egypt, 1882–1986, Lyons, NY: Wilprint, 1987.
- ^ "[[Uri Avnery]], 'Two Americas,' [[CounterPunch]] 24 March 2009". 27 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Aralık 2011.
- ^ Gudrun Krämer (1989) The Jews in modern Egypt, 1914-1952 I.B.Tauris, p 8
- ^ Joel Beinin, op.cit. Introduction
- ^ Gudrun Krämer (1989) The Jews in modern Egypt, 1914-1952 I.B.Tauris, p 158
- ^ Mangoubi, Rami, "A Jewish Refugee Answers Youssef Ibrahim", Middle East Times, October 30, 2004.
- ^ Mangoubi, Rami (31 Mayıs 2007). "My Longest 10 Minutes". The Jerusalem Post. 26 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2010.
- Genel
- The Works of Josephus, Complete and Unabridged, New Updated Edition (Translated by William Whiston, A.M.) Peabody Massachusetts:Hendrickson Publishers, 1987 (Fifth Printing:Jan.1991): Antiquities of the Jews, Book 12, chapters 1 and 2, pp. 308–9
- Gudrun Krämer, The Jews in Modern Egypt, 1914–1952, Seattle: University of Washington Press, 1989
- Mourad El-Kodsi, The Karaite Jews of Egypt, 1882–1986, Lyons, NY: Wilprint, 1987.
Dış bağlantılar
- Bassatine News: The only Jewish newsletter reporting directly from Egypt25 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Jewish Virtual Library1 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Briefly Investigating the Origin of the Ancient Jewish Community at Elephantine: A Review 30 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Egyptian Jews look back with anger, love28 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Joel Beinin: The Dispersion Of Egyptian Jewry Culture, Politics, And The Formation Of A Modern Diaspora6 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Berkeley: University of California Press, c1998. Amer Univ in Cairo Pr, 2005,
- Jews Indigenous to the Middle East and North Africa 7 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- A Family's Exodus from Cairo to the New World. Lucette Lagnado remembers her childhood14 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Out of Egypt26 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Misir Yahudileri dunyanin hem en eski hem en yeni cemaatini olusturur Tam bir nufus bilgisi bulunmasa da Misir daki Yahudi nufusunun 2004 itibariyla 100 den az oldugu dusunulur bu sayi 1922 de 75 ila 80 bin arasindaydi Tarihi yerli cemaatin cekirdegini Rabinik ve Karay Yahudileri olusturur Ispanya dan kovulmanin ardindan Misir a daha cok Sefarad ve Karay yerlesmistir Nufus Suveys Kanalinin acilmasinin ardindan artan ticaret olanaklari sebebiyle yukselise gecti Osmanli Imparatorlugu na bagli topraklarda yasayan Yahudiler Misir in ana sehirlerine yerlesip modern cemaatin ticari ve kulturel elit tabakasina girdiler 19 yuzyilin sonlarinda Avrupa da yasanan pogromlardan kacan Askenaz cemaati cogunlukla Kahire nin Darb el Barabira ceyreginde toplanmisti Antik cagAsvan papiruslerinde sakli belgelerde ve Aramca yazilan mektuplarda Ahamenis Imparatorlugu adina Misir in cephe garnizonunda gorev alan bolca Yahudi askerin varligiyla ilgili bilgiler bulunur MO 650 de Kral Menase zamaninda cemaat Nubiya ya sefer duzenleyen Firavun I Psamtik e destek sunmak icin kuruldu Dini sistemleri Babil politeizminden guclu izler tasidigi icin bazi uzmanlarca bu cemaat Yahudi Samiri kokenlidir ve kendilerine ait tapinaklari yerel tanri ile yan yanaydi Bu belgeler MO 495 ila MO 399 yillari arasindaki bilgileri icermektedir Eski Ahit te anlatildigina gore MO 597 de Yehuda Kralligi yikildiktan ve Yahudi vali olduruldukten sonra cok miktarda Yahudi Misir a siginmistir Atama yapildigi duyuldugunda Moav a Ammon a ve Edom a kacan Yahudiler Yehuda ya geri dondu fakat Gedalya oldurumeden cok once bu topraklarda yasayan Yahudiler veya sonradan geri donenler Misir a kacti Misir a gidenlerin sayisi tartisma konusudur Kacanlar Misir da Migdol Tahpanhes Nof ve Patros sehirlerine yerlesti Her ne kadar Cikis kitabinda Ibranilerin Antik Misir da kole oldugu anlatilsa da bir asri askin arkeolojik calismalar ne dort asir boyunca Yahudilerin Misir da kaldigi ne bir milyondan fazla Israiloglunun Kizildeniz i gectigi ne de Sina Colu nde gecen uc ay ile ilgili bir kanit bulabilmistir Cikis hikayesinin tarihi bir gerceklik oldugunu savunan uzmanlar bugun bunun sadece bir olasilik oldugu gorusunde birlesmektedir Ptolemaios ve Roma MO 400 MS 641 Sonradan yasanan goc dalgalariyla Ptolemaios doneminde Yahudiler basta Iskenderiye olmak uzere Misir a goc etti Bu donemde Misir daki Yahudi tarihi Iskenderiye merkezliyken Kafr ed Davar gibi diger sehirlerde de kardes cemaatler kuruldu MO 3 yuzyilda Yahudi diasporasinin buyuk bir kismi Misir in sehir ve kasabalarinda bulunmaktaydi Josephus un tarihine gore Yahudiye yi eline geciren I Ptolemaios Soter Yehuda topraklari Kudus Samarya ve Gerizim Dagi ndan 120 000 Yahudi esiri Misir a gonderdi Bu kisilerin yani sira bereketli topraklarin ve Ptolemaios un liberalliginin cazibesiyle bircok Yahudi kendi arzusuyla buraya goc etti Ptolemaious ve Misirli annesi Berenis e adanan sinagoglar 19 yuzyilda Iskenderiye yakinlarinda bulundu Josephus ayrica bu 120 000 esirin tarafindan serbest birakildigini belirtir Iskenderiye deki Yahudilerin tarihi MO 332 de Buyuk Iskender tarafindan sehrin kurulmasiyla baslar Yahudiler Iskender ve ardillari doneminde nufusun onemli bir bolumunu olusturmaktaydi Yerli kult tesirlerinden etkilenmemek icin Ptolemaioslar Yahudilere sehrin bes idari bolumunden ikisini tahsis etti Bu zamanda Iskenderiye deki Yahudiler dunyadaki herhangi bir Yahudiye gore bagimsiz bir siyasi yasam suruyordu Roma Imparatorlugu ndaki Yahudiler dini amacli ozel topluluklar kurarken veya Misir ve Fenike gibi yabanci ticari kurumlara uye olurken Iskenderiye Yahudileri yerli halkla yan yana bagimsiz siyasi bir cemaat olusturuyordu Roma doneminde Nil nehrinin dogsusunda bugun Benheseh denen yerde onemli sayilabilecek bir Yahudi cemaati bluunuyordu Sehirde Yahudilere ait sokaklar vardi Buradaki Yahudilerin cogu ahitsel isimlerini korumalarina ragmen bir ihtimalle Hristiyan olmuslardir 300 lerde bir Misir tapinaginda Asil oglu Yakov diye bir din gorevlisi bulunmaktaydi Iskenderiye deki Yahudi cemaati Kitos Savasi sirasinda Trajan in ordulari tarafindan hemen hemen yok edildi ve Josephus a gorepogromda katledilenlerin sayisi 50 000 di Arap hakimiyeti 641 1250 Araplarin Misir i isgaline ilk destek Monotelitizmi yaymaya calismakla unlu Iskenderiyeli Patriark Kiros un idari yolsuzluklarindan rahatsiz olan Yahudiler Koptikler ve diger Hristiyanlardan geldi Orada halihazirda yasayan Yahudilerin yani sira diger bazi Yahudiler Arap Yarimadasi ndan gelmis olmalidir Muhammed in Banu Canba ya 630 da yazdigi mektubu Al Baladhuri Misir da gordugunu iddia etmistir Ayni mektubun Ibranice harflerle yazilmis bir kopyasi Kahire Genizasi nda bulunmustur Yahudilerin eski Misir liderleri icin hos duygular beslemesi icin bir sebebi yoktu 629 da Imparator Herakleios Yahudileri Kudus ten kovdu ve akabinde Imparatorluk genelinde Yahudilere karsi katliam baslatti Imparator Anastasius zamaninda 502 Amida nin Persler tarafindan ve Iskenderiye nin Pers general Sahin tarafindan fethedildigi zamanlarda Yahudilerin Hristiyanlara karsi olmasi sebebiyle bu zamandan beri Koptiklerle Yahudiler arasinda sure gelen bir anlasmazlik mevcuttu bu nedenle Roma Imparatorlugu nun Yahudilere karsi uyguladigi katliamin Misir ayaginda katliamlar Koptikler tarafindan destek gordu Iskenderiye Antlasmasi yla 8 Kasim 641 Misir in Araplarin eline gecisi resmilesti Bu antlasmayla Yahudilerin yasadiklari sehirlerde kalmalari garanti altina alindi Sehrin fethedildigi zamanda Amr Bin El as halifeye bir mektup yazip burada 40 000 Yahudinin bulundugunu belirtmistir Emeviler ve Abbasiler doneminde 641 868 Misirli Yahudilerin akibetleriyle ilgili cok az bilgi mevcuttur Tolunogullari doneminde ise 863 905 Karay cemaati buyuk olcude kalkindi Fatimiler hakimiyeti altinda 969 1169 Son donemlerdeki El Hakim bi Amrallah hakimiyeti disindaki zamanda Fatimiler donemi Yahudiler icin genelde olumlu gecmistir Misir da Talmud okullarinin acilmasi genelde bu doneme denk gelir Toplumda yuksek mevkilere gelen Yahudilerden birisi Yakub ibn Kilis ti Helife el Hakim 996 1020 II Omer Antlasmasi na siki sikya bagliydi Yahudilere cingirak takma ve toplum icinde tahtadan oyma bir buzagi tasima zorunlulugu getirdi El Cevderiye de bir sokakta yalniz Yahudiler yasamaktaydi El Hakim buradaki Yahudilerin ayinlerinde kendisiyle dalga gecildigini duyunca mahalleyi yakti 12 yuzyilin baslarinda Abu el Munecce ibn Sayah isimli bir Yahudi tarim bakaniydi En bilinen icraati 1112 de Nil nehrinde bent kurmasiydi ve buraya Bahr Abu el Munecce denmektedir Isi geregi harcamalarinin yuksek olmasi itibarini zedeledi ve Iskenderiye de hapse atildi fakat kisa bir sure sonra cikmayi basardi Bir banker ile yaptigi alisverisin belgesi bugun hala muhafaza edilmektedir 1137 de vezir Al Afdal Sahansah altinda maliyeden sorumlu fakat adi bilinmeyen Yahudi bir usta vardi Dusmanlari tarafindan isine son verilen bu kisinin yerine Yahudileri Krallik tan kovmaya calisan bir Hristiyan patriark getirildi Onde gelen dort Yahudi bir araya gelip Hristiyanlara karsi komplo kurdular fakat bu komplonun sonucunda ne oldugu bilinmemektedir Eski bakan Konstantinapollu Yahudilere karmasik siirsel bir formda mektup yazip kendilerine yardim etmeleri icin yalvarmistir Bu mektup bugune kadar korunmustur Halife el Hafiz in doktorlarindan biri Abu Mansur isimli bir Yahudiydi Abu el Fedail ibn al Nakid o 1189 unlu bir goz hekimiydi Bu asirda Misir cemaatleri uzerine gerek Yahudi uzmanlarin raporlari gerekse seyyahlardan gelen bilgiler sayesinde biraz daha fazla isik tutmak mumkundur 1141 de Iskenderiye ye gelen Yehuda Halevi arkadasi Aaron Ben Zion ibn Alamani ve onun bes ogluyla ilgili siir yazmistir Halevi Dimyat ta Ispanyol asilli Abu Said ibn Halfon ha Levi ile tanisip arkadas oldu 1160 ta Misir i ziyaret eden buradaki Yahudi cemaatiyle ilgili genel bilgiler sunmustur Kahire de 2000 birey liderleri Fransiz asilli Phineas b Mesaullam olan Iskenderiye de 3000 birey Feyyum da 20 aile Dimyat ta 200 birey Nil in dogusundaki Bilbeis te 300 birey ve Damira da 700 birey Yahudi bulunmaktaydi Selahaddin donemi ve Rambam 1169 1250 Selahaddin in Haclilar ile yaptigi savastan 1169 93 Yahudilerin etkilenmedigi gorulmustur Son Fatimi nin doktoru olan Yahudi Abu al Bayyan al Mudavvar o 1184 Selahaddin in de doktorlugunu yapmaktaydi Rambam in kayin biyraderi Abu al Maali de Selahaddin icin calismaktaydi 1166 da Misir a gidip Fustat a yerlesen Rambam doktor olarak un yapinca Selahaddin in ailesinin vezir El Kadi El Fadil in ve Selahaddin in ardillarinin doktoru oldu Kendisine Rais al Umma Ummet reisi veya Rais al Milla Millet reisi unvani verildi Fustat ta Misna Tora yi 1180 ve u yazdi her ikisi de donemin Yahudi uzmanlarinca muhaleftle karsilandi Bu mekandan denen dini cevaplar icerikli mektuplar gonderdi 1173 te esirlerin kurtarilmasi icin Kuzey Afrika cemaatlerinden talepte bulundu Bu talep Rambam dan bugune kalan son belgedir Karaylarin meclisten cikarilmasina sebep oldu Memlukler 1250 1517 Bahri Hanedani altinda 1250 1390 Yahudiler nispeten sessiz ve sakin bir hayat yasadilar zaman zaman ordu ekipmanlarinin bakimiyla ilgilenen Yahudiler tutucu Muslumanlarin kadi ve ulemalari tarafindan rahatsiz edildiler Al Makrizi ye gore Memluklarin ilk buyuk sultani Baybars Al Malik al Tahir 1260 77 zimmi vergisini ikiye katladi Bir ara Yahudileri yakmaya niyetlenen ve bu sebeple kuyular kazdiran Sultan fikrinden cayip agir vergiler uyguladi bu donemde Yahudiler ortadan kayboldu Sambari 135 22 de Omer Antlasmasi nin gecerli oldugu yerlerde bu kurallarin katica uygulandigi belirtilir 1305 te Suriye de Mogollara karsi zafer kazanan Sultan ulkesine geri dondu Yahudilikten Islam a gecen Iskenderiyeli fanatik Said ibn Hasan gayrimuslumlerin kilise ve sinagoglarindan yaptigi aleni ayinleri kibirlik olarak nitelendirip kizginlik duydu On haham on papaz ve on ulemadan olusan dini bir meclis kurmaya calisti Bunu basaramayinca kilise ve sinagoglarin kapatilmasi icin caba verdi Iskenderiyeli guruhlar tarafindan bazi kiliseler yikildi fakat Omer Antlasmasi geregince sinagoglarin cogunun ayakta kalmasina izin verildi Sambari 137 20 de dedigine gore Barselona nin Fasli kralindan gelen mektupla 1309 yeni bir antlasma yapildi ve sinagoglar tekrar acildi bu mektup muhtemelen Omer Antlasmasi nin tazelenmis surumudur Bu konuyla ilgili hala baki olan Musluman doktorlarin fetvalari bulunur Taki al Din ibn Taimiyyah a d 1263 gore Kahire deki sinagoglar bunden once de bir kere kapatilmisti Bu fanatik Musluman Yahudilere kufur eden fetvasinda sinagoglarin heterodoks Muslumanlar Ismaili Karmati ve Nusayriler zamaninda kurulduklari icin yikilmasini buyurmustur Fakat sinagoglarin ayakta kalmasina izin verildi Ayni sultan zamaninda 1324 Yahudileri Fustat ta ve Kahire de kundakcilikla suclandi temize cikarilmak icin 50 000 parca altin odetildi Burci Hanedani zamaninda Franklar Iskenderiye ye tekrar saldirdi 1416 Yahudilere karsi kurallar Seyh el Muayyid 1412 21 nufusu azaltan veba nedeniyle 1438 de Esref Bars Bey Al Zahir Cakmak 1438 53 ve Kait Bey 1468 95 tarafindan sertce uygulandi Kahire Yahudilerine 75 000 parca altin odetildi Turk hakimiyeti 1517 1922 22 Ocak 1517 de Turk sultan Yavuz Sultan Selim son Memluklu Tomanbay i bozguna ugratti Yahudi iliskileriyle ilgili kokten degisiklikler yapan sultan nagidi feshetti her cemaati bagimsiz kildi ve David ibn Abi Zimra yi Kahire deki cemaatin basina getirdi Ayrica Abraham de Castro yu darphaneye ustabasi olarak atadi Selim in ardili II Suleyman zamaninda De Castro bagimsizlik planini ortaya cikardigi zaman 1524 Misir Genel Valisi Ahmed Pasa ondan intikam almaya koyuldu Kacislarinin anisina Kahire Purim i halen 28 Adar da kutlanmaktadir 16 yuzyilin sonlarina dogru Sita Mekubezet in yazari Bezaleel Askenazi tarafindan Misir in Talmud calismalari beslendi Ogrencileri arasinda zengin multezim amcasini ziyaret icin Misir a gelen genc Isaac Luria ve Avraham Monson 1594 bulunmaktaydi Ismael Kohen Tanuci Sefer ha Zikaron isimli eserini Misir da 1543 te tamamladi Joseph ben Moses di Trani de bir sure Misir da kaldi Ahit ve Talmud yorumcusu Hayim Vital Aaron ibn Hayim de Misir da bir sure kalanlardandi Isaac Luria nin ogrencilerinden Yosef Tabul un oglu Yakov yetkililer tarafindan idam edildi Manasseh b Israel 1656 in dedigine gore Misir Genel Valisi vergilerin toplanmasi icin yaninda her zaman zaraf basi veya haznedar sifatiyla bir Yahudi bulundurur Su anda bu gorevi yapan Abraham Alkula dir Onun ardili Sabetay Sevi nin arkadasi ve hamisi Rafael Yosef Celebi ydi Iki kere Misir a gelen Sabetay in ikinci ziyareti 1660 ta gerceklesti Orada Leghorn dan getirilen kotu unvani bulunan Sara ile evlendi Sabetayci hareket dogal olarak Misir daki durumu karistirdi Sabetayci peygamber ve doktor Miguel Avraham Cardoso 1703 te Misir a yerlesti ve Kara Muhammed Pasa nin doktoru oldu 1641 de Karay Samuel b David Misir i ziyaret etti Seyahatinden gelen anilar mezheptaslariyla ilgili ozel bilgiler sunar Iskenderiye de uc Rasid de iki Rabinik sinagogun varligini bildirir 1654 te ulkeyi ziyaret eden Moses b Elijah ha Levi isimli ikinci Karay benzer bilgileri sunup Karaylarla ilgili fazla ozel bilgi aktarmamaktadir Sambari de anlatilana gore Istanbul dan Misir a gonderilen kadi al asakir Yahudilere siddetli yargilamalarda bulunmustur Kadi cemaat uzerinde baski kurup halki soydu 1671 de Misir da 1844 1881 ve Ocak 1902 de Yahudilere karsi kan iftirasi gerceklesti Sam vakasinin ardindan ve 1840 ta Misir i ziyaret etti Bunlardan son ikisi Rabbi Mose Yosef Algazi ile temasa gecip Kahire okullarinda dindaslarinin egitim seviyesini yukseltmek icin caba sarf etti Yeni yuzyila girilirken Yahudi bir gozlemci sunlari aktarmistir Misir Yahudilerinin cogunun ruhani hosgorusu tatminkardir bundan daha liberal veya diger dinlere daha saygili bir nufus bulmak zordur 1898 de yayinlanan nufus bilgilerine gore 9 734 405 nufuslu Misir da 25 200 Yahudi bulunmaktaydi Modern zaman 1919 dan bugune 1919 Misir Devrimi nde uzerinde hilal hac ve Yahudi yildizi bulunan bayrak tasinirken Ingiliz hakimiyeti ve Kral I Fuad altinda Misir Yahudilere karsi dostaneydi fakat kac nesil bu ulkede yasadiklarina bakilmaksizin Yahudilerin 90 ina Misir vatandasligi reddedildi Ulkenin ekonomisinde onemli rol oynayan Yahudilere Avrupa nin artan zulmunden kacan Yahudiler de eklenince nufus 80 000 e yaklasti Geleneksel olarak birbirleriyle evlenmeleri dahi yasak olan Karay ve Rabinik cemaatler arasindaki bariz farkliliklar uzun sure devam etti Kahirenin yan yana iki mahallesi olan harat al yahud al qara in de Karaylar ve harat al yahud da Rabinik Yahudiler yasamaktaydi Ayriliklarina ragmen genelde birlikte hareket eden bu iki cemaatin nesilleri iki grubun iliskilerini gelistirmek icin ugras verdiler Bireysel anlamda Yahudiler Misir milliyetciligi konusunda onemli roller aldilar Kahire Sefarad cemaati lideri Rene Kattavi 1935 te Misir vatanimizdir Arapca dilimizdir sloganiyla yola cikan Misir Yahudi Gencligi derneginin kurulusunu destekledi Siyasi Siyonizm e siddetle karsi cikan Kattavi Dunya Yahudi Kongresi ne 1943 te Yahudi Sorunu baslikli bir mektup yazip Filistin in Avrupa Yahudilerini ozumseyemeyecegini belirtti Yine de Siyonist hareketin Misir da da temsilcileri vardi Karay Yahudi uzman 1866 1956 hem bir Misir milliyetcisiydi hem de Siyonist ti Anavatanim Misir Dogdugum Yer isimli siirinde Misir a sadakatini anlatirken al Kudsiyyat isimli kitabinda Yahudilerin bir devlete sahip olma hakkini savunmustur Al Kudsiyyat belki de Siyonizmi savunan Arapca yazilmis en belagatli eserdir Farag ayni zamanda 1923 te Misir in ilk anayasasini yazanlardan biridir Bu donemde yasadigi bilinen bir baska Misir Yahudisi de Ingilizlerin ulkeden cikarilmasini savunan vatansever Misir milliyetcisi dur Milliyetci yayin yapan nin surgunden editorlugunu yapmistir Bu dergi Misir Arapcasi ile yazilan ilk dergilerdendir ve Ingilizlerle Ingilizlerin kuklasi olan Monarsi ile dalga gecen hicivsel yazilar icermekteydi Bir baska bilindik Yahudi ise Misir Komunist Partisi nin cekirdegini olusturan Misir Milli Kurtulus Hareketi nin kurucusu di Curiel Israil ile FKO arasindaki gayri resmi iletisimde onemli rol ustlenmistir 1937 de hukumet basta Suriyeli Yunan Italyan ve Ermenilerin sahip oldugu diplomatik dokunulmazlik kapitulasyonlarini kaldirdi bu durumdan Yahudiler de etkilendi Misir icinde ticaret yapan yabanci azinliklara vergi uygulanmamasi onlara buyuk olcude avantaj saglamaktaydi 1936 1939 arasi Filistin deki Arap Israil catismalarinin medyada sikca yer almasi ve Nazi Almanyasi nin yukselise gecmesi Misir toplumu icindeki Yahudilerin iliskilerini etkiledi Genc Misir ve Musluman Kardesler Toplulugu gibi yerel milliyetci militan gruplarin olusmasi bu gruplarin Avrupa daki mihver guclere sempati duymasi ve onlarin yollarindan gitmesi Yahudilere karsi dusmanligi korukledi Misir bankalari Fasist rejimlerden kacan Yahudilerin paralarini transfer ettigi yerdi 1940 larda durum kotulesti 1942 den sonra zaman zaman pogromlar yasandi 1945 te Filistin in taksimi ve Israil in kurulusu yaklastikca dusmanlik artti 1947 de Sirket Kanunlariyla iscilerin 75 inin maasli ve 90 inin Misirli olma zorunlulugu getirildi Yahudilere vatandaslik verilmediginden 90 Misirli kuralindan faydalanamadilar ve bircogu islerinden cikarildi Kanunlara gore sirket sermayesinin yarisindan fazlasi Misir sermayesi olmasi gerekmekteydi 1948 ve sonrasi Iskenderiye de Yahudi kizlarin Bat mitsva toreni Iskenderiye deki Samuel Menase sinagogunda Rabbi Mose Kohen in Yahudi korosu 1948 de Israil in kurulmasiyla Misirli Yahudilerin durumu daha da kotuye gitti Ayni yil gerceklesen bombalama eyleminde 70 Yahudi oldu ve yaklasik 200 u yaralandi gerceklesen ayaklanmalarla bu sayi gittikce artti Cemal Abdunnasir i gozden dusurmek ve muhtemelen Mose Saret in Misir ile yaptigi gizli gorusmeleri bozmak icin Israil sabotaj duzenleyip Batili hedefleri bombaladi olum gerceklesmedi Yahudilere olan guvenin daha da sarsilmasina sebebiyet veren bu olayin ardindan 1954 te gerceklesti Davaci Fuat al Digvi davada sunlari soylemistir Misir Yahudileri aramizda yasiyor ve onlar Misir in ogullaridir Misir ogullari arasinda gerek Musluman olsun gerek Hristiyan gerekse Yahudi ayrim yapmaz Savunmacilar Misir da yasayan Yahudilerdir Misir in ogullari olmalarina ragmen Misir a karsi suc islemislerdir Olaylarda kimsenin olmemis olmasina ragmen orgutun iki uyesi olan Dr Musa Marzuk ve Smuel Azar idamla cezalandirildi Buna tezat olarak Dr Mazruk un ailesinden 1948 katliaminda alti kisi olduruldu fakat kimse ceza almadi 1953 te Dr Marzuk un kuzeni Kamal Massuda soguk kanli bir sekilde oldurulurken yetkililer kimseyi tutuklamadi Orgut uyelerinin ailelerinin bir kismi 1947 Sirket Kanunu zamaninda oldu 23 Kasim 1956 da Suveys Krizi nde Ingiltere Fransa ve Israil tarafindan isgal edilen Misir bir bildiri yayinlayip butun Yahudiler Siyonisttir ve devletin dusmanlaridir dedi ve onlari kovma sozu verdi Cemaatin hemen hemen yarisini olusturan yaklasik 25 000 Yahudi zorla imzalatilan gonullu ayrilik belgesi nin ardindan malvarliklarini birakarak Avrupa ya ABD ye Guney Amerika ya ve Israil e goc etti Yaklasip 1000 Yahudi hapise atildi Isgalde rol alan Ingiliz ve Fransizlara da benzer kanunlar uygulandi 1967 deki savasin ardindan yine malvarliklarina el koymalar gerceklesti Bu zamanda Kahire de yasayan Rami Mangoubi nin dedigine gore 17 ila 60 yaslarindaki butun Yahudi erkekler ya ulkeden aninda kovuldu ya da uc yildan fazla sureyle iskence gordukleri Abu Zabal ve Tura daki islahevlerine konuldu En nihayetinde ulkedeki Yahudi cemaati neredeyse yok oldu ve bugun Misir da 100 den az Yahudi yasamaktadir Misirli Yahudilerin cogu Israil e 35 000 Brezilya ya 15 000 Fransa ya 10 000 ABD ye 9 000 ve Arjantin e 9 000 goc etti Bugun Misir toplumunda ve medyasinda Yahudi karsiti duygular hakimdir Misir daki son Yahudi dugunu 1984 te gerceklesti Cemaatlari hakkinda Misir Yahudilerinin calismalariRonit Matalon Zeh im ha panim eleynu Bize Bakan Bir Misirli Yahudi ailesinin hayati Yahudiya Misriya Les juifs en Egypte Apercu sur 3000 ans d histoire Geneva Editions de l Avenir 1971 The Man in the White Sharkskin Suit Misir dan ABD ye goc eden Misirli bir Yahudi ailesinin otobiyografisi Mangoubi Rami My Longest 10 Minutes The Jerusalem Post Magazine 31 Mayis 2007 Out of Egypt Andre Aciman Picador 1994 Growing Up Under Pharaoh Maurice M Mizrahi 2004 1 12 Aralik 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ayrica bakinizAntik tarih PhilonModern tarih Islam hakimiyeti altindaki Yahudilerin tarihi Suveys Krizi Israil Misir Baris Antlasmasi Yahudilerin Arap topraklarindan toplu gocuEnstituler Ben Ezra Sinagogu Kahire GenizasiKaynakcaOzel Jewish Virtual Library 26 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Aralik 2011 The 1947 census gives 65 639 possibly too low See The Dispersion of Egyptian Jewry Culture Politics and the Formation of a Modern DiasporaIntrod 30 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Aralik 2011 Une Communite Judeo Arameenne a Elephantine en Egypte aux vi et v siecles avant J C London 1915 cited Arnold Toynbee A Study of History vol 5 1939 1964 p125 n 1 2 kral 25 22 24 jer 40 6 8 Jeremiah 40 11 12 2 kral 25 26 Jeremiah 43 5 7 Jeremiah 44 1 James Weinstein Exodus and the Archaeological Reality in Exodus The Egyptian Evidence ed Ernest S Frerichs and Leonard H Lesko Eisenbrauns 1997 p 87 John Van Seters The Geography of the Exodus in The Land I Will Show You Essays on the History and Archaeology of the Ancient Near East in Honour of J Maxwell Miller ed J Andrew Dearman and M Patrick Graham JSOT 343 Sheffield Academic Press 2001 pp 255 76 James K Hoffmeier Israel in Egypt The Evidence for the Authenticity of the Exodus Tradition OUP 1999 Aryeh Kasher The Jews in Hellenistic and Roman Egypt The Struggle for Equal Rights Mohr Siebeck 1985 pp 107 8 The History of Egypt under the Ptolemaic Dynasty New York 1899 p 192 Josephus Antiquities of the Jews in The Works of Josephus Complete and Unabridged New Updated Edition Translated by William Whiston A M Peabody Massachusetts Hendrickson Publishers 1987 Fifth Printing Jan 1991 Bk 12 chapters 1 2 pp 308 309 Bk 12 verses 7 9 11 The Jewish War Book 2 495ff Runciman Steven 1951 A History of the Crusades Volume I The First Crusade and the Foundation of the Kingdom of Jerusalem Ingilizce Cambridge Cambridge University Press s 18 19 Julius Wellhausen Skizzen und Vorarbeiten IV Medina vor dem Islam Berlin 1889 p 119 J Q R ix 29 x 430 Z D M G li 444 p 306 B A 153 B A ibid 155 M xliv 8 J Q R xiii 104 R E J xxx 1 xxxi 212 Z D M G liii 51 Weil l c iv 270 Azulai Shem ha Gedolim No 332 Frumkin l c p 69 1609 Frumkin l c pp 71 72 G i 1 G i 4 S 120 21 Aron Rodrigue Jews and Muslims Images of Sephardi and Eastern Jewries in Modern Times University of Washington Press 2003 p 163 quoting a document by S Somekh of 1895 i xviii a b c d Joel Beinin The Dispersion of Egyptian Jewry Culture Politics and the Formation of a Modern Diaspora Jerusalemica 1923 Mourad El Kodsi The Karaite Jews of Egypt 1882 1986 Lyons NY Wilprint 1987 Uri Avnery Two Americas CounterPunch 24 March 2009 27 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Aralik 2011 Gudrun Kramer 1989 The Jews in modern Egypt 1914 1952 I B Tauris ISBN 1850431000 p 8 Joel Beinin op cit Introduction Gudrun Kramer 1989 The Jews in modern Egypt 1914 1952 I B Tauris ISBN 1850431000 p 158 Mangoubi Rami A Jewish Refugee Answers Youssef Ibrahim Middle East Times October 30 2004 Mangoubi Rami 31 Mayis 2007 My Longest 10 Minutes The Jerusalem Post 26 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mayis 2010 GenelThe Works of Josephus Complete and Unabridged New Updated Edition Translated by William Whiston A M Peabody Massachusetts Hendrickson Publishers 1987 Fifth Printing Jan 1991 Antiquities of the Jews Book 12 chapters 1 and 2 pp 308 9 Gudrun Kramer The Jews in Modern Egypt 1914 1952 Seattle University of Washington Press 1989 Mourad El Kodsi The Karaite Jews of Egypt 1882 1986 Lyons NY Wilprint 1987 Dis baglantilarBassatine News The only Jewish newsletter reporting directly from Egypt25 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Jewish Virtual Library1 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Briefly Investigating the Origin of the Ancient Jewish Community at Elephantine A Review30 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Egyptian Jews look back with anger love28 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Joel Beinin The Dispersion Of Egyptian Jewry Culture Politics And The Formation Of A Modern Diaspora6 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Berkeley University of California Press c1998 Amer Univ in Cairo Pr 2005 ISBN 9774248902 Jews Indigenous to the Middle East and North Africa7 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde A Family s Exodus from Cairo to the New World Lucette Lagnado remembers her childhood14 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Out of Egypt26 Aralik 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde