Napolyon Bonapart (Fransızca: Napoléon Bonaparte; İtalyanca: Napoleone Bonaparte) veya I. Napolyon kısaca Napolyon (15 Ağustos 1769, Ajaccio - 5 Mayıs 1821), Fransız asker, politikacı ve 1804-1814 arası (ve 1815'te kısa süreliğine) Fransa İmparatoru. Gerek Fransız Devrim Savaşları gerekse Napolyon Savaşları sırasında Fransa'ya önderlik ettiği gibi tüm Avrupa’yı da etkilemiş önemli bir komutandır. Girdiği savaş ve çatışmaların büyük bölümünü kazanmış, 1815'teki nihai yenilgisine kadar hızla Avrupa kıtasının hakimiyetini ele geçirmiştir. Tarihteki en önemli komutanlardan biri olan Napolyon’un savaşları dünyanın her yerinde askerî okullarda ders olarak okutulmaktadır ve kendi Avrupa tarihinin en ünlü ve en tartışmalı siyasi figürlerinden birisidir.
Napolyon Bonapart | |
---|---|
I. Napolyonere, Jacques-Louis David'in resmi (1812) | |
Fransa İmparatoru | |
Hüküm süresi | 18 Mayıs 1804 - 11 Nisan 1814 20 Mart 1815 - 22 Haziran 1815 |
Taç giymesi | 2 Aralık 1804 |
Önce gelen | XVI. Louis (Fransa kralı) |
Sonra gelen | II. Napolyon |
İtalya kralı | |
Hüküm süresi | 17 Mart 1805 - 11 Nisan 1814 |
Taç giymesi | 26 Mayıs 1805 |
Doğum | 15 Ağustos 1769 Ajaccio, Korsika, Fransa |
Ölüm | 5 Mayıs 1821 (51 yaşında) Longwood, Saint Helena, Britanya İmparatorluğu |
Defin | Les Invalides, Paris, Fransa |
Eş(ler)i | Joséphine de Beauharnais (e. 1796; b. 1810) Marie Louise (e. 1810) |
Çocuk(lar)ı | II. Napolyon |
Hanedan | Bonapart Hanedanı |
Babası | Carl Bonapart |
Annesi | Letizia Ramolino |
Dini | Roma Katoliği |
İmza |
Napoléon Bonaparte | |
---|---|
Bağlılığı | Fransa Krallığı |
Hizmet yılları | 1789-1804 |
Rütbesi | General |
Komutası | Topçu birliği |
Çatışma/savaşları | Fransız Devrim Savaşları |
Ödülleri | |
Sonraki işi | Fransa İmparatoru |
İmza | |
Napolyon bir devlet adamı olarak tüm Fransa'da ve Avrupa'da büyük liberal reformlar uyguladı. Yönetimi sırasında bir halk eğitim sistemi kurmuş, feodalizmin kalıntılarını ortadan kaldırmış, Yahudi (bkz. Napolyon ve Yahudiler) ve diğer dini azınlıkları özgürleştirmiş, gelişmekte olan orta sınıfın yasalar önünde eşitliğini sağlamış ve dini otoritelere karşı devletin gücünü merkezileştirmiştir. En kalıcı hukuki başarısı, Doğu Asya'da Japonya'dan, Kuzey Amerika'da Québec'e kadar dünyadaki hukuk sistemlerinin dörtte birine çeşitli şekillerde uyarlanmış olan Napolyon Kanunları'nı hazırlatmasıdır.
Adanın Ceneviz Cumhuriyeti'nden Fransa’ya geçtiği yılın ertesinde Korsika’da, Toskana asıllı soylu ve görece mütevazı bir İtalyan ailenin oğlu olarak dünyaya gelmişti. Fransız ordusunda topçu subayı olarak çalıştığı sırada gerçekleşen Fransız Devrimi'ni 1789’da ortaya çıktığından itibaren destekleyip doğum yeri Korsika’ya yayılması için çalıştı ve 1793’te adadan sürgün edildi. İki yıl sonra (“cumhuriyet takvimi'ne" göre 13 Vendémiaire günü) Paris çetelerini topa tutarak Fransız hükûmetini çöküşten kurtaran Napolyon, henüz 26 yaşında iken İtalya seferi için hazırlanmış Fransız ordusunun komutanlığına getirildi. Genç komutan 1796'da Joséphine de Beauharnais ile düğününün hemen ardından Birinci Koalisyon güçleri üzerine sefere çıktı. Bu ilk seferinde elde ettiği kesin zaferler sayesinde tüm Avrupa’da tanındı. İtalya seferinden sonra 1798'de Osmanlı Devleti’nin bir vilayeti olan Mısır’a askeri bir sefer düzenledi. Bu sefer sırasında Memlük beylerini yenerek Osmanlı toprağını işgal etti ancak elinde tutmayı başaramadı. Bu askeri sefer sırasında Napolyon ordusundaki askerler tarafından yapılan keşifler sayesinde modern Mısırbilim'i başlamıştır.
Fransa’da devrimden sonra kurulmuş olan yönetim (Direktuvar), Mısır’dan Fransa’ya dönen Napolyon ile destekçilerinin gerçekleştirdiği 18 Brumaire Darbesi ile çökmüş ve Fransa’da Konsüllük idaresi kurulmuştur. Napolyon, Konsüllük idaresinin ilk konsülü olarak atandı ve Fransa üzerindeki siyasi hakimiyetini kademeli olarak arttırdı. Birleşik Krallık ile Amiens Antlaşması'nı imzalayarak 1802'de Devrim Savaşları'nı sonlandırdı. Nihayet 1804'te Fransız Senatosu tarafından “Fransa İmparatoru” olarak ilan edildi.
Kıta Ablukası'nı genişletmek umuduyla İber Yarımadası'ını işgal eden İmparator Napolyon, 1808'de kardeşi Joseph Bonaparte'ı İspanya kralı ilan etti. İspanyollar ve Portekizliler Birleşik Krallık'ın desteği ile isyan ettiler. Yarımada Savaşı (İspanyol Bağımsızlık Savaşı) adıyla bilinen savaş 6 yıl sürmüş ve acımasız bir gerilla savaşı olarak tarihe geçmiştir. Savaş, Fransa’nın yenilgisi ile sonuçlandı. 1808'de Avusturya da Fransızlara karşı ayrı bir mücadele başlatmıştı. Avusturyalıları Wagram Muharebesi'nde yenen Napolyon, Fransa’ya karşı oluşturulan Beşinci Koalisyon'u dağıttı. Beşinci Koalisyon Savaşı’nı sonlandıran Schönbrunn Antlaşması'nın ardından eşi Josephine’den boşanıp II. Franz'ın kızı Avusturya Prensesi Marie Louise ile evlendi (1810).
Napolyon, Roma İmparatorluğu devrinden beri bu denli büyük bir siyasi birleşme yaşamamış olan Avrupa'da 1811'den sonra 70 milyonun üzerinde insana hükmetmiştir. Çeşitli ittifaklar ve akrabalık ilişkileri kurarak stratejik pozisyonunu korumuş ve Fransa’da yeni bir aristokrat sınıfı oluşturmanın yanı sıra Devrim sırasında ülkeden sürgün edilmiş asillerin de dönmelerine olanak vermiştir.
Polonya milliyetçiliğinin tırmandırdığı gerilim ve Kıta Ablukası'nın ekonomik etkilerinden ötürü Rusya ile ilişkilerin yeniden gerilmesi üzerine Napolyon, Kıta Ablukası'nı güçlendirmek amacıyla 1812 yılında Rusya'ya sefer düzenledi (bkz: Napolyon'un Rusya Seferi) ve bu sefer Fransızlar açısından büyük bir felaket ile sonuçlandı. 1813 yılının başlarında Rusya ve Prusya, Fransa'ya karşı güçlerini birleştirdi ve aynı yılın sonlarında Altıncı Koalisyon'a Avusturya da katıldı. Ekim 1813'te müttefik ordusu Napolyon'u Leipzig Muharebesi'nde yenilgiye uğrattı. Müttefikler 1814’te Fransa'ya bir saldırı başlatıp Paris'i ele geçirdiler ve Nisan 1814'te Napolyon'u tahttan feragat etmeye zorladılar. İmparator, Elba adasına sürgün edildi. Bourbon Hanedanlığı tekrar başa geçti ve Fransızlar devrimden itibaren ele geçirdiği bölgelerin çoğunu kaybetti. Napolyon Şubat 1815'te Elba adasından kaçıp Fransız hükûmetinin başına geçmeyi başardıysa da kendini yeniden koalisyon güçleri ile savaşta buldu. Bu yeni koalisyon Temmuz ayında Waterloo Muharebesi'nde onu kesin bir yenilgiye uğrattı. İngilizlere teslim olan Napolyon, gözlerden uzak bir yerde olan Saint Helena Adası'nda hapse gönderildi. 51 yaşında 1821 yılında mide kanserinden öldü. Cenazesi yakıldı ve vefatı tüm Avrupa'da büyük bir şok ve üzüntü ile karşılandı. 15 Aralık 1840 tarihinde bir milyon kişinin şahitliği ile külleri Paris'e, hâlen bulunduğu Les İnvalides'e defnedildi.
Hayatı
Ailesi, eğitimi ve gençlik yılları
15 Ağustos 1769'da İtalyan kökenli bir ailede Korsika adasının Ajaccio kentinde doğdu. Ana dili Korsikaca idi. Doğduğu zaman adı, “Napoleon di Buonaparte” idi, 1796’da soyadını Fransızlaştırarak “Napoléon de Bonaparte” yapmıştır. Avukat Carlo Buonaparti ile Maria Letizia Ramolino çiftinin 8 çocuğundan ikincisi idi. Annesinin sert disiplini altında yetiştirildi. Babası, Cenova Cumhuriyeti’nin bir parçası olan Korsika’nın 1768’de Fransa yönetimine girmesinden sonra Fransız sarayının hizmetine girmiş ve Bounaparte ailesi Fransızlar tarafından 1771’de soylu ilan edilmişti. Ailesi zengin değildi ancak babasının bağlantıları sayesinde Napolyon ve kardeşleri, Fransa’ya gitme ve burslu okumak imkânı elde etti.
Napolyon 1779 yılında ağabeyi Joseph ile birlikte eğitim için Fransa’ya gönderildi. Autun’da bir kolejde Fransızca öğrenmeye başladı ve aynı yıl 'daki askeri okula girdi. Matematikteki başarısı sayesinde 1784'te (Paris Kraliyet Askeri Okulu) adlı askeri akademiye kabul edildi. Matematik ve geometriye olan ilgisini daha iyi değerlendirebilmek için topçu sınıfını tercih etti. Okul sırasında babasının ölümü ile geliri azalan Napolyon, iki yıllık okulu bir yılda bitirdi.
1785 yılının Nisan ayında 'daki topçu alayına üsteğmen rütbesiyle katıldı. Askerlik yaşamının ilk sekiz yılında sık sık uzun süreli izin alarak memleketi Korsika’ya gitti.
I. Cumhuriyet dönemi
Eylül 1785'te mezun olduktan sonra Bonaparte, La Fère topçu alayında ikinci bir teğmen olarak görevlendirildi. 1789'da Devrim'in patlak vermesine kadar Valence ve Auxonne'da görev yaptı. Bu dönemde Ulusal Meclis tarafından Korsika'ya dönmesine izin verildiğinde akıl hocası Pasquale Paoli'ye katılmak için izin istedi. Paoli, Korsika'nın bağımsızlığı davasını terk ettiği için babasını bir hain olarak gördüğü için Napolyon'a sempati duymuyordu.
Devrimin ilk yıllarını Korsika'da kralcılar, devrimciler ve Korsikalı milliyetçiler arasında karmaşık bir üç yönlü mücadelede savaşarak geçirdi. Ancak Napolyon, Devrim'in ideallerini benimsemeye başladı, Jakobenlerin bir destekçisi oldu ve Paoli'nin politikasına ve onun ayrılma özlemlerine karşı çıkan Fransız yanlısı Korsikalı Cumhuriyetçilere katıldı. Gönüllülerden oluşan bir taburun komutasına verildi ve izin süresini aşmasına ve Fransız birliklerine karşı bir isyana öncülük etmesine rağmen, Temmuz 1792'de düzenli orduda yüzbaşılığa terfi etti. Korsika Fransa'dan resmi olarak ayrıldığını ilan edip İngiliz hükûmetinin korunmasını istediğinde Napolyon ve Fransız Devrimi'ne olan bağlılığı, Korsika'nın Expédition de Sardaigne'ye katkısını sabote etmeye karar veren Paoli ile çatışmaya girdi. Bonaparte ve ailesi, Paoli'den ayrılmaları nedeniyle Haziran 1793'te Fransız anakarasındaki Toulon'a kaçmak zorunda kaldılar.
"Napoleone di Buonaparte" olarak doğmuş olmasına rağmen, bundan sonra Napolyon kendini "Napoléon Bonaparte" olarak tanımlamaya başladı, ancak ailesi 1796'ya kadar Buonaparte adını bırakmadı. Adını Bonaparte olarak imzaladığı bilinen ilk kayıt, 27 yaştaydı.
Toulon Kuşatması
İhtilalin 4. yılında Fransa'nın hem etrafı çevrilmiş halde bütün Avrupalı devletler ona karşıydı, hem de her bölgede kral yanlısı isyanlar çıkıyordu. Bunlardan biri de liman kenti Toulon'du.
Toulon, Fransa’nın güney kıyılarında Marsilya’nın doğusunda bir liman kentidir. Fransa’nın en büyük deniz üssü konumunda idi ve Fransız donanmasının üçte birine ev sahipliği yapıyordu. İsyancılar, İngiliz donanmasının Toulon limanına girmesini sağlamıştı. Toulon’u geri almak için 19 bin kişi ile görevlendirilmişti. Carteaux, limanı 1793’te kuşatmaya başladı. İhtilal sonrası ordu içindeki aristokrat subaylar devrim dolayısı ile ordudan kaçmışlardı. Aslında General Carteaux bile asker değildi, o bir mahkeme ressamıydı. Orduda sınırlı sayıda subay bulunmaktaydı ve ilk çatışmalarda topçu subayı Donmartin yaralandı ve Paris’e gönderildi. Paris vekili General Carteaux’ya, Donmartin yerine hiç askeri deneyimi bulunmayan ama politik istikrar sağlamış Napolyon’u önerdi. Artık Toulon cephesinin yeni Topçu subayı Napolyon Bonapart’tı.
Toulon’u koruyan bir iç ve bir dış sur bulunuyordu ve surlara 13 bin asker yerleştirilmişti. Surları yıkmanın tek yolu toplardı. Napolyon, topçu birliklerinin başına geçtiğinde deneyimli asker ve mühimmat sıkıntısı vardı. Napolyon Paris’ten 100 bin kum torbası talep ediyor, gelen torbalarla kendi bataryalarını oluşturuyordu. Ayrıyeten Napolyon’un Marsilya’dan gelen 100 top ve 64 subayı ile birlikte 15 bin askeri olmuştu.
Napolyon bölge keşfi sırasında gözüne 'nı kestirmişti. Hisarı ele geçirebilirse İngiliz donanması topçuların menziline girecek ve donanma saf dışı bırakılacaktı. Bu da savaşı Napolyon'a kazandıracaktı. 22 Eylül günü Fransızlar Mont Caire tepesine saldırdılar. General Carteaux, Napolyon’un 4000 askerlik saldırı teklifini reddederek 400 kişi ile saldırmasını emretti. Saldırıda Fransızlar ağır bir yenilgi aldı. Bunu gören isyancılar tepeye hisar kurup asker takviyesinde bulundu. Fransızlar, Mont Caire tepesinin fazla güçlenmesinden dolayı tepeye “Küçük Cebelitarık” ismini verdiler. Kuşatmanın çoğu cephesinde başarısız olunmasından dolayı Carteaux yerine General başa getirildi. Dugommier, Napolyon’un fikirlerini önemsiyordu.
Karşılıklı top ateşleri sürüyordu. Napolyon’un kurmuş olduğu bataryalardan biri daha çok düşman ateşine maruz kalmıştı ve bu yüzden oraya askerler gitmek istemiyordu. Napolyon bu olayı değiştirmek için milli duyguları kullanarak “” -Korkusuz Adamların Bataryasını- kurdu. Bu Napolyon’un askeri dehasının ilk örneği olarak tarihe geçti.
18 Aralık’ın ilk saatlerinde Fransızlar “Küçük Cebelitarık'a" doğru süngü savaşına başladı. İkinci dalgayı bizzat Napolyon kendi yönetti. Savaşırken atı vuruldu ve İngiliz çavuş tarafından kalçasından yaralandı. Bunların hepsine rağmen aynı gün Küçük Cebelitarık Fransızların eline geçmişti. İngiliz donanması büyük tehdit altındaydı. Hızlıca Toulon limanından bütün askerlerini alıp Toulon’u terk etti. İşgalci güçler Toulon'dan ayrılırken şehri ve gemileri kullanılamaz hale getirdi. Napolyon bu başarısından ötürü Tuğgeneralliğe yükseldi.
13 Vendémiaire
Bazı çağdaşları, Bonaparte'ın Temmuz 1794'te Thermidorian Reaction'da düşüşlerinin ardından Robespierre'lerle olan ilişkisi nedeniyle Nice'da ev hapsine alındığını iddia ettiler, ancak Napolyon'un sekreteri Bourrienne anılarında iddiaya itiraz etti. Bourrienne'e göre, Alpler Ordusu ile İtalya Ordusu (o sırada Napolyon'un görevlendirildiği) arasındaki kıskançlık sorumluydu. Bonaparte, komiser Saliceti'ye bir mektupta ateşli bir savunma gönderdi ve daha sonra herhangi bir görevi kötüye kullanmaktan beraat etti. İki hafta içinde (20 Ağustos'ta) serbest bırakıldı ve teknik becerileri nedeniyle, Fransa'nın Avusturya ile savaşı bağlamında İtalyan mevzilerine saldırmak için planlar hazırlaması istendi. Ayrıca Korsika'yı İngilizlerden geri almak için bir sefere katıldı, ancak Fransızlar İngiliz Kraliyet Donanması tarafından geri püskürtüldü.
1795'te Bonaparte, François Clary'nin kızı Désirée Clary ile nişanlandı. Désirée'nin kız kardeşi Julie Clary, Bonaparte'ın ağabeyi Joseph ile evlenmişti. Nisan 1795'te, Vendée'deki Savaş'a katılan Batı Ordusu'na atandı - Atlantik Okyanusu üzerinde batı-orta Fransa'da bir bölge olan Vendée'de bir iç savaş ve kralcı karşı devrim. Bir piyade komutanlığı olarak, ordunun zaten tam bir kotasına sahip olduğu topçu generalinden bir alt rütbeydi ve görevden kaçınmak için sağlık durumunun kötü olduğunu savundu.
3 Ekim'de, Paris'teki kralcılar Ulusal Konvansiyon'a karşı bir isyan ilan ettiler. Thermidorian Reaction'ın bir lideri olan Paul Barras, Bonaparte'ın Toulon'daki askeri başarılarından haberdardı ve ona Tuileries Sarayı'ndaki sözleşmeyi savunmak için doğaçlama güçlerin komutasını verdi. Napolyon, Kral'ın İsviçreli Muhafızlarının katliamını üç yıl önce orada görmüş ve savunmanın anahtarının topçu olacağını fark etmişti.
13 Vendémiaire'de Joachim Murat adında genç bir süvari subayına büyük topları ele geçirmesini emretti ve onları saldırganları püskürtmek için kullandı; 1.400 kralcı öldü ve geri kalanı kaçtı. 19. yüzyıl tarihçisi Thomas Carlyle'ın The French Revolution: A History'de belirttiğine göre, sokakları "bir üzüm bağı kokusuyla" temizlemişti.
Kralcı ayaklanmanın yenilgisi, Konvansiyona yönelik tehdidi söndürdü ve Bonaparte'a ani bir ün, zenginlik ve yeni hükûmet olan Rehber'in himayesini kazandı. Murat, Napolyon'un kız kardeşlerinden biriyle evlenerek onun kayınbiraderi oldu; ayrıca Napolyon'un komutanlarından biri olarak hizmet etti. Bonaparte İçişleri Komutanlığına terfi etti ve İtalya Ordusu'nun komutanlığına verildi.
Terör Döneminin sonu
Fransa’da Kamu Selamet Komitesi Başkanı Robespierre idaresindeki Terör Dönemi 1794 yılının Temmuz ayında sona erdi ve Robespierre kardeşler idam edildi. Napolyon, Augustin Robespierre ile ilişkisi nedeniyle yeni yönetim tarafından şüpheli görüldü ve tutuklandı. Kısa bir süre Antibes Kalesi’nde tutuklu kaldıktan sonra serbest kaldı.
Ününü kurtarmak ve yeniden gözde bir komutan olmak isteyen Napolyon, Osmanlı Devleti’nin İstanbul’da topçu yetiştirmek için açtığı Mühendishane adlı okulda çalışmak üzere Fransa’dan uzmanlar istemesi üzerine Türkiye’ye gitmek için ihtilal hükûmetine bir mektupla başvurdu ancak bu talebi kabul edilmedi ve tekrar Fransız ordusundaki görevine döndü.
Nisan 1795’te Marsilya’nın zengin bir tüccar ailesinin kızı olan Désirée Eugénie Clary ile nişanlandı.
Direktuvarlık dönemi ve 5 Ekim sokak çatışmaları
Bu arada Fransa'da yeni bir anayasa kabul edilmiş ve ülke beş kişilik direktuvar tarafından idare edilmeye başlamıştı. Paris’te krallık yanlısı binlerce kişi protesto için sokağa inince Napolyon’u Toulon Kuşatması’ndan tanıyan Direktuvar üyesi Paul Barras ona göstericileri bastırmasını emretti. 5 Ekim 1795’te binaların üzerine toplar yerleştirtip kalabalığın üzerine ateş ettiren Napolyon, ayaklanmayı bastırdı. Bu başarısı sayesinde İç Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı’na getirildi; rütbesi tümgeneralliğe yükseldi.
Josephine de Beauharnais ile evliliği
5 Ekim'deki sokak çatışmalarından sonra tüm Parislilerden silahlarını teslim etmeleri istenmişti. Napolyon, terör döneminde idam edilmiş kocası Alexander de Beauharnais’in kılıcını saklaması için oğluna izin vermesine teşekkür bahanesiyle kendini ziyarete gelen Josephine de Beauharnais'e âşık oldu. Nişanlısından ayrıldı. 9 Mart 1796’da Josephine ile evlendi.
İtalyan Seferi
Devam etmekte olan Fransız Devrim Savaşları’nın İtalya cephesi’nde görevlendirilen Napolyon, Alpler ordusunun başkomutanlığına getirilerek düğününden iki gün sonra Paris’ten ayrıldı. Fransa Cumhuriyeti'ne karşı Avusturya, Prusya, İngiltere, Sardinya-Piyemonte Krallığı tarafından oluşturulan I. Koalisyon güçlerine karşı savaşacaktı. Yanında sekreteri Andoche Junot ve yaverliğini yapan kardeşi Louis Bonaparte ile birlikte yola çıktı ve ordu karargahının bulunduğu Nice’e 27 Mart’ta ulaştı.
Napolyon, yetersiz donatılmış orduyu kısa sürede savaşabilecek duruma getirdi ve 12 Nisan 1796’da Alpler’i aşarak Kuzey İtalya’ya saldırıya geçti. 28 Nisan’da Sardinya-Piyemonte Krallığı Cherasco Ateşkesi ile savaştan çekildi. 15 Mayıs 1796’da Napolyon’un ordusu Milano’ya girdi. Avusturya ordularını art arda yenilgiye uğrattıktan sonra Ocak 1797'de İtalya'daki Avusturya askeri varlığını püskürterek Viyana üzerine yürüdü. Ön-barış anlaşması 18 Nisan’da Leoben’de yapıldı. Barış görüşmeleri sürerken 12 Mayıs 1797’de Venedik işgal edildi. Avusturya ile barış antlaşması 17 Ekim 1797 tarihinde imzalandı.
İtalya seferi sırasında 18 meydan savaşı kazanan[] Napolyon'un Fransa'daki ünü arttı. Bölgeden topladığı vergiler sayesinde Direktuar yönetimine mali kaynak yaratması sayesinde politik olarak da sivrildi.
18 Fructidor Darbesi
İtalyan Seferi sürerken Fransa’da 21 Mart 1797’de yapılan seçimlerde oyların çoğunu kraliyetçiler alınca üç direktör 4 Eylül 1797’de ordunun desteği ile bir darbe yaptı; seçimler iptal edildi ve kraliyetçiler tutuklandı. Tarihe “18 Fructidor Darbesi” olarak tarihe geçen bu darbenin gerekçesi olarak Napolyon’un gönderdiği belgeler gösterilmişti. İtalya seferi sürerken Napolyon casusluk yaptığından şüphelendiği Antraigues Kontu Emmanuel-Louis-Henri of Launay'i Milano’da tutuklamıştı. Kontu bizzat sorgulayarak elde ettiği itirafname, darbenin gerekçesi kabul edildi. Napolyon, darbeye destek için Pierre Augereau komutasında bir ordu göndermiştir.
Mısır Seferi
Napolyon, 1797 yılı sonunda Paris’e döndü. Fransız yönetimi (Direktörler), 1798 yılı başlarında onu İngiltere anakarasının istilasıyla görevlendirdiler. Ancak Napolyon, denizlerde etkili bir üstünlük sağlanmadan böyle bir operasyonun başarı şansı taşımadığını, İngiltere'ye karşı dolaylı bir strateji izlemenin en mantıklısı olduğunu savunmuş ve Mısır'ın işgal edilerek İngiltere'nin Uzak Doğu ticaret yolunun kesilmesini önermiştir. Dışişleri Bakanı Talleyrand ile anlaşıp önerisini Direktuar hükûmetine kabul ettirdi ve Fransız donanması 19 Mayıs 1798’de Mısır seferi için yola çıktı.
Akdeniz’de devriye gezen Britanya donanmasını 10-13 Haziran’da yenilgiye uğratıp stratejik öneme sahip Malta'yı işgal eden Fransız donanması, 1 Temmuz’da İskenderiye önüne demir attı; İskenderiye’yi işgal ettikten sonra Kahire’ye yöneldi. Mısır resmen Osmanlı toprağı sayılsa da güç, Memluk Beylerinin elindeydi. Memluk Beyi’nin ordusunu Piramitler Muharebesi’nde yendikten sonra 22 Temmuz’da Kahire’ye muzaffer bir komutan olarak girdi. İslam padişahının dostu olduğunu, Memlûk Beyleri’nin nüfuzunu sona erdirmek üzere Kahire’ye girdiğini iddia eden Napolyon yaptığı din propagandası ile halkı yanına çekmeye çalıştı. Merkez ve eyaletlerde kurduğu divanlara ulemaları atayarak ülkeyi divanlar aracılığıyla yönetmeye başladı.
Ne var ki Napolyon’un Mısır’daki başarısı kalıcı olmadı. İngiliz Amiral Horatio Nelson komutasındaki İngiliz donanması, Abukir körfezinde demirlemiş Fransız donanmasını Nil Muharebesi’nde imha edince ordunun ikmal bağlantısı kesildi. Napolyon ve ordusu Mısır’a hapsolmuştu. Bu gelişme Napolyon’un Kahire’de giriştiği düzenlemelerin hızını kesmedi. Sulama projeleri, okul ve hastane inşası, gazete açma, tiyatro kurma gibi projeleri sürdürdü. Akdeniz’den Kızıldeniz’e bir kanal açılması için planlar hazırlamaya, Mısır’ın ekonomik olarak kalkınması için tedbirler almaya başladı. Dindar Müslümanları memnun etmeye çalıştı hatta kendinin Müslüman olduğunu ima etti. Mısırlılar artık ona “Ali Bonapart” demeye başlamıştı.
Ancak bir süre sonra Fransızların İslam’a saygı duyduklarını söylemelerine rağmen Mısır’ı sömürmek için ellerinden geleni yapmaları, ülkede Fransızlara karşı bir tepki doğurdu. 21 Ekim’de El-Ezher Camisi etrafında kümelenen Müslümanlar ayaklanma başlattı. Ayaklanmayı çok kanlı bir şekilde bastıran Napolyon, durumunun sağlam olmadığını görüyordu. Mısır’a kara yönünden gelecek tehditleri engellemek için Şubat 1799’da orduyu Filistin’e doğru yürüyüşe geçirdi. Hedefi, "Doğu’nun imparatoru" olmak, İndus’e kadar ilerlemekti.
Ordusuyla Yafa’ya giren Napolyon şehirdeki on bin kadar asker ve sivili kılıçtan geçirdi; 19 Mart’ta Akka Kalesi önüne geldi. Cezzar Ahmet Paşa komutasındaki sert Osmanlı direnişi karşısında bozguna uğradı. Bu yenilgi karşısında Mısır'a geri dönmek zorunda kaldı.
Avrupa’da Fransa’nın Koalisyon ordularına yenildiğini haberini alınca ülkesine dönme kararı aldı. Eylül 1799’da ordusunu Mısır'da bırakarak iki küçük gemiyle Fransa'ya döndü.
Fransız Konsülü
Napolyon, Paris’e varır varmaz Direktuar üyelerinden Emmanuel-Joseph Sieyès tarafından planlanan darbenin hazırlıklarına katıldı. 9 Kasım 1799 tarihinde gerçekleşen hükûmet darbesiyle Fransa tarihinde yeni bir dönem başladı. Kısa bir süre içinde anayasada değişiklikler yapıldı ve yeni anayasa ile cumhuriyet görüntüsü altında bir diktatörlük oluşturuldu. Yönetim üç konsülün eline bırakılmıştı; en önemli görev olan 'birinci konsüllüğe Napolyon getirildi. Diğer iki üye Sieyes ve idi. Napolyon, bir ay sonra ikinci konsüllüğe ’i, üçüncü konsüllüğe ’u getirdi. 7 Şubat 1800’de bir ulusal referandum düzenlendi ve halka Napolyon’un ömür boyu konsül olmasını onaylayıp onaylamadıkları soruldu. 18 Şubatta ilan edilen resmî sonuçlara göre 3,011,007 “Evet”, 1562 “Hayır” oyu verilmişti. Böylece anayasada değişiklik yapıldı ve Napolyon “ömür boyu konsül” oldu.
Bu sırada İtalya'da savaş devam ediyordu. Napolyon Paris’ten ayrılıp İtalya'daki ordunun başına geçti. Ordularını Alp Dağları'ndan yürüyüşe kaldıran Napolyon, 14 Haziran 1800 tarihli Marengo Muharebesi'nde Avusturya ordusunu yenilgiye uğrattı ve İtalya cephesi tekrar Fransızların lehine döndü. 2. İtalya Seferi'ni de başarıyla sonuçlandırmış olan Napolyon, tekrar Paris’e geri döndü. Ekonomi ve yasal alanda kökten reform çabaları içine girdi. Sahip olduğu çok geniş yetkilerden yararlanarak devlet mekanizmasının işleyiş etkinliğini artıracak yönde geniş düzenlemeler yaptı. Fransız Merkez Bankası’nın kurulması, devlet okullarının açılarak eğitimin bir kamu hizmetine dönüştürülmesi, Code Napoléon'u (Napolyon Kanunları) olarak da bilinen Fransız Medeni Kanunu’nun hazırlanması çalışmalarına başlanması, subay okulları açılması, onun dönemindeki gelişmelerdendir. Reform ve yasa çalışmaları halk tarafından da desteklendi.
1802’de İtalya Cumhuriyeti’ni kuran Napolyon ilk devlet başkanı seçildi. Aynı yıl 25 Mart’ta imzaladığı Amiens Barış Antlaşması ile Fransız Devrim Savaşları’na son verdi.
Ancak bu barış dönemi uzun sürmedi. Fransa’nın Avrupa’daki ekonomik ve politik gücünün giderek artması İngiltere açısından giderek genişleyen bir tehdit oluşturmaktaydı. Sonunda İngiltere 1803 yılının Mayıs ayında Fransa’ya savaş ilan etti.
Devrim Cumhuriyeti'nin sonu: İmparatorluk
1804 yılının Mayıs ayında, kralcıların bir komplosunu bahane eden Napolyon kendini imparator ilan etti. Konsüllüğü 1804’te irsi imparatorluğa dönüştü. Teklif, Mayıs ayında oybirliği ile Tribunat meclisinden (Lazare Carnot’un karşı oyuna rağmen) ve Senato’dan (üç karşı oya rağmen) geçti. Karar, 2 Ağustos’ta yapılan halk oylaması ile onaylandı: 3,572,329 "evet ve 2579 "hayır" oyu verildi. Napolyon, yeni rejimi kurmaya başlamak için halk oylaması sonuçlarını beklemeyi gerekli görmedi. Hemen ağabeyi Joseph ile kardeşi Louis’yi prens ilan etti; Les Invalides’te bir tahta oturup yetenekli subaylara Legion d'honneur nişanı verdi.
29 Kasım’da Josephine ile dini nikâh kıyan Napolyon imparatorluk tacını 2 Aralık 1804’te Notre Dame Katedrali'nde giydi. Tacı Papa’nın giydirmesi planlamıştı ama Papa’nın önünde eğilmek, otoritenin Tanrı’dan geldiğinin kabulü olarak yorumlanabilirdi. Eğilmek yerine tacı eline alıp önce kendi giydi; sonra eşi Josephine giydirdi. Kendi eliyle taç giydi ama, Paris'teki Notre Dame Katedrali'ndeki törende Papa VII. Pius'un da bulunmasını sağladı. Törende olayı resimlemek üzere bulunan ressam Jacques-Louis David; Le Sacre de Napoléon adlı ünlü tablosunda Napolyon’un eşine tacı giydirdiği anı betimlemiştir.
Büyük Şarlman (Charlemagne, Karl der Große) İmparatorluğu'ndan esinlenerek bir Fransa İmparatorluğu kuruldu. Ama Napolyon'a tepki büyüktü, annesi onunla irtibatını kesti, Beethoven bestelerinden onun adını sildi ve daha birçok diplomat, bürokrat, devlet adamı ve asker onunla irtibatını kesti.[] En çok tepki gösterenler devrimciler, ihtilalciler ve askerlerdi.[] Mart 1805'te ise İtalya’da kendi kurduğu cumhuriyeti lağvederek kendini İtalya kralı ilan etti.
İzleyen dönemde İngiltere’nin çabalarıyla Avusturya, Rusya, Napoli ve İsveç’in katıldığı Fransa'ya karşı bir ittifak olan III. Koalisyon oluşturuldu.
1805 yılının Ekim ayında Fransız-İspanyol birleşik donanmasının Trafalgar Deniz Savaşı’nda İngiliz donanması karşısında yenilmesi üzerine Napolyon, İngiltere yerine onun müttefiklerini dize getirme yolunu seçti. Fransız ordusunu Manş kıyılarından Orta Avrupa’ya yürüten Napolyon, ve Austerlitz zaferleriyle Avusturya’yı ve Napoli’yi savaş dışı bıraktı.
Eylül 1806'da Prusya ordusunu Jena Muharebesi'nde, hemen ardından da Rus ordularını Friedland Muharebesi'nde bozguna uğrattı. Temmuz 1807'de Rus çarı I. Aleksandr’la Tilsit Antlaşması imzalandı ve Rusya savaştan çekilmek zorunda kaldı.
Düşüş Dönemi
İmparatorluğu dönemindeki olumsuz unsurlar İngiliz donanmasının gücü, İspanya ve İtalya'da akrabalarını tahta geçirmesi, halkın bu kişileri istememesi ve Fransa'ya bağlı devletlerdeki milliyetçilik akımları oldu.
1810 yılının Mart ayında Habsburg hanedanından ikinci eşi Marie-Louise ile evlendi, yasal varisi Napolyon II, 1811'de doğdu.
I. Aleksandr’la yapılan antlaşma, Rusya’ya İngiltere’ye karşı askerî harekâta kadar varacak yaptırımlar uygulama yükümlülüğünü getirmektedir ama I. Aleksandr, bu tür politikalardan kaçınmıştır. Bunun üzerine Napolyon, 1812 yılı ortasında 800 bin kişilik ordusuyla Rusya Seferi'ne girişmiştir. Borodino Muharebesi’nde General Kutuzov komutasındaki Rus ordusunu yenilgiye uğratan Fransız ordusu Moskova’ya girmiştir. Ancak Rusların bu yenilgiden sonra Rusya içlerine çekilmeleri, giderken de Moskova'yı yakmaları ve kışın da bastırması neticesinde Napolyon, ordusunu barındıracağı bir yer olmadığını anlamış ve Çar'ı antlaşma yapmaya davet etmiştir. Ancak I. Aleksandr bu teklifi reddeder. Napolyon ise tek çareyi orduyu Fransa'ya geri götürmekte bulur. Fakat sert kış koşulları geri dönüşü neredeyse imkânsız hale getirir ve Fransız ordusunun yaklaşık olarak dörtte üçünün zayi olmasına sebep olur.
Ordusunun büyük bir bölümünü Rusya Seferi sırasında kaybeden Fransa, yeni bir ordu oluşturmanın zorluklarına katlanmaya mecbur olmuştur. Üretimden çekilen işgücü ve artırılan vergiler, halkı da Napolyon’a karşı bir tutuma itmiştir. Napolyon, bu dönemde kendine karşı düzenlenen hükûmet darbesini bastırdı ve yeni bir ordu kurdu. Ancak 1813 ve 1814'te baskılar arttı ve halk desteği düştü. Rusya yenilgisi ve içteki karışıklıklar Koalisyon güçlerini cesaretlendirdi. 1813 yılının Ekim ayında Napolyon’un Leipzig Muharebesi'nde uğradığı yenilgi, onu iktidarının sonuna iyice yaklaştırdı.
1814'te düşman orduları Paris kapılarına dayandı. Napolyon imparatorluk tahtını bırakarak Elba Adası’na sürgüne gönderildi.
Yüz Gün
Elba Adası'ndan kaçtı ve gizlice Paris'e döndü. Halk desteği tekrar yükseldi. 7 Mart 1815'te ise tahtına geri döndü. Böylece Napolyon ikinci kez tahta çıktı.
Bir ordu topladı ve Belçika'ya saldırdı. Ancak Haziran ayında İngiliz ve Prusya kuvvetleri tarafından Waterloo'da büyük bir yenilgiye uğradı. Paris'e dönünce tahtına ikinci kez veda etmek zorunda kaldı.
Amerika'ya kaçmak istedi, ancak bunu başaramadı ve İngilizlere teslim oldu. İngilizler onu Atlantik'teki Saint Helena'ya götürdü. Son yıllarını bu küçük adada geçiren Napolyon, 5 Mayıs 1821'de 51 yaşındayken mide kanserinden öldü.
Külleri 15 Aralık 1840'ta Paris'e getirilebildi ve Les Invalides'e gömüldü.
İlgili filmler
- 'Savaş ve Barış-War and Peace', (1956) Fragman16 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- 'Savaş ve Barış,Война и мир (İngilizce: War and Peace)', (1965-68)
- Фильм 1. Андрей Болконский (1965)2 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Фильм 2. Наташа Ростова (1966)28 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Фильм 3. 1812 год (1967)14 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Фильм 4. Пьер Безухов (1967)14 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- 'Ватерлоо', '(İngilizce: Waterloo)' (1970) Fragman9 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- 'Napoléon', (2002) Waterloo13 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- 'Война и мир, (İngilizce: War and Peace)', (2007) Fragman23 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Napoleon ; (2023) yılında vizyona girmiştir.
hakkında daha fazla bilgi edinin | |
Commons'ta dosyalar | |
Vikisöz'de alıntılar |
Galeri
- Letizia Ramolino Bonaparte, Napolyon’un annesi
- Letizia Ramolino Bonaparte, 1811
- Joseph Bonaparte, Napolyon'un ağabeyi
- Napolyon'un üçüncü erkek kardeşi, Louis Bonaparte
- Désirée Clary Napolyon'un nişanlısı
- Josephine de Beauharnais, Napolyon'un eşi
- Marie Louise, Napolyonun ikinci eşi ve oğlu
Kaynakça
- ^ a b (PDF). 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2015.
- ^ "Margaret Rodenberg, Bonaparte or Buonaparte? Mrodenberg.com 13.09.2012". 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Mayıs 2015.
- ^ . 30 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2015.
- ^ "Margaret Rodenberg, Bonapartes Branded Corsican Outcasts, Mrodenberg.com 17.019.2012". 30 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Mayıs 2015.
- ^ a b "Kamil Çolak, Mısır'ın Fransızlar tarafından işgali ve tahliyesi (1798-1801), SAÜ Fen Edebiyat Dergisi (2008-II)" (PDF). 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 13 Mayıs 2015.
- ^ Burak Artuner, Napolyon Osmanlı Paşası olacaktı, Akşam gazetesi, 05.12.2004]
- ^ "General Michel Franceschi, The 13 Vendémiaire, Republic Coronoation of Napoleon, NapoleonicSociety.com sitesi, Eylül 2005". 8 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Mayıs 2015.
- ^ "Napoleon and the Counter-Revolution 18 Fructidor Year V (September 4, 1797), Napoleon-empire.net, Erişim tarihi:13.05.2015". 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2015.
- ^ a b c . 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2015.
- ^ (PDF). 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2015.
- ^ . 29 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2015.
- ^ "Dan Graves, Napoleon Crowned Himself in Notre Dame, Christianity.com". 19 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Napolyon Bonapart Fransizca Napoleon Bonaparte Italyanca Napoleone Bonaparte veya I Napolyon kisaca Napolyon 15 Agustos 1769 Ajaccio 5 Mayis 1821 Fransiz asker politikaci ve 1804 1814 arasi ve 1815 te kisa sureligine Fransa Imparatoru Gerek Fransiz Devrim Savaslari gerekse Napolyon Savaslari sirasinda Fransa ya onderlik ettigi gibi tum Avrupa yi da etkilemis onemli bir komutandir Girdigi savas ve catismalarin buyuk bolumunu kazanmis 1815 teki nihai yenilgisine kadar hizla Avrupa kitasinin hakimiyetini ele gecirmistir Tarihteki en onemli komutanlardan biri olan Napolyon un savaslari dunyanin her yerinde askeri okullarda ders olarak okutulmaktadir ve kendi Avrupa tarihinin en unlu ve en tartismali siyasi figurlerinden birisidir Napolyon BonapartI Napolyonere Jacques Louis David in resmi 1812 Fransa ImparatoruHukum suresi18 Mayis 1804 11 Nisan 1814 20 Mart 1815 22 Haziran 1815Tac giymesi2 Aralik 1804Once gelenXVI Louis Fransa krali Sonra gelenII NapolyonItalya kraliHukum suresi17 Mart 1805 11 Nisan 1814Tac giymesi26 Mayis 1805Dogum15 Agustos 1769 1769 08 15 Ajaccio Korsika FransaOlum5 Mayis 1821 51 yasinda Longwood Saint Helena Britanya ImparatorluguDefinLes Invalides Paris FransaEs ler iJosephine de Beauharnais e 1796 b 1810 Marie Louise e 1810 Cocuk lar iII NapolyonHanedanBonapart HanedaniBabasiCarl BonapartAnnesiLetizia RamolinoDiniRoma KatoligiImzaNapoleon BonaparteBagliligiFransa KralligiHizmet yillari1789 1804RutbesiGeneralKomutasiTopcu birligiCatisma savaslariFransiz Devrim SavaslariOdulleriSonraki isiFransa ImparatoruImza Napolyon bir devlet adami olarak tum Fransa da ve Avrupa da buyuk liberal reformlar uyguladi Yonetimi sirasinda bir halk egitim sistemi kurmus feodalizmin kalintilarini ortadan kaldirmis Yahudi bkz Napolyon ve Yahudiler ve diger dini azinliklari ozgurlestirmis gelismekte olan orta sinifin yasalar onunde esitligini saglamis ve dini otoritelere karsi devletin gucunu merkezilestirmistir En kalici hukuki basarisi Dogu Asya da Japonya dan Kuzey Amerika da Quebec e kadar dunyadaki hukuk sistemlerinin dortte birine cesitli sekillerde uyarlanmis olan Napolyon Kanunlari ni hazirlatmasidir Adanin Ceneviz Cumhuriyeti nden Fransa ya gectigi yilin ertesinde Korsika da Toskana asilli soylu ve gorece mutevazi bir Italyan ailenin oglu olarak dunyaya gelmisti Fransiz ordusunda topcu subayi olarak calistigi sirada gerceklesen Fransiz Devrimi ni 1789 da ortaya ciktigindan itibaren destekleyip dogum yeri Korsika ya yayilmasi icin calisti ve 1793 te adadan surgun edildi Iki yil sonra cumhuriyet takvimi ne gore 13 Vendemiaire gunu Paris cetelerini topa tutarak Fransiz hukumetini cokusten kurtaran Napolyon henuz 26 yasinda iken Italya seferi icin hazirlanmis Fransiz ordusunun komutanligina getirildi Genc komutan 1796 da Josephine de Beauharnais ile dugununun hemen ardindan Birinci Koalisyon gucleri uzerine sefere cikti Bu ilk seferinde elde ettigi kesin zaferler sayesinde tum Avrupa da tanindi Italya seferinden sonra 1798 de Osmanli Devleti nin bir vilayeti olan Misir a askeri bir sefer duzenledi Bu sefer sirasinda Memluk beylerini yenerek Osmanli topragini isgal etti ancak elinde tutmayi basaramadi Bu askeri sefer sirasinda Napolyon ordusundaki askerler tarafindan yapilan kesifler sayesinde modern Misirbilim i baslamistir Fransa da devrimden sonra kurulmus olan yonetim Direktuvar Misir dan Fransa ya donen Napolyon ile destekcilerinin gerceklestirdigi 18 Brumaire Darbesi ile cokmus ve Fransa da Konsulluk idaresi kurulmustur Napolyon Konsulluk idaresinin ilk konsulu olarak atandi ve Fransa uzerindeki siyasi hakimiyetini kademeli olarak arttirdi Birlesik Krallik ile Amiens Antlasmasi ni imzalayarak 1802 de Devrim Savaslari ni sonlandirdi Nihayet 1804 te Fransiz Senatosu tarafindan Fransa Imparatoru olarak ilan edildi Kita Ablukasi ni genisletmek umuduyla Iber Yarimadasi ini isgal eden Imparator Napolyon 1808 de kardesi Joseph Bonaparte i Ispanya krali ilan etti Ispanyollar ve Portekizliler Birlesik Krallik in destegi ile isyan ettiler Yarimada Savasi Ispanyol Bagimsizlik Savasi adiyla bilinen savas 6 yil surmus ve acimasiz bir gerilla savasi olarak tarihe gecmistir Savas Fransa nin yenilgisi ile sonuclandi 1808 de Avusturya da Fransizlara karsi ayri bir mucadele baslatmisti Avusturyalilari Wagram Muharebesi nde yenen Napolyon Fransa ya karsi olusturulan Besinci Koalisyon u dagitti Besinci Koalisyon Savasi ni sonlandiran Schonbrunn Antlasmasi nin ardindan esi Josephine den bosanip II Franz in kizi Avusturya Prensesi Marie Louise ile evlendi 1810 Napolyon Roma Imparatorlugu devrinden beri bu denli buyuk bir siyasi birlesme yasamamis olan Avrupa da 1811 den sonra 70 milyonun uzerinde insana hukmetmistir Cesitli ittifaklar ve akrabalik iliskileri kurarak stratejik pozisyonunu korumus ve Fransa da yeni bir aristokrat sinifi olusturmanin yani sira Devrim sirasinda ulkeden surgun edilmis asillerin de donmelerine olanak vermistir Polonya milliyetciliginin tirmandirdigi gerilim ve Kita Ablukasi nin ekonomik etkilerinden oturu Rusya ile iliskilerin yeniden gerilmesi uzerine Napolyon Kita Ablukasi ni guclendirmek amaciyla 1812 yilinda Rusya ya sefer duzenledi bkz Napolyon un Rusya Seferi ve bu sefer Fransizlar acisindan buyuk bir felaket ile sonuclandi 1813 yilinin baslarinda Rusya ve Prusya Fransa ya karsi guclerini birlestirdi ve ayni yilin sonlarinda Altinci Koalisyon a Avusturya da katildi Ekim 1813 te muttefik ordusu Napolyon u Leipzig Muharebesi nde yenilgiye ugratti Muttefikler 1814 te Fransa ya bir saldiri baslatip Paris i ele gecirdiler ve Nisan 1814 te Napolyon u tahttan feragat etmeye zorladilar Imparator Elba adasina surgun edildi Bourbon Hanedanligi tekrar basa gecti ve Fransizlar devrimden itibaren ele gecirdigi bolgelerin cogunu kaybetti Napolyon Subat 1815 te Elba adasindan kacip Fransiz hukumetinin basina gecmeyi basardiysa da kendini yeniden koalisyon gucleri ile savasta buldu Bu yeni koalisyon Temmuz ayinda Waterloo Muharebesi nde onu kesin bir yenilgiye ugratti Ingilizlere teslim olan Napolyon gozlerden uzak bir yerde olan Saint Helena Adasi nda hapse gonderildi 51 yasinda 1821 yilinda mide kanserinden oldu Cenazesi yakildi ve vefati tum Avrupa da buyuk bir sok ve uzuntu ile karsilandi 15 Aralik 1840 tarihinde bir milyon kisinin sahitligi ile kulleri Paris e halen bulundugu Les Invalides e defnedildi HayatiAilesi egitimi ve genclik yillari Napolyon un anne ve babasi 15 Agustos 1769 da Italyan kokenli bir ailede Korsika adasinin Ajaccio kentinde dogdu Ana dili Korsikaca idi Dogdugu zaman adi Napoleon di Buonaparte idi 1796 da soyadini Fransizlastirarak Napoleon de Bonaparte yapmistir Avukat Carlo Buonaparti ile Maria Letizia Ramolino ciftinin 8 cocugundan ikincisi idi Annesinin sert disiplini altinda yetistirildi Babasi Cenova Cumhuriyeti nin bir parcasi olan Korsika nin 1768 de Fransa yonetimine girmesinden sonra Fransiz sarayinin hizmetine girmis ve Bounaparte ailesi Fransizlar tarafindan 1771 de soylu ilan edilmisti Ailesi zengin degildi ancak babasinin baglantilari sayesinde Napolyon ve kardesleri Fransa ya gitme ve burslu okumak imkani elde etti Napolyon 1779 yilinda agabeyi Joseph ile birlikte egitim icin Fransa ya gonderildi Autun da bir kolejde Fransizca ogrenmeye basladi ve ayni yil daki askeri okula girdi Matematikteki basarisi sayesinde 1784 te Paris Kraliyet Askeri Okulu adli askeri akademiye kabul edildi Matematik ve geometriye olan ilgisini daha iyi degerlendirebilmek icin topcu sinifini tercih etti Okul sirasinda babasinin olumu ile geliri azalan Napolyon iki yillik okulu bir yilda bitirdi 1785 yilinin Nisan ayinda daki topcu alayina ustegmen rutbesiyle katildi Askerlik yasaminin ilk sekiz yilinda sik sik uzun sureli izin alarak memleketi Korsika ya gitti I Cumhuriyet donemiNapolyon 23 yasinda Korsikali Cumhuriyetciler arasindayken Eylul 1785 te mezun olduktan sonra Bonaparte La Fere topcu alayinda ikinci bir tegmen olarak gorevlendirildi 1789 da Devrim in patlak vermesine kadar Valence ve Auxonne da gorev yapti Bu donemde Ulusal Meclis tarafindan Korsika ya donmesine izin verildiginde akil hocasi Pasquale Paoli ye katilmak icin izin istedi Paoli Korsika nin bagimsizligi davasini terk ettigi icin babasini bir hain olarak gordugu icin Napolyon a sempati duymuyordu Devrimin ilk yillarini Korsika da kralcilar devrimciler ve Korsikali milliyetciler arasinda karmasik bir uc yonlu mucadelede savasarak gecirdi Ancak Napolyon Devrim in ideallerini benimsemeye basladi Jakobenlerin bir destekcisi oldu ve Paoli nin politikasina ve onun ayrilma ozlemlerine karsi cikan Fransiz yanlisi Korsikali Cumhuriyetcilere katildi Gonullulerden olusan bir taburun komutasina verildi ve izin suresini asmasina ve Fransiz birliklerine karsi bir isyana onculuk etmesine ragmen Temmuz 1792 de duzenli orduda yuzbasiliga terfi etti Korsika Fransa dan resmi olarak ayrildigini ilan edip Ingiliz hukumetinin korunmasini istediginde Napolyon ve Fransiz Devrimi ne olan bagliligi Korsika nin Expedition de Sardaigne ye katkisini sabote etmeye karar veren Paoli ile catismaya girdi Bonaparte ve ailesi Paoli den ayrilmalari nedeniyle Haziran 1793 te Fransiz anakarasindaki Toulon a kacmak zorunda kaldilar Napoleone di Buonaparte olarak dogmus olmasina ragmen bundan sonra Napolyon kendini Napoleon Bonaparte olarak tanimlamaya basladi ancak ailesi 1796 ya kadar Buonaparte adini birakmadi Adini Bonaparte olarak imzaladigi bilinen ilk kayit 27 yastaydi Toulon Kusatmasi Ihtilalin 4 yilinda Fransa nin hem etrafi cevrilmis halde butun Avrupali devletler ona karsiydi hem de her bolgede kral yanlisi isyanlar cikiyordu Bunlardan biri de liman kenti Toulon du Napolyon Toulon kusatmasinda Toulon Fransa nin guney kiyilarinda Marsilya nin dogusunda bir liman kentidir Fransa nin en buyuk deniz ussu konumunda idi ve Fransiz donanmasinin ucte birine ev sahipligi yapiyordu Isyancilar Ingiliz donanmasinin Toulon limanina girmesini saglamisti Toulon u geri almak icin 19 bin kisi ile gorevlendirilmisti Carteaux limani 1793 te kusatmaya basladi Ihtilal sonrasi ordu icindeki aristokrat subaylar devrim dolayisi ile ordudan kacmislardi Aslinda General Carteaux bile asker degildi o bir mahkeme ressamiydi Orduda sinirli sayida subay bulunmaktaydi ve ilk catismalarda topcu subayi Donmartin yaralandi ve Paris e gonderildi Paris vekili General Carteaux ya Donmartin yerine hic askeri deneyimi bulunmayan ama politik istikrar saglamis Napolyon u onerdi Artik Toulon cephesinin yeni Topcu subayi Napolyon Bonapart ti Toulon u koruyan bir ic ve bir dis sur bulunuyordu ve surlara 13 bin asker yerlestirilmisti Surlari yikmanin tek yolu toplardi Napolyon topcu birliklerinin basina gectiginde deneyimli asker ve muhimmat sikintisi vardi Napolyon Paris ten 100 bin kum torbasi talep ediyor gelen torbalarla kendi bataryalarini olusturuyordu Ayriyeten Napolyon un Marsilya dan gelen 100 top ve 64 subayi ile birlikte 15 bin askeri olmustu Napolyon bolge kesfi sirasinda gozune ni kestirmisti Hisari ele gecirebilirse Ingiliz donanmasi topcularin menziline girecek ve donanma saf disi birakilacakti Bu da savasi Napolyon a kazandiracakti 22 Eylul gunu Fransizlar Mont Caire tepesine saldirdilar General Carteaux Napolyon un 4000 askerlik saldiri teklifini reddederek 400 kisi ile saldirmasini emretti Saldirida Fransizlar agir bir yenilgi aldi Bunu goren isyancilar tepeye hisar kurup asker takviyesinde bulundu Fransizlar Mont Caire tepesinin fazla guclenmesinden dolayi tepeye Kucuk Cebelitarik ismini verdiler Kusatmanin cogu cephesinde basarisiz olunmasindan dolayi Carteaux yerine General basa getirildi Dugommier Napolyon un fikirlerini onemsiyordu Karsilikli top atesleri suruyordu Napolyon un kurmus oldugu bataryalardan biri daha cok dusman atesine maruz kalmisti ve bu yuzden oraya askerler gitmek istemiyordu Napolyon bu olayi degistirmek icin milli duygulari kullanarak Korkusuz Adamlarin Bataryasini kurdu Bu Napolyon un askeri dehasinin ilk ornegi olarak tarihe gecti 18 Aralik in ilk saatlerinde Fransizlar Kucuk Cebelitarik a dogru sungu savasina basladi Ikinci dalgayi bizzat Napolyon kendi yonetti Savasirken ati vuruldu ve Ingiliz cavus tarafindan kalcasindan yaralandi Bunlarin hepsine ragmen ayni gun Kucuk Cebelitarik Fransizlarin eline gecmisti Ingiliz donanmasi buyuk tehdit altindaydi Hizlica Toulon limanindan butun askerlerini alip Toulon u terk etti Isgalci gucler Toulon dan ayrilirken sehri ve gemileri kullanilamaz hale getirdi Napolyon bu basarisindan oturu Tuggenerallige yukseldi 13 Vendemiaire Bazi cagdaslari Bonaparte in Temmuz 1794 te Thermidorian Reaction da dususlerinin ardindan Robespierre lerle olan iliskisi nedeniyle Nice da ev hapsine alindigini iddia ettiler ancak Napolyon un sekreteri Bourrienne anilarinda iddiaya itiraz etti Bourrienne e gore Alpler Ordusu ile Italya Ordusu o sirada Napolyon un gorevlendirildigi arasindaki kiskanclik sorumluydu Bonaparte komiser Saliceti ye bir mektupta atesli bir savunma gonderdi ve daha sonra herhangi bir gorevi kotuye kullanmaktan beraat etti Iki hafta icinde 20 Agustos ta serbest birakildi ve teknik becerileri nedeniyle Fransa nin Avusturya ile savasi baglaminda Italyan mevzilerine saldirmak icin planlar hazirlamasi istendi Ayrica Korsika yi Ingilizlerden geri almak icin bir sefere katildi ancak Fransizlar Ingiliz Kraliyet Donanmasi tarafindan geri puskurtuldu 1795 te Bonaparte Francois Clary nin kizi Desiree Clary ile nisanlandi Desiree nin kiz kardesi Julie Clary Bonaparte in agabeyi Joseph ile evlenmisti Nisan 1795 te Vendee deki Savas a katilan Bati Ordusu na atandi Atlantik Okyanusu uzerinde bati orta Fransa da bir bolge olan Vendee de bir ic savas ve kralci karsi devrim Bir piyade komutanligi olarak ordunun zaten tam bir kotasina sahip oldugu topcu generalinden bir alt rutbeydi ve gorevden kacinmak icin saglik durumunun kotu oldugunu savundu 5 Ekim 1795 teki Paris teki sokak catismalari 3 Ekim de Paris teki kralcilar Ulusal Konvansiyon a karsi bir isyan ilan ettiler Thermidorian Reaction in bir lideri olan Paul Barras Bonaparte in Toulon daki askeri basarilarindan haberdardi ve ona Tuileries Sarayi ndaki sozlesmeyi savunmak icin dogaclama guclerin komutasini verdi Napolyon Kral in Isvicreli Muhafizlarinin katliamini uc yil once orada gormus ve savunmanin anahtarinin topcu olacagini fark etmisti 13 Vendemiaire de Joachim Murat adinda genc bir suvari subayina buyuk toplari ele gecirmesini emretti ve onlari saldirganlari puskurtmek icin kullandi 1 400 kralci oldu ve geri kalani kacti 19 yuzyil tarihcisi Thomas Carlyle in The French Revolution A History de belirttigine gore sokaklari bir uzum bagi kokusuyla temizlemisti Kralci ayaklanmanin yenilgisi Konvansiyona yonelik tehdidi sondurdu ve Bonaparte a ani bir un zenginlik ve yeni hukumet olan Rehber in himayesini kazandi Murat Napolyon un kiz kardeslerinden biriyle evlenerek onun kayinbiraderi oldu ayrica Napolyon un komutanlarindan biri olarak hizmet etti Bonaparte Icisleri Komutanligina terfi etti ve Italya Ordusu nun komutanligina verildi Teror Doneminin sonuFransa da Kamu Selamet Komitesi Baskani Robespierre idaresindeki Teror Donemi 1794 yilinin Temmuz ayinda sona erdi ve Robespierre kardesler idam edildi Napolyon Augustin Robespierre ile iliskisi nedeniyle yeni yonetim tarafindan supheli goruldu ve tutuklandi Kisa bir sure Antibes Kalesi nde tutuklu kaldiktan sonra serbest kaldi Ununu kurtarmak ve yeniden gozde bir komutan olmak isteyen Napolyon Osmanli Devleti nin Istanbul da topcu yetistirmek icin actigi Muhendishane adli okulda calismak uzere Fransa dan uzmanlar istemesi uzerine Turkiye ye gitmek icin ihtilal hukumetine bir mektupla basvurdu ancak bu talebi kabul edilmedi ve tekrar Fransiz ordusundaki gorevine dondu Nisan 1795 te Marsilya nin zengin bir tuccar ailesinin kizi olan Desiree Eugenie Clary ile nisanlandi Direktuvarlik donemi ve 5 Ekim sokak catismalari Bu arada Fransa da yeni bir anayasa kabul edilmis ve ulke bes kisilik direktuvar tarafindan idare edilmeye baslamisti Paris te krallik yanlisi binlerce kisi protesto icin sokaga inince Napolyon u Toulon Kusatmasi ndan taniyan Direktuvar uyesi Paul Barras ona gostericileri bastirmasini emretti 5 Ekim 1795 te binalarin uzerine toplar yerlestirtip kalabaligin uzerine ates ettiren Napolyon ayaklanmayi bastirdi Bu basarisi sayesinde Ic Guvenlik Kuvvetleri Komutanligi na getirildi rutbesi tumgenerallige yukseldi Esi Josephine de BeauharnaisJosephine de Beauharnais ile evliligi 5 Ekim deki sokak catismalarindan sonra tum Parislilerden silahlarini teslim etmeleri istenmisti Napolyon teror doneminde idam edilmis kocasi Alexander de Beauharnais in kilicini saklamasi icin ogluna izin vermesine tesekkur bahanesiyle kendini ziyarete gelen Josephine de Beauharnais e asik oldu Nisanlisindan ayrildi 9 Mart 1796 da Josephine ile evlendi Italyan SeferiDevam etmekte olan Fransiz Devrim Savaslari nin Italya cephesi nde gorevlendirilen Napolyon Alpler ordusunun baskomutanligina getirilerek dugununden iki gun sonra Paris ten ayrildi Fransa Cumhuriyeti ne karsi Avusturya Prusya Ingiltere Sardinya Piyemonte Kralligi tarafindan olusturulan I Koalisyon guclerine karsi savasacakti Yaninda sekreteri Andoche Junot ve yaverligini yapan kardesi Louis Bonaparte ile birlikte yola cikti ve ordu karargahinin bulundugu Nice e 27 Mart ta ulasti Lonato Muharebesi 3 4 Agustos 1796 Napolyon yetersiz donatilmis orduyu kisa surede savasabilecek duruma getirdi ve 12 Nisan 1796 da Alpler i asarak Kuzey Italya ya saldiriya gecti 28 Nisan da Sardinya Piyemonte Kralligi Cherasco Ateskesi ile savastan cekildi 15 Mayis 1796 da Napolyon un ordusu Milano ya girdi Avusturya ordularini art arda yenilgiye ugrattiktan sonra Ocak 1797 de Italya daki Avusturya askeri varligini puskurterek Viyana uzerine yurudu On baris anlasmasi 18 Nisan da Leoben de yapildi Baris gorusmeleri surerken 12 Mayis 1797 de Venedik isgal edildi Avusturya ile baris antlasmasi 17 Ekim 1797 tarihinde imzalandi Italya seferi sirasinda 18 meydan savasi kazanan kaynak belirtilmeli Napolyon un Fransa daki unu artti Bolgeden topladigi vergiler sayesinde Direktuar yonetimine mali kaynak yaratmasi sayesinde politik olarak da sivrildi 18 Fructidor DarbesiFructidor Darbesi canlandirma 1802 Italyan Seferi surerken Fransa da 21 Mart 1797 de yapilan secimlerde oylarin cogunu kraliyetciler alinca uc direktor 4 Eylul 1797 de ordunun destegi ile bir darbe yapti secimler iptal edildi ve kraliyetciler tutuklandi Tarihe 18 Fructidor Darbesi olarak tarihe gecen bu darbenin gerekcesi olarak Napolyon un gonderdigi belgeler gosterilmisti Italya seferi surerken Napolyon casusluk yaptigindan suphelendigi Antraigues Kontu Emmanuel Louis Henri of Launay i Milano da tutuklamisti Kontu bizzat sorgulayarak elde ettigi itirafname darbenin gerekcesi kabul edildi Napolyon darbeye destek icin Pierre Augereau komutasinda bir ordu gondermistir Misir SeferiNapolyon 1797 yili sonunda Paris e dondu Fransiz yonetimi Direktorler 1798 yili baslarinda onu Ingiltere anakarasinin istilasiyla gorevlendirdiler Ancak Napolyon denizlerde etkili bir ustunluk saglanmadan boyle bir operasyonun basari sansi tasimadigini Ingiltere ye karsi dolayli bir strateji izlemenin en mantiklisi oldugunu savunmus ve Misir in isgal edilerek Ingiltere nin Uzak Dogu ticaret yolunun kesilmesini onermistir Disisleri Bakani Talleyrand ile anlasip onerisini Direktuar hukumetine kabul ettirdi ve Fransiz donanmasi 19 Mayis 1798 de Misir seferi icin yola cikti Buyuk Gize Sfenksi onunde Napolyon Bonapart Akdeniz de devriye gezen Britanya donanmasini 10 13 Haziran da yenilgiye ugratip stratejik oneme sahip Malta yi isgal eden Fransiz donanmasi 1 Temmuz da Iskenderiye onune demir atti Iskenderiye yi isgal ettikten sonra Kahire ye yoneldi Misir resmen Osmanli topragi sayilsa da guc Memluk Beylerinin elindeydi Memluk Beyi nin ordusunu Piramitler Muharebesi nde yendikten sonra 22 Temmuz da Kahire ye muzaffer bir komutan olarak girdi Islam padisahinin dostu oldugunu Memluk Beyleri nin nufuzunu sona erdirmek uzere Kahire ye girdigini iddia eden Napolyon yaptigi din propagandasi ile halki yanina cekmeye calisti Merkez ve eyaletlerde kurdugu divanlara ulemalari atayarak ulkeyi divanlar araciligiyla yonetmeye basladi Ne var ki Napolyon un Misir daki basarisi kalici olmadi Ingiliz Amiral Horatio Nelson komutasindaki Ingiliz donanmasi Abukir korfezinde demirlemis Fransiz donanmasini Nil Muharebesi nde imha edince ordunun ikmal baglantisi kesildi Napolyon ve ordusu Misir a hapsolmustu Bu gelisme Napolyon un Kahire de giristigi duzenlemelerin hizini kesmedi Sulama projeleri okul ve hastane insasi gazete acma tiyatro kurma gibi projeleri surdurdu Akdeniz den Kizildeniz e bir kanal acilmasi icin planlar hazirlamaya Misir in ekonomik olarak kalkinmasi icin tedbirler almaya basladi Dindar Muslumanlari memnun etmeye calisti hatta kendinin Musluman oldugunu ima etti Misirlilar artik ona Ali Bonapart demeye baslamisti Ancak bir sure sonra Fransizlarin Islam a saygi duyduklarini soylemelerine ragmen Misir i somurmek icin ellerinden geleni yapmalari ulkede Fransizlara karsi bir tepki dogurdu 21 Ekim de El Ezher Camisi etrafinda kumelenen Muslumanlar ayaklanma baslatti Ayaklanmayi cok kanli bir sekilde bastiran Napolyon durumunun saglam olmadigini goruyordu Misir a kara yonunden gelecek tehditleri engellemek icin Subat 1799 da orduyu Filistin e dogru yuruyuse gecirdi Hedefi Dogu nun imparatoru olmak Indus e kadar ilerlemekti Ordusuyla Yafa ya giren Napolyon sehirdeki on bin kadar asker ve sivili kilictan gecirdi 19 Mart ta Akka Kalesi onune geldi Cezzar Ahmet Pasa komutasindaki sert Osmanli direnisi karsisinda bozguna ugradi Bu yenilgi karsisinda Misir a geri donmek zorunda kaldi Avrupa da Fransa nin Koalisyon ordularina yenildigini haberini alinca ulkesine donme karari aldi Eylul 1799 da ordusunu Misir da birakarak iki kucuk gemiyle Fransa ya dondu Fransiz KonsuluBirinci Konsul Napolyon Paris e varir varmaz Direktuar uyelerinden Emmanuel Joseph Sieyes tarafindan planlanan darbenin hazirliklarina katildi 9 Kasim 1799 tarihinde gerceklesen hukumet darbesiyle Fransa tarihinde yeni bir donem basladi Kisa bir sure icinde anayasada degisiklikler yapildi ve yeni anayasa ile cumhuriyet goruntusu altinda bir diktatorluk olusturuldu Yonetim uc konsulun eline birakilmisti en onemli gorev olan birinci konsulluge Napolyon getirildi Diger iki uye Sieyes ve idi Napolyon bir ay sonra ikinci konsulluge i ucuncu konsulluge u getirdi 7 Subat 1800 de bir ulusal referandum duzenlendi ve halka Napolyon un omur boyu konsul olmasini onaylayip onaylamadiklari soruldu 18 Subatta ilan edilen resmi sonuclara gore 3 011 007 Evet 1562 Hayir oyu verilmisti Boylece anayasada degisiklik yapildi ve Napolyon omur boyu konsul oldu Bu sirada Italya da savas devam ediyordu Napolyon Paris ten ayrilip Italya daki ordunun basina gecti Ordularini Alp Daglari ndan yuruyuse kaldiran Napolyon 14 Haziran 1800 tarihli Marengo Muharebesi nde Avusturya ordusunu yenilgiye ugratti ve Italya cephesi tekrar Fransizlarin lehine dondu 2 Italya Seferi ni de basariyla sonuclandirmis olan Napolyon tekrar Paris e geri dondu Ekonomi ve yasal alanda kokten reform cabalari icine girdi Sahip oldugu cok genis yetkilerden yararlanarak devlet mekanizmasinin isleyis etkinligini artiracak yonde genis duzenlemeler yapti Fransiz Merkez Bankasi nin kurulmasi devlet okullarinin acilarak egitimin bir kamu hizmetine donusturulmesi Code Napoleon u Napolyon Kanunlari olarak da bilinen Fransiz Medeni Kanunu nun hazirlanmasi calismalarina baslanmasi subay okullari acilmasi onun donemindeki gelismelerdendir Reform ve yasa calismalari halk tarafindan da desteklendi 1802 de Italya Cumhuriyeti ni kuran Napolyon ilk devlet baskani secildi Ayni yil 25 Mart ta imzaladigi Amiens Baris Antlasmasi ile Fransiz Devrim Savaslari na son verdi Ancak bu baris donemi uzun surmedi Fransa nin Avrupa daki ekonomik ve politik gucunun giderek artmasi Ingiltere acisindan giderek genisleyen bir tehdit olusturmaktaydi Sonunda Ingiltere 1803 yilinin Mayis ayinda Fransa ya savas ilan etti Devrim Cumhuriyeti nin sonu ImparatorlukTac giyme torenindeki kiyafeti ile 1804 yilinin Mayis ayinda kralcilarin bir komplosunu bahane eden Napolyon kendini imparator ilan etti Konsullugu 1804 te irsi imparatorluga donustu Teklif Mayis ayinda oybirligi ile Tribunat meclisinden Lazare Carnot un karsi oyuna ragmen ve Senato dan uc karsi oya ragmen gecti Karar 2 Agustos ta yapilan halk oylamasi ile onaylandi 3 572 329 evet ve 2579 hayir oyu verildi Napolyon yeni rejimi kurmaya baslamak icin halk oylamasi sonuclarini beklemeyi gerekli gormedi Hemen agabeyi Joseph ile kardesi Louis yi prens ilan etti Les Invalides te bir tahta oturup yetenekli subaylara Legion d honneur nisani verdi 29 Kasim da Josephine ile dini nikah kiyan Napolyon imparatorluk tacini 2 Aralik 1804 te Notre Dame Katedrali nde giydi Taci Papa nin giydirmesi planlamisti ama Papa nin onunde egilmek otoritenin Tanri dan geldiginin kabulu olarak yorumlanabilirdi Egilmek yerine taci eline alip once kendi giydi sonra esi Josephine giydirdi Kendi eliyle tac giydi ama Paris teki Notre Dame Katedrali ndeki torende Papa VII Pius un da bulunmasini sagladi Torende olayi resimlemek uzere bulunan ressam Jacques Louis David Le Sacre de Napoleon adli unlu tablosunda Napolyon un esine taci giydirdigi ani betimlemistir Buyuk Sarlman Charlemagne Karl der Grosse Imparatorlugu ndan esinlenerek bir Fransa Imparatorlugu kuruldu Ama Napolyon a tepki buyuktu annesi onunla irtibatini kesti Beethoven bestelerinden onun adini sildi ve daha bircok diplomat burokrat devlet adami ve asker onunla irtibatini kesti kaynak belirtilmeli En cok tepki gosterenler devrimciler ihtilalciler ve askerlerdi kaynak belirtilmeli Mart 1805 te ise Italya da kendi kurdugu cumhuriyeti lagvederek kendini Italya krali ilan etti Napolyon un komuta ettigi Austerlitz Muharebesi ni betimleyen tablo Izleyen donemde Ingiltere nin cabalariyla Avusturya Rusya Napoli ve Isvec in katildigi Fransa ya karsi bir ittifak olan III Koalisyon olusturuldu 1805 yilinin Ekim ayinda Fransiz Ispanyol birlesik donanmasinin Trafalgar Deniz Savasi nda Ingiliz donanmasi karsisinda yenilmesi uzerine Napolyon Ingiltere yerine onun muttefiklerini dize getirme yolunu secti Fransiz ordusunu Mans kiyilarindan Orta Avrupa ya yuruten Napolyon ve Austerlitz zaferleriyle Avusturya yi ve Napoli yi savas disi birakti Le Sacre de Napoleon Notre Dame Katedrali nde duzenlenen torende esi Josephine de Beauharnais ye tac giydiren Napolyon 1808 Jacques Louis David Louvre Muzesi Eylul 1806 da Prusya ordusunu Jena Muharebesi nde hemen ardindan da Rus ordularini Friedland Muharebesi nde bozguna ugratti Temmuz 1807 de Rus cari I Aleksandr la Tilsit Antlasmasi imzalandi ve Rusya savastan cekilmek zorunda kaldi Dusus DonemiImparatorlugu donemindeki olumsuz unsurlar Ingiliz donanmasinin gucu Ispanya ve Italya da akrabalarini tahta gecirmesi halkin bu kisileri istememesi ve Fransa ya bagli devletlerdeki milliyetcilik akimlari oldu 1810 yilinin Mart ayinda Habsburg hanedanindan ikinci esi Marie Louise ile evlendi yasal varisi Napolyon II 1811 de dogdu Charles Joseph Minard in grafigi Buyuk Ordu nun Moskova ya yururken ve geri donuste gittikce azalan buyuklugunu gosteriyor Alttaki grafik yol boyunca sicakliklari gosteriyor I Aleksandr la yapilan antlasma Rusya ya Ingiltere ye karsi askeri harekata kadar varacak yaptirimlar uygulama yukumlulugunu getirmektedir ama I Aleksandr bu tur politikalardan kacinmistir Bunun uzerine Napolyon 1812 yili ortasinda 800 bin kisilik ordusuyla Rusya Seferi ne girismistir Borodino Muharebesi nde General Kutuzov komutasindaki Rus ordusunu yenilgiye ugratan Fransiz ordusu Moskova ya girmistir Ancak Ruslarin bu yenilgiden sonra Rusya iclerine cekilmeleri giderken de Moskova yi yakmalari ve kisin da bastirmasi neticesinde Napolyon ordusunu barindiracagi bir yer olmadigini anlamis ve Car i antlasma yapmaya davet etmistir Ancak I Aleksandr bu teklifi reddeder Napolyon ise tek careyi orduyu Fransa ya geri goturmekte bulur Fakat sert kis kosullari geri donusu neredeyse imkansiz hale getirir ve Fransiz ordusunun yaklasik olarak dortte ucunun zayi olmasina sebep olur Napolyon un Elba Adasina surgune gonderilisini anlatan Modern kahramanin yolculugu baslikli resim Elba ile Fontainebleau istikametlerini gosteren yon tabelasinin onunde esegin sirtinda oturan I Napolyon bir elinde kirik kilici ve digeriyle esegin kuyrugunu tutmaktadir Mars calan iki davulcu onu takip etmektedir J Phillips Londra Mayis 1814 Ordusunun buyuk bir bolumunu Rusya Seferi sirasinda kaybeden Fransa yeni bir ordu olusturmanin zorluklarina katlanmaya mecbur olmustur Uretimden cekilen isgucu ve artirilan vergiler halki da Napolyon a karsi bir tutuma itmistir Napolyon bu donemde kendine karsi duzenlenen hukumet darbesini bastirdi ve yeni bir ordu kurdu Ancak 1813 ve 1814 te baskilar artti ve halk destegi dustu Rusya yenilgisi ve icteki karisikliklar Koalisyon guclerini cesaretlendirdi 1813 yilinin Ekim ayinda Napolyon un Leipzig Muharebesi nde ugradigi yenilgi onu iktidarinin sonuna iyice yaklastirdi 1814 te dusman ordulari Paris kapilarina dayandi Napolyon imparatorluk tahtini birakarak Elba Adasi na surgune gonderildi Yuz GunNapolyon Saint Helena da surgundeyken Elba Adasi ndan kacti ve gizlice Paris e dondu Halk destegi tekrar yukseldi 7 Mart 1815 te ise tahtina geri dondu Boylece Napolyon ikinci kez tahta cikti Bir ordu topladi ve Belcika ya saldirdi Ancak Haziran ayinda Ingiliz ve Prusya kuvvetleri tarafindan Waterloo da buyuk bir yenilgiye ugradi Paris e donunce tahtina ikinci kez veda etmek zorunda kaldi Amerika ya kacmak istedi ancak bunu basaramadi ve Ingilizlere teslim oldu Ingilizler onu Atlantik teki Saint Helena ya goturdu Son yillarini bu kucuk adada geciren Napolyon 5 Mayis 1821 de 51 yasindayken mide kanserinden oldu Kulleri 15 Aralik 1840 ta Paris e getirilebildi ve Les Invalides e gomuldu Ilgili filmler Savas ve Baris War and Peace 1956 Fragman16 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Savas ve Baris Vojna i mir Ingilizce War and Peace 1965 68 Film 1 Andrej Bolkonskij 1965 2 Kasim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Film 2 Natasha Rostova 1966 28 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Film 3 1812 god 1967 14 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Film 4 Per Bezuhov 1967 14 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Vaterloo Ingilizce Waterloo 1970 Fragman9 Kasim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Napoleon 2002 Waterloo13 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Vojna i mir Ingilizce War and Peace 2007 Fragman23 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Napoleon 2023 yilinda vizyona girmistir Vikipedi nin kardes projelerinden hakkinda daha fazla bilgi edininCommons ta dosyalarVikisoz de alintilarGaleriLetizia Ramolino Bonaparte Napolyon un annesi Letizia Ramolino Bonaparte 1811 Joseph Bonaparte Napolyon un agabeyi Napolyon un ucuncu erkek kardesi Louis Bonaparte Desiree Clary Napolyon un nisanlisi Josephine de Beauharnais Napolyon un esi Marie Louise Napolyonun ikinci esi ve ogluKaynakca a b PDF 18 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 12 Mayis 2015 Margaret Rodenberg Bonaparte or Buonaparte Mrodenberg com 13 09 2012 18 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Mayis 2015 30 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Mayis 2015 Margaret Rodenberg Bonapartes Branded Corsican Outcasts Mrodenberg com 17 019 2012 30 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Mayis 2015 a b Kamil Colak Misir in Fransizlar tarafindan isgali ve tahliyesi 1798 1801 SAU Fen Edebiyat Dergisi 2008 II PDF 24 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 13 Mayis 2015 Burak Artuner Napolyon Osmanli Pasasi olacakti Aksam gazetesi 05 12 2004 General Michel Franceschi The 13 Vendemiaire Republic Coronoation of Napoleon NapoleonicSociety com sitesi Eylul 2005 8 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Mayis 2015 Napoleon and the Counter Revolution 18 Fructidor Year V September 4 1797 Napoleon empire net Erisim tarihi 13 05 2015 18 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mayis 2015 a b c 18 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Mayis 2015 PDF 18 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2015 29 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2015 Dan Graves Napoleon Crowned Himself in Notre Dame Christianity com 19 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mayis 2015