Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nedîm (Osmanlıca: نديم; 1681, İstanbul - 30 Ekim 1730, İstanbul), Divan Edebiyatı eserleri veren Türk bir şairdi. Şöhretini, Osmanlı İmparatorluğu'nun 1718-1730 yılları arasındaki Lâle Devri'nde kazandı. Hayatı ve eserleri ile Lâle Devri ruhûnun en önemli temsilcisi olarak kabul edilir.
| Nedim نديم | |
|---|---|
 Nedim'i betimleyen bir tasvir | |
| Doğum | 1681 İstanbul |
| Ölüm | 30 Ekim 1730 İstanbul, Beşiktaş |
| Defin yeri | Karacaahmet Mezarlığı, İstanbul |
| Meslek | Şair |
| Dil | Türkçe |
| Vatandaşlık |  Osmanlı İmparatorluğu |
| Dönem | Lale Devri |
| Edebî akım | Mahallileşme |
| Akrabalar | Mehmet Efendi (Baba) |
Yaşamı
17. yüzyıl sonu ile 18. yüzyılın ilk çeyreğinde yaşadı. Asıl adı "Ahmed" olan Nedîm, İstanbul'da muhtemelen 1681 yılında doğdu. Babası Mehmed Efendi, Sultan İbrahim'in iktidarı esnasında kazaskerlik görevinde bulundu. Küçük yaşlarda medrese eğitimi alan Nedîm; burada Arapça ve Farsça öğrendi. Daha sonra fıkıh eğitimi aldı.
Bir şair olarak tanınma gayreti içindeki Nedîm, Osmanlı Sadrazamı Çorlulu Ali Paşa'ya birkaç kaside yazdı. Aynı zamanda Topkapı Sarayı'na girişini sağlayan Çorlulu Ali Paşa'nın halefi olan Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'ya yazdığı kasideler oldu. Lale Devri'nin sadrazamı olan Damat İbrahim'in himayesi altında daha sonra kendisini meşhur yapacak olan eserlerini ve yaşam tarzını ortaya koydu. Şair gerek yaşamı, gerekse şiiri ile estetik, sanat ve eğlence eğilimleri ile göze çarpan bu devrin önemli bir temsilcisi olarak kabul görmektedir.
İzn alub cum'a nemâzına deyû mâderden
Bir gün uğrılayalım çerh-i sitem-perverden
Dolaşub iskeleye doğrı nihân yollardan
Gidelim serv-i revânım yürü Sad'âbâde.
Anne(n)den cuma namazına (gideceğiz) diye izin alıp
Zalim felekten bir gün çalalım.
Issız yollardan iskeleye doğru dolaşıp,
Yürü uzun boylu sevgilim Sadabad'a gidelim.
Ölümü
Nedîm'in Patrona Halil İsyanı esnasında öldüğü bilinmekle birlikte, ölüm nedeni konusunda muhtelif rivâyetler vardır. Hassas bir ruhsal yapısı olduğu ve evham hastalığından muzdarip olduğu bilinmektedir. Râmiz Tezkiresi’nde, Nedîm'in Patrona Halil İsyanı akabinde “illet-i vehîme”den dolayı öldüğü yazılıdır. Kemiksiz-zâde Safvet’in Nuhbetü’l Asar’ında ise içki alışkanlığı yüzünden öldüğü kaydedilir. En meşhur rivayet, Müstakim-zâde’nin Mecelletü’n Nisab’ında yazan isyankârlardan kaçarken Beşiktaş'taki evinin çatısından düşerek öldüğü görüşüdür. Bir başka rivayet ise Damad İbrahim Paşa ve şürekâsına yapılan işkenceden ötürü dehşete kapılıp korkudan öldüğü şeklindedir. Nedîm'in mezarı, Üsküdar'da Karacaahmet Mezarlığı'ndadır.
Eserleri ve şiir anlayışı
Günümüzde Divan edebiyatının en önemli şairlerinden biri olarak görülse de bu algı ancak yakın zamanda oluşmuş ve sağlığında iken Nedîm o kadar büyük takdir görmemiştir. Örneğin "Reîs-i Şâirân" (رئيس شاعران) (şairler reisi) unvanı, III. Ahmet tarafından ona değil, şimdilerde daha az bilinen Osmanzâde Tâib'e verilmişti. Yaşadığı dönemde kendisinden daha meşhur olan başka şairler de vardı.
Gerek kasidelerinde, gerekse tebrik ve kutlama amaçlı yazdığı şiirlerinde çağdaşı Divan şiirlerinde görülen kalıp, imge ve rumuzları kullanan Nedîm, şarkı ve gazellerinde ise hem dil, hem de içerik bakımından yenilikçi bir yola girmiş görünüyor.
Nedîm'in içerikçe en bariz yeniliği İstanbul kentini şiirlerinde açılışta (matla) kullanmasıdır. Bu mesela İstanbul'u vasıf zımnında Damad İbrahim Paşa'ya kasîdesinin görülür:
- Bu şehr-i Sıtanbûl ki bî-misl-ü behâdır
- Bir sengine yekpâre Acem mülkü fedâdır
- Bu İstanbul şehri ki misli benzeri yoktur
- Bir taşına bütün Acem mülkü fedadır
Üstelik önceki şairler soyut ifadeleri çokça yüceltmesine rağmen, Nedîm ise şarkılarında somut ifadeler kullanmaktan ve hatta döneminin mekân, moda ve kıyafetlerine temas etmekten geri kalmaz:
- Sürmeli gözlü güzel yüzlü gazâlân anda
- Zer kemerli beli hancerli cüvânân anda
- Bâ-husûs aradığım serv-i hırâmân anda
- Nice akmaya gönül su gibi Sa'd-âbâd'a
- Sürmeli gözlü, güzel yüzlü âhûlar onda
- Altın kemerli, beli hançerli civanlar onda
- Özelikle aradığım, salınıp giden selvi boylular onda
- Nasıl akmaya gönül su gibi Sadabât'a
Şiirlerinde genellikle zevk ve aşkı işleyen şair, devlet büyüklerine kasideler sundu. Aşk ve şarap kavramlarının sık sık geçtiği gazeller yazdı. Çağının bütün yaşantısı, bayramlar, helva sohbetleri, şehzadelerin doğuşu, düğünler, güzel yapılar onu etkiliyor, bu olaylar hiç değilse bir "tarih düşürmesine" vesile oluyordu.
Eserleri "Nedîm Dîvânı" adı altında toplanmıştır. Bu dîvânın bilinen en eski tarihli nüshası, tahminî H. 1149 (M. 1737) yılına ait olan ve Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi Y. 13 numarada kayıtlıdır. Divan edebiyatındaki soyut sevgili ve mekânlar, Nedim'in şiirlerinde somuta dönüşür. Yani sevgilisi beşeri aşkı anlatır ve de gerçektir. Zevk, eğlence, içki şiirlerinin temelini oluşturmuştur. Soğuk ve yapmacı anlatımdan kaçınmış, anlatmak istediklerini içten bir şekilde şiirlerine dökmüştür. Bunları da daha çok gazelleriyle anlatmıştır.
Büyük şair, divan şiirinin katı kurallarına herkes gibi uysa da, bazı yenilikler yapmaktan geri durmamıştır. Bazı eserlerinde aruz yerine hece ölçüsü kullanmıştır. Eserleri Nedim Divanı Sahaifü'l-Ahbar (çeviri) Aynî Tarihi (çeviri).
Kaynakça
- ^ Macit, Muhsin, Prof. Dr., Nedîm Dîvânı, 2012, T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler Ve Yayımlar Genel Müdürlüğü kültür eserleri, ISBN 978-975-17-3638-3 28 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ . TDV İslam Ansiklopedisi. 2 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2021.
Dış bağlantılar
Vikikaynak'ta Nedîm ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
- Gölpınarlı, Abdülbâkî; ed. (1972 2. bas. 2005) Nedim Divanı. İstanbul: İnkılâp ve Aka Kitabevleri Koll. Şti., .
- Macit, Muhsin; Doç. Dr., ed. (1997) Nedim Divani, İstanbul:Akdağ Yayınları, .
- Kudret, Cevdet; Nedim. .
- Şentürk, Ahmet Atilla. "Nedîm" in Osmanlı Şiiri Antolojisi. pp. 596–607. .
- Cengiz, Halil Erdogan, (1972) Divan Şiiri Antolojisi say.591, Ankara: Bilgi Yayinevi
- Andrews, Walter G. "Nedîm" in Ottoman Lyric Poetry: An Anthology. pp. 253–255. . (İngilizce)
- Mansel, Philip. Constantinople: City of the World's Desire, 1453–1924. London: Penguin Books, 1997. (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nedim Osmanlica نديم 1681 Istanbul 30 Ekim 1730 Istanbul Divan Edebiyati eserleri veren Turk bir sairdi Sohretini Osmanli Imparatorlugu nun 1718 1730 yillari arasindaki Lale Devri nde kazandi Hayati ve eserleri ile Lale Devri ruhunun en onemli temsilcisi olarak kabul edilir Nedim نديمNedim i betimleyen bir tasvirDogum1681 IstanbulOlum30 Ekim 1730 Istanbul BesiktasDefin yeriKaracaahmet Mezarligi IstanbulMeslekSairDilTurkceVatandaslikOsmanli ImparatorluguDonemLale DevriEdebi akimMahallilesmeAkrabalarMehmet Efendi Baba Yasami17 yuzyil sonu ile 18 yuzyilin ilk ceyreginde yasadi Asil adi Ahmed olan Nedim Istanbul da muhtemelen 1681 yilinda dogdu Babasi Mehmed Efendi Sultan Ibrahim in iktidari esnasinda kazaskerlik gorevinde bulundu Kucuk yaslarda medrese egitimi alan Nedim burada Arapca ve Farsca ogrendi Daha sonra fikih egitimi aldi Bir sair olarak taninma gayreti icindeki Nedim Osmanli Sadrazami Corlulu Ali Pasa ya birkac kaside yazdi Ayni zamanda Topkapi Sarayi na girisini saglayan Corlulu Ali Pasa nin halefi olan Nevsehirli Damat Ibrahim Pasa ya yazdigi kasideler oldu Lale Devri nin sadrazami olan Damat Ibrahim in himayesi altinda daha sonra kendisini meshur yapacak olan eserlerini ve yasam tarzini ortaya koydu Sair gerek yasami gerekse siiri ile estetik sanat ve eglence egilimleri ile goze carpan bu devrin onemli bir temsilcisi olarak kabul gormektedir Izn alub cum a nemazina deyu maderden Bir gun ugrilayalim cerh i sitem perverden Dolasub iskeleye dogri nihan yollardan Gidelim serv i revanim yuru Sad abade Anne n den cuma namazina gidecegiz diye izin alip Zalim felekten bir gun calalim Issiz yollardan iskeleye dogru dolasip Yuru uzun boylu sevgilim Sadabad a gidelim OlumuNedim in Patrona Halil Isyani esnasinda oldugu bilinmekle birlikte olum nedeni konusunda muhtelif rivayetler vardir Hassas bir ruhsal yapisi oldugu ve evham hastaligindan muzdarip oldugu bilinmektedir Ramiz Tezkiresi nde Nedim in Patrona Halil Isyani akabinde illet i vehime den dolayi oldugu yazilidir Kemiksiz zade Safvet in Nuhbetu l Asar inda ise icki aliskanligi yuzunden oldugu kaydedilir En meshur rivayet Mustakim zade nin Mecelletu n Nisab inda yazan isyankarlardan kacarken Besiktas taki evinin catisindan duserek oldugu gorusudur Bir baska rivayet ise Damad Ibrahim Pasa ve surekasina yapilan iskenceden oturu dehsete kapilip korkudan oldugu seklindedir Nedim in mezari Uskudar da Karacaahmet Mezarligi ndadir Eserleri ve siir anlayisiGunumuzde Divan edebiyatinin en onemli sairlerinden biri olarak gorulse de bu algi ancak yakin zamanda olusmus ve sagliginda iken Nedim o kadar buyuk takdir gormemistir Ornegin Reis i Sairan رئيس شاعران sairler reisi unvani III Ahmet tarafindan ona degil simdilerde daha az bilinen Osmanzade Taib e verilmisti Yasadigi donemde kendisinden daha meshur olan baska sairler de vardi Gerek kasidelerinde gerekse tebrik ve kutlama amacli yazdigi siirlerinde cagdasi Divan siirlerinde gorulen kalip imge ve rumuzlari kullanan Nedim sarki ve gazellerinde ise hem dil hem de icerik bakimindan yenilikci bir yola girmis gorunuyor Nedim in icerikce en bariz yeniligi Istanbul kentini siirlerinde acilista matla kullanmasidir Bu mesela Istanbul u vasif zimninda Damad Ibrahim Pasa ya kasidesinin gorulur Bu sehr i Sitanbul ki bi misl u behadir Bir sengine yekpare Acem mulku fedadir Bu Istanbul sehri ki misli benzeri yoktur Bir tasina butun Acem mulku fedadir Ustelik onceki sairler soyut ifadeleri cokca yuceltmesine ragmen Nedim ise sarkilarinda somut ifadeler kullanmaktan ve hatta doneminin mekan moda ve kiyafetlerine temas etmekten geri kalmaz Surmeli gozlu guzel yuzlu gazalan anda Zer kemerli beli hancerli cuvanan anda Ba husus aradigim serv i hiraman anda Nice akmaya gonul su gibi Sa d abad a Surmeli gozlu guzel yuzlu ahular onda Altin kemerli beli hancerli civanlar onda Ozelikle aradigim salinip giden selvi boylular onda Nasil akmaya gonul su gibi Sadabat a Siirlerinde genellikle zevk ve aski isleyen sair devlet buyuklerine kasideler sundu Ask ve sarap kavramlarinin sik sik gectigi gazeller yazdi Caginin butun yasantisi bayramlar helva sohbetleri sehzadelerin dogusu dugunler guzel yapilar onu etkiliyor bu olaylar hic degilse bir tarih dusurmesine vesile oluyordu Eserleri Nedim Divani adi altinda toplanmistir Bu divanin bilinen en eski tarihli nushasi tahmini H 1149 M 1737 yilina ait olan ve Turk Tarih Kurumu Kutuphanesi Y 13 numarada kayitlidir Divan edebiyatindaki soyut sevgili ve mekanlar Nedim in siirlerinde somuta donusur Yani sevgilisi beseri aski anlatir ve de gercektir Zevk eglence icki siirlerinin temelini olusturmustur Soguk ve yapmaci anlatimdan kacinmis anlatmak istediklerini icten bir sekilde siirlerine dokmustur Bunlari da daha cok gazelleriyle anlatmistir Buyuk sair divan siirinin kati kurallarina herkes gibi uysa da bazi yenilikler yapmaktan geri durmamistir Bazi eserlerinde aruz yerine hece olcusu kullanmistir Eserleri Nedim Divani Sahaifu l Ahbar ceviri Ayni Tarihi ceviri Kaynakca Macit Muhsin Prof Dr Nedim Divani 2012 T C Kultur Ve Turizm Bakanligi Kutuphaneler Ve Yayimlar Genel Mudurlugu kultur eserleri ISBN 978 975 17 3638 3 28 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde TDV Islam Ansiklopedisi 2 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Haziran 2021 Dis baglantilarVikikaynak ta Nedim ile ilgili metin bulabilirsiniz Golpinarli Abdulbaki ed 1972 2 bas 2005 Nedim Divani Istanbul Inkilap ve Aka Kitabevleri Koll Sti ISBN 975 10 2225 8 Macit Muhsin Doc Dr ed 1997 Nedim Divani Istanbul Akdag Yayinlari ISBN 975 338 107 7 Kudret Cevdet Nedim ISBN 975 10 2013 1 Senturk Ahmet Atilla Nedim in Osmanli Siiri Antolojisi pp 596 607 ISBN 975 08 0163 6 Cengiz Halil Erdogan 1972 Divan Siiri Antolojisi say 591 Ankara Bilgi Yayinevi Andrews Walter G Nedim in Ottoman Lyric Poetry An Anthology pp 253 255 ISBN 0 292 70472 0 Ingilizce Mansel Philip Constantinople City of the World s Desire 1453 1924 London Penguin Books 1997 Ingilizce