Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
New York, ABD'nin ve Kuzeydoğu bölgesinde bulunan eyaletlerinden birisidir. Başkenti Albany, en büyük şehri New York'tur. 62 vilayete sahiptir. 20,2 milyon kişilik nüfusu ile ülkenin nüfusu en yüksek dördüncü eyaletidir. Nüfusun üçte ikisi New York metropoliten alanında yaşamaktadır. Vermont, Massachusetts, Connecticut, New Jersey ve Pensilvanya ile karadan, Rhode Island ile de sudan komşudur. Ayrıca Kanada'nın Québec ve Ontario bölgelerine uluslararası sınırı vardır.
| New York | |
|---|---|
 Bayrak  Mühür | |
 | |
| Ülke |  Amerika Birleşik Devletleri |
| Başkent | Albany |
| En büyük şehir | New York |
| İdare | |
| • Vali | (D) |
| • Vali vekili | (D) |
| • Üst meclis | |
| • Alt meclis | |
| • | Chuck Schumer (D) (D) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 141,300 km² |
| Rakım | 300 m |
| En yüksek nokta | 1,629 m (5,344 ft) |
| En alçak nokta | 0 m (0 ft) |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 20,215,751 |
| • Yoğunluk | 159/km² |
| Zaman dilimi | UTC-05.00 |
| • Yaz (YSU) | UTC-04.00 |
| ISO 3166 kodu | US-NY |
Resmî site NY.gov | |
Amerika Birleşik Devletleri'ndeki en büyük şehir olan, ülkenin finans, kültür, ulaşım ve üretim merkezi New York burada bulunmaktadır.
Coğrafya
New York genellikle coğrafi açıdan Downstate ve olmak üzere ikiye ayrılır. Downstate, New York şehrini, güney Hudson Vadisi'ni ve Long Island adasını kapsar ve eyaletin nüfus merkezini oluşturur. Çok daha büyük olan Upstate ise eyaletin New York metropoliten alanı dışında kalan kısımlarını belirtir. Kuzeydoğuda Apalaş Dağları devamı olan Adirondack Dağları, güneyde ise Catskill Dağları ile bilinmektedir. Hudson Nehri ve en büyük kolu olan eyaletin en önemli nehirleridir. Bu nehirler dağlık araziyi keserek oluşturdukları vadiler ile eyaletin güney ve kuzeyini birbirine bağlamakta ve New York şehrinde okyanusa dökülmektedir.
New York'un batısı Büyük Göller bölgesine dahil edilmektedir. Ontario ve Erie Gölü'nün bir kısmı New York'a aittir. Niagara Şelaleleri de eyalette bulunmaktadır. eyaletteki diğer önemli göldür.
İklim
Eyaletin nüfusunun çoğunun yaşadığı Downstate kısmı Köppen iklim sınıflandırmasına göre ılıman dönencealtı iklim (Cfa) etkisi altındadır. Buna karşın eyaletin yüzölçümü açısından büyük çoğunluğunu oluşturan Upstate New York'da karasal iklim (Dfa ve Dfb) hakimdir. Eyaletin Upstate'de yer alan en büyük şehri Buffalo bölgenin ger kalanına göre daha ılımandır. Eyaletin kuzeyinde ve batısında Büyük Göller nedeniyle yoğun gözlemlenir. Bu özellikle adlı bölgede belirgindir.
Demografi
2020 verilerine göre New York toplamda yaklaşık 20,2 milyon kişilik bir nüfusa sahiptir. Eyaletin nüfusunun büyük çoğunluğu Downstate bölgesinde yoğunlaşmıştır. New York'un en büyük şehri New York City'dir. Şehrin şehir sınırları içerisindeki nüfusu 8,8 milyon olmakla birlikte komşu bölgelere dağılmış metropoliten nüfusu incelendiğinde 20,2 milyona çıkmaktadır. New York metropolitan alanı, Hudson Vadisi ve Long Island başta olmak üzere New York'taki diğer bölgelerin yanı sıra New Jersey, Connecticut ve Pensilvanya'nın bazı kısımlarını da kapsamaktadır. Eyalet içerisindeki metropolitan nüfus 12 milyon civarıdır.
Buffalo şehri çevresinde gelişmiş ve Eire ile Niagara Falls kontluklarını kapsayan 1,1 milyon kişilik nüfuslu , Rochester ver çevresindeki kontlukları kapsayan 1 milyonu aşkın nüfuslu bölge, Albany ve çevresini kapsayan 900 bin nüfusa sahip ve 600 bin kişinin yaşadığı Syracuse metropolitan alanı eyaletteki diğer önemli şehirleşmelerdir.
| New York büyük şehir ve merkezleri 2020 ABD nüfus sayımı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sıra | Şehir ismi | Nüfus | |||||||
 New York City | 1 | New York City | Kings, Queens, New York, Bronx, Richmond | 8,804,190 |  Yonkers | ||||
| 2 | Buffalo | Erie | 278,349 | ||||||
| 3 | Yonkers | Westchester | 211,569 | ||||||
| 4 | Rochester | Monroe | 211,328 | ||||||
| 5 | Syracuse | Onondaga | 148,620 | ||||||
| 6 | Albany | Albany | 99,224 | ||||||
| 7 | New Rochelle | Westchester | 79,726 | ||||||
| 8 | Mount Vernon | Westchester | 73,893 | ||||||
| 9 | Schenectady | Schenectady | 67,047 | ||||||
| 10 | Utica | Oneida | 65,283 | ||||||
Din
Pew Research Center'ın 2014 araştırmasına göre dini açıdan eyaletin %60'ı , %27'si , %7'si Yahudi, %2'si Müslüman, %1'i , %1'i ve %0,5'i diğer dinlere mensuptur. ve hemen hemen aynı oranda olup Hristiyanların neredeyse tamamını oluşturmaktadır. İsrail'den sonra dünyanın en büyük Yahudi nüfusu New York şehri ve komşu bölgelere dağılmış bi şekilde New York eyaletinde bulunmaktadır. Protestan nüfusunun hemen hemen yarısı Amerikan Methodist Kilisesi'ne bağlıdır. Amerikan Baptist Kilisesi'ne resmen bağlı Protestan sayısı 203.495 kişi olarak açıklanmıştır. Ayrıca Amerikan Müslümanlar Derneği'ne ait Fatih Camii bulunur. Bunun yanında her dinden ibadethaneler önceden izin alınmaksızın inşa edilebilir.
Politika ve yönetim
'na göre eyalet birbirlerinden bağımsız yargı, yasama ve yürütme organlarınca yönetilmektedir. Valilik ana yürütme organıdır ve vali ile yardımcısı halk tarafından seçilmektedir. 2021'den beri eyaletin valisi Demokrat 'dur. Eyaletin yasama organı çift meclisli 'dur ve ile 'nden oluşmaktadır. Meclis 150, senato ise 63 koltuğa sahiptir. Yargı organın başında bulunur ve 2019'dan beri Demokrat 'dir. Ayrıca eyaletin mali işlemleri ve hazinesinden sorumlu saymanı da seçimle gelmektedir. Demokrat 2007'den beri eyaletin saymanıdır.
Tarihi açıdan New York eyaleti genellikle sosyal konularda ilerici bir tutum izlemiştir. Göçmen hakları, kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi gibi konularda dünya ve ABD'de öncü bir konumda yer almıştır. Buna ek olarak New York metropolitan alanı ve Albany'nin çevresinde gelişen Capital District bölgesi eyaletin geri kalanına göre çok daha liberaldir. 2011'de eyalet eşcinsel evliliği yasallaştırmıştır.
20. yüzyılın ortasından itibaren New York ulusal seçimlerde genellikle Demokrat Parti adaylarına oy vermiştir. Barack Obama girdiği iki seçimde de rakiplerine karşı New York'da %25 oydan fazla farkla kazanmıştır. Özellikle eyaletin şehirleşmiş bölgeleri Demokrat Parti'nin kaleleri olarak nitelendirilmektedir. Upstate bölgesindeki kırsal alanlar daha çok Cumhuriyetçi Parti'yi tercih etmektedir. Eskiden şehirlerin hemen dışında yer alan banliyö bölgelerindeki halkın da Cumhuriyetçi ağırlıklı olmasına rağmen 1990'lardan beri bu bölgelerde de Demokratlar çoğunluk kazanmıştır.
Senato'da DP üyeleri Chuck Schumer ve tarafından temsil edilmektedir. Temsilciler Meclisi'nde 27 koltuk hakkı bulunan eyalette 2021 itibarıyla 19 Demokrat ve 8 Cumhuriyetçi milletvekili bulunmaktadır.
İdari yapılanma
New York 62 kontluğa (county) bölünmüştür. New York şehrini oluşturan 5 kontluk dışında diğer kontluklar daha küçük "kasaba" (town) ve "şehirlere" (city) bölünmüştür. Kasabalar ayrıca kendilerini yöneten "köyler" (village) ile yönetimi kasabadan yapılan "mezralar" (hamlet) olmak üzere daha küçük idari yapılanmalar içerebilmektedir. New York şehri kontlukları ise genellikle İngilizce borough olarak adlandırılır. 2009 itibarıyla eyalette 933 kasaba ve 61 şehir vardır. Eyaletteki toplam yerel belediye sayısı 3.400'ü aşkındır.
Spor
New York, Lake Placid'de 1932 ve 1980 Kış Olimpiyatları'na ev sahipliği yapmıştır. National Football League'de mücadele eden New York Giants, New York Jets ve Buffalo Bills New York kökenlidir. Ayrıca Major League Baseball liginde yer alan New York Yankees ve New York Mets de eyalete özgüdür. National Hockey League'de New York Rangers, New York Islanders ve Buffalo Sabres yer almaktadır. New York Knicks ve Brooklyn Nets NBA'de mücadele etmektedir.
Kaynakça
- ^ a b "2020 Census Apportionment Results". census.gov. Amerika Birleşik Devletleri Sayım Bürosu. 26 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Nisan 2021. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "PopHousingEst" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ "Albany-Schenectady-Troy, NY Metro Area: 2020 DEC Redistricting Data (PL 94-171)". U.S. Census Bureau. 10 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mayıs 2022.
- ^ . U.S. Census Bureau. 20 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2019.
- ^ . www.census.gov/. 22 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . Pew Research Center's Religion & Public Life Project. 13 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020.
- ^ . New York State Senate. 25 Mart 2009. 21 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022.
- ^ Nicholas Confessore; Michael Barbaro (24 Haziran 2011). "New York Allows Same-Sex Marriage, Becoming Largest State to Pass Law". The New York Times. 6 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Kasım 2013.
- ^ Governor Eliot Spitzer (2007). (PDF). State of New York. s. 1. 12 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: April 3, 2009.
| NEW YORK'tan yönler | |||||||||||
Québec,  | |||||||||||
| Ontario, |
| Vermont Massachusetts Connecticut | |||||||||
| Pensilvanya / New Jersey | Atlas Okyanusu | ||||||||||
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
New York ABD nin ve Kuzeydogu bolgesinde bulunan eyaletlerinden birisidir Baskenti Albany en buyuk sehri New York tur 62 vilayete sahiptir 20 2 milyon kisilik nufusu ile ulkenin nufusu en yuksek dorduncu eyaletidir Nufusun ucte ikisi New York metropoliten alaninda yasamaktadir Vermont Massachusetts Connecticut New Jersey ve Pensilvanya ile karadan Rhode Island ile de sudan komsudur Ayrica Kanada nin Quebec ve Ontario bolgelerine uluslararasi siniri vardir New YorkEyaletBayrakMuhurUlkeAmerika Birlesik DevletleriBaskentAlbanyEn buyuk sehirNew YorkIdare Vali D Vali vekili D Ust meclis Alt meclis Chuck Schumer D D Yuzolcumu Toplam141 300 km Rakim300 mEn yuksek nokta1 629 m 5 344 ft En alcak nokta0 m 0 ft Nufus 2020 Toplam20 215 751 Yogunluk159 km Zaman dilimiUTC 05 00 Yaz YSU UTC 04 00ISO 3166 koduUS NYResmi site NY gov Amerika Birlesik Devletleri ndeki en buyuk sehir olan ulkenin finans kultur ulasim ve uretim merkezi New York burada bulunmaktadir CografyaNew York un iklimleri New York genellikle cografi acidan Downstate ve olmak uzere ikiye ayrilir Downstate New York sehrini guney Hudson Vadisi ni ve Long Island adasini kapsar ve eyaletin nufus merkezini olusturur Cok daha buyuk olan Upstate ise eyaletin New York metropoliten alani disinda kalan kisimlarini belirtir Kuzeydoguda Apalas Daglari devami olan Adirondack Daglari guneyde ise Catskill Daglari ile bilinmektedir Hudson Nehri ve en buyuk kolu olan eyaletin en onemli nehirleridir Bu nehirler daglik araziyi keserek olusturduklari vadiler ile eyaletin guney ve kuzeyini birbirine baglamakta ve New York sehrinde okyanusa dokulmektedir New York un batisi Buyuk Goller bolgesine dahil edilmektedir Ontario ve Erie Golu nun bir kismi New York a aittir Niagara Selaleleri de eyalette bulunmaktadir eyaletteki diger onemli goldur Iklim Eyaletin nufusunun cogunun yasadigi Downstate kismi Koppen iklim siniflandirmasina gore iliman donencealti iklim Cfa etkisi altindadir Buna karsin eyaletin yuzolcumu acisindan buyuk cogunlugunu olusturan Upstate New York da karasal iklim Dfa ve Dfb hakimdir Eyaletin Upstate de yer alan en buyuk sehri Buffalo bolgenin ger kalanina gore daha ilimandir Eyaletin kuzeyinde ve batisinda Buyuk Goller nedeniyle yogun gozlemlenir Bu ozellikle adli bolgede belirgindir Demografi2020 verilerine gore New York toplamda yaklasik 20 2 milyon kisilik bir nufusa sahiptir Eyaletin nufusunun buyuk cogunlugu Downstate bolgesinde yogunlasmistir New York un en buyuk sehri New York City dir Sehrin sehir sinirlari icerisindeki nufusu 8 8 milyon olmakla birlikte komsu bolgelere dagilmis metropoliten nufusu incelendiginde 20 2 milyona cikmaktadir New York metropolitan alani Hudson Vadisi ve Long Island basta olmak uzere New York taki diger bolgelerin yani sira New Jersey Connecticut ve Pensilvanya nin bazi kisimlarini da kapsamaktadir Eyalet icerisindeki metropolitan nufus 12 milyon civaridir Buffalo sehri cevresinde gelismis ve Eire ile Niagara Falls kontluklarini kapsayan 1 1 milyon kisilik nufuslu Rochester ver cevresindeki kontluklari kapsayan 1 milyonu askin nufuslu bolge Albany ve cevresini kapsayan 900 bin nufusa sahip ve 600 bin kisinin yasadigi Syracuse metropolitan alani eyaletteki diger onemli sehirlesmelerdir d New York buyuk sehir ve merkezleri 2020 ABD nufus sayimiSira Sehir ismi NufusNew York City Buffalo 1 New York City Kings Queens New York Bronx Richmond 8 804 190 Yonkers Rochester2 Buffalo Erie 278 3493 Yonkers Westchester 211 5694 Rochester Monroe 211 3285 Syracuse Onondaga 148 6206 Albany Albany 99 2247 New Rochelle Westchester 79 7268 Mount Vernon Westchester 73 8939 Schenectady Schenectady 67 04710 Utica Oneida 65 283Din Pew Research Center in 2014 arastirmasina gore dini acidan eyaletin 60 i 27 si 7 si Yahudi 2 si Musluman 1 i 1 i ve 0 5 i diger dinlere mensuptur ve hemen hemen ayni oranda olup Hristiyanlarin neredeyse tamamini olusturmaktadir Israil den sonra dunyanin en buyuk Yahudi nufusu New York sehri ve komsu bolgelere dagilmis bi sekilde New York eyaletinde bulunmaktadir Protestan nufusunun hemen hemen yarisi Amerikan Methodist Kilisesi ne baglidir Amerikan Baptist Kilisesi ne resmen bagli Protestan sayisi 203 495 kisi olarak aciklanmistir Ayrica Amerikan Muslumanlar Dernegi ne ait Fatih Camii bulunur Bunun yaninda her dinden ibadethaneler onceden izin alinmaksizin insa edilebilir Politika ve yonetim na gore eyalet birbirlerinden bagimsiz yargi yasama ve yurutme organlarinca yonetilmektedir Valilik ana yurutme organidir ve vali ile yardimcisi halk tarafindan secilmektedir 2021 den beri eyaletin valisi Demokrat dur Eyaletin yasama organi cift meclisli dur ve ile nden olusmaktadir Meclis 150 senato ise 63 koltuga sahiptir Yargi organin basinda bulunur ve 2019 dan beri Demokrat dir Ayrica eyaletin mali islemleri ve hazinesinden sorumlu saymani da secimle gelmektedir Demokrat 2007 den beri eyaletin saymanidir Tarihi acidan New York eyaleti genellikle sosyal konularda ilerici bir tutum izlemistir Gocmen haklari kadinlara secme ve secilme hakkinin verilmesi gibi konularda dunya ve ABD de oncu bir konumda yer almistir Buna ek olarak New York metropolitan alani ve Albany nin cevresinde gelisen Capital District bolgesi eyaletin geri kalanina gore cok daha liberaldir 2011 de eyalet escinsel evliligi yasallastirmistir 20 yuzyilin ortasindan itibaren New York ulusal secimlerde genellikle Demokrat Parti adaylarina oy vermistir Barack Obama girdigi iki secimde de rakiplerine karsi New York da 25 oydan fazla farkla kazanmistir Ozellikle eyaletin sehirlesmis bolgeleri Demokrat Parti nin kaleleri olarak nitelendirilmektedir Upstate bolgesindeki kirsal alanlar daha cok Cumhuriyetci Parti yi tercih etmektedir Eskiden sehirlerin hemen disinda yer alan banliyo bolgelerindeki halkin da Cumhuriyetci agirlikli olmasina ragmen 1990 lardan beri bu bolgelerde de Demokratlar cogunluk kazanmistir Senato da DP uyeleri Chuck Schumer ve tarafindan temsil edilmektedir Temsilciler Meclisi nde 27 koltuk hakki bulunan eyalette 2021 itibariyla 19 Demokrat ve 8 Cumhuriyetci milletvekili bulunmaktadir Idari yapilanma Eyaletteki kontluklarin haritasi New York 62 kontluga county bolunmustur New York sehrini olusturan 5 kontluk disinda diger kontluklar daha kucuk kasaba town ve sehirlere city bolunmustur Kasabalar ayrica kendilerini yoneten koyler village ile yonetimi kasabadan yapilan mezralar hamlet olmak uzere daha kucuk idari yapilanmalar icerebilmektedir New York sehri kontluklari ise genellikle Ingilizce borough olarak adlandirilir 2009 itibariyla eyalette 933 kasaba ve 61 sehir vardir Eyaletteki toplam yerel belediye sayisi 3 400 u askindir SporNew York Lake Placid de 1932 ve 1980 Kis Olimpiyatlari na ev sahipligi yapmistir National Football League de mucadele eden New York Giants New York Jets ve Buffalo Bills New York kokenlidir Ayrica Major League Baseball liginde yer alan New York Yankees ve New York Mets de eyalete ozgudur National Hockey League de New York Rangers New York Islanders ve Buffalo Sabres yer almaktadir New York Knicks ve Brooklyn Nets NBA de mucadele etmektedir Kaynakca a b 2020 Census Apportionment Results census gov Amerika Birlesik Devletleri Sayim Burosu 26 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Nisan 2021 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi PopHousingEst adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Albany Schenectady Troy NY Metro Area 2020 DEC Redistricting Data PL 94 171 U S Census Bureau 10 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mayis 2022 U S Census Bureau 20 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Ekim 2019 www census gov 22 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Pew Research Center s Religion amp Public Life Project 13 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Temmuz 2020 New York State Senate 25 Mart 2009 21 Subat 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2022 Nicholas Confessore Michael Barbaro 24 Haziran 2011 New York Allows Same Sex Marriage Becoming Largest State to Pass Law The New York Times 6 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Kasim 2013 Governor Eliot Spitzer 2007 PDF State of New York s 1 12 Agustos 2007 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi April 3 2009 NEW YORK tan yonlerQuebec Ontario KB DG Vermont Massachusetts ConnecticutPensilvanya New Jersey Atlas Okyanusu