Nezle ya da soğuk algınlığı, üst solunum sisteminde oluşarak kolay şekilde yayılan ve en çok burnu etkileyen bir bulaşıcı hastalıktır. Nazofarenjit, rinofarenjit veya akut koriza olarak da bilinen nezlenin semptomları arasında öksürük, boğaz ağrısı, burun akıntısı (rinore) ve ateş yer alır. Semptomlar genellikle yedi ila on gün içinde ortadan kaybolur. Bununla birlikte, bazı semptomlar üç haftaya kadar sürebilir. İki yüzden fazla virüs nezleye sebep olabilmektedir. Nezlenin en yaygın nedeni rinovirüslerdir.
Akut nazofarenjit | |
---|---|
Nezleye yol açan Rinovirüs'ün temsili moleküler görünüşü | |
Uzmanlık | Aile hekimliği, enfeksiyon hastalıkları, kulak burun boğaz |
Burun, sinüsler, boğaz veya larinks (üst solunum yolu enfeksiyonu (ÜSYE)), vücudun en çok etkilenen bölümlerine göre sınıflandırılır. Nezle en çok burnu, farenjit boğazı ve sinüzit sinüsleri etkiler. Semptomların sebebi, virüslerin dokuları tahrip etmesi değil bağışıklık sisteminin enfeksiyona verdiği tepkidir. Enfeksiyondan korunmak için başlıca yöntem elleri yıkamaktır. Bazı bulgular takmanın da faydalı olduğunu göstermektedir.
Nezlenin tedavisi yoktur, ancak semptomlar tedavi edilebilir. Nezle, insanlarda görülen en yaygın bulaşıcı hastalıktır. Ortalama bir yetişkin insan yılda iki ya da üç kez nezle olur. Ortalama bir çocuk yılda altı ila on iki kez nezleye yakalanır. Bu enfeksiyonlar antik çağlardan beri insanlarda görülmektedir.
Belirtiler ve semptomlar
Soğuk algınlığının en yaygın semptomları öksürük, burun akıntısı, burun tıkanıklığı ve boğaz ağrısıdır. Diğer semptomlar arasında kas ağrısı (miyalji), yorgunluk hissi, baş ağrısı ve iştah kaybı yer alabilir. Boğaz ağrısı insanların %40’ında görülür. Öksürük insanların yaklaşık %50’sinde mevcuttur. Vakaların yaklaşık yarısında kas ağrısı görülür. Ateş yetişkinlerde pek görülmezken bebeklerde ve küçük çocuklarda yaygındır. Nezleye bağlı öksürük, grip (influenza)kaynaklı öksürüğe göre genellikle daha hafiftir. Yetişkinlerde öksürük ve ateş çoğunlukla grip (influenza) işaretidir. Nezleye sebep olan bazı virüsler hiçbir semptom yaratmaz. Alt hava yollarından öksürükle dışarı atılan mukusun (balgam) rengi sarıyla yeşil arasında değişiklik gösterebilir. Mukusun rengine bakılarak enfeksiyonun bakteriyel mi yoksa virüs kaynaklı mı olduğu belirlenemez.
Seyir
Soğuk algınlığı genellikle halsizlik, üşüme, hapşırma ve baş ağrısı ile başlar. İki ya da daha fazla gün sonra burun akıntısı ve öksürük gibi diğer semptomlar belirir. Semptomlar tipik olarak enfeksiyon başladıktan iki ila üç gün sonra en kötü hallerine ulaşır. Semptomlar çoğu zaman yedi ila on gün arasında geçse de üç haftaya kadar da sürebilir. Çocukların dahil olduğu vakaların %35-40’ında öksürük on günden fazla sürer. Çocukların dahil olduğu vakaların %10’unda ise 25 günden fazla sürmektedir.
Sebep
Virüsler
Nezle üst solunum yolunda görülen ve kolayca yayılan bir enfeksiyondur. Nezlenin en yaygın nedeni rinovirüstür. Tüm vakaların %30 ile %80’inden sorumludur. Rinovirüs, ailesine bağlı RNA içeren bir virüstür. Bu virüs ailesinde bilinen 99 tür virüs bulunmaktadır. Başka virüsler de nezleye sebep olabilir. Koronavirüsler, vakaların %10 ile %15’inden sorumludur. Grip (influenza) vakaların %5-15’ini oluşturmaktadır. Bunların yanı sıra, diğer vakaların sebepleri insanda virüsleri, insanda respiratuar sinsityal virüs, adenovirüsler, ve metapnömo virüsü olabilir. Çoğu zaman, enfeksiyona neden olan birden fazla virüs mevcuttur. Toplamda, iki yüzden fazla farklı virüs türü soğuk algınlıkları ile ilişkilidir.
Bulaşma
Nezle genellikle başlıca iki yoldan biriyle bulaşır. Virüs taşıyan havadaki damlacıkların solunması veya yutulması; ya da enfekte burun mukusuna ya bulaşmış nesnelere temas edilmesi. Soğuk algınlığının en fazla hangi yöntemle yayıldığı henüz belirlenmemiştir. Virüsler çevrede uzun süre yaşayabilirler. Daha sonra ellerden gözlere ya da buruna geçerek hastalığı bulaştırırlar. Hastalığın yakın şekilde oturan insanlara bulaşma riski daha fazladır. Düşük bağışıklık seviyesine sahip birçok çocuğun yan yana bulunduğu ve genellikle hijyenin çok iyi olmadığı kreşlerde ya da okullarda hastalığın bulaşması yaygındır. Bu enfeksiyonlar daha sonra eve taşınır ve ailenin diğer fertlerine bulaşır. Ticari uçuşlardaki devridaim havanın hastalık bulaştırdığına dair bir kanıt yoktur. Rinovirüsün sebep olduğu soğuk algınlıkları en çok semptomların görüldüğü ilk üç günde bulaşıcıdır. Daha sonra bulaşıcılık özellikleri azalır.
Hava
Geleneksel açıklama, soğuk algınlığının uzun süre yağmur veya kış şartları gibi koşullara maruz kalınması yoluyla bulaştığıdır ve hastalık da ismini bu şekilde almıştır.Vücut ısının düşmesinin soğuk algınlığı için risk faktörü oluşturduğu fikri tartışmalı bir konudur. Soğuk algınlıklarına neden olan virüslerin bazıları mevsimsel olup soğuk ve yağışlı havalarda daha sık ortaya çıkarlar. Bu mevsimselliğin nedeni kesin olarak anlaşılmamış olup, soğuk havanın yol açtığı solunum sistemindeki değişikliklerin enfeksiyonlara daha açık hale getirebileceği düşünülmektedir. Kolaylıkla yayılan küçük damlacıkların kuru havada daha uzağa saçılması ve havada daha uzun süre kalması nedeniyle, düşük nem oranı hastalığın bulaşma oranlarını yükseltebilir. Bununla beraber, başta çocukların okula dönmesi olmak üzere, kapalı mekanlarda kalabalık ortamda daha fazla vakit geçirilmesi gibi sosyal etkenlerin de nezlenin mevsimselliğine katkısı olduğuna inanılmaktadır.
Diğer
, yani bir insan grubunun tümümün belirli bir enfeksiyona karşı bağışıklık kazanması, soğuk algınlığına önceden maruz kalınmasıyla oluşur. Bu yüzden, daha genç nüfusta solunum enfeksiyonları oranı daha yüksekken, daha yaşlı nüfusta solunum enfeksiyonları oranı düşüktür. Zayıf bağışıklık fonksiyonu da hastalık için bir risk faktörüdür.Uyku azlığı ve yetersiz beslenme de rinovirüse maruz kaldıktan sonra enfeksiyon riskini artırmaktadır. Bunun nedeninin, bağışıklık fonksiyonu üzerindeki etkileri olduğuna inanılmaktadır.
Fizyopatoloji
Soğuk algınlığı semptomlarının çoğunlukla virüslere karşı verilen bağışıklık tepkisine bağlı olduğu kabul edilmektedir. Bu bağışıklık tepkisinin mekanizması virüse göre değişir. Örneğin, rinovirüs çoğunlukla doğrudan temasla bulaşmaktadır. Bilinmeyen yöntemlerle insandaki tutunarak inflamatuvar mediyatörlerin salınımı tetikler. Bu inflamatuvar mediyatörler de semptomlara neden olur. Genellikle burun epiteline zarar vermez. Bunun aksine, (RSV) ya doğrudan temasla ya da havadaki damlacıklar yoluyla bulaşır. Daha sonra, burunda ve boğazda çoğalır ve sonrasında genellikle üst solunum yoluna sıçrar. RSV, burun epiteline zarar verir. İnsanda parainfluenza virüsü tipik olarak burun, boğaz ve hava yollarında iltihaplanmaya yol açar. Küçük çocuklarda, soluk borusunu etkilediği durumlarda kuşpalazı, boğuk öksürük ve nefes almada zorlanmaya neden olabilir. Bunun nedeni çocuklarda hava yolunun dar olmasıdır.
Teşhis
Üst solunum enfeksiyonları (ÜSYE) arasındaki fark, semptomların görüldüğü yere zayıf şekilde bağlıdır. Nezle en çok burnu, faranjit en çok boğazı ve bronşit en çok akciğerleri etkiler. Soğuk algınlığı çoğunlukla burnun iltihaplanması olarak tanımlanır ve çeşitli derecelerde boğaz iltihabı da içerebilir. Kendi kendine teşhis koyma yaygındır. Sebep olan gerçek viral ajanın izolasyonu nadiren gerçekleştirilir. Genellikle semptomlara bakarak virüs türünü belirlemek mümkün değildir.
Korunma
Nezleden korunmanın tek etkili yolu virüslerin yayılmasını fiziksel olarak engellemektir. Bu öncelikle elleri yıkamak ve maske takmak yoluyla başarılabilir. Sağlık hizmetlerinin verildiği yerlerde, önlükler ve tek kullanımlık eldivenler de kullanılmaktadır. Hastalığın bulaştığı kişilerin izole edilmesi, hastalığın çok yaygın olması ve semptomların spesifik olmaması nedeniyle mümkün değildir. Sebep olan pek çok virüs olması ve virüslerin hızlı şekilde değişmesi nedeniyle, aşılamanın zor olduğu kanıtlanmıştır. Geniş kapsamda etkili bir aşının geliştirilmesi de pek muhtemel değildir.
Ellerin düzenli olarak yıkanması, nezle virüslerinin bulaşmasını azaltmaktadır. Bu yöntem en çok çocuklar arasında etkilidir. Normal el yıkama sırasında antiviral ya da antibakteriyel maddelerin kullanılmasının el yıkamanın etkinliğini artırıp artırmadığı bilinmemektedir. Hastalığın bulaştığı insanların yanındayken yüz maskesi takılması faydalı olabilir. Daha fazla fiziksel ya da sosyal mesafe konulmasının faydalı olup olmadığı konusunda yeterli veri bulunmamaktadır.Çinko takviyesi kişinin yakalandığı nezle sayısını azaltmada etkili olabilir. Rutin C vitamini takviyesi nezle riskini ya da şiddetini azaltmaz. C vitamini nezlenin süresini kısaltabilir.
Yönetim
Şu anda, enfeksiyonun süresini azalttığı kanıtlanmış olan herhangi bir ilaç ya da bitkisel tedavi bulunmamaktadır. Tedavi, belirtilerin rahatlatılmasını içerir. Bunlar arasında bol bol dinlenme, sıvı seviyesini korumak için sıvı alma bulunur. Ancak tedavinin sağladığı faydaların çoğunluğu plasebo etkisine dayandırılmaktadır.
Semptomatik
Belirtileri hafifletmeye yardımcı tedavilere, ibuprofen ve acetaminophen/paracetamol gibi basit ağrı kesici (analjezikler) ve ateş düşürücü ilaçlar (antipiretikler) dahildir. Kanıtlar, öksürük şuruplarının basit ağrı kesici ilaçlardan (analjezikler) daha fazla etkin olduğunu göstermez. Aynı zamanda, öksürük şuruplarının, etkinliklerini destekleyici kanıtların yokluğundan ve zarar verme risklerinden dolayı çocuklar için kullanılması tavsiye edilmez.Kanada, riskler ve kanıtlanmamış faydaları konusundaki endişelerden dolayı reçetesiz satın alınabilen öksürük ve soğuk algınlığı şuruplarının 6 yaş ve altındaki küçük çocuklar için kullanılmasını sınırlandırmıştır. Reçetesiz satın alınabilen bir ilaç olan dekstrometorfanın suistimali, birçok ülkede yasaklanmasına sebep oldu.
Yetişkinlerde, burun akması birinci jenerasyon antihistaminler tarafından azaltılabilir. Ancak birinci jenerasyon antihistaminler uyuşukluk gibi kötü yan etkilerle ilişkilendirilmektedir.Psödoefedrin gibi diğer dekonjestanlar da yetişkinlerde etkilidir. Ipratropium burun spreyi, burun akması belirtilerini giderse de tıkanıklık konusunda etkisi azdır. İkinci jenerasyon antihistaminlerin de etkin olmadığı görülmektedir.
Çalışmaların eksikliği nedeniyle, sıvı alımının artırılmasının, belirtileri mi yoksa solunum yolu hastalığını mı iyileştirdiği bilinmemektedir. Benzeri bir veri eksikliği ısıtılmış nemli hava kullanımı için de geçerlidir. Yapılan bir araştırma, buharlaşan göğüs merheminin gece nükseden öksürük, tıkanıklık ve uyku güçlüğü gibi konularda semptomatik rahatlama sağladığını göstermiştir.
Antibiyotik ve antiviral ilaçlar
Antibiyotiklerin virüs enfeksiyonlarına karşı ve bu sebepten dolayı soğuk algınlığına karşı bir etkileri yoktur. Antibiyotiklerin yan etkilerinin genel olarak zarara yol açmasına rağmen antibiyotikler yaygın olarak reçete edilmektedir. Antibiyotiklerin yaygın olarak reçete edilmelerinin sebebi, insanların, doktorlardan bunları reçete etmesini beklemeleri ve doktorların insanlara yardımcı olmak istemesidir. Antibiyotiklerin reçete edilmesinin bir diğer sebebi de enfeksiyonun antibiyotikler tarafından yönetilebilecek sebeplerini dışarıda tutmanın zorluğudur. Başlangıç düzeyinde bazı araştırmalar faydalı olduğunu göstermiş olsa da soğuk algınlığı için herhangi bir antiviral ilaç bulunmamaktadır.
Alternatif tedaviler
Soğuk algınlığı için birçok alternatif tedavi bulunmasına rağmen çoğu tedavinin kullanımını desteklemek açısından yetersiz kanıt bulunmaktadır. 2010 yılı itibarıyla bal ya da burnun çalkalanmasının iyi gelip gelmediğine dair yeterli kanıt bulunmamaktadır. Çinko takviyesi, belirtiler başladıktan sonra 24 saat içinde kullanıldıklarında belirtilerin şiddeti ve süresini azaltabilir. Kapsamlı araştırmalar yapılmış olmasına rağmen C vitamininin soğuk algınlığı üzerindeki etkisi bulunmamaktadır.Ekinezyanın (kirpi otu) faydası hakkındaki kanıtlar tutarsızlık göstermektedir. Farklı ekinezya takviyelerinin gösterdiği etkiler çeşitlilik arz edebilir.
Prognoz
Soğuk algınlığı genellikle hafif şiddetlidir ve kendi kendine geçer; belirtilerin çoğu bir hafta içinde iyileşir. Eğer ortaya çıkarlarsa, şiddetli rahatsızlıklar genellikle, çok yaşlı, çok genç ya da (zayıflamış bağışıklık sistemine sahip olanlar) kişilerde görülür. Sinüzit, faranjit kulak enfeksiyonu ile sonuçlanabilen ikincil bakteriyel enfeksiyonlar baş gösterebilir. Sinüzitin, vakaların %8'inde görüldüğü tahmin edilmektedir. Kulak enfeksiyonları, vakaların %30'unda baş gösterir.
Epidemiyoloji
Soğuk algınlığı, en sık görülen insan hastalığıdır ve insanları global olarak etkiler. Yetişkinler, genellikle senede bir ila beş enfeksiyon geçirir. Çocuklarda, senede altı ila on kere soğuk algınlığı görülebilir (ve okula giden çocuklar için senede on iki kereye kadar enfeksiyon görülebilir). Bağışıklık sisteminde zayıflamaya bağlı olarak semptomatik enfeksiyon oranları, yaşlılarda artış gösterir.
Tarihçe
Soğuk algınlığının sebepleri sadece 1950'lerden bu yana tespit edilmeye başlanmış olsa da, hastalık, antik çağlardan beri insanlıkla beraber olmuştur. Belirti ve tedavileri, M.Ö. 16. yüzyıldan önce yazılmış, mevcut en eski tıp metni olan Antik Mısır'ın Ebers Papirüsü'nde açıklanmıştır. "Soğuk algınlığı" terimi, belirtilerinin benzerliği ve soğuk havaya maruz kalmadan dolayı 16. yüzyılda kullanılmaya başlanmıştır.
Birleşik Krallık'ta Soğuk Algınlığı Ünitesi, (Common Cold Unit - CCU) Tıbbi Araştırma Konseyi tarafından 1946'da kurulmuştur ve rinovirüs 1956 yılında burada keşfedilmiştir. CCU, 1970 yılında, interferon tedavisinin rinovirüs enfeksiyonunun inkübasyon döneminde bir miktar koruma sağladığını göstermiştir. Herhangi bir pratik tedavi geliştirilememiştir. Ünite, rinovirüsler tarafından sebep olunan soğuk algınlıklarının önlenmesi ve tedavisinde çinko glukonat pastili araştırmasını tamamladıktan iki yıl sonra, 1989 senesinde kapanmıştır. Çinko, CCU'nun tarihinde geliştirilmiş tek başarılı tedaviydi.
Ekonomik etki
Soğuk algınlığının ekonomik etkisi, dünyanın birçok yerinde yeteri kadar anlaşılmamaktadır. Soğuk algınlığı, Amerika Birleşik Devletleri'nde, her yıl, ılımlı bir tahminle 7,7 milyar $'a mal olan 75 ila 100 milyon arasında hekim ziyaretine yol açmaktadır. Amerikalılar, reçetesiz satın alınabilen (OTC) ilaçlara yılda 2,9 milyar $ harcamaktadır. Amerikalılar, semptomatik rahatlama için de, ayrıca yılda 400 milyon $ harcamaktadır. Doktora görünen insanların üçte birinden fazlasına antibiyotik reçete edilmiştir. Antibiyotik reçetelerinin kullanımının, antibiyotik direnci konusunda etkileri mevcuttur.
Soğuk algınlığı sebebiyle tahmini olarak yılda 189 milyon gün okul devamsızlığı yaşanmaktadır. Sonuç olarak ebeveynler, evde kalıp çocuklarına bakmak amacıyla 126 milyon işgününü kaçırmıştır. Soğuk algınlığından muzdarip çalışanlar tarafından kaçırılan 150 milyon işgününe eklendiğinde soğuk algınlığı bağlantılı işgücü kaybının toplam ekonomik etkisi yılda 20 milyar $'ı aşmaktadır. Bu, Birleşik Devletler'deki işgücü kaybının %40'ına tekabül eder.
Araştırma
Soğuk algınlığı için etkinlikleri konusunda çok sayıda antiviral test edilmiştir. 2009 yılı itibarıyla hiçbiri etkili Antiviral ilacı pleconaril üzerindeki deneyler devam etmektedir. Picornavirüslere karşı olumlu sinyaller vermektedir. Aynı zamanda BTA-798 üzerindeki deneyler de devam etmektedir. Pleconaril'in oral versiyonunun güvenlik sorunları mevcuttur ve aerosol formu ile ilgili çalışılmalar yapılmaktadır.
College Park Maryland Üniversitesi ve Wisconsin-Madison Üniversitesi'nden araştırmacılar, soğuk algınlığına sebep olduğu bilinen tüm virüs türlerinin genomunun haritasını çıkarmıştır.
Kaynakça
- ^ a b Eccles Pg. 24
- ^ a b c d e Arroll, B (16 Mart 2011). "Common cold". Clinical evidence. 2011 (03). (PMID) 21406124.
- ^ a b c d e f g h i j Eccles R (Kasım 2005). "Understanding the symptoms of the common cold and influenza" (PDF). Lancet Infect Dis. 5 (11). ss. 718-25. doi:10.1016/S1473-3099(05)70270-X. (PMID) 16253889. 8 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 3 Şubat 2014.
- ^ Eccles Pg.26
- ^ Eccles Pg.129
- ^ Eccles Pg.50
- ^ Eccles Pg.30
- ^ Heikkinen T, Järvinen A (Ocak 2003). "The common cold". Lancet. 361 (9351). ss. 51-9. doi:10.1016/S0140-6736(03)12162-9. (PMID) 12517470.
- ^ Goldsobel AB, Chipps BE (Mart 2010). "Cough in the pediatric population". J. Pediatr. 156 (3). ss. 352-358.e1. doi:10.1016/j.jpeds.2009.12.004. (PMID) 20176183.
- ^ Palmenberg, A. C.; Spiro, D; Kuzmickas, R; Wang, S; Djikeng, A; Rathe, JA; Fraser-Liggett, CM; Liggett, SB (2009). "Sequencing and Analyses of All Known Human Rhinovirus Genomes Reveals Structure and Evolution". Science. 324 (5923). ss. 55-9. doi:10.1126/science.1165557. (PMID) 19213880.
- ^ Eccles Pg.77
- ^ a b "Common Cold". National Institute of Allergy and Infectious Diseases. 27 Kasım 2006. 6 Eylül 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Haziran 2007.
- ^ Eccles Pg.107
- ^ a b c editors, Ronald Eccles, Olaf Weber, (2009). Common cold (İngilizce) (çevrimiçi bas.). Basel: Birkhäuser. s. 197. ISBN . 7 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2014.
- ^ a b Eccles Pg.211
- ^ a b c d al.], edited by Arie J. Zuckerman ... [et (2007). Principles and practice of clinical virology (6. bas.). Hoboken, N.J.: Wiley. s. 496. ISBN . 7 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2014.
- ^ Gwaltney JM Jr; Halstead SB. "Contagiousness of the common cold". Invited letter in "Questions and answers". Journal of the American Medical Association. 278 (3). 16 Temmuz 1997. ss. 256-257. Erişim tarihi: 16 Eylül 2011.
- ^ Zuger, Abigail (4 Mart 2003). "'You'll Catch Your Death!' An Old Wives' Tale? Well..." The New York Times. 3 Haziran 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2014.
- ^ Mourtzoukou, EG. "Exposure to cold and respiratory tract infections". The international journal of tuberculosis and lung disease : the official journal of the International Union against Tuberculosis and Lung Disease. 11 (9). ss. 938-43. (PMID) 17705968.
- ^ Eccles Pg.79
- ^ "Common cold – Background information". National Institute for Health and Clinical Excellence. 15 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2013.
- ^ a b Eccles Pg.80
- ^ Eccles Pg. 157
- ^ a b c Eccles Pg. 78
- ^ Eccles Pg.166
- ^ Cohen S, Doyle WJ, Alper CM, Janicki-Deverts D, Turner RB (Ocak 2009). "Sleep Habits and Susceptibility to the Common Cold". Arch. Intern. Med. 169 (1). ss. 62-7. doi:10.1001/archinternmed.2008.505. (PMC) 2629403 $2. (PMID) 19139325.
- ^ Eccles Pg.160–165
- ^ a b c Eccles Pg. 112
- ^ a b Eccles Pg.116
- ^ a b Eccles Pg.122
- ^ a b Eccles Pg. 51–52
- ^ a b c Eccles Pg.209
- ^ Lawrence DM (Mayıs 2009). "Gene studies shed light on rhinovirus diversity". Lancet Infect Dis. 9 (5). s. 278. doi:10.1016/S1473-3099(09)70123-9. 27 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2014.
- ^ a b c Jefferson, T. "Physical interventions to interrupt or reduce the spread of respiratory viruses". Cochrane database of systematic reviews (Online), 7. ss. CD006207. doi:10.1002/14651858.CD006207.pub4. (PMID) 21735402.
- ^ a b Singh, M. "Zinc for the common cold". Cochrane database of systematic reviews (Online), 2. ss. CD001364. doi:10.1002/14651858.CD001364.pub3. (PMID) 21328251.
- ^ a b Hemilä, Harri; Chalker, Elizabeth; Douglas, Bob; Hemilä, Harri (2007). Hemilä, Harri (Ed.). "Vitamin C for preventing and treating the common cold". Cochrane database of systematic reviews, 3. ss. CD000980. doi:10.1002/14651858.CD000980.pub3. (PMID) 17636648.
- ^ "Common Cold: Treatments and Drugs". Mayo Clinic. 9 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ocak 2010.
- ^ a b c d e Simasek M, Blandino DA (2007). "Treatment of the common cold". American Family Physician. 75 (4). ss. 515-20. (PMID) 17323712. 26 Eylül 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2014.
- ^ Eccles Pg.261
- ^ Kim SY, Chang YJ, Cho HM, Hwang YW, Moon YS (2009). Kim, Soo Young (Ed.). "Non-steroidal anti-inflammatory drugs for the common cold". Cochrane Database Syst Rev, 3. ss. CD006362. doi:10.1002/14651858.CD006362.pub2. (PMID) 19588387.
- ^ Eccles R (2006). "Efficacy and safety of over-the-counter analgesics in the treatment of common cold and flu". Journal of Clinical Pharmacy and Therapeutics. 31 (4). ss. 309-319. doi:10.1111/j.1365-2710.2006.00754.x. (PMID) 16882099.
- ^ Smith SM, Schroeder K, Fahey T (2008). Smith, Susan M (Ed.). "Over-the-counter medications for acute cough in children and adults in ambulatory settings". Cochrane Database Syst Rev, 1. ss. CD001831. doi:10.1002/14651858.CD001831.pub3. (PMID) 18253996.
- ^ a b Shefrin AE, Goldman RD (Kasım 2009). "Use of over-the-counter cough and cold medications in children". Can Fam Physician. 55 (11). ss. 1081-3. (PMC) 2776795 $2. (PMID) 19910592. 6 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2014.
- ^ Vassilev, ZP. "Safety and efficacy of over-the-counter cough and cold medicines for use in children". Expert opinion on drug safety. 9 (2). ss. 233-42. doi:10.1517/14740330903496410. (PMID) 20001764.
- ^ Eccles Pg. 246
- ^ Taverner D, Latte J (2007). Latte, G. Jenny (Ed.). "Nasal decongestants for the common cold". Cochrane Database Syst Rev, 1. ss. CD001953. doi:10.1002/14651858.CD001953.pub3. (PMID) 17253470.
- ^ Albalawi, ZH. "Intranasal ipratropium bromide for the common cold". Cochrane database of systematic reviews (Online), 7. ss. CD008231. doi:10.1002/14651858.CD008231.pub2. (PMID) 21735425.
- ^ Pratter, MR. "Cough and the common cold: ACCP evidence-based clinical practice guidelines". Chest. 129 (1 Suppl). ss. 72S-74S. doi:10.1378/chest.129.1_suppl.72S. (PMID) 16428695.
- ^ Guppy, MP. "Advising patients to increase fluid intake for treating acute respiratory infections". Cochrane database of systematic reviews (Online), 2. ss. CD004419. doi:10.1002/14651858.CD004419.pub3. (PMID) 21328268.
- ^ Singh, M (11 Mayıs 2011). "Heated, humidified air for the common cold". Cochrane database of systematic reviews (Online), 5. ss. CD001728. doi:10.1002/14651858.CD001728.pub4. (PMID) 21563130.
- ^ Paul IM, Beiler JS, King TS, Clapp ER, Vallati J, Berlin CM (Aralık 2010). "Vapor rub, petrolatum, and no treatment for children with nocturnal cough and cold symptoms". Pediatrics. 126 (6). ss. 1092-9. doi:10.1542/peds.2010-1601. (PMID) 21059712. 9 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 3 Şubat 2014.
- ^ a b Arroll B, Kenealy T (2005). Arroll, Bruce (Ed.). "Antibiotics for the common cold and acute purulent rhinitis". Cochrane Database Syst Rev, 3. ss. CD000247. doi:10.1002/14651858.CD000247.pub2. (PMID) 16034850.
- ^ Eccles Pg.238
- ^ Eccles Pg.234
- ^ Eccles Pg.218
- ^ Oduwole, O. "Honey for acute cough in children". Cochrane database of systematic reviews (Online), 1. ss. CD007094. doi:10.1002/14651858.CD007094.pub2. (PMID) 20091616.
- ^ Kassel, JC (17 Mart 2010). "Saline nasal irrigation for acute upper respiratory tract infections". Cochrane database of systematic reviews (Online), 3. ss. CD006821. doi:10.1002/14651858.CD006821.pub2. (PMID) 20238351.
- ^ Heiner, Kathryn A; Hart, Ann Marie; Martin, Linda Gore; Rubio-Wallace, Sherrie (2009). "Examining the evidence for the use of vitamin C in the prophylaxis and treatment of the common cold". Journal of the American Academy of Nurse Practitioners. 21 (5). ss. 295-300. doi:10.1111/j.1745-7599.2009.00409.x. (PMID) 19432914.
- ^ a b Linde K, Barrett B, Wölkart K, Bauer R, Melchart D (2006). Linde, Klaus (Ed.). "Echinacea for preventing and treating the common cold". Cochrane Database Syst Rev, 1. ss. CD000530. doi:10.1002/14651858.CD000530.pub2. (PMID) 16437427.
- ^ Sachin A Shah, Stephen Sander, C Michael White, Mike Rinaldi, Craig I Coleman (2007). "Evaluation of echinacea for the prevention and treatment of the common cold: a meta-analysis". The Lancet Infectious Diseases. 7 (7). ss. 473-480. doi:10.1016/S1473-3099(07)70160-3. (PMID) 17597571.
- ^ a b Eccles Pg. 1
- ^ Eccles Pg.76
- ^ a b Eccles Pg.90
- ^ Eccles Pg. 3
- ^ Eccles Pg.6
- ^ "Cold". Online Etymology Dictionary. 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Ocak 2008.
- ^ Eccles Pg.20
- ^ Tyrrell DA (1987). "Interferons and their clinical value". Rev. Infect. Dis. 9 (2). ss. 243-9. doi:10.1093/clinids/9.2.243. (PMID) 2438740.
- ^ Al-Nakib, W; Higgins, PG; Barrow, I; Batstone, G; Tyrrell, DA (Aralık 1987). "Prophylaxis and treatment of rhinovirus colds with zinc gluconate lozenges". J Antimicrob Chemother. 20 (6). ss. 893-901. doi:10.1093/jac/20.6.893. (PMID) 3440773.
- ^ "The Cost of the Common Cold and Influenza". Imperial War Museum: Posters of Conflict. vads. 13 Mart 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2014.
- ^ a b c Fendrick AM, Monto AS, Nightengale B, Sarnes M (2003). "The economic burden of non-influenza-related viral respiratory tract infection in the United States". Arch. Intern. Med. 163 (4). ss. 487-94. doi:10.1001/archinte.163.4.487. (PMID) 12588210. 23 Mart 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2014.
- ^ Kirkpatrick GL (Aralık 1996). "The common cold". Prim. Care. 23 (4). ss. 657-75. doi:10.1016/S0095-4543(05)70355-9. (PMID) 8890137.
- ^ a b Eccles Pg.226
- ^ "Genetic map of cold virus a step toward cure, scientists say". Val Willingham. CNN. Mart 2009. 26 Nisan 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Nisan 2009.
- Referanslar
- Ronald Eccles, Olaf Weber (eds) (2009). Common cold (İngilizce) (çevrimiçi bas.). Basel: Birkhäuser. ISBN . 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Temmuz 2020.
Sınıflandırma | D
|
---|---|
Dış kaynaklar |
|
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nezle ya da soguk alginligi ust solunum sisteminde olusarak kolay sekilde yayilan ve en cok burnu etkileyen bir bulasici hastaliktir Nazofarenjit rinofarenjit veya akut koriza olarak da bilinen nezlenin semptomlari arasinda oksuruk bogaz agrisi burun akintisi rinore ve ates yer alir Semptomlar genellikle yedi ila on gun icinde ortadan kaybolur Bununla birlikte bazi semptomlar uc haftaya kadar surebilir Iki yuzden fazla virus nezleye sebep olabilmektedir Nezlenin en yaygin nedeni rinoviruslerdir Akut nazofarenjitNezleye yol acan Rinovirus un temsili molekuler gorunusuUzmanlikAile hekimligi enfeksiyon hastaliklari kulak burun bogaz Burun sinusler bogaz veya larinks ust solunum yolu enfeksiyonu USYE vucudun en cok etkilenen bolumlerine gore siniflandirilir Nezle en cok burnu farenjit bogazi ve sinuzit sinusleri etkiler Semptomlarin sebebi viruslerin dokulari tahrip etmesi degil bagisiklik sisteminin enfeksiyona verdigi tepkidir Enfeksiyondan korunmak icin baslica yontem elleri yikamaktir Bazi bulgular takmanin da faydali oldugunu gostermektedir Nezlenin tedavisi yoktur ancak semptomlar tedavi edilebilir Nezle insanlarda gorulen en yaygin bulasici hastaliktir Ortalama bir yetiskin insan yilda iki ya da uc kez nezle olur Ortalama bir cocuk yilda alti ila on iki kez nezleye yakalanir Bu enfeksiyonlar antik caglardan beri insanlarda gorulmektedir Belirtiler ve semptomlarSoguk alginliginin en yaygin semptomlari oksuruk burun akintisi burun tikanikligi ve bogaz agrisidir Diger semptomlar arasinda kas agrisi miyalji yorgunluk hissi bas agrisi ve istah kaybi yer alabilir Bogaz agrisi insanlarin 40 inda gorulur Oksuruk insanlarin yaklasik 50 sinde mevcuttur Vakalarin yaklasik yarisinda kas agrisi gorulur Ates yetiskinlerde pek gorulmezken bebeklerde ve kucuk cocuklarda yaygindir Nezleye bagli oksuruk grip influenza kaynakli oksuruge gore genellikle daha hafiftir Yetiskinlerde oksuruk ve ates cogunlukla grip influenza isaretidir Nezleye sebep olan bazi virusler hicbir semptom yaratmaz Alt hava yollarindan oksurukle disari atilan mukusun balgam rengi sariyla yesil arasinda degisiklik gosterebilir Mukusun rengine bakilarak enfeksiyonun bakteriyel mi yoksa virus kaynakli mi oldugu belirlenemez Seyir Soguk alginligi genellikle halsizlik usume hapsirma ve bas agrisi ile baslar Iki ya da daha fazla gun sonra burun akintisi ve oksuruk gibi diger semptomlar belirir Semptomlar tipik olarak enfeksiyon basladiktan iki ila uc gun sonra en kotu hallerine ulasir Semptomlar cogu zaman yedi ila on gun arasinda gecse de uc haftaya kadar da surebilir Cocuklarin dahil oldugu vakalarin 35 40 inda oksuruk on gunden fazla surer Cocuklarin dahil oldugu vakalarin 10 unda ise 25 gunden fazla surmektedir SebepVirusler Korona virusler nezleye sebep olan bir virus grubudur Elektron mikroskobu altinda halka seklinde taca benzer korona bir gorunume sahiptirler Nezle ust solunum yolunda gorulen ve kolayca yayilan bir enfeksiyondur Nezlenin en yaygin nedeni rinovirustur Tum vakalarin 30 ile 80 inden sorumludur Rinovirus ailesine bagli RNA iceren bir virustur Bu virus ailesinde bilinen 99 tur virus bulunmaktadir Baska virusler de nezleye sebep olabilir Koronavirusler vakalarin 10 ile 15 inden sorumludur Grip influenza vakalarin 5 15 ini olusturmaktadir Bunlarin yani sira diger vakalarin sebepleri insanda virusleri insanda respiratuar sinsityal virus adenovirusler ve metapnomo virusu olabilir Cogu zaman enfeksiyona neden olan birden fazla virus mevcuttur Toplamda iki yuzden fazla farkli virus turu soguk alginliklari ile iliskilidir Bulasma Nezle genellikle baslica iki yoldan biriyle bulasir Virus tasiyan havadaki damlaciklarin solunmasi veya yutulmasi ya da enfekte burun mukusuna ya bulasmis nesnelere temas edilmesi Soguk alginliginin en fazla hangi yontemle yayildigi henuz belirlenmemistir Virusler cevrede uzun sure yasayabilirler Daha sonra ellerden gozlere ya da buruna gecerek hastaligi bulastirirlar Hastaligin yakin sekilde oturan insanlara bulasma riski daha fazladir Dusuk bagisiklik seviyesine sahip bircok cocugun yan yana bulundugu ve genellikle hijyenin cok iyi olmadigi kreslerde ya da okullarda hastaligin bulasmasi yaygindir Bu enfeksiyonlar daha sonra eve tasinir ve ailenin diger fertlerine bulasir Ticari ucuslardaki devridaim havanin hastalik bulastirdigina dair bir kanit yoktur Rinovirusun sebep oldugu soguk alginliklari en cok semptomlarin goruldugu ilk uc gunde bulasicidir Daha sonra bulasicilik ozellikleri azalir Hava Geleneksel aciklama soguk alginliginin uzun sure yagmur veya kis sartlari gibi kosullara maruz kalinmasi yoluyla bulastigidir ve hastalik da ismini bu sekilde almistir Vucut isinin dusmesinin soguk alginligi icin risk faktoru olusturdugu fikri tartismali bir konudur Soguk alginliklarina neden olan viruslerin bazilari mevsimsel olup soguk ve yagisli havalarda daha sik ortaya cikarlar Bu mevsimselligin nedeni kesin olarak anlasilmamis olup soguk havanin yol actigi solunum sistemindeki degisikliklerin enfeksiyonlara daha acik hale getirebilecegi dusunulmektedir Kolaylikla yayilan kucuk damlaciklarin kuru havada daha uzaga sacilmasi ve havada daha uzun sure kalmasi nedeniyle dusuk nem orani hastaligin bulasma oranlarini yukseltebilir Bununla beraber basta cocuklarin okula donmesi olmak uzere kapali mekanlarda kalabalik ortamda daha fazla vakit gecirilmesi gibi sosyal etkenlerin de nezlenin mevsimselligine katkisi olduguna inanilmaktadir Diger yani bir insan grubunun tumumun belirli bir enfeksiyona karsi bagisiklik kazanmasi soguk alginligina onceden maruz kalinmasiyla olusur Bu yuzden daha genc nufusta solunum enfeksiyonlari orani daha yuksekken daha yasli nufusta solunum enfeksiyonlari orani dusuktur Zayif bagisiklik fonksiyonu da hastalik icin bir risk faktorudur Uyku azligi ve yetersiz beslenme de rinoviruse maruz kaldiktan sonra enfeksiyon riskini artirmaktadir Bunun nedeninin bagisiklik fonksiyonu uzerindeki etkileri olduguna inanilmaktadir FizyopatolojiSoguk alginligi ust solunum yolunda gorulen bir hastaliktir Soguk alginligi semptomlarinin cogunlukla viruslere karsi verilen bagisiklik tepkisine bagli oldugu kabul edilmektedir Bu bagisiklik tepkisinin mekanizmasi viruse gore degisir Ornegin rinovirus cogunlukla dogrudan temasla bulasmaktadir Bilinmeyen yontemlerle insandaki tutunarak inflamatuvar mediyatorlerin salinimi tetikler Bu inflamatuvar mediyatorler de semptomlara neden olur Genellikle burun epiteline zarar vermez Bunun aksine RSV ya dogrudan temasla ya da havadaki damlaciklar yoluyla bulasir Daha sonra burunda ve bogazda cogalir ve sonrasinda genellikle ust solunum yoluna sicrar RSV burun epiteline zarar verir Insanda parainfluenza virusu tipik olarak burun bogaz ve hava yollarinda iltihaplanmaya yol acar Kucuk cocuklarda soluk borusunu etkiledigi durumlarda kuspalazi boguk oksuruk ve nefes almada zorlanmaya neden olabilir Bunun nedeni cocuklarda hava yolunun dar olmasidir TeshisUst solunum enfeksiyonlari USYE arasindaki fark semptomlarin goruldugu yere zayif sekilde baglidir Nezle en cok burnu faranjit en cok bogazi ve bronsit en cok akcigerleri etkiler Soguk alginligi cogunlukla burnun iltihaplanmasi olarak tanimlanir ve cesitli derecelerde bogaz iltihabi da icerebilir Kendi kendine teshis koyma yaygindir Sebep olan gercek viral ajanin izolasyonu nadiren gerceklestirilir Genellikle semptomlara bakarak virus turunu belirlemek mumkun degildir KorunmaNezleden korunmanin tek etkili yolu viruslerin yayilmasini fiziksel olarak engellemektir Bu oncelikle elleri yikamak ve maske takmak yoluyla basarilabilir Saglik hizmetlerinin verildigi yerlerde onlukler ve tek kullanimlik eldivenler de kullanilmaktadir Hastaligin bulastigi kisilerin izole edilmesi hastaligin cok yaygin olmasi ve semptomlarin spesifik olmamasi nedeniyle mumkun degildir Sebep olan pek cok virus olmasi ve viruslerin hizli sekilde degismesi nedeniyle asilamanin zor oldugu kanitlanmistir Genis kapsamda etkili bir asinin gelistirilmesi de pek muhtemel degildir Ellerin duzenli olarak yikanmasi nezle viruslerinin bulasmasini azaltmaktadir Bu yontem en cok cocuklar arasinda etkilidir Normal el yikama sirasinda antiviral ya da antibakteriyel maddelerin kullanilmasinin el yikamanin etkinligini artirip artirmadigi bilinmemektedir Hastaligin bulastigi insanlarin yanindayken yuz maskesi takilmasi faydali olabilir Daha fazla fiziksel ya da sosyal mesafe konulmasinin faydali olup olmadigi konusunda yeterli veri bulunmamaktadir Cinko takviyesi kisinin yakalandigi nezle sayisini azaltmada etkili olabilir Rutin C vitamini takviyesi nezle riskini ya da siddetini azaltmaz C vitamini nezlenin suresini kisaltabilir YonetimVatandaslari soguk alginligi tedavisi icin Doktora Basvur malarini tesvik eden bir poster Su anda enfeksiyonun suresini azalttigi kanitlanmis olan herhangi bir ilac ya da bitkisel tedavi bulunmamaktadir Tedavi belirtilerin rahatlatilmasini icerir Bunlar arasinda bol bol dinlenme sivi seviyesini korumak icin sivi alma bulunur Ancak tedavinin sagladigi faydalarin cogunlugu plasebo etkisine dayandirilmaktadir Semptomatik Belirtileri hafifletmeye yardimci tedavilere ibuprofen ve acetaminophen paracetamol gibi basit agri kesici analjezikler ve ates dusurucu ilaclar antipiretikler dahildir Kanitlar oksuruk suruplarinin basit agri kesici ilaclardan analjezikler daha fazla etkin oldugunu gostermez Ayni zamanda oksuruk suruplarinin etkinliklerini destekleyici kanitlarin yoklugundan ve zarar verme risklerinden dolayi cocuklar icin kullanilmasi tavsiye edilmez Kanada riskler ve kanitlanmamis faydalari konusundaki endiselerden dolayi recetesiz satin alinabilen oksuruk ve soguk alginligi suruplarinin 6 yas ve altindaki kucuk cocuklar icin kullanilmasini sinirlandirmistir Recetesiz satin alinabilen bir ilac olan dekstrometorfanin suistimali bircok ulkede yasaklanmasina sebep oldu Yetiskinlerde burun akmasi birinci jenerasyon antihistaminler tarafindan azaltilabilir Ancak birinci jenerasyon antihistaminler uyusukluk gibi kotu yan etkilerle iliskilendirilmektedir Psodoefedrin gibi diger dekonjestanlar da yetiskinlerde etkilidir Ipratropium burun spreyi burun akmasi belirtilerini giderse de tikaniklik konusunda etkisi azdir Ikinci jenerasyon antihistaminlerin de etkin olmadigi gorulmektedir Calismalarin eksikligi nedeniyle sivi aliminin artirilmasinin belirtileri mi yoksa solunum yolu hastaligini mi iyilestirdigi bilinmemektedir Benzeri bir veri eksikligi isitilmis nemli hava kullanimi icin de gecerlidir Yapilan bir arastirma buharlasan gogus merheminin gece nukseden oksuruk tikaniklik ve uyku guclugu gibi konularda semptomatik rahatlama sagladigini gostermistir Antibiyotik ve antiviral ilaclar Antibiyotiklerin virus enfeksiyonlarina karsi ve bu sebepten dolayi soguk alginligina karsi bir etkileri yoktur Antibiyotiklerin yan etkilerinin genel olarak zarara yol acmasina ragmen antibiyotikler yaygin olarak recete edilmektedir Antibiyotiklerin yaygin olarak recete edilmelerinin sebebi insanlarin doktorlardan bunlari recete etmesini beklemeleri ve doktorlarin insanlara yardimci olmak istemesidir Antibiyotiklerin recete edilmesinin bir diger sebebi de enfeksiyonun antibiyotikler tarafindan yonetilebilecek sebeplerini disarida tutmanin zorlugudur Baslangic duzeyinde bazi arastirmalar faydali oldugunu gostermis olsa da soguk alginligi icin herhangi bir antiviral ilac bulunmamaktadir Alternatif tedaviler Soguk alginligi icin bircok alternatif tedavi bulunmasina ragmen cogu tedavinin kullanimini desteklemek acisindan yetersiz kanit bulunmaktadir 2010 yili itibariyla bal ya da burnun calkalanmasinin iyi gelip gelmedigine dair yeterli kanit bulunmamaktadir Cinko takviyesi belirtiler basladiktan sonra 24 saat icinde kullanildiklarinda belirtilerin siddeti ve suresini azaltabilir Kapsamli arastirmalar yapilmis olmasina ragmen C vitamininin soguk alginligi uzerindeki etkisi bulunmamaktadir Ekinezyanin kirpi otu faydasi hakkindaki kanitlar tutarsizlik gostermektedir Farkli ekinezya takviyelerinin gosterdigi etkiler cesitlilik arz edebilir PrognozSoguk alginligi genellikle hafif siddetlidir ve kendi kendine gecer belirtilerin cogu bir hafta icinde iyilesir Eger ortaya cikarlarsa siddetli rahatsizliklar genellikle cok yasli cok genc ya da zayiflamis bagisiklik sistemine sahip olanlar kisilerde gorulur Sinuzit faranjit kulak enfeksiyonu ile sonuclanabilen ikincil bakteriyel enfeksiyonlar bas gosterebilir Sinuzitin vakalarin 8 inde goruldugu tahmin edilmektedir Kulak enfeksiyonlari vakalarin 30 unda bas gosterir EpidemiyolojiSoguk alginligi en sik gorulen insan hastaligidir ve insanlari global olarak etkiler Yetiskinler genellikle senede bir ila bes enfeksiyon gecirir Cocuklarda senede alti ila on kere soguk alginligi gorulebilir ve okula giden cocuklar icin senede on iki kereye kadar enfeksiyon gorulebilir Bagisiklik sisteminde zayiflamaya bagli olarak semptomatik enfeksiyon oranlari yaslilarda artis gosterir TarihceSoguk alginliginin sebepleri sadece 1950 lerden bu yana tespit edilmeye baslanmis olsa da hastalik antik caglardan beri insanlikla beraber olmustur Belirti ve tedavileri M O 16 yuzyildan once yazilmis mevcut en eski tip metni olan Antik Misir in Ebers Papirusu nde aciklanmistir Soguk alginligi terimi belirtilerinin benzerligi ve soguk havaya maruz kalmadan dolayi 16 yuzyilda kullanilmaya baslanmistir Birlesik Krallik ta Soguk Alginligi Unitesi Common Cold Unit CCU Tibbi Arastirma Konseyi tarafindan 1946 da kurulmustur ve rinovirus 1956 yilinda burada kesfedilmistir CCU 1970 yilinda interferon tedavisinin rinovirus enfeksiyonunun inkubasyon doneminde bir miktar koruma sagladigini gostermistir Herhangi bir pratik tedavi gelistirilememistir Unite rinovirusler tarafindan sebep olunan soguk alginliklarinin onlenmesi ve tedavisinde cinko glukonat pastili arastirmasini tamamladiktan iki yil sonra 1989 senesinde kapanmistir Cinko CCU nun tarihinde gelistirilmis tek basarili tedaviydi Ekonomik etkiBritanya posteri Soguk alginliginin ekonomik etkisi dunyanin bircok yerinde yeteri kadar anlasilmamaktadir Soguk alginligi Amerika Birlesik Devletleri nde her yil ilimli bir tahminle 7 7 milyar a mal olan 75 ila 100 milyon arasinda hekim ziyaretine yol acmaktadir Amerikalilar recetesiz satin alinabilen OTC ilaclara yilda 2 9 milyar harcamaktadir Amerikalilar semptomatik rahatlama icin de ayrica yilda 400 milyon harcamaktadir Doktora gorunen insanlarin ucte birinden fazlasina antibiyotik recete edilmistir Antibiyotik recetelerinin kullaniminin antibiyotik direnci konusunda etkileri mevcuttur Soguk alginligi sebebiyle tahmini olarak yilda 189 milyon gun okul devamsizligi yasanmaktadir Sonuc olarak ebeveynler evde kalip cocuklarina bakmak amaciyla 126 milyon isgununu kacirmistir Soguk alginligindan muzdarip calisanlar tarafindan kacirilan 150 milyon isgunune eklendiginde soguk alginligi baglantili isgucu kaybinin toplam ekonomik etkisi yilda 20 milyar i asmaktadir Bu Birlesik Devletler deki isgucu kaybinin 40 ina tekabul eder ArastirmaSoguk alginligi icin etkinlikleri konusunda cok sayida antiviral test edilmistir 2009 yili itibariyla hicbiri etkili Antiviral ilaci pleconaril uzerindeki deneyler devam etmektedir Picornaviruslere karsi olumlu sinyaller vermektedir Ayni zamanda BTA 798 uzerindeki deneyler de devam etmektedir Pleconaril in oral versiyonunun guvenlik sorunlari mevcuttur ve aerosol formu ile ilgili calisilmalar yapilmaktadir College Park Maryland Universitesi ve Wisconsin Madison Universitesi nden arastirmacilar soguk alginligina sebep oldugu bilinen tum virus turlerinin genomunun haritasini cikarmistir Kaynakca a b Eccles Pg 24 a b c d e Arroll B 16 Mart 2011 Common cold Clinical evidence 2011 03 PMID 21406124 a b c d e f g h i j Eccles R Kasim 2005 Understanding the symptoms of the common cold and influenza PDF Lancet Infect Dis 5 11 ss 718 25 doi 10 1016 S1473 3099 05 70270 X PMID 16253889 8 Mart 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 3 Subat 2014 Eccles Pg 26 Eccles Pg 129 Eccles Pg 50 Eccles Pg 30 Heikkinen T Jarvinen A Ocak 2003 The common cold Lancet 361 9351 ss 51 9 doi 10 1016 S0140 6736 03 12162 9 PMID 12517470 Goldsobel AB Chipps BE Mart 2010 Cough in the pediatric population J Pediatr 156 3 ss 352 358 e1 doi 10 1016 j jpeds 2009 12 004 PMID 20176183 Palmenberg A C Spiro D Kuzmickas R Wang S Djikeng A Rathe JA Fraser Liggett CM Liggett SB 2009 Sequencing and Analyses of All Known Human Rhinovirus Genomes Reveals Structure and Evolution Science 324 5923 ss 55 9 doi 10 1126 science 1165557 PMID 19213880 Eccles Pg 77 a b Common Cold National Institute of Allergy and Infectious Diseases 27 Kasim 2006 6 Eylul 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Haziran 2007 Eccles Pg 107 a b c editors Ronald Eccles Olaf Weber 2009 Common cold Ingilizce cevrimici bas Basel Birkhauser s 197 ISBN 9783764398941 7 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Subat 2014 a b Eccles Pg 211 a b c d al edited by Arie J Zuckerman et 2007 Principles and practice of clinical virology 6 bas Hoboken N J Wiley s 496 ISBN 9780470517994 7 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Subat 2014 KB1 bakim Fazladan yazi yazar listesi link Gwaltney JM Jr Halstead SB Contagiousness of the common cold Invited letter in Questions and answers Journal of the American Medical Association 278 3 16 Temmuz 1997 ss 256 257 Erisim tarihi 16 Eylul 2011 Zuger Abigail 4 Mart 2003 You ll Catch Your Death An Old Wives Tale Well The New York Times 3 Haziran 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Subat 2014 Mourtzoukou EG Exposure to cold and respiratory tract infections The international journal of tuberculosis and lung disease the official journal of the International Union against Tuberculosis and Lung Disease 11 9 ss 938 43 PMID 17705968 Eccles Pg 79 Common cold Background information National Institute for Health and Clinical Excellence 15 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Mart 2013 a b Eccles Pg 80 Eccles Pg 157 a b c Eccles Pg 78 Eccles Pg 166 Cohen S Doyle WJ Alper CM Janicki Deverts D Turner RB Ocak 2009 Sleep Habits and Susceptibility to the Common Cold Arch Intern Med 169 1 ss 62 7 doi 10 1001 archinternmed 2008 505 PMC 2629403 2 PMID 19139325 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Eccles Pg 160 165 a b c Eccles Pg 112 a b Eccles Pg 116 a b Eccles Pg 122 a b Eccles Pg 51 52 a b c Eccles Pg 209 Lawrence DM Mayis 2009 Gene studies shed light on rhinovirus diversity Lancet Infect Dis 9 5 s 278 doi 10 1016 S1473 3099 09 70123 9 27 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Subat 2014 a b c Jefferson T Physical interventions to interrupt or reduce the spread of respiratory viruses Cochrane database of systematic reviews Online 7 ss CD006207 doi 10 1002 14651858 CD006207 pub4 PMID 21735402 a b Singh M Zinc for the common cold Cochrane database of systematic reviews Online 2 ss CD001364 doi 10 1002 14651858 CD001364 pub3 PMID 21328251 a b Hemila Harri Chalker Elizabeth Douglas Bob Hemila Harri 2007 Hemila Harri Ed Vitamin C for preventing and treating the common cold Cochrane database of systematic reviews 3 ss CD000980 doi 10 1002 14651858 CD000980 pub3 PMID 17636648 Common Cold Treatments and Drugs Mayo Clinic 9 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ocak 2010 a b c d e Simasek M Blandino DA 2007 Treatment of the common cold American Family Physician 75 4 ss 515 20 PMID 17323712 26 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Subat 2014 Eccles Pg 261 Kim SY Chang YJ Cho HM Hwang YW Moon YS 2009 Kim Soo Young Ed Non steroidal anti inflammatory drugs for the common cold Cochrane Database Syst Rev 3 ss CD006362 doi 10 1002 14651858 CD006362 pub2 PMID 19588387 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Eccles R 2006 Efficacy and safety of over the counter analgesics in the treatment of common cold and flu Journal of Clinical Pharmacy and Therapeutics 31 4 ss 309 319 doi 10 1111 j 1365 2710 2006 00754 x PMID 16882099 Smith SM Schroeder K Fahey T 2008 Smith Susan M Ed Over the counter medications for acute cough in children and adults in ambulatory settings Cochrane Database Syst Rev 1 ss CD001831 doi 10 1002 14651858 CD001831 pub3 PMID 18253996 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link a b Shefrin AE Goldman RD Kasim 2009 Use of over the counter cough and cold medications in children Can Fam Physician 55 11 ss 1081 3 PMC 2776795 2 PMID 19910592 6 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Subat 2014 Vassilev ZP Safety and efficacy of over the counter cough and cold medicines for use in children Expert opinion on drug safety 9 2 ss 233 42 doi 10 1517 14740330903496410 PMID 20001764 Eccles Pg 246 Taverner D Latte J 2007 Latte G Jenny Ed Nasal decongestants for the common cold Cochrane Database Syst Rev 1 ss CD001953 doi 10 1002 14651858 CD001953 pub3 PMID 17253470 Albalawi ZH Intranasal ipratropium bromide for the common cold Cochrane database of systematic reviews Online 7 ss CD008231 doi 10 1002 14651858 CD008231 pub2 PMID 21735425 Pratter MR Cough and the common cold ACCP evidence based clinical practice guidelines Chest 129 1 Suppl ss 72S 74S doi 10 1378 chest 129 1 suppl 72S PMID 16428695 Guppy MP Advising patients to increase fluid intake for treating acute respiratory infections Cochrane database of systematic reviews Online 2 ss CD004419 doi 10 1002 14651858 CD004419 pub3 PMID 21328268 Singh M 11 Mayis 2011 Heated humidified air for the common cold Cochrane database of systematic reviews Online 5 ss CD001728 doi 10 1002 14651858 CD001728 pub4 PMID 21563130 Paul IM Beiler JS King TS Clapp ER Vallati J Berlin CM Aralik 2010 Vapor rub petrolatum and no treatment for children with nocturnal cough and cold symptoms Pediatrics 126 6 ss 1092 9 doi 10 1542 peds 2010 1601 PMID 21059712 9 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 3 Subat 2014 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link a b Arroll B Kenealy T 2005 Arroll Bruce Ed Antibiotics for the common cold and acute purulent rhinitis Cochrane Database Syst Rev 3 ss CD000247 doi 10 1002 14651858 CD000247 pub2 PMID 16034850 Eccles Pg 238 Eccles Pg 234 Eccles Pg 218 Oduwole O Honey for acute cough in children Cochrane database of systematic reviews Online 1 ss CD007094 doi 10 1002 14651858 CD007094 pub2 PMID 20091616 Kassel JC 17 Mart 2010 Saline nasal irrigation for acute upper respiratory tract infections Cochrane database of systematic reviews Online 3 ss CD006821 doi 10 1002 14651858 CD006821 pub2 PMID 20238351 Heiner Kathryn A Hart Ann Marie Martin Linda Gore Rubio Wallace Sherrie 2009 Examining the evidence for the use of vitamin C in the prophylaxis and treatment of the common cold Journal of the American Academy of Nurse Practitioners 21 5 ss 295 300 doi 10 1111 j 1745 7599 2009 00409 x PMID 19432914 a b Linde K Barrett B Wolkart K Bauer R Melchart D 2006 Linde Klaus Ed Echinacea for preventing and treating the common cold Cochrane Database Syst Rev 1 ss CD000530 doi 10 1002 14651858 CD000530 pub2 PMID 16437427 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Sachin A Shah Stephen Sander C Michael White Mike Rinaldi Craig I Coleman 2007 Evaluation of echinacea for the prevention and treatment of the common cold a meta analysis The Lancet Infectious Diseases 7 7 ss 473 480 doi 10 1016 S1473 3099 07 70160 3 PMID 17597571 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link a b Eccles Pg 1 Eccles Pg 76 a b Eccles Pg 90 Eccles Pg 3 Eccles Pg 6 Cold Online Etymology Dictionary 14 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Ocak 2008 Eccles Pg 20 Tyrrell DA 1987 Interferons and their clinical value Rev Infect Dis 9 2 ss 243 9 doi 10 1093 clinids 9 2 243 PMID 2438740 Al Nakib W Higgins PG Barrow I Batstone G Tyrrell DA Aralik 1987 Prophylaxis and treatment of rhinovirus colds with zinc gluconate lozenges J Antimicrob Chemother 20 6 ss 893 901 doi 10 1093 jac 20 6 893 PMID 3440773 The Cost of the Common Cold and Influenza Imperial War Museum Posters of Conflict vads 13 Mart 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Subat 2014 a b c Fendrick AM Monto AS Nightengale B Sarnes M 2003 The economic burden of non influenza related viral respiratory tract infection in the United States Arch Intern Med 163 4 ss 487 94 doi 10 1001 archinte 163 4 487 PMID 12588210 23 Mart 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Subat 2014 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Kirkpatrick GL Aralik 1996 The common cold Prim Care 23 4 ss 657 75 doi 10 1016 S0095 4543 05 70355 9 PMID 8890137 a b Eccles Pg 226 Genetic map of cold virus a step toward cure scientists say Val Willingham CNN Mart 2009 26 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Nisan 2009 ReferanslarRonald Eccles Olaf Weber eds 2009 Common cold Ingilizce cevrimici bas Basel Birkhauser ISBN 978 3764398941 3 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Temmuz 2020 KB1 bakim Fazladan yazi yazar listesi link SiniflandirmaDMeSH D003139DiseasesDB 31088 82272006Dis kaynaklarMedlinePlus 000678Patient UK Nezle