Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nur Devlet Giray (ö. 1503, Kasım, Rusya) 4. Kırım Hanı. 1466-1467, 1467-1469, 1475-1476 olmak üzere toplam üç kez saltanat sürmüştür. 1486 ile 1490 yılları arasında Kasım Hanlığı'nı yönetmiştir.
| Nur Devlet Giray | |
|---|---|
| Kırım Hanı | |
| Hüküm süresi | 1475-1476 |
| Önce gelen | I. Mengli Giray |
| Sonra gelen | I. Mengli Giray |
| Hüküm süresi | 1467-1469 |
| Önce gelen | I. Mengli Giray |
| Sonra gelen | I. Mengli Giray |
| Hüküm süresi | 1466-1467 |
| Önce gelen | I. Hacı Giray |
| Sonra gelen | I. Mengli Giray |
| Ölüm | 1503 Kasım |
| Defin | Bahçesaray |
| Hanedan | Giray Hanedanı |
| Babası | I. Hacı Giray |
| Dini | Sünni İslam |
Hayatı
Nur Devlet Han'ın doğum tarihi bilinmemektedir. I. Hacı Giray’ın ikinci oğludur. Babası I. Hacı Giray’ın 1466'da ölümü üzerine tahta geçmiştir. Küçük kardeşi olan Mengli Giray Kefe'de Cenevizlilere sığınmıştır. 1467'de Kırım Hanlığı'nın geleneksel müttefiki olan "Polonya-Litvanya Birliği" devletine tahta çıkışını bildirmek için bir elçi göndermiştir.
Aynı yıl küçük kardeşi I. Mengli Giray Nogay Şirin'inin desteği ile ve Altın Orda Devleti'nin aleyhinde olmasına rağmen Kırkyer'de kendini Kırım Hani olarak ilan ederek Kırım yarımadasını idaresi altına almıştır. Ama hanlığın genel politikasını değiştirip geleneksel müttefik olan Polonya-Litvanya Birliği'ne karşı olarak Rusya ile ittifak yapması hanlığı birçok ileri gelenini kendi aleyhine çevirmiştir. Bunlar ile; diğer Nogay ileri gelenleri ve Altın Orda Devleti'nden de destek ile Nur Devlet Giray hemen 1467 yılı sonlarında Kırım Hanlığını tekrar eline geçirmiştir.
1469'da Mamak adlı bir Kırım Tatarı soylusu kendi yandaşları ile I. Mengli Giray Han'a destek vermiş ve Nur Devlet Giray Han tahttan indirilerek I. Mengli Giray tekrar Kırım Hani olmuştur.
1474'te Eminek Mizra yeni Nogay Şirin'i olmuş ve Kırım Hani olan I. Mengli Giray Han'a isyan etmiştir. Bu isyan üzerine 1475'te Nur Devlet Giray tekrar Kırım Hani olmuş ve Mengli Giray ise Kefe'ye Cenevizlilere sığınmak zorunda kalmıştır. Bu dönemde Mengli Han, Rus Çarı III. İvan'ın temsilcisi olan Nikita Selklenmişev ile bağlantı kurup Polonya-Litvanya Birliği ile Altın Orda Devleti aleyhine bir müttefiklik kurmak için planlar hazırlamasını sağlamıştır. Aynı zamanda Nur Devlet Giray Han ile Nogay Şirin'inin arası açılmış ve Nogay Şirini ile bazı kabile beyleri Osmanlı Devleti'nden Karadeniz üzerinde olan siyasi gücünü kullanarak Nur Devlet Hani tahtan indirmek için destek istemiştir. Fatih Sultan Mehmet 1475'te Gedik Ahmet Paşa'nın komutası altında kuvvetli bir gönderdi. Kefe ve diğer sahil şehirler zapt edildi. Kefe'de kurulu olan Theodoros Şehir Devleti'ni ortadan kaldırtıldı. Mengli Giray serbest bırakılıp Kırım tahtına geçirildi.
1476 yılında Altın Orda Devleti kalıntısı olan Hani Seyid Ahmet Han Kırım'ı zapt etmiştir. Bunun üzerine bir Osmanlı donanma filosu Mengli Han'ın sığınmış olduğu Kefe üzerine yöneldi. Osmanlı Padişahı Fatih Sultan Mehmet, Seyit Ahmet Hanı Kırım'ı bırakıp gitmeye mecbur etti. Nur Devlet Giray’ı Kırım tahtına tahtına geçirildi ve Mengli Han İstanbul'a götürüldü.
Aynı yıl Mengli Giray, damadı olan Yavuz Sultan Selim’in de müdahaleleri ile saltanatı 3 kez ele geçirmiştir. Nur Devlet Giray, kardeşi I. Mengli Giray üçüncü kez tahttan indirmesinin ardından Kırım’ı terk etmiştir. 1486'da Moskova’nın güneyinde bulunan Altın Orda Hanlığı’nın bölünmesi ile bağımsızlığını kazanmış bulunan Kasım Hanlığı tahtına oturmuştur.
1503 yılında Kasimov şehrinde ölümünden sonra naaşı Kırım’a getirilerek Bahçesaray’da Hacı Giray Türbesi'ne defnedilmiştir.
Notlar
- Fransızca Wikipedia "Nur_Devlet_Giray" maddesi 14 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dış bağlantılar
- Howorth, Henry Höyle (1880) History of the Mongols, from the 9th to the 19th Century Patt 2 Division 1), Londra:Longman Green & co. History of the Mongols, from the 9th to the 19th century (İngilizce)
- http://www.archive.org/stream/historymongolss00howogoog#page/n650/mode/2up (İngilizce)
- Fisher, Alan W., (1987) The Crimean Tatars, Stanford California: Hoover Institution Press, İSBN:0817966625, s.9-11. (İngilizce)
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: I. Mengli Giray |  Kırım Hanı 1475-1476 | Sonra gelen: I. Mengli Giray |
| Önce gelen: I. Mengli Giray | Kırım Hanı 1467-1469 | Sonra gelen: I. Mengli Giray |
| Önce gelen: I. Hacı Giray | Kırım Hanı 1466-1467 | Sonra gelen: I. Mengli Giray |
| Önce gelen: Daniyar Han | Kasım Hanı 1486-1490 | Sonra gelen: |
 | Hükümdar ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Nur Devlet Giray o 1503 Kasim Rusya 4 Kirim Hani 1466 1467 1467 1469 1475 1476 olmak uzere toplam uc kez saltanat surmustur 1486 ile 1490 yillari arasinda Kasim Hanligi ni yonetmistir Nur Devlet GirayKirim HaniHukum suresi1475 1476Once gelenI Mengli GiraySonra gelenI Mengli GirayHukum suresi1467 1469Once gelenI Mengli GiraySonra gelenI Mengli GirayHukum suresi1466 1467Once gelenI Haci GiraySonra gelenI Mengli GirayOlum1503 KasimDefinBahcesarayHanedanGiray HanedaniBabasiI Haci GirayDiniSunni IslamHayatiNur Devlet Han in dogum tarihi bilinmemektedir I Haci Giray in ikinci ogludur Babasi I Haci Giray in 1466 da olumu uzerine tahta gecmistir Kucuk kardesi olan Mengli Giray Kefe de Cenevizlilere siginmistir 1467 de Kirim Hanligi nin geleneksel muttefiki olan Polonya Litvanya Birligi devletine tahta cikisini bildirmek icin bir elci gondermistir Ayni yil kucuk kardesi I Mengli Giray Nogay Sirin inin destegi ile ve Altin Orda Devleti nin aleyhinde olmasina ragmen Kirkyer de kendini Kirim Hani olarak ilan ederek Kirim yarimadasini idaresi altina almistir Ama hanligin genel politikasini degistirip geleneksel muttefik olan Polonya Litvanya Birligi ne karsi olarak Rusya ile ittifak yapmasi hanligi bircok ileri gelenini kendi aleyhine cevirmistir Bunlar ile diger Nogay ileri gelenleri ve Altin Orda Devleti nden de destek ile Nur Devlet Giray hemen 1467 yili sonlarinda Kirim Hanligini tekrar eline gecirmistir 1469 da Mamak adli bir Kirim Tatari soylusu kendi yandaslari ile I Mengli Giray Han a destek vermis ve Nur Devlet Giray Han tahttan indirilerek I Mengli Giray tekrar Kirim Hani olmustur 1474 te Eminek Mizra yeni Nogay Sirin i olmus ve Kirim Hani olan I Mengli Giray Han a isyan etmistir Bu isyan uzerine 1475 te Nur Devlet Giray tekrar Kirim Hani olmus ve Mengli Giray ise Kefe ye Cenevizlilere siginmak zorunda kalmistir Bu donemde Mengli Han Rus Cari III Ivan in temsilcisi olan Nikita Selklenmisev ile baglanti kurup Polonya Litvanya Birligi ile Altin Orda Devleti aleyhine bir muttefiklik kurmak icin planlar hazirlamasini saglamistir Ayni zamanda Nur Devlet Giray Han ile Nogay Sirin inin arasi acilmis ve Nogay Sirini ile bazi kabile beyleri Osmanli Devleti nden Karadeniz uzerinde olan siyasi gucunu kullanarak Nur Devlet Hani tahtan indirmek icin destek istemistir Fatih Sultan Mehmet 1475 te Gedik Ahmet Pasa nin komutasi altinda kuvvetli bir gonderdi Kefe ve diger sahil sehirler zapt edildi Kefe de kurulu olan Theodoros Sehir Devleti ni ortadan kaldirtildi Mengli Giray serbest birakilip Kirim tahtina gecirildi 1476 yilinda Altin Orda Devleti kalintisi olan Hani Seyid Ahmet Han Kirim i zapt etmistir Bunun uzerine bir Osmanli donanma filosu Mengli Han in siginmis oldugu Kefe uzerine yoneldi Osmanli Padisahi Fatih Sultan Mehmet Seyit Ahmet Hani Kirim i birakip gitmeye mecbur etti Nur Devlet Giray i Kirim tahtina tahtina gecirildi ve Mengli Han Istanbul a goturuldu Ayni yil Mengli Giray damadi olan Yavuz Sultan Selim in de mudahaleleri ile saltanati 3 kez ele gecirmistir Nur Devlet Giray kardesi I Mengli Giray ucuncu kez tahttan indirmesinin ardindan Kirim i terk etmistir 1486 da Moskova nin guneyinde bulunan Altin Orda Hanligi nin bolunmesi ile bagimsizligini kazanmis bulunan Kasim Hanligi tahtina oturmustur 1503 yilinda Kasimov sehrinde olumunden sonra naasi Kirim a getirilerek Bahcesaray da Haci Giray Turbesi ne defnedilmistir NotlarFransizca Wikipedia Nur Devlet Giray maddesi 14 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Dis baglantilarHoworth Henry Hoyle 1880 History of the Mongols from the 9th to the 19th Century Patt 2 Division 1 Londra Longman Green amp co History of the Mongols from the 9th to the 19th century Ingilizce http www archive org stream historymongolss00howogoog page n650 mode 2up Ingilizce Fisher Alan W 1987 The Crimean Tatars Stanford California Hoover Institution Press ISBN 0817966625 s 9 11 Ingilizce Resmi unvanlarOnce gelen I Mengli Giray Kirim Hani 1475 1476 Sonra gelen I Mengli GirayOnce gelen I Mengli Giray Kirim Hani 1467 1469 Sonra gelen I Mengli GirayOnce gelen I Haci Giray Kirim Hani 1466 1467 Sonra gelen I Mengli GirayOnce gelen Daniyar Han Kasim Hani 1486 1490 Sonra gelen Hukumdar ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz