Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Parajubaea torallyi (Palma De Pasobaya, Bolivya -Dağ- Hindistan Cevizi), her daim yeşil Parajubaea cinsine ait Arecaceae familyasından bir türdür. Bolivya'ya özgü endemik bir türdür. Bolivya'da, 2.400-3.400 metre yükseklikte, kuru ormanlar ve kayalık bölgelerde yetişir. Özellikle bu türün varyetesi Parajubaea torallyi var. torallyi And dağları'nın 3.000-3.400 metreye varan yüksekliklerinde yetişir ki bu yönüyle Dünya'nın doğal ortamda en yüksekte yetişen palmiyesi rekorunu da elinde tutar.
| Parajubaea torallyi | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||||||
 Tehlikede (IUCN 3.1) | |||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||||
| Parajubaea torallyi (Mart.) Burret, Notizbl. Bot. Gart. Berlin-Dahlem 11: 50 (1930). | |||||||||||||||||||
Ancak bu türün (her iki varyetede) doğal yaşam alanlarında nesli tehdit altındadır.
Bunun ana sebepleri doğal yaşam alanlarının tahrip edilmesi, zirai alanların yayılması, ağaç endüstrisi ve hayvanların aşırı otlatılmasıdır. Bu palmiyeler çok küçük bir alanda bulunurlar, bu da tehlikeyi daha ciddi boyuta taşır ve yok olma tehlikesini barındırır. Bu bitkilerin tohumlarının büyük olması sebebiyle tohumların yayılma kabiliyeti de sınırlıdır. Bu palmiyelerin yeni bölgelere yayılmasına yardımcı olan en önemli hayvan Gözlüklü ayıdır (Tremarctos ornatos), fakat bu hayvanlar da insan aktiviteleri yüzünden tehdit altındadır.
Bununla birlikte meyve vermek için aynen Hindistan cevizleri gibi herhangi bir eşe ihtiyaç duymazlar, dişi ve erkek çiçekler aynı ağaç üzerindedir. Doğal yaşam alanı olan And Dağlarının yükseklerindeki kuru vadilerde sıcaklık nadiren 20 °C'nin üzerine çıkar ve gece don görülmesi bu yükseklikte nadir değildir. Sıcaklık kış aylarında (Temmuz ve Ağustos) sık sık –7 °C'ye kadar düşer ve yıllık yağış sadece 550 mm'dir.Bu duruma göre ağacın 2 varyetede kimi kaynaklara göre -8 kimi kaynaklara göre -13 dereceye kadar olan ısıları tolere edebildiği iddia edilmektedir. Bunun dışında uzaktan akrabası Hindistan Cevizinin aksine fazla sulamaya da ihtiyaç duymaz. Bunun yanında bütün Parajubaea cinslerinde olduğu gibi Jubaea chilensis ile de yakından akrabadır.
Bu ağaçlar verdiği minyatür hindistan cevizine benzer meyveleri ile bilinir, bu türün bir varyete olan Parajubaea torralyi var. torallyi palmiyesinin boyu 17 metreyi gövdesinin çapı 4 desimetreyi bulabilmektedir. Parajubaea torallyi var. torallyi varyetesinin meyveleri ortalama ceviz büyüklüğündedir, kimi durumda doğal alanlarında 10 cm çapına kadar ulaşabilmektedir. Aynen hindistan cevizi gibi meyvelerin içinde süt olarak tanımlanabilecek içilebilir bir sıvı ve meyve kabuğu altında yenilebilir bir kısım bulunmaktadır. Tadıda hindistan cevizine benzemektedir. Bu sebeple Bolivya'da hindistan cevizi gibi yemeklerde ve içeceklerde kullanılmakta, ticari olarak satışı yapılmaktadır. Bir ağaç yaklaşık 15 kg kadar meyve verebilir.
Hindistan cevizi ağacı kadar çok ürün veremese de, meyvelerinin her biri Hindistan cevizinden çok daha küçük olsa da, bu ağaca karşı soğuğa dayanıklılık yönünden üstünlüğü ve az su istemesi gelecekte yeni tanınan bu bitkinin tarımının gelişmesini sağlayabilecektir.
Parajubaea torallyi var. microcarpa varyetesi ise diğer varyetenin aksine biraz daha alçakta yetişir bu ağacın boyu 6 metreye kadar ulaşabilir, meyveleri ise varyete torallyi ile boyut dışındaki yönlerden aynıdır ancak boyut olarak daha küçüktür, meyvesinin ticari değeri de bu sebeple daha düşüktür. Ancak daha ufak boyutları nedeniyle Parajubaea torralyi var. torallyi'ye nazaran süs bitkisi olarak peyzaj düzenlemesinde daha çok kullanılmaktadır.
Parajubaea torallyi hızlı büyür, ancak tohumların çimlenmesi zahmetli ve vakit alıcıdır, tohumların ekimi hindistan cevizi gibidir tohumlar yarı kısmı toprak içinde yarı kısmı ise toprak dışında olacak şekilde gömülür. Ağaçların ömürleri 100 yılı aşmaktadır, görünüş olarak da ağaçlar hindistan cevizine benzerler.
Yeni tanınan bu tür, (2 varyete) özellikle ABD'nin Kaliforniya gibi eyaletlerinde peyzajda da kullanılmaya başlanmıştır.
Kaynakça
- ^ "Moraes, M. 1998. Parajubaea torallyi. In: IUCN 2011. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2011.2. 06 Ocak 2012 tarihi itibarıyla". 27 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020.
Dış bağlantılar
- Zipcode Zoo entry5 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
![image]()
Vikitür'de Parajubaea torallyi ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.![image]()
Wikimedia Commons'ta Parajubaea torallyi ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Parajubaea torallyi Palma De Pasobaya Bolivya Dag Hindistan Cevizi her daim yesil Parajubaea cinsine ait Arecaceae familyasindan bir turdur Bolivya ya ozgu endemik bir turdur Bolivya da 2 400 3 400 metre yukseklikte kuru ormanlar ve kayalik bolgelerde yetisir Ozellikle bu turun varyetesi Parajubaea torallyi var torallyi And daglari nin 3 000 3 400 metreye varan yuksekliklerinde yetisir ki bu yonuyle Dunya nin dogal ortamda en yuksekte yetisen palmiyesi rekorunu da elinde tutar Parajubaea torallyiKorunma durumuTehlikede IUCN 3 1 Biyolojik siniflandirmaAlem PlantaeSube TracheophytaKlad AngiospermsKlad MonocotsKlad Takim Familya ArecaceaeCins ParajubaeaTur P torallyiIkili adlandirmaParajubaea torallyi Mart Burret Notizbl Bot Gart Berlin Dahlem 11 50 1930 Ancak bu turun her iki varyetede dogal yasam alanlarinda nesli tehdit altindadir Bunun ana sebepleri dogal yasam alanlarinin tahrip edilmesi zirai alanlarin yayilmasi agac endustrisi ve hayvanlarin asiri otlatilmasidir Bu palmiyeler cok kucuk bir alanda bulunurlar bu da tehlikeyi daha ciddi boyuta tasir ve yok olma tehlikesini barindirir Bu bitkilerin tohumlarinin buyuk olmasi sebebiyle tohumlarin yayilma kabiliyeti de sinirlidir Bu palmiyelerin yeni bolgelere yayilmasina yardimci olan en onemli hayvan Gozluklu ayidir Tremarctos ornatos fakat bu hayvanlar da insan aktiviteleri yuzunden tehdit altindadir Bununla birlikte meyve vermek icin aynen Hindistan cevizleri gibi herhangi bir ese ihtiyac duymazlar disi ve erkek cicekler ayni agac uzerindedir Dogal yasam alani olan And Daglarinin yukseklerindeki kuru vadilerde sicaklik nadiren 20 C nin uzerine cikar ve gece don gorulmesi bu yukseklikte nadir degildir Sicaklik kis aylarinda Temmuz ve Agustos sik sik 7 C ye kadar duser ve yillik yagis sadece 550 mm dir Bu duruma gore agacin 2 varyetede kimi kaynaklara gore 8 kimi kaynaklara gore 13 dereceye kadar olan isilari tolere edebildigi iddia edilmektedir Bunun disinda uzaktan akrabasi Hindistan Cevizinin aksine fazla sulamaya da ihtiyac duymaz Bunun yaninda butun Parajubaea cinslerinde oldugu gibi Jubaea chilensis ile de yakindan akrabadir Bu agaclar verdigi minyatur hindistan cevizine benzer meyveleri ile bilinir bu turun bir varyete olan Parajubaea torralyi var torallyi palmiyesinin boyu 17 metreyi govdesinin capi 4 desimetreyi bulabilmektedir Parajubaea torallyi var torallyi varyetesinin meyveleri ortalama ceviz buyuklugundedir kimi durumda dogal alanlarinda 10 cm capina kadar ulasabilmektedir Aynen hindistan cevizi gibi meyvelerin icinde sut olarak tanimlanabilecek icilebilir bir sivi ve meyve kabugu altinda yenilebilir bir kisim bulunmaktadir Tadida hindistan cevizine benzemektedir Bu sebeple Bolivya da hindistan cevizi gibi yemeklerde ve iceceklerde kullanilmakta ticari olarak satisi yapilmaktadir Bir agac yaklasik 15 kg kadar meyve verebilir Hindistan cevizi agaci kadar cok urun veremese de meyvelerinin her biri Hindistan cevizinden cok daha kucuk olsa da bu agaca karsi soguga dayaniklilik yonunden ustunlugu ve az su istemesi gelecekte yeni taninan bu bitkinin tariminin gelismesini saglayabilecektir Parajubaea torallyi var microcarpa varyetesi ise diger varyetenin aksine biraz daha alcakta yetisir bu agacin boyu 6 metreye kadar ulasabilir meyveleri ise varyete torallyi ile boyut disindaki yonlerden aynidir ancak boyut olarak daha kucuktur meyvesinin ticari degeri de bu sebeple daha dusuktur Ancak daha ufak boyutlari nedeniyle Parajubaea torralyi var torallyi ye nazaran sus bitkisi olarak peyzaj duzenlemesinde daha cok kullanilmaktadir Parajubaea torallyi hizli buyur ancak tohumlarin cimlenmesi zahmetli ve vakit alicidir tohumlarin ekimi hindistan cevizi gibidir tohumlar yari kismi toprak icinde yari kismi ise toprak disinda olacak sekilde gomulur Agaclarin omurleri 100 yili asmaktadir gorunus olarak da agaclar hindistan cevizine benzerler Yeni taninan bu tur 2 varyete ozellikle ABD nin Kaliforniya gibi eyaletlerinde peyzajda da kullanilmaya baslanmistir Kaynakca Moraes M 1998 Parajubaea torallyi In IUCN 2011 IUCN Red List of Threatened Species Version 2011 2 06 Ocak 2012 tarihi itibariyla 27 Haziran 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Ekim 2020 Dis baglantilarZipcode Zoo entry5 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Vikitur de Parajubaea torallyi ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur Wikimedia Commons ta Parajubaea torallyi ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur