Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü ya da kısaca OPEC, (İngilizce: Organization of Petroleum Exporting Countries) net petrol ihraç eden ve bilinen dünya petrol rezervlerinin üçte ikisini ellerinde bulunduran 13 ülkenin oluşturduğu konfederasyondur. Küresel ham petrol piyasası üzerinde daha fazla kontrole sahip olmak için 2016 yılının sonlarında OPEC+ adlı daha büyük bir grup kuruldu.
| Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | OPEC |
| Kuruluş | 14 Eylül 1960) |
| Kuruluş yeri | Bağdat, Irak |
| Tür | Uluslararası kuruluş |
| Merkez | Viyana, Avusturya |
| Üyeler | 13 devlet |
| Resmî site | opec.org |
Üyelik
İlk olarak ham petrol fiyatlarındaki düşüşü durdurmak gayesiyle Venezuela’nın teklifiyle, Bağdat'ta 10 Eylül 1960 tarihinde başlayan kongreye, Venezuela, İran, Irak, Suudi Arabistan ve Kuveyt katıldı. Kongre sonunda, İngilizce "Organization of Petroleum Exporting Countries" terkibinin baş harflerinden meydana gelen “OPEC” diye meşhur olan Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı, 14 Eylül 1960'ta kuruldu.
Daha sonra sırasıyla Katar, Libya, Endonezya, Birleşik Arap Emirlikleri, Cezayir, Nijerya, Ekvador ve Gabon da Teşkilat'a katıldılar. OPEC’in başlangıçta Cenevre'de olan merkezi 1965'te Viyana'ya taşındı. Teşkilatın takip edeceği politikalar üye ülkelerin temsilcilerinin katıldığı, yılda en az iki defa toplanan konferanslarda tespit edilir. Kararlar oy birliğiyle alınır. Üye ülkeler tarafından tayin edilen yönetim kurulunun başkanı konferanslar sırasında seçilir. Viyana’da bir idare ve araştırma sekreterliği vardır.
Dünya petrol üretiminin denetimini elinde tutan ve dünya petrol üretiminin yaklaşık yarısını sağlayan OPEC ülkeleri ham petrol rezervlerinin üçte ikisine ve doğal gaz rezervlerinin de üçte birine sahip bulunmaktadır. Bu sebeple dünya petrol piyasasında zaman zaman etkili olmaktadır. 1973 sonbaharında Viyana’da toplanan 35. konferansta alınan kararla petrol fiyatlarının yüzde 70 oranında arttırılmasıyla OPEC’in kararları dünya petrol piyasasında önemli rol oynamaya başladı. Teşkilat içinde ağırlığı elinde tutan Ortadoğu ülkeleri, birbirini takip eden fiyat artışlarını Ekim 1973 Arap-İsrail Savaşı'nda İsrail' i destekleyen batılı devletlere karşı siyasi silah olarak kullandılar. Bu maksatla petrol fiyatları Aralık 1973’te Tahran’ da toplanan konferansta yüzde 130 oranında arttırıldı ve ABD ile Hollanda’ ya petrol sevkiyatı bir müddet için durduruldu. Daha sonraki senelerde yapılan fiyat artışları petrolün varil fiyatının 30 ABD dolarına yükselmesine sebep oldu. Bu fiyat artışları OPEC üyesi ülkelerin bütçe gelirlerinde büyük artışlar sağladı. Üye ülkeler bu gelirlerin bir kısmını kalkınma projelerine harcarken, önemli bir bölümüyle de sanayileşmiş ülkelerde özellikle de ABD’de büyük yatırımlara giriştiler. ABD bankalarına yatırılan petrodolarların büyük bölümü bu bankalarca gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere verilen borçların finansmanında kullanıldı. Ayrıca Avrupa para piyasasına bir miktar para aktarılarak gelişmekte olan ülkelere yardım gayesiyle OPEC Milletlerarası Kalkınma Fonu kuruldu.
OPEC’in 1980’den itibaren dünya petrol fiyatları üzerindeki etkisi azalmaya başladı. Batılı sanayileşmiş ülkeler başta kömür ve nükleer enerji olmak üzere farklı enerji kaynaklarına yöneldiler. Kendi ülkelerinde petrol arama ve çıkarma çalışmalarına ağırlık verdiler. Petrol ihtiyaçlarını da Meksika, SSCB gibi OPEC dışındaki petrol ihracatçısı ülkelerden karşılamaya başladılar. Enerji talebini kısmaya yönelik tasarruf politikaları uyguladılar. Bu çabaların neticesinde Batılı ülkelerin OPEC ülkelerinde üretilen petrole olan bağımlılığı azaldı ve OPEC 1982’de petrol fiyatlarını düşürmek ve üretimi kısmak zorunda kaldı. Batılı ülkelerin petrol talebinin azalması, teşkilatın iç çekişmeler ve 1980’de başlayan İran-Irak savaşı sebebiyle zaten zayıflamış olan iç bütünlüğünü daha da sarstı. Suudi Arabistan teşkilat içindeki etkisi bugün büyük ölçüde azalmış olmakla birlikte OPEC’in en fazla petrol ihraç eden üyesi olarak uzun yıllar petrol fiyatlarının tespitinde belirleyici rol oynamıştır.
Organizasyon şimdi on iki üye devlete sahiptir. Bunlar aşağıdaki listede giriş tarihlerine göre sıralıdır.
Afrika
![image]()
İran (Eylül)(1960)![image]()
Irak (Eylül1960) (1998 den beri OPEC üretim kotalarını kabul etmemekte)![image]()
Kuveyt (Eylül 1960)![image]()
Katar (Aralık1961)![image]()
Suudi Arabistan (Eylül 1960)![image]()
Birleşik Arap Emirlikleri (Kasım 1967)
Güneydoğu Asya
![image]()
Endonezya (Aralık 1962)Üyeliği görüşme altında çünkü Endonezya OPEC tarafından artık net petrol ihracatçısı olarak kabul edilmemekte.
Eski Üyeler
![image]()
Gabon (bütün üyelik 1975'ten 1995 e kadar)
Üyeliği Beklenenler
![image]()
Bolivya ![image]()
Meksika![image]()
Sudan ve ![image]()
Suriye OPEC' e katılmaya davet edildiler.![image]()
Sudan ve ![image]()
Ekvador halihazırda üyelik arıyorlar.
9-14 Eylül 1960 tarihinde Bağdat’ ta toplanan bir konferans sonucunda resmen kurulmuştur. Kurucu üyeleri; Suudi Arabistan, İran, Kuveyt, Irak ve Venezuela’ dır. Kuruluşa, sonradan Katar (1961), Libya (1962), Endonezya (1962), Ekvador (1963-1993), Birleşik Arap Emirlikleri (1967), Cezayir (1969), Nijerya (1971), Gabon (1975-1995) ve Angola (2007) katılmışlardır.
Kurucu üyelerin yeni üyelerin kuruluşa kabul edilmesinde sahip oldukları veto hakkından başka ayrıcalıkları yoktur. Net petrol ihracatçısı olan ve petrol konusundaki çıkarları OPEC üyeleriyle aynı doğrultuda olan ülkeler kuruluşa katılabilirler.
OPEC bir kartel değil, bağımsız petrol üreten ülkeler arasında işbirliğini geliştirmeyi amaçlayan bir kuruluştur. Öte yandan petrol fiyatlarını ve üretim miktarlarını belirlemesi açısından kartel özelliği göstermektedir. Ancak uygulamada Örgüt'ün aldığı kararlara uyulmasını fiilen sağlayacak bir mekanizma yoktur. Bu sebeple örgüt üyelerinin çoğu kez örgütün aldığı kararlara uymadıkları gözlemlenmiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Dış bağlantılar
- OPEC Analysis23 Mayıs 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi
- The Concise Encyclopedia of Economics19 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- OPEC Timeline 19 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Petrol Ihrac Eden Ulkeler Orgutu ya da kisaca OPEC Ingilizce Organization of Petroleum Exporting Countries net petrol ihrac eden ve bilinen dunya petrol rezervlerinin ucte ikisini ellerinde bulunduran 13 ulkenin olusturdugu konfederasyondur Kuresel ham petrol piyasasi uzerinde daha fazla kontrole sahip olmak icin 2016 yilinin sonlarinda OPEC adli daha buyuk bir grup kuruldu Petrol Ihrac Eden Ulkeler OrgutuKisaltmaOPECKurulus14 Eylul 1960 63 yil once 1960 09 14 Kurulus yeriBagdat IrakTurUluslararasi kurulusMerkezViyana AvusturyaUyeler13 devlet Cezayir Angola Kongo Cumhuriyeti Ekvator Ginesi Gabon Iran Irak Kuveyt Libya Nijerya Suudi Arabistan Birlesik Arap Emirlikleri Venezuela Kurucu uyeResmi siteopec orgUyelikUye ulkeler Ilk olarak ham petrol fiyatlarindaki dususu durdurmak gayesiyle Venezuela nin teklifiyle Bagdat ta 10 Eylul 1960 tarihinde baslayan kongreye Venezuela Iran Irak Suudi Arabistan ve Kuveyt katildi Kongre sonunda Ingilizce Organization of Petroleum Exporting Countries terkibinin bas harflerinden meydana gelen OPEC diye meshur olan Petrol Ihrac Eden Ulkeler Teskilati 14 Eylul 1960 ta kuruldu Daha sonra sirasiyla Katar Libya Endonezya Birlesik Arap Emirlikleri Cezayir Nijerya Ekvador ve Gabon da Teskilat a katildilar OPEC in baslangicta Cenevre de olan merkezi 1965 te Viyana ya tasindi Teskilatin takip edecegi politikalar uye ulkelerin temsilcilerinin katildigi yilda en az iki defa toplanan konferanslarda tespit edilir Kararlar oy birligiyle alinir Uye ulkeler tarafindan tayin edilen yonetim kurulunun baskani konferanslar sirasinda secilir Viyana da bir idare ve arastirma sekreterligi vardir Dunya petrol uretiminin denetimini elinde tutan ve dunya petrol uretiminin yaklasik yarisini saglayan OPEC ulkeleri ham petrol rezervlerinin ucte ikisine ve dogal gaz rezervlerinin de ucte birine sahip bulunmaktadir Bu sebeple dunya petrol piyasasinda zaman zaman etkili olmaktadir 1973 sonbaharinda Viyana da toplanan 35 konferansta alinan kararla petrol fiyatlarinin yuzde 70 oraninda arttirilmasiyla OPEC in kararlari dunya petrol piyasasinda onemli rol oynamaya basladi Teskilat icinde agirligi elinde tutan Ortadogu ulkeleri birbirini takip eden fiyat artislarini Ekim 1973 Arap Israil Savasi nda Israil i destekleyen batili devletlere karsi siyasi silah olarak kullandilar Bu maksatla petrol fiyatlari Aralik 1973 te Tahran da toplanan konferansta yuzde 130 oraninda arttirildi ve ABD ile Hollanda ya petrol sevkiyati bir muddet icin durduruldu Daha sonraki senelerde yapilan fiyat artislari petrolun varil fiyatinin 30 ABD dolarina yukselmesine sebep oldu Bu fiyat artislari OPEC uyesi ulkelerin butce gelirlerinde buyuk artislar sagladi Uye ulkeler bu gelirlerin bir kismini kalkinma projelerine harcarken onemli bir bolumuyle de sanayilesmis ulkelerde ozellikle de ABD de buyuk yatirimlara giristiler ABD bankalarina yatirilan petrodolarlarin buyuk bolumu bu bankalarca gelismis ve gelismekte olan ulkelere verilen borclarin finansmaninda kullanildi Ayrica Avrupa para piyasasina bir miktar para aktarilarak gelismekte olan ulkelere yardim gayesiyle OPEC Milletlerarasi Kalkinma Fonu kuruldu OPEC in 1980 den itibaren dunya petrol fiyatlari uzerindeki etkisi azalmaya basladi Batili sanayilesmis ulkeler basta komur ve nukleer enerji olmak uzere farkli enerji kaynaklarina yoneldiler Kendi ulkelerinde petrol arama ve cikarma calismalarina agirlik verdiler Petrol ihtiyaclarini da Meksika SSCB gibi OPEC disindaki petrol ihracatcisi ulkelerden karsilamaya basladilar Enerji talebini kismaya yonelik tasarruf politikalari uyguladilar Bu cabalarin neticesinde Batili ulkelerin OPEC ulkelerinde uretilen petrole olan bagimliligi azaldi ve OPEC 1982 de petrol fiyatlarini dusurmek ve uretimi kismak zorunda kaldi Batili ulkelerin petrol talebinin azalmasi teskilatin ic cekismeler ve 1980 de baslayan Iran Irak savasi sebebiyle zaten zayiflamis olan ic butunlugunu daha da sarsti Suudi Arabistan teskilat icindeki etkisi bugun buyuk olcude azalmis olmakla birlikte OPEC in en fazla petrol ihrac eden uyesi olarak uzun yillar petrol fiyatlarinin tespitinde belirleyici rol oynamistir Organizasyon simdi on iki uye devlete sahiptir Bunlar asagidaki listede giris tarihlerine gore siralidir Afrika Angola 10 Ocak 2007 Libya Aralik 1962 Nijerya Temmuz 1971 Cezayir 1969 Orta Dogu Iran Eylul 1960 Irak Eylul1960 1998 den beri OPEC uretim kotalarini kabul etmemekte Kuveyt Eylul 1960 Katar Aralik1961 Suudi Arabistan Eylul 1960 Birlesik Arap Emirlikleri Kasim 1967 Guney Amerika Venezuela Eylul 1960 Ekvador Kasim 2007 Guneydogu Asya Endonezya Aralik 1962 Uyeligi gorusme altinda cunku Endonezya OPEC tarafindan artik net petrol ihracatcisi olarak kabul edilmemekte Eski Uyeler Gabon butun uyelik 1975 ten 1995 e kadar Uyeligi Beklenenler Bolivya Meksika Sudan ve Suriye OPEC e katilmaya davet edildiler Sudan ve Ekvador halihazirda uyelik ariyorlar 9 14 Eylul 1960 tarihinde Bagdat ta toplanan bir konferans sonucunda resmen kurulmustur Kurucu uyeleri Suudi Arabistan Iran Kuveyt Irak ve Venezuela dir Kurulusa sonradan Katar 1961 Libya 1962 Endonezya 1962 Ekvador 1963 1993 Birlesik Arap Emirlikleri 1967 Cezayir 1969 Nijerya 1971 Gabon 1975 1995 ve Angola 2007 katilmislardir Kurucu uyelerin yeni uyelerin kurulusa kabul edilmesinde sahip olduklari veto hakkindan baska ayricaliklari yoktur Net petrol ihracatcisi olan ve petrol konusundaki cikarlari OPEC uyeleriyle ayni dogrultuda olan ulkeler kurulusa katilabilirler OPEC bir kartel degil bagimsiz petrol ureten ulkeler arasinda isbirligini gelistirmeyi amaclayan bir kurulustur Ote yandan petrol fiyatlarini ve uretim miktarlarini belirlemesi acisindan kartel ozelligi gostermektedir Ancak uygulamada Orgut un aldigi kararlara uyulmasini fiilen saglayacak bir mekanizma yoktur Bu sebeple orgut uyelerinin cogu kez orgutun aldigi kararlara uymadiklari gozlemlenmistir Ayrica bakinizBenzin OECD Oligopol piyasasi Uluslararasi orgutler listesiKaynakca a b 30 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Eylul 2007 Dis baglantilarOPEC Analysis23 Mayis 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi The Concise Encyclopedia of Economics19 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde OPEC Timeline19 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde