Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pronoia (çoğul pronoiai; Yunanca: πρόνοια, anlamı "önem" ya da "sağduyu") geç dönem Doğu Roma İmparatorluğu'ndaki birey ve kurumlara devlet gelirleri tahsis edilmesini sağlayan bir sistemdi. 11. yüzyıldan başlayarak 15. yüzyılda imparatorluk feth edilene kadar devam eden sistem, aynı dönemdeki Avrupa feodalizminden farklıydı.
 | |
| Bu makale, Bizans İmparatorluğu'nun (330–1453) askeriyesi hakkındaki serinin bir parçasıdır. | |
| Yapısal Tarih | |
|---|---|
| Bizans ordusu: , Middle Byzantine army (thema • tagmata • Hetaireia), (pronoia), () • Vareg Muhafızları • | |
| Bizans donanması: Rum ateşi • Dromon • | |
| Seferlerin Tarihi | |
| Savaşlar, isyan ve iç savaşlar ve muharebeler listeleri | |
| Stratejiler ve taktikler | |
| • • Askeri talimatlar • (İstanbul Surları) |
Kurum
Pronoia imparatorluk mali haklarının geçici olarak bir şahsa veya kuruma devredilmesiydi. Bu haklar çoğunlukla ekili topraklardan elde edilen vergiler veya gelirlerdi, ancak su ve balıkçılık hakları, gümrük tahsilatı, vb. diğer gelirler de olabilirken belirli bir coğrafya parçasına ayrılan farklı haklar farklı bireylere verilebilirdi. Hibeler, genelde ömür boyu olmak üzere belirli bir süre boyunca verilir ve imparatorun buyruğu ile iptal edilirdi. Kurumlar, genellikle manastırlar, hibeler aldığında, kurumlar devam ettiği sürece etkin şekilde kalmışlardır. Hibeler devredilemez veya (bazı istisnai durumlar hariç kurumda gecikirdi) kalıtsal değildi; bir Pronoia, İmparatorluğun mülkiyeti olarak kalan bağışlanan mülk, kişiye sahiplik vermezdi.
Pronoia sınırları ve ayrıntıları, praktika ("kayıtlar") adlı İmparatorluk belgesinde kaydedilmiştir; pronoia sahipleri (diğer bir deyişle hibe verilen kişiler) pronoiarios olarak adlandırılır ve söz konusu gelir akışında çalışanların (örneğin arazideki çiftçiler) belgelerde paroikoi olarak adlandırılmıştır. Pronoia kelimesi, bağışın kendisini (örneğin arazi), maddi değerini veya ürettiği geliri ifade edebilir.
Her ne kadar pronoia askeri hizmet veya diğer sadakati ödüllendirmek için kullanılmış olsa da, (feodal yurtlukların aksine) belirli bir askeri yükümlülük taşımıyorlardı, ancak iptal tehdidi devlet için zorlayıcı bir güç sağlıyordu.
Erken dönem pronoia sistemi
11. yüzyıla gelindiğinde, Romalı aristokratlar önemli bir güç tutmayı bırakmışlardı. saygınlık unvanları ve güç imparator tarafından veriliyordu ve rekabet şiddetliydi; en çok istenen hibeler, İmparatorluğun çeşitli yerlerinde yönetim ve vergi toplamakla ilgili olanlardı. Yüzyılın ortalarında IX. Konstantinos döneminde, imparatorluğun çeşitli yerlerinde egemenlik kurmaya, kendilerine vergiler tahsil etmeye ve çoğunlukla imparatora karşı isyan çıkarmaya başlamışlardı.
11. yüzyılın sonlarında, I. Aleksios, aristokrasiyi, üyeleri arasında Roma toprağını dağıtmanın canlandırıcı ölçüsünü alarak reform etmeye çalıştı. Bunu yaparken, onları Konstantinopolis'dan uzaklaştırmanın ilave yararı vardı, çünkü İmparatorun otoritesine doğrudan meydan okumak zorlaşıyordu. Bununla birlikte, Aleksios tarafından verilen çoğu pronoiai kendi (Komnenos) ailesinin üyeleriydi. Aleksios basitçe aristokratların ellerinde tuttukları toprakları meşrulaştırdı ve onu merkezileşmiş devlet denetimi altına aldı.
12. yüzyılda Pronoia
Aleksios'un torunu I. Manuil aristokratlara arazi vermeyi sürdürdü, aynı zamanda düzenli bir maaş vermek yerine ordudaki aristokratik subaylara de önererek pronoia kullanımını genişletti. Pronoia, hibenin sınırları içinde yaşayan vatandaşlardan (paroikoi) vergi alma yetkisine dönüştü. Pronoiar (Pronoia verilmiş olanlar) toplanan gelirlerin bir kısmını tutmalarına izin verilen vergi toplayıcılarına benzedi. Bu fikir tamamen yeni değildi; yüzyıllar önce, Herakleios imparatorluğun topraklarını Thema adlı askeri bölgeler olarak yeniden düzenledi. Bu sisteme göre, askeri subaylar (strategoi) her bölgede görev yapıyorlar ve arazi çiftliği yapan köylülerden kira topluyorlardı. Bununla birlikte, Thema ya da pronoia sistemi altında paroikoi, köylüler Batı Avrupa feodal sisteminde olduğu gibi serf değildiler. Her iki durumda da imparatorun hala arazinin yasal sahibi olduğu gibi, strategos ya da pronoiar olan kişiye sadakat veya hizmete borçlu değillerdi. Pronoiar, büyük olasılıkla verilen toprağın yerli halkından bile değildi.
Pronoia'nın boyutu ve değeri, paroikoi sayısı ve onlardan kaynaklanan görevler praktika'da kaydedildi. bir pronoiar muhtemelen ticaret geliri ve arazide hasat edilen ürünün bir kısmını toplayabilir ve avlanma hakları ile ulaşım hakları da elinde tutabilirdi. Bir praktika da, pronoiar'ın imparatora karşı görevleri kaydedilmiştir. Gerekirse, İmparator askeri hizmet isteyebilir, ancak pronoiar mükelleflerini kendisine katılmaya zorlayamazdı. Pronoiar hibe konusunda müreffeh bir yaşam sürdükleri takdirde genellikle askerlik yapmaktan çekindiler ve hizmet etmemeyi seçtikleri takdirde bir miktar özerkliğe sahiplerdi. Vergi mükelleflerinin desteğini alabilirlerse, imparatorluğa karşı ayaklanmalara neden olabilirlerdi, fakat bunlar başkentteki ayaklanmalar kadar tehlikeli değildi, bu da Aleksios'un sistemi ile artık daha fazla önlenebiliyordu. Ne Aleksios ne Manuel ya da 12. yüzyılın diğer imparatorları, bir pronoia hibesinin sonunda asi soyluyu tatmin edeceğini varsayarak, eyalet isyanları konusunda endişeli görünmüyorlardı. Dördüncü Haçlı Seferi sırasında, IV. Aleksios hala bu şekilde düşündü ve liderlerinin toprak sahibi olması halinde Haçlıların kaçacağı varsayımıyla Girit'i I. Bonifacio del Monferrato'YA bağışladı.
Paleologos yönetiminde Pronoia
1204 yılında Haçlı Seferi, Konstantinopolis'i ele geçirdikten sonra, pronoia sistemi imparatorların sürgünde hüküm sürdüğü İznik İmparatorluğu'nda devam etti. III. İoannis Dukas Vatacis, daha önce yapılmamış olan kilise ve soylu kadınlara da Pronoia verdi. 1261 yılında Konstantinopolis, VII. Mihail tarafından ele geçirildiğinde, Pronoia'nın miras alınmasına izin vererek imparatorluğu Avrupa'daki feodal devletlere daha çok benzettirdi. İmparatorluğun 11. yüzyıldan bu yana arazisinin ve gelirinin çoğunu kaybetmesinden dolayı, Pronoia'ların değerlerini çağdaş koşullara göre daha gerçekçi kılmak için de yeniden değerlendirdi. Paleologos Hanedanı döneminde, İmparator hizmete ihtiyaç duyduğu takdirde, pronoiar'lar askerî birliklere kolayca organize oldular. İmparator, her ne sebeple olursa olsun gelirlere el koyabilirdi. Örneğin, II. Andronikos, Bulgaristan'a karşı askeri seferlerini pronoiar'lar finanse etti; ancak kendilerinden askerlik hizmeti talep etmedi. Bu süre boyunca pronoiar'lar, kendilerine ait bir Pronoia hibesi vererek takipçileri de çekebildiler.
Görevlendirilmiş pronoiar'lar 1261'den sonra imparatorluğun kalıntılarını birleştirmek için bir ordu oluşturulmasına yardım ettiler. Ancak bu zaman zarfında sadece birkaç bin pronoiar vardı ve kendi masraflarını kendileri karşılarken, imparatorluğun savunmasını güçlendirmek için imparatorlar tam bir ordu ya da donanma kuramadılar. Yoksul imparatorluğun çok az vergi geliri vardı ve pronoiar'lar, paroikoi'den kira almaya başladılar ve eski Thema sistemine geri dönüldü.
İmparatorluk, Osmanlı İmparatorluğu'na toprak kaybetmeye devam etti ve Konstantinopolis, 1453'te sonunda kaybedildi ancak Osmanlılar, fetihleri sırasında Tımar sistemi olarak adlandırılan, Doğu Romalılardan ödünç aldıkları Pronoia sisteminin kendi versiyonu kullanmaya devam ettiler.
Kaynakça
- Özel
- Genel
- Web (2017), Economics in Late Byzantine World (İngilizce), Foundation of the Hellenic World, s. 1, 29 Eylül 2017 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 12 Ekim 2017
- Treadgold, Warren T. (1997), A History of the Byzantine State and Society (İngilizce), Stanford University Press, ISBN
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Pronoia cogul pronoiai Yunanca pronoia anlami onem ya da sagduyu gec donem Dogu Roma Imparatorlugu ndaki birey ve kurumlara devlet gelirleri tahsis edilmesini saglayan bir sistemdi 11 yuzyildan baslayarak 15 yuzyilda imparatorluk feth edilene kadar devam eden sistem ayni donemdeki Avrupa feodalizminden farkliydi Bu makale Bizans Imparatorlugu nun 330 1453 askeriyesi hakkindaki serinin bir parcasidir Yapisal TarihBizans ordusu Middle Byzantine army thema tagmata Hetaireia pronoia Vareg Muhafizlari GenerallerBizans donanmasi Rum atesi Dromon AmirallerSeferlerin TarihiSavaslar isyan ve ic savaslar ve muharebeler listeleriStratejiler ve taktikler Askeri talimatlar Istanbul Surlari KurumPronoia imparatorluk mali haklarinin gecici olarak bir sahsa veya kuruma devredilmesiydi Bu haklar cogunlukla ekili topraklardan elde edilen vergiler veya gelirlerdi ancak su ve balikcilik haklari gumruk tahsilati vb diger gelirler de olabilirken belirli bir cografya parcasina ayrilan farkli haklar farkli bireylere verilebilirdi Hibeler genelde omur boyu olmak uzere belirli bir sure boyunca verilir ve imparatorun buyrugu ile iptal edilirdi Kurumlar genellikle manastirlar hibeler aldiginda kurumlar devam ettigi surece etkin sekilde kalmislardir Hibeler devredilemez veya bazi istisnai durumlar haric kurumda gecikirdi kalitsal degildi bir Pronoia Imparatorlugun mulkiyeti olarak kalan bagislanan mulk kisiye sahiplik vermezdi Pronoia sinirlari ve ayrintilari praktika kayitlar adli Imparatorluk belgesinde kaydedilmistir pronoia sahipleri diger bir deyisle hibe verilen kisiler pronoiarios olarak adlandirilir ve soz konusu gelir akisinda calisanlarin ornegin arazideki ciftciler belgelerde paroikoi olarak adlandirilmistir Pronoia kelimesi bagisin kendisini ornegin arazi maddi degerini veya urettigi geliri ifade edebilir Her ne kadar pronoia askeri hizmet veya diger sadakati odullendirmek icin kullanilmis olsa da feodal yurtluklarin aksine belirli bir askeri yukumluluk tasimiyorlardi ancak iptal tehdidi devlet icin zorlayici bir guc sagliyordu Erken donem pronoia sistemi11 yuzyila gelindiginde Romali aristokratlar onemli bir guc tutmayi birakmislardi sayginlik unvanlari ve guc imparator tarafindan veriliyordu ve rekabet siddetliydi en cok istenen hibeler Imparatorlugun cesitli yerlerinde yonetim ve vergi toplamakla ilgili olanlardi Yuzyilin ortalarinda IX Konstantinos doneminde imparatorlugun cesitli yerlerinde egemenlik kurmaya kendilerine vergiler tahsil etmeye ve cogunlukla imparatora karsi isyan cikarmaya baslamislardi 11 yuzyilin sonlarinda I Aleksios aristokrasiyi uyeleri arasinda Roma topragini dagitmanin canlandirici olcusunu alarak reform etmeye calisti Bunu yaparken onlari Konstantinopolis dan uzaklastirmanin ilave yarari vardi cunku Imparatorun otoritesine dogrudan meydan okumak zorlasiyordu Bununla birlikte Aleksios tarafindan verilen cogu pronoiai kendi Komnenos ailesinin uyeleriydi Aleksios basitce aristokratlarin ellerinde tuttuklari topraklari mesrulastirdi ve onu merkezilesmis devlet denetimi altina aldi 12 yuzyilda PronoiaAleksios un torunu I Manuil aristokratlara arazi vermeyi surdurdu ayni zamanda duzenli bir maas vermek yerine ordudaki aristokratik subaylara de onererek pronoia kullanimini genisletti Pronoia hibenin sinirlari icinde yasayan vatandaslardan paroikoi vergi alma yetkisine donustu Pronoiar Pronoia verilmis olanlar toplanan gelirlerin bir kismini tutmalarina izin verilen vergi toplayicilarina benzedi Bu fikir tamamen yeni degildi yuzyillar once Herakleios imparatorlugun topraklarini Thema adli askeri bolgeler olarak yeniden duzenledi Bu sisteme gore askeri subaylar strategoi her bolgede gorev yapiyorlar ve arazi ciftligi yapan koylulerden kira topluyorlardi Bununla birlikte Thema ya da pronoia sistemi altinda paroikoi koyluler Bati Avrupa feodal sisteminde oldugu gibi serf degildiler Her iki durumda da imparatorun hala arazinin yasal sahibi oldugu gibi strategos ya da pronoiar olan kisiye sadakat veya hizmete borclu degillerdi Pronoiar buyuk olasilikla verilen topragin yerli halkindan bile degildi Pronoia nin boyutu ve degeri paroikoi sayisi ve onlardan kaynaklanan gorevler praktika da kaydedildi bir pronoiar muhtemelen ticaret geliri ve arazide hasat edilen urunun bir kismini toplayabilir ve avlanma haklari ile ulasim haklari da elinde tutabilirdi Bir praktika da pronoiar in imparatora karsi gorevleri kaydedilmistir Gerekirse Imparator askeri hizmet isteyebilir ancak pronoiar mukelleflerini kendisine katilmaya zorlayamazdi Pronoiar hibe konusunda mureffeh bir yasam surdukleri takdirde genellikle askerlik yapmaktan cekindiler ve hizmet etmemeyi sectikleri takdirde bir miktar ozerklige sahiplerdi Vergi mukelleflerinin destegini alabilirlerse imparatorluga karsi ayaklanmalara neden olabilirlerdi fakat bunlar baskentteki ayaklanmalar kadar tehlikeli degildi bu da Aleksios un sistemi ile artik daha fazla onlenebiliyordu Ne Aleksios ne Manuel ya da 12 yuzyilin diger imparatorlari bir pronoia hibesinin sonunda asi soyluyu tatmin edecegini varsayarak eyalet isyanlari konusunda endiseli gorunmuyorlardi Dorduncu Hacli Seferi sirasinda IV Aleksios hala bu sekilde dusundu ve liderlerinin toprak sahibi olmasi halinde Haclilarin kacacagi varsayimiyla Girit i I Bonifacio del Monferrato YA bagisladi Paleologos yonetiminde Pronoia1204 yilinda Hacli Seferi Konstantinopolis i ele gecirdikten sonra pronoia sistemi imparatorlarin surgunde hukum surdugu Iznik Imparatorlugu nda devam etti III Ioannis Dukas Vatacis daha once yapilmamis olan kilise ve soylu kadinlara da Pronoia verdi 1261 yilinda Konstantinopolis VII Mihail tarafindan ele gecirildiginde Pronoia nin miras alinmasina izin vererek imparatorlugu Avrupa daki feodal devletlere daha cok benzettirdi Imparatorlugun 11 yuzyildan bu yana arazisinin ve gelirinin cogunu kaybetmesinden dolayi Pronoia larin degerlerini cagdas kosullara gore daha gercekci kilmak icin de yeniden degerlendirdi Paleologos Hanedani doneminde Imparator hizmete ihtiyac duydugu takdirde pronoiar lar askeri birliklere kolayca organize oldular Imparator her ne sebeple olursa olsun gelirlere el koyabilirdi Ornegin II Andronikos Bulgaristan a karsi askeri seferlerini pronoiar lar finanse etti ancak kendilerinden askerlik hizmeti talep etmedi Bu sure boyunca pronoiar lar kendilerine ait bir Pronoia hibesi vererek takipcileri de cekebildiler Gorevlendirilmis pronoiar lar 1261 den sonra imparatorlugun kalintilarini birlestirmek icin bir ordu olusturulmasina yardim ettiler Ancak bu zaman zarfinda sadece birkac bin pronoiar vardi ve kendi masraflarini kendileri karsilarken imparatorlugun savunmasini guclendirmek icin imparatorlar tam bir ordu ya da donanma kuramadilar Yoksul imparatorlugun cok az vergi geliri vardi ve pronoiar lar paroikoi den kira almaya basladilar ve eski Thema sistemine geri donuldu Imparatorluk Osmanli Imparatorlugu na toprak kaybetmeye devam etti ve Konstantinopolis 1453 te sonunda kaybedildi ancak Osmanlilar fetihleri sirasinda Timar sistemi olarak adlandirilan Dogu Romalilardan odunc aldiklari Pronoia sisteminin kendi versiyonu kullanmaya devam ettiler KaynakcaOzel a b c d Web 2017 s 1 GenelWeb 2017 Economics in Late Byzantine World Ingilizce Foundation of the Hellenic World s 1 29 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 12 Ekim 2017 Treadgold Warren T 1997 A History of the Byzantine State and Society Ingilizce Stanford University Press ISBN 0 8047 2630 2