Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Roma'nın Britanya'yı istilası, Roma kuvvetleri tarafından Britanya topraklarının aşama aşama ele geçirilmesinden oluşan bir süreçti. (MS 43'te İmparator Claudius yönetiminde başladı ve 87'de kurulduğunda tamamlandı)
| Roma'nın Britanya'yı istilası | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Roma hükümdar ve komutanlarının yaptıkları seferler ve onların tarihleri, ayrıca sefer yaptıkları bölgelerde yaşayan kabileler de gösterilmiştir. | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Roma İmparatorluğu | Kelt Britonlar | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| (ölü) | |||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Boudica İsyanında 30.000 - 40.000 arasında kişi öldü (ölenlerden 7000'i Roma askeriydi) | 100.000 - 250.000 ölü | ||||||||
Britanya'yı ele geçirmek için görevlendirilen Roma ordusu genellikle İtalya, Hispania ve Galya'da askere alındı. Manş Denizi'ni geçmek için, Classis Britannica filosunu kullandılar. Bu filo Britanya'nın ele geçirilmesi için kurulmuştu. Filodaki gemiler çok daha kalın ahşaplı ve dalgalı sularda daha stabil olan Akdeniz savaş kadırgalarından oluşmaktaydı.
General Aulus Plautius komutasındaki Romalılar, Medway Savaşı, Thames Savaşı ve daha sonraki yıllarda karşı Caer Caradoc Savaşı ve Anglesey'deki Mona Savaşı dahil olmak üzere Britanyalı kabilelere karşı savaşlarda kazanılan zaferler sonucunda Britanya'nın iç bölgelerine doğru şehirler ve yerleşimler kurarak ilerlediler.Boudica'nın başlattığı ve Camulodunum, ve Londinium'un yağmalandığı MS 60'taki genel ayaklanmanın başlamasının ardından Romalılar, düşmanları onlardan çok daha kalabalık olmasına rağmen üstün taktik ve disiplinleriyle isyanı bastırdılar. Ve isyanın bastırılmasından sonra Graupius Dağları Savaşı'ndaki zaferle birlikte Orta Kaledonya'ya kadar kuzeye doğru ilerlemeye devam ettiler.Hadrian Duvarı'nın sınır olarak belirlenmesinden sonra bile, İskoçya ve Kuzey İngiltere'deki kabileler Roma yönetimine defalarca isyan ettiler ve bu isyanlara karşı korunmak için Roma, Kuzey Britanya'da kaleler kurmaya ve onlara birlik yerleştirmeye devam etti.
Arka plan
İmparatorluğun sınırlarındaki diğer bölgelerle ortak olarak, Britanya, Jül Sezar'ın MÖ 55 ve 54'teki seferlerinden bu yana, yüz yıl boyunca Romalılarla diplomatik ve ticari bağlara sahipti. Ve Roma ekonomik ve kültürel etkisi, özellikle güneyde, Britanya Geç Roma öncesi Demir Çağı'nın önemli bir parçasıydı.
MÖ 55 ve MS 40'ların arasında başlayan ve doğrudan askeri işgal olmaksızın, kabilelerin Roma'ya haraç, rehineler vermesi, ayrıca bazı Roma'ya bağımlı devletlerin varlığı ile meydana gelen statüko, büyük ölçüde bozulmadan kaldı. Augustus MÖ 34, MÖ, 27 ve MÖ 25'te istilaya hazırlandı. Birinci ve üçüncüsü, imparatorluğun başka yerlerindeki isyanlar nedeniyle iptal edildi, ikincisi ise Britonlar uzlaşmaya hazır göründüğü için iptal edildi. Augustus'un Res Gestae'sine göre, iki Britanyalı kral Dubnovellaunus ve Augustus'un hükümdarlığı sırasında Roma'ya kaçtılar ve bu dönemde yazılan Strabon'un Coğrafyası, Britonların ödediği gümrük ve haraçlardan gelen paranın, eğer ada istila edilirse vergilendirmelerden gelecek olan paradan daha fazla olduğunu söylüyor.
MS 40'larda, Britanya'daki siyasi durum harap halindeydi. , Trinovantelerin eski başkenti Camulodunum'u (günümüzde Colchester ) ele geçirerek, Güneydoğu Britanya'daki en güçlü krallık olarak Trinovantelerin yerini almıştı. Başkenti Calleva Atrebatum'da (günümüzde ) bulunan kabilesi, Roma ile dostça ticari ve diplomatik ilişkilere sahipti ve , Roma tarafından Atrebateslerin kralı olarak tanındı, ancak Caratacus yönetimindeki, MS 40'tan kısa bir süre sonra tüm krallığı fethetti ve Verica, Britanya'dan kovuldu.
Caligula, MS 40'ta Britonlara karşı bir sefer planlamış olabilir, ancak bu konuda harekete geçip geçmediği belirsizdir: Suetonius'un "On İki Sezar"ına göre, birliklerini Manş Denizi'ne bakacak şekilde savaş düzenine geçirdi ve bir keresinde onlara deniz kabukları toplamalarını emretti. Deniz kabuklarını Capitol Tepesi ve Palatino Tepesi için uygun bir ganimet olarak görüyordu. Alternatif olarak, onlara kulübeleri bir araya getirin de demiş olabilir. Çünkü musculi kelimesi aynı zamanda askerlerin ordudaki mühendis kulübeleri için kullandığı bir kelimeydi. Ve Caligula'nın kendisi de İmparatorluğun askerleriyle oldukça içli dışlıydı. Her halükarda Caligula'nın faaliyetleri Claudius'un Britanya'yı istilasını üç yıl sonra mümkün kılacak birlikleri ve tesisleri hazırladı. Örneğin Caligula Bononia'da bir deniz feneri inşa ettirdi. (modern Boulogne-sur-Mer ), Tour D'Ordre, kısa bir süre sonra Dubris'te (Dover) inşa edilen deniz fenerine bir model teşkil eder.
Claudius Dönemi'nde hazırlıklar
Claudius, 43'te, muhtemelen Caligula'nın MS 40'tan kalan birliklerini yeniden bir araya getirerek, seçkin bir senatör olan Aulus Plautius'un komutası altında olmak üzere bir istila kuvveti oluşturdu. İstilasının bahanesi ise Atrebateler'in sürgün kralı Verica'yı eski haline getirerek yeniden tahta oturtmaktı.
Latince: dışında olarak kaç lejyonun gönderildiği belli değil. Bu lejyonun ise geleceğin imparatoru Vespasian'ın komutası altında yer aldığı kesin olarak bilinmektedir.
Latince: ,Latince: (daha sonra Latince: Martia Victrix) ve Latince: (daha sonra Latince: Valeria Victrix) lejyonları MS 60/61 Boudica İsyanı sırasında görev yaptılar ve muhtemelen istilanın başlangıcından beri oradalardı, ancak Roma ordusu esnekti, kohortlar ve yardımcı birlikler gerektiğinde hareket ettiriliyordu.
Kaynaklardan, lejyonlara komuta etmek için uygun rütbeli diğer üç kişinin de istilaya katıldığı biliniyor. Cassius Dio, muhtemelen IX Hispana Lejyonu'nu yöneten Gnaeus Hosidius Geta'dan ve Vespasian'ın erkek kardeşi Titus Flavius Sabinus'tan bahseder. Ayrıca Cassius, Sabinus'un Vespasian'ın yardımcısı olduğunu yazar, ancak Sabinus ağabeydi ve Vespasian'dan önce kamu hayatına geçtiği için bir askeri tribün olamazdı. Eutropius, bahseder, ancak eski bir konsül olarak bunun için çok kıdemli olabilir ve belki daha sonra Claudius'a eşlik eden grubun içinde yer almış olabilir.
Denizi geçiş ve karaya çıkış
Aulus Plautius komutasındaki ana işgal kuvveti denizi üç kol halinde geçti. Kalkış limanı genellikle Boulogne (Latince: Bononia) ve askerlerin karaya çıktığı yer ise idi. ( , Kent'in doğu kıyısında). Bu konumların hiçbiri kesin değil. Dio, kalkış limanından bahsetmiyor ve Suetonius, Claudius komutasındaki ikincil kuvvetin Boulogne'dan yelken açtığını söylese de, bu tüm istila kuvvetinin Boulogne'den denize açıldığı anlamına gerekmiyor. Richborough, çıkartma yapmaya uygun olabilecek büyük bir doğal limana sahiptir ve arkeoloji, Roma istilasının anlatılan zamanda ve yerlerde olduğunu göstermektedir. Ancak Dio, Romalıların doğudan batıya gittiğini söylüyor. Boulogne'dan Richborough'ya bir yolculuğun ise güneyden kuzeye bir yolculuk olması gerekiyor .Bazı tarihçiler ise Romalıların Boulogne'dan Solent'e doğru hareket ettiklerini ve karaya Noviomagus Chichester ) ya da Southampton çıktıklarını öne sürüyorlar. Bu bölgeler aynı zamanda eskiden Verica tarafından yönetilen topraklar.
Nehir savaşları
Briton direnişi, Catuvellauni'nin önceki kralı Cunobeline'ın oğulları Togodumnus ve Caratacus tarafından yönetildi . Kalabalık bir Briton kuvveti, Medway Nehri üzerindeki Rochester yakınlarında olduğu düşünülen bir nehir geçişinde Romalılarla karşılaştı. iki gün sürdü. neredeyse esir düşüyordu, ancak birliklerini toparladı ve savaşı o kadar kararlı bir şekilde tersine çevirdi ki, kendisine " Roma zaferi " töreni yapıldı. En az bir Auxilia birliği nehrin karşısına ayrı bir kuvvet olarak yüzerek geçti.
Britonlar Thames Nehri'nin karşısına geri püskürtüldü. Nehir boyunca Romalılar tarafından takip edildiler ve Essex bataklıklarında bazı Roma zayiatlarına neden oldular. Romalıların nehri geçmek için mevcut bir köprüyü kullanıp kullanmadıkları veya geçici bir köprü inşa edip etmedikleri belirsizdir.
Togodumnus, Thames'teki savaştan kısa bir süre sonra öldü. Plautius ordusunu durdurdu ve İmparator Claudius'un düşmana vurulacak son darbe için kendisini davet eden bir haber gönderdi. Cassius Dio bunu, Togodumnus'un intikamını almaya kararlı bir şekilde yeniden toparlanan Britonları yenmek için imparatorun yanında getireceği ordunun yardımına ihtiyaç duyan Plautius olarak sunar. Bununla birlikte, Claudius askeri yeteneğiyle bilinen bir adam değildi ve Praetorian Muhafızları, MS 43'te İmparator Claudius'a Britanya'ya olan yolculuğunda eşlik etti. Roma'daki Claudius Kemeri, on bir Briton kralın savaşsız teslim olduğunu söylüyor ve Suetonius'un On iki Sezar'ı, Claudius'un Britonların teslimiyetini savaşmadan ve kan dökülmeden aldığını söylüyor. Catuvellauni'nin zaten çok sayıda zayiat vermiş olduğu ve Romalılar karşısında direncek güçleri olmadığı için teslim oldukları muhtemeldir. Ancak bu durum İmparatorun Camulodunum'a olan son seferde onun fatih olarak görünmesine izin verir. Cassius Dio, İmparatorun beraberinde savaş filleri ve ağır silahlar getirdiğini ve bunun kalan herhangi bir yerel direnişi etkisiz ve çaresiz bıraktığını anlatıyor. Güneydoğu Britanya'nın on bir kabilesi Claudius'a teslim oldu ve Romalılar batıya ve kuzeye doğru ilerlemeye hazırlandı. Romalılar Camulodunum'da yeni merkezlerini kurdular ve Claudius zaferini kutlamak için Roma'ya döndü. Caratacus kaçtı, direnişi daha batıda devam ettirecekti.
İşgalden sonra Verica, Atrebates'in kralı olarak tahta iade edilmiş olabilir, ancak bu zamanlarda tarihlere göre çok yaşlı olacaktı. Her halükarda, onun hükmettiği bölgeler için , kısa süre sonra onun varisi ve istilanın ilk aşamasının ardından bir Roma müttefiki olduğu için ödül olarak tahta oturtuldu.
MS 44–60
Vespasian kuvvetleri toplayarak batıya doğru ilerledi, Briton birliklerini yenerek kabileleri bastırdı ve onların oppidium adı verilen yerleşimlerini ele geçirdi. Roma ordusu, MS 55'ten 75'e kadar Roma Lejyonu II Augusta'nın üssü haline gelecek olan Exeter'e kadar ilerledi. kuzeye, Lincoln'e gönderildi (Latince: Lindum Colonia ) ve MS 47'ye gelindiğinde Humber'den, kadar olan bir hattın güneyindeki alan Roma kontrolü altına girmişti. Bu hattı Fosse Yolu adı verilen Roma yolunun izlemesi, birçok tarihçiyi istilanın erken dönemleri sırasında güzergahın uygun bir sınır olarak belirlendiğini düşünmeye yöneltmiştir. Bu dönemde Roma ve Demir Çağı Britanya kabileleri arasındaki sınırın kesin olmayan ve değişken olması muhtemeldir.
MS 47 yılında Roma Britanyası'nın yani Britanya'daki Roma topraklarının yeni valisi olan , günümüz Galler topraklarında yaşayan kabilelere karşı bir sefer başlattı. Güneydoğu Galler'deki Siluresler, Ostorius için önemli sorunlara neden oldu ve Galler sınırında olan topraklarını şiddetle savundular. Komutanları Caratacus, Caer Caradoc Savaşı'nda mağlup oldu ve Pennine Dağları'nı işgal eden, Roma'ya bağlı bir kabile olan Brigantes kabilesine kaçtı. Kraliçeleri , Romalılarla arasındaki ateşkesi nedeniyle onu koruyamadı veya onu barındırmakta isteksizdi. Onu Romalılar'a teslim etti. Ostorius öldü ve onun yerini Galler'in güneyindeki kabileleri kontrol altına alan ancak daha kuzeye veya batıya hareket etmeyen Aulus Didius Gallus aldı, çünkü muhtemelen İmparator Claudius Britanya'nın dağlık arazilerinde çok az maddi kazanç sağlayacak, zor ve uzun bir savaş olarak gördüğü bu hareketten kaçınmayı tercih etti. Nero 54 yılında imparator olduğu zaman, Britanya'nın istilasını devam ettirmeye karar verdi. Vali olarak Anadolu'daki problemli kabilelerle yürüttüğü ilişkilerle tecrübe kazanmış olan 'u atadı. Veranius ve halefi Gaius Suetonius Paulinus Kuzey Galler'e birçok başarılı sefer düzenlediler. MS 60 yılında Anglesey adasını işgal ettiklerinde birçok Druid'i öldürdüler. Galler'in tamamen işgali, Boudica'nın isyanı Romalıları 60 veya 61'de Britanya'nın güneydoğusuna dönmeye zorlayınca ertelendi.
MS 60–78
60 veya 61'de Boudica'nın ayaklanmasının başarılı bir şekilde bastırılmasının ardından, bir dizi Romalı vali kuzeye doğru ilerleyerek istilayı sürdürdü.
Brigantelerin lideri, Kraliçe . Kocası ; Cartimandua, Pennie Dağları'nın doğusundaki Brigantelere hükmediyordu. (muhtemelen merkezi ) Venutius ise Brigantes'in (veya Carvetii'nin) şefiydi ve Pennie Dağlarının batısına hükmediyordu.(muhtemlen merkezi .) Bu iki hükümdar Brigantes Fedarasyonunu oluşturuyordu. Cartimandua, MS 69'da Venutius'un ayaklanmasının ardından Roma'dan yardım istemeye mecbur kaldı. Romalılar, Venutius'u iktidarda bırakarak Cartimandua'yı Roma'ya tahliye ettiler.
Tacitus, 71'de (MS 71-74 vali) karşı başarılı bir savaş verdiğini söylüyor. Tacitus, hem Cerialis'i hem de halefi Julius Frontinus'u (75-78 yılları arasındaki vali) övüyor.
Kuzeyin fethinin çoğu Vettius Bolanus (MS 69-71) ve Cerialis'in valilikleri döneminde gerçekleştirilmiş olabilir. Diğer kaynaklardan, Bolanus'un muhtemelen Venutius ile uğraştığı ve İskoçya'ya girdiği anlaşılıyor ve Carlisle'deki ( ) Roma kalesinin kapısından alınan kereste örneklerinin karbon tarihlemesinden elde edilen kanıtlar, bunların MS 72'de Cerialis'in valiliği sırasına denk düştüğünü gösteriyor.Chester'daki Roma kalesi kurşun külçeleri, oradaki inşaatın muhtemelen MS 74'e kadar devam ettiğini göstermektedir. Bununla birlikte, batıdaki rolünü XX Valeria Victrix lejyonunun (71-73) komutanı olarak üstlendi ve Cerialis doğuda IX Hispania'ya liderlik etti. Buna ek olarak, , düşmana sürpriz yapmak için Chester'dan nehrin ağzına doğru yelken açtı.
Batı'ya ilerleyiş, Cerialis'in varlığıının kanıtlarının bulunduğu Lancaster'dan başlatıldı ve Low Borrow Bridge ve Brougham ( ) boyunca Lune ve Eden nehri vadilerinin çizgisini takip etti. Cumbria kıyısında, ve muhtemelen Cumbria'daki en erken Roma işgaline uğrayan yerler oldu . ve Maryport da erken ele geçirilen yerlerin arasında yer almış olabilir. 72 ile 73 arasında bir zamanda, Cerialis'in kuvvetinin bir kısmı, Rey Cross, Crackenthorpe, Kirkby Thore ve Plumpton'daki askeri kampların (daha önce Bolanus tarafından kurulmuş olabilir) da kanıtladığı gibi, Corbridge'den batıya Agricola'ya katılmak için Stainmore Geçidi boyunca hareket etti. Stainmore bölgesinde sinyal veya gözetleme kuleleri de görmek mümkün - örneğin, Maiden Kalesi, Bowes Moor ve Roper Kalesi. İki güç daha sonra Penrith civarından Carlisle'a hareket ederek MS 72 / 73'te orada bir kale kurdu.
Frontinus, vali olarak Cerialis'in yerine 74 yılında Roma Britanyası'na gönderildi.
Yıllar önce kesintiye uğrayan Galler'in tamamen ilhakını devam ettirdi, istikrarlı ve başarılı bir ilerleme ile sonunda 76 yılında ve diğer düşman kabileleri bastırdı. 75'te Caerleon'da Legio II Augusta ( ) için yeni bir üs ve on beş yirmi kilometrede bir auxilialar için küçük kalelerden oluşan bir kale ağı kurdu. Görev süresi boyunca, muhtemelen Dolaucothi'deki altın yataklarını kullanmak için Batı Galler'deki Pumsaint'de bir kale kurdu. 78 yılında emekli oldu ve daha sonra Roma'da sudan sorumlu kişi olarak atandı.
Agricola'nın Seferleri (MS 78–84)
Yeni vali, Britanya'ya tekrar dönen Agricola idi ve damadı Tacitus tarafından yazılan ona son derece övgülerle dolu biyografisiyle ünlendi. MS 78'in yaz ortası gelmeden, Agricola, Ordoviceleri yenerek Galler'in ele geçirilmesini tamamladı bir süvari yıkmış ala kendi topraklarında konuşlanan Roma yardımcıların. İngiltere'deki önceki askerlik hizmetinden araziyi bilerek, onları neredeyse yok etmek için hızla hareket edebildi. Daha sonra Anglesey'i işgal ederek oranın sakinlerini barış istemeye zorladı.
Ertesi yıl, Agricola; Roma kontrolünü yeniden kurmak için ezici askerî gücünü kullanarak Kuzey İngiltere'deki Briganteslere ve İskoçya'nın güney kıyısındaki Selgovaelere karşı harekete geçti.
Agricola Kaledonya'da
Tacitus, güç ve diplomasi kombinasyonunun, daha önce fethedilen Britonlar arasındaki hoşnutsuzluğu gidermesinden sonra, Agricola'nın 79'da kontrol altına alınan kabilelerin topraklarında kaleler inşa ettiğini söylüyor. 80 yılında doğru ilerledi (bazı tarihçiler o yıl 'nde durduğunu iddia ediyor), 81'e kadar güneye dönmedi, bu sırada fethettiği yeni topraklarda kontrolünü pekiştirdi. İsyan eden kabileleri yeniden kontrolü altına aldı . 82'de Kintyre veya kıyılarına belki de her ikisine birden yelken açtı. 83 ve 84'te, hem kara hem de deniz kuvvetlerini kullanarak İskoçya'nın doğu ve kuzey kıyıları boyunca kuzeye hareket etti, Oraları hızlıca ele geçirdi ve başarılı bir sefer yönetti. Graupius Dağları Savaşı'nda Calgacus liderliğindeki Kuzey Britanya halklarına karşı önemli bir zafer kazandı. Arkeoloji, Romalıların kuzeyde boyunca askeri kamplar kurduğunu, İskoç Dağlık Bölgelerine ve ayrıca Kuzeydoğu İskoçya'daki İskoç Ovası boyunca erişim sağlayan buzulları kontrol ettiğini söylüyor.
Agricola, 84 yılında Roma'ya geri çağrılmadan önce, Roma istilasını güvence altına almak için birçok askeri yol ve kale ağı inşa etti. Mevcut kaleler güçlendirildi ve Kuzeydoğu İskoçya'da Highland Line boyunca yenileri inşa edildi. İskoç Dağlık Bölgesi'ne giriş ve çıkış sağlayan buzul bölgelerin kontrolünü sağlamlaştırdı. Güneydoğu İskoçya ve kuzeydoğu İngiltere boyunca askeri iletişim ve ikmal hattı iyi güçlendirilmişti. Kaledonya'nın en güneyinde, Selgovae topraklarında (modern ve karşılık geliyor), sadece orada etkili bir kontrol sağlamakla kalmayıp aynı zamanda güney-orta İskoçya'nın kuşatılmasını ve sınırın kontrol altında tutulmasını sağlayacak şekilde yoğun olarak kaleler inşa edildi. Selgovae'deki yoğun Roma faaliyetlerinin aksine, , ve topraklarına kaleler dikilmemiştir ve Romalıların onlarla savaş halinde olduğunu gösteren hiçbir şey yoktur.
Bulgular
2019 yılında, Iraia Arabaolaza liderliğindeki GUARD Arkeoloji ekibi, Romalı General Agricola'nın Britanya'daki seferleri sırasında Roma lejyonları tarafından kullanılan, MS 1. yüzyıla tarihlenen bir lejyoner kampını ortaya çıkardı. Arabaolaza'ya göre, ateş çukurları 30 metre aralıklarla iki paralel hatta bölünmüştü. Bulgular ayrıca kil kubbeli fırınları ve MS 77-86 ile MS 90 arasına tarihlenen yanık ve odun kömürü bulunduran 26 ateş çukurunu da içeriyordu. Arkeologlar, bu bölgenin Roma'nın Ayrshire'ı istilaları sırasındaiçin stratejik bir yer olarak burayı seçip, burada konakladıklarını öne sürdüler.
MS 84–117
Agricola'nın halefleri günümüze ulaşan herhangi bir kaynakta isimlendirilmemiştir, ancak ele geçirilen toprakların kuzeyiyle daha fazla uğraşmak istemiyorlar veya istemiyorlarmış gibi görünüyorlar. kale tamamlanmadan önce söküldü ve Graupius Dağları Savaşı'nın ardından İskoçya'daki Roma varlığını pekiştirmek için inşa edilen Perthshire'daki diğer tahkimatları birkaç yıl içinde terk edildi. Muhtemelen uzayan bir savaşın ekonomik maliyetleri kazanılacak topraklardan ve olası politik faydadan daha çok öne çıkmıştı.
İskoçya'da (ve İrlanda'da) MS 87'de Roma emellerinin azalmasıyla birlikte, (XX. Lejyonun geri çekilmesi) yolunun (Carlisle ve Corbridge arasında) yeni sınır olarak belirlenmesine dayalı bir anlaşma kararlaştırıldı. Carlisle, bir 'centurio regionarius'un (veya' bölge komutanlığının) merkeziydi. Stanegate yeni sınır olunca 'da en büyük kaleler yenilendi, ek binalar yapıldı ve , (Carvoran) ve bölgelerinde yarım günlük mesafe aralıklarla yeni kaleler inşa edildi.
87-117 yılları barış dönemiydi ve Stanegate hattının kuzeyinde sadece birkaç bölge korunuyordu. Buluntular Solway-Tyne hattına düzenli bir geri çekilmenin yapıldığını gösteriyor. Görünüşe göre çeşitli kabilelerle yapılan savaşlar sonucunda herhangi bir yenilgi veya toprak kaybı yaşanmamış.
Kalelerin boyutunun küçültülmesi ve aralarına kale ve gözetleme kulelerinin eklenmesi ile Stanegate hattında yapılan değişiklikler, MS 90'ların ortalarından itibaren gerçekleşmiş gibi görünüyor. Stanegate hattının dışında, Beckfoot, Maryport, Burrow Walls (şimdiki Workington kasabasına yakın) ve Moresby'de (Whitehaven yakınında) Solway Sahili boyunca başka kaleler de vardı. Bölgedeki diğer kaleler, Roma varlığını pekiştirmek için inşa edildi (örneğin Beckfoot, 1. yüzyılın sonlarından kalma olabilir). bir kale Trajan (imparator 98–117) döneminde kurulmuş olabilir. Bu dönemde kurulmuş olabilecek diğer kaleler arasında , Göller Bölgesi'ndeki kalelere gemilerle ikmal yapmayı sağlamak üzere konumlandırılan Ambleside (Galava) Kalesi bulunmaktadır. Buradan Trajan döneminde bir yol yapıldı. Ambleside'dan Old Penrith ve Brougham arasında, üzerinden geçen bir yol da bu dönemden kalma olabilir.
MS 117'den itibaren
Hadrian zamanında Roma toprakları, Hadrian Duvarı'nın inşa edilmesiyle 122'den itibaren savunulabilir bir sınıra çekildi. 142 yılında, Antonin Duvarı inşa edildiğinde sınırı kuzeye, Clyde Nehri - Forth Nehri bölgesine genişletmek için bir girişimde bulunuldu. Ele geçirilen topraklar yirmi yıl sonra bir kez daha terk edildi ve ancak daha sonra ara sıra yeniden işgal edildi. Bu arada Romalılar, Tyne Nehri - Solway Firth sınır bölgesindeki eski ve daha güçlü olan Hadrian Duvarı'na çekildiler.
Bununla birlikte, Roma birlikleri, modern İskoçya'nın kuzeyine birkaç kez daha girdi. Nitekim, bölgeyi istila etmeye yönelik en az dört büyük girişimin bir sonucu olarak, İskoçya'da Avrupa'nın herhangi bir yerinden daha fazla Roma yürüyüş kampı yoğunluğu var.
Bu girişimlerden en dikkate değer olanı, 209 yılında, kabilesi tarafından Roma'nın kışkırtıldığını iddia eden İmparator Septimius Severus'un Britanya'nın kuzeyindeki Pikt kabilelerinden oluşan bir koalisyon olan karşı savaş açmasıydı. İmparator, bu seferde Britanya garnizonunun üç lejyonunu (yeni kurulan 2.Partika lejyonu ile beraber üçe çıkmıştı), süvari desteğine sahip 9000 imparatorluk muhafızını ve Britanya filosu tarafından denizden sevk edilen çok sayıda auxiliayı, Ren filosunu ve Tuna'dan aktarılan iki filoyu kullandı. Cassius Dio'ya göre Roma birlikleri Hadrian Duvarı'na çekilmek zorunda kalmadan önce kabilelere yaygın şekilde soykırım uyguladı ve mallarını yağmaladı. Roma ordusu Britonların gerilla türü taktikleriyle 50.000 adamını kaybetti. Septimus, Roma ordusunun çekildiği Hadrian Duvarı'nı, sonraki Romalı yazarların çoğunun duvarın inşasını ona atfetmesine yol açan bir derecede titizlik ile onardı ve güçlendirdi. İmparator Septimius Severus, İskoçya'nın tamamını ele geçirme planları yaparken York'ta öldü ve bu planlar oğlu Caracalla tarafından uygulanmadı.
Sonrasında Romalılar tarafından İskoçya içine doğru yapılan yolculuklar genellikle tüccar ticareti ve inşa edilen duvarlar arasında kalan tampon bölgedeki exploratores adı verilen keşif seferleriyle sınırlı kaldı. Romalıların Gal dilleri konuşulan Hibernia adasıyla (modern İrlanda ) etkileşim derecesi, İrlanda'daki arkeologlar arasında hala çözülememiş durumda.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Gillespie, Caitlin C. (2018). Boudica: Warrior Woman of Roman Britain. Oxford University Press. ISBN . 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Haziran 2021.
- ^ Nicholas, Crane (2016). The Making Of The British Landscape: From the Ice Age to the Present. ISBN . 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Haziran 2021.
- ^ Copeland, Tim (2014). Life in a Roman Legionary Fortress. Amberley Publishing Limited. ISBN . 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Haziran 2021.
- ^ . UNRV.com. 16 Nisan 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.
- ^ Churchill, A History of the English-Speaking Peoples, p. 5
- ^ Churchill, A History of the English-Speaking Peoples, p. 6
- ^ Churchill, A History of the English-Speaking Peoples, p. 7
- ^ Welch, Britannia: The Roman Conquest & Occupation of Britain, 1963, p. 107
- ^ Tacitus, Annals 14.29–39, Agricola 14–16
- ^ Dio Cassius, Roman History, 62.1–12
- ^ Tacitus, Annals, 14.37
- ^ Matyszak, The Enemies of Rome, p. 189
- ^ Fraser, The Roman Conquest Of Scotland: The Battle Of Mons Graupius AD 84
- ^ Churchill, A History of the English-Speaking Peoples, p. 9
- ^ Churchill, A History of the English-Speaking Peoples, p. 10
- ^ , Roman History 49.38 2 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 53.22, 53.25
- ^ Augustus, Res Gestae Divi Augusti 32 2 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Strabo, Geography 4.5 2 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ , Roman History 60:19 17 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi
- ^ John Creighton (2000), Coins and power in Late Iron Age Britain, Cambridge University Press
- ^ Suetonius, Caligula 44–46 13 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .; Dio Cassius, Roman History 59.25 2 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Caligula: Mad, bad, and maybe a little misunderstood 30 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Telegraph
- ^ Dio Cassius, Roman History 60.19–22 17 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi
- ^
- ^ a b Annals
- ^ , Abridgement of Roman History 7:13 11 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b Suetonius, Claudius 17 30 Haziran 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi
- ^ For example, John Manley, AD43: a Reassessment.
- ^ . www.britishbattles.com. 24 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Arch of Claudius
- ^ Tacitus: Agricola 14
- ^ Suetonius, Vespasian 4 13 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Tacitus, Histories, 3.45, Rome.
- ^ Shotter (2004), pp. 16-17.
- ^ Shotter (2000), pp. 189-198.
- ^ Shotter (2004), pp. 28-35.
- ^ Mason, David J. P. (2002a).
- ^ Caruana (1997), pp. 1-168, 40-51.
- ^ Shotter (2004), pp. 29-36.
- ^ Shotter (2014), p.6
- ^ Tacitus: Agricola XVIII
- ^ . HeraldScotland (İngilizce). 14 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2020.
- ^ . HeritageDaily - Archaeology News (İngilizce). 24 Mayıs 2019. 25 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2020.
- ^ . www.ancient-origins.net (İngilizce). 28 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2020.
- ^ . www.scotsman.com (İngilizce). 9 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2020.
- ^ Shotter (2004), p. 56.
- ^ Shotter (2004), p. 58.
- ^ ^ Encyclopaedia Romana.
- ^ Cassius Dio, Roman History 77.16
Kaynakça
- (1987), Britannia: A History of Roman Britain, 3rd, revised, Londra: Routledge & Kegan Paul, ISBN
- Tacitus, Cornelius (1854) [98], "The Life of Cnaeus Julius Agricola", The Works of Tacitus (The Oxford Translation, Revised), II, Londra: Henry G. Bohn, ss. 343-389
Konuyla ilgili yayınlar
- Yararlanılan ve konuyu daha iyi anlayabilmek için okunacak kitaplar:
- The Great Invasion, Leonard Cottrell, Coward–McCann, New York, 1962, hardback. Was published in the UK in 1958.
- Tacitus, Histories, Annals and De vita et moribus Iulii Agricolae
- A.D. 43, John Manley, Tempus, 2002.
- Roman Britain, Peter Salway, Oxford, 1986
- Miles Russel – Ruling Britannia – History Today 8/2005 pp 5–6
- Francis Pryor. 2004. Britain BC. New York: HarperPerennial.
- Francis Pryor. 2004. Britain AD. New York: HarperCollins.
- George Shipway – Imperial Governor. 2002. London: Cassell Military Paperbacks.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Roma nin Britanya yi istilasi Roma kuvvetleri tarafindan Britanya topraklarinin asama asama ele gecirilmesinden olusan bir surecti MS 43 te Imparator Claudius yonetiminde basladi ve 87 de kuruldugunda tamamlandi Roma nin Britanya yi istilasiRoma hukumdar ve komutanlarinin yaptiklari seferler ve onlarin tarihleri ayrica sefer yaptiklari bolgelerde yasayan kabileler de gosterilmistir TarihMS 43 83BolgeBritanyaSonucRoma zaferiCografi DegisikliklerIskocya ya kadar olan Britanya topraklari Roma kontrolune gectiTaraflarRoma ImparatorluguKelt BritonlarKomutanlar ve liderlerClaudius Aulus Plautius Gaius Suetonius Paulinus Titus olu Caratacus Boudica olu KayiplarBoudica Isyaninda 30 000 40 000 arasinda kisi oldu olenlerden 7000 i Roma askeriydi 100 000 250 000 olu Britanya yi ele gecirmek icin gorevlendirilen Roma ordusu genellikle Italya Hispania ve Galya da askere alindi Mans Denizi ni gecmek icin Classis Britannica filosunu kullandilar Bu filo Britanya nin ele gecirilmesi icin kurulmustu Filodaki gemiler cok daha kalin ahsapli ve dalgali sularda daha stabil olan Akdeniz savas kadirgalarindan olusmaktaydi General Aulus Plautius komutasindaki Romalilar Medway Savasi Thames Savasi ve daha sonraki yillarda karsi Caer Caradoc Savasi ve Anglesey deki Mona Savasi dahil olmak uzere Britanyali kabilelere karsi savaslarda kazanilan zaferler sonucunda Britanya nin ic bolgelerine dogru sehirler ve yerlesimler kurarak ilerlediler Boudica nin baslattigi ve Camulodunum ve Londinium un yagmalandigi MS 60 taki genel ayaklanmanin baslamasinin ardindan Romalilar dusmanlari onlardan cok daha kalabalik olmasina ragmen ustun taktik ve disiplinleriyle isyani bastirdilar Ve isyanin bastirilmasindan sonra Graupius Daglari Savasi ndaki zaferle birlikte Orta Kaledonya ya kadar kuzeye dogru ilerlemeye devam ettiler Hadrian Duvari nin sinir olarak belirlenmesinden sonra bile Iskocya ve Kuzey Ingiltere deki kabileler Roma yonetimine defalarca isyan ettiler ve bu isyanlara karsi korunmak icin Roma Kuzey Britanya da kaleler kurmaya ve onlara birlik yerlestirmeye devam etti Arka planImparatorlugun sinirlarindaki diger bolgelerle ortak olarak Britanya Jul Sezar in MO 55 ve 54 teki seferlerinden bu yana yuz yil boyunca Romalilarla diplomatik ve ticari baglara sahipti Ve Roma ekonomik ve kulturel etkisi ozellikle guneyde Britanya Gec Roma oncesi Demir Cagi nin onemli bir parcasiydi MO 55 ve MS 40 larin arasinda baslayan ve dogrudan askeri isgal olmaksizin kabilelerin Roma ya harac rehineler vermesi ayrica bazi Roma ya bagimli devletlerin varligi ile meydana gelen statuko buyuk olcude bozulmadan kaldi Augustus MO 34 MO 27 ve MO 25 te istilaya hazirlandi Birinci ve ucuncusu imparatorlugun baska yerlerindeki isyanlar nedeniyle iptal edildi ikincisi ise Britonlar uzlasmaya hazir gorundugu icin iptal edildi Augustus un Res Gestae sine gore iki Britanyali kral Dubnovellaunus ve Augustus un hukumdarligi sirasinda Roma ya kactilar ve bu donemde yazilan Strabon un Cografyasi Britonlarin odedigi gumruk ve haraclardan gelen paranin eger ada istila edilirse vergilendirmelerden gelecek olan paradan daha fazla oldugunu soyluyor MS 40 larda Britanya daki siyasi durum harap halindeydi Trinovantelerin eski baskenti Camulodunum u gunumuzde Colchester ele gecirerek Guneydogu Britanya daki en guclu krallik olarak Trinovantelerin yerini almisti Baskenti Calleva Atrebatum da gunumuzde bulunan kabilesi Roma ile dostca ticari ve diplomatik iliskilere sahipti ve Roma tarafindan Atrebateslerin krali olarak tanindi ancak Caratacus yonetimindeki MS 40 tan kisa bir sure sonra tum kralligi fethetti ve Verica Britanya dan kovuldu Caligula MS 40 ta Britonlara karsi bir sefer planlamis olabilir ancak bu konuda harekete gecip gecmedigi belirsizdir Suetonius un On Iki Sezar ina gore birliklerini Mans Denizi ne bakacak sekilde savas duzenine gecirdi ve bir keresinde onlara deniz kabuklari toplamalarini emretti Deniz kabuklarini Capitol Tepesi ve Palatino Tepesi icin uygun bir ganimet olarak goruyordu Alternatif olarak onlara kulubeleri bir araya getirin de demis olabilir Cunku musculi kelimesi ayni zamanda askerlerin ordudaki muhendis kulubeleri icin kullandigi bir kelimeydi Ve Caligula nin kendisi de Imparatorlugun askerleriyle oldukca icli disliydi Her halukarda Caligula nin faaliyetleri Claudius un Britanya yi istilasini uc yil sonra mumkun kilacak birlikleri ve tesisleri hazirladi Ornegin Caligula Bononia da bir deniz feneri insa ettirdi modern Boulogne sur Mer Tour D Ordre kisa bir sure sonra Dubris te Dover insa edilen deniz fenerine bir model teskil eder Claudius Donemi nde hazirliklarClaudius 43 te muhtemelen Caligula nin MS 40 tan kalan birliklerini yeniden bir araya getirerek seckin bir senator olan Aulus Plautius un komutasi altinda olmak uzere bir istila kuvveti olusturdu Istilasinin bahanesi ise Atrebateler in surgun krali Verica yi eski haline getirerek yeniden tahta oturtmakti Latince disinda olarak kac lejyonun gonderildigi belli degil Bu lejyonun ise gelecegin imparatoru Vespasian in komutasi altinda yer aldigi kesin olarak bilinmektedir Latince Latince daha sonra Latince Martia Victrix ve Latince daha sonra Latince Valeria Victrix lejyonlari MS 60 61 Boudica Isyani sirasinda gorev yaptilar ve muhtemelen istilanin baslangicindan beri oradalardi ancak Roma ordusu esnekti kohortlar ve yardimci birlikler gerektiginde hareket ettiriliyordu Kaynaklardan lejyonlara komuta etmek icin uygun rutbeli diger uc kisinin de istilaya katildigi biliniyor Cassius Dio muhtemelen IX Hispana Lejyonu nu yoneten Gnaeus Hosidius Geta dan ve Vespasian in erkek kardesi Titus Flavius Sabinus tan bahseder Ayrica Cassius Sabinus un Vespasian in yardimcisi oldugunu yazar ancak Sabinus agabeydi ve Vespasian dan once kamu hayatina gectigi icin bir askeri tribun olamazdi Eutropius bahseder ancak eski bir konsul olarak bunun icin cok kidemli olabilir ve belki daha sonra Claudius a eslik eden grubun icinde yer almis olabilir Denizi gecis ve karaya cikisAulus Plautius yonetimindeki seferler ve Britanya daki kabileler Aulus Plautius komutasindaki ana isgal kuvveti denizi uc kol halinde gecti Kalkis limani genellikle Boulogne Latince Bononia ve askerlerin karaya ciktigi yer ise idi Kent in dogu kiyisinda Bu konumlarin hicbiri kesin degil Dio kalkis limanindan bahsetmiyor ve Suetonius Claudius komutasindaki ikincil kuvvetin Boulogne dan yelken actigini soylese de bu tum istila kuvvetinin Boulogne den denize acildigi anlamina gerekmiyor Richborough cikartma yapmaya uygun olabilecek buyuk bir dogal limana sahiptir ve arkeoloji Roma istilasinin anlatilan zamanda ve yerlerde oldugunu gostermektedir Ancak Dio Romalilarin dogudan batiya gittigini soyluyor Boulogne dan Richborough ya bir yolculugun ise guneyden kuzeye bir yolculuk olmasi gerekiyor Bazi tarihciler ise Romalilarin Boulogne dan Solent e dogru hareket ettiklerini ve karaya Noviomagus Chichester ya da Southampton ciktiklarini one suruyorlar Bu bolgeler ayni zamanda eskiden Verica tarafindan yonetilen topraklar Nehir savaslariBriton direnisi Catuvellauni nin onceki krali Cunobeline in ogullari Togodumnus ve Caratacus tarafindan yonetildi Kalabalik bir Briton kuvveti Medway Nehri uzerindeki Rochester yakinlarinda oldugu dusunulen bir nehir gecisinde Romalilarla karsilasti iki gun surdu neredeyse esir dusuyordu ancak birliklerini toparladi ve savasi o kadar kararli bir sekilde tersine cevirdi ki kendisine Roma zaferi toreni yapildi En az bir Auxilia birligi nehrin karsisina ayri bir kuvvet olarak yuzerek gecti Britonlar Thames Nehri nin karsisina geri puskurtuldu Nehir boyunca Romalilar tarafindan takip edildiler ve Essex batakliklarinda bazi Roma zayiatlarina neden oldular Romalilarin nehri gecmek icin mevcut bir kopruyu kullanip kullanmadiklari veya gecici bir kopru insa edip etmedikleri belirsizdir Togodumnus Thames teki savastan kisa bir sure sonra oldu Plautius ordusunu durdurdu ve Imparator Claudius un dusmana vurulacak son darbe icin kendisini davet eden bir haber gonderdi Cassius Dio bunu Togodumnus un intikamini almaya kararli bir sekilde yeniden toparlanan Britonlari yenmek icin imparatorun yaninda getirecegi ordunun yardimina ihtiyac duyan Plautius olarak sunar Bununla birlikte Claudius askeri yetenegiyle bilinen bir adam degildi ve Praetorian Muhafizlari MS 43 te Imparator Claudius a Britanya ya olan yolculugunda eslik etti Roma daki Claudius Kemeri on bir Briton kralin savassiz teslim oldugunu soyluyor ve Suetonius un On iki Sezar i Claudius un Britonlarin teslimiyetini savasmadan ve kan dokulmeden aldigini soyluyor Catuvellauni nin zaten cok sayida zayiat vermis oldugu ve Romalilar karsisinda direncek gucleri olmadigi icin teslim olduklari muhtemeldir Ancak bu durum Imparatorun Camulodunum a olan son seferde onun fatih olarak gorunmesine izin verir Cassius Dio Imparatorun beraberinde savas filleri ve agir silahlar getirdigini ve bunun kalan herhangi bir yerel direnisi etkisiz ve caresiz biraktigini anlatiyor Guneydogu Britanya nin on bir kabilesi Claudius a teslim oldu ve Romalilar batiya ve kuzeye dogru ilerlemeye hazirlandi Romalilar Camulodunum da yeni merkezlerini kurdular ve Claudius zaferini kutlamak icin Roma ya dondu Caratacus kacti direnisi daha batida devam ettirecekti Isgalden sonra Verica Atrebates in krali olarak tahta iade edilmis olabilir ancak bu zamanlarda tarihlere gore cok yasli olacakti Her halukarda onun hukmettigi bolgeler icin kisa sure sonra onun varisi ve istilanin ilk asamasinin ardindan bir Roma muttefiki oldugu icin odul olarak tahta oturtuldu MS 44 60MS 43 ten MS 60 a kadar olan Roma seferleriMS 54 te Roma Imparatorlugu Vespasian kuvvetleri toplayarak batiya dogru ilerledi Briton birliklerini yenerek kabileleri bastirdi ve onlarin oppidium adi verilen yerlesimlerini ele gecirdi Roma ordusu MS 55 ten 75 e kadar Roma Lejyonu II Augusta nin ussu haline gelecek olan Exeter e kadar ilerledi kuzeye Lincoln e gonderildi Latince Lindum Colonia ve MS 47 ye gelindiginde Humber den kadar olan bir hattin guneyindeki alan Roma kontrolu altina girmisti Bu hatti Fosse Yolu adi verilen Roma yolunun izlemesi bircok tarihciyi istilanin erken donemleri sirasinda guzergahin uygun bir sinir olarak belirlendigini dusunmeye yoneltmistir Bu donemde Roma ve Demir Cagi Britanya kabileleri arasindaki sinirin kesin olmayan ve degisken olmasi muhtemeldir MS 47 yilinda Roma Britanyasi nin yani Britanya daki Roma topraklarinin yeni valisi olan gunumuz Galler topraklarinda yasayan kabilelere karsi bir sefer baslatti Guneydogu Galler deki Siluresler Ostorius icin onemli sorunlara neden oldu ve Galler sinirinda olan topraklarini siddetle savundular Komutanlari Caratacus Caer Caradoc Savasi nda maglup oldu ve Pennine Daglari ni isgal eden Roma ya bagli bir kabile olan Brigantes kabilesine kacti Kraliceleri Romalilarla arasindaki ateskesi nedeniyle onu koruyamadi veya onu barindirmakta isteksizdi Onu Romalilar a teslim etti Ostorius oldu ve onun yerini Galler in guneyindeki kabileleri kontrol altina alan ancak daha kuzeye veya batiya hareket etmeyen Aulus Didius Gallus aldi cunku muhtemelen Imparator Claudius Britanya nin daglik arazilerinde cok az maddi kazanc saglayacak zor ve uzun bir savas olarak gordugu bu hareketten kacinmayi tercih etti Nero 54 yilinda imparator oldugu zaman Britanya nin istilasini devam ettirmeye karar verdi Vali olarak Anadolu daki problemli kabilelerle yuruttugu iliskilerle tecrube kazanmis olan u atadi Veranius ve halefi Gaius Suetonius Paulinus Kuzey Galler e bircok basarili sefer duzenlediler MS 60 yilinda Anglesey adasini isgal ettiklerinde bircok Druid i oldurduler Galler in tamamen isgali Boudica nin isyani Romalilari 60 veya 61 de Britanya nin guneydogusuna donmeye zorlayinca ertelendi MS 60 7860 veya 61 de Boudica nin ayaklanmasinin basarili bir sekilde bastirilmasinin ardindan bir dizi Romali vali kuzeye dogru ilerleyerek istilayi surdurdu Brigantelerin lideri Kralice Kocasi Cartimandua Pennie Daglari nin dogusundaki Brigantelere hukmediyordu muhtemelen merkezi Venutius ise Brigantes in veya Carvetii nin sefiydi ve Pennie Daglarinin batisina hukmediyordu muhtemlen merkezi Bu iki hukumdar Brigantes Fedarasyonunu olusturuyordu Cartimandua MS 69 da Venutius un ayaklanmasinin ardindan Roma dan yardim istemeye mecbur kaldi Romalilar Venutius u iktidarda birakarak Cartimandua yi Roma ya tahliye ettiler Tacitus 71 de MS 71 74 vali karsi basarili bir savas verdigini soyluyor Tacitus hem Cerialis i hem de halefi Julius Frontinus u 75 78 yillari arasindaki vali ovuyor Kuzeyin fethinin cogu Vettius Bolanus MS 69 71 ve Cerialis in valilikleri doneminde gerceklestirilmis olabilir Diger kaynaklardan Bolanus un muhtemelen Venutius ile ugrastigi ve Iskocya ya girdigi anlasiliyor ve Carlisle deki Roma kalesinin kapisindan alinan kereste orneklerinin karbon tarihlemesinden elde edilen kanitlar bunlarin MS 72 de Cerialis in valiligi sirasina denk dustugunu gosteriyor Chester daki Roma kalesi kursun kulceleri oradaki insaatin muhtemelen MS 74 e kadar devam ettigini gostermektedir Bununla birlikte batidaki rolunu XX Valeria Victrix lejyonunun 71 73 komutani olarak ustlendi ve Cerialis doguda IX Hispania ya liderlik etti Buna ek olarak dusmana surpriz yapmak icin Chester dan nehrin agzina dogru yelken acti Bati ya ilerleyis Cerialis in varligiinin kanitlarinin bulundugu Lancaster dan baslatildi ve Low Borrow Bridge ve Brougham boyunca Lune ve Eden nehri vadilerinin cizgisini takip etti Cumbria kiyisinda ve muhtemelen Cumbria daki en erken Roma isgaline ugrayan yerler oldu ve Maryport da erken ele gecirilen yerlerin arasinda yer almis olabilir 72 ile 73 arasinda bir zamanda Cerialis in kuvvetinin bir kismi Rey Cross Crackenthorpe Kirkby Thore ve Plumpton daki askeri kamplarin daha once Bolanus tarafindan kurulmus olabilir da kanitladigi gibi Corbridge den batiya Agricola ya katilmak icin Stainmore Gecidi boyunca hareket etti Stainmore bolgesinde sinyal veya gozetleme kuleleri de gormek mumkun ornegin Maiden Kalesi Bowes Moor ve Roper Kalesi Iki guc daha sonra Penrith civarindan Carlisle a hareket ederek MS 72 73 te orada bir kale kurdu Frontinus vali olarak Cerialis in yerine 74 yilinda Roma Britanyasi na gonderildi Yillar once kesintiye ugrayan Galler in tamamen ilhakini devam ettirdi istikrarli ve basarili bir ilerleme ile sonunda 76 yilinda ve diger dusman kabileleri bastirdi 75 te Caerleon da Legio II Augusta icin yeni bir us ve on bes yirmi kilometrede bir auxilialar icin kucuk kalelerden olusan bir kale agi kurdu Gorev suresi boyunca muhtemelen Dolaucothi deki altin yataklarini kullanmak icin Bati Galler deki Pumsaint de bir kale kurdu 78 yilinda emekli oldu ve daha sonra Roma da sudan sorumlu kisi olarak atandi Agricola nin Seferleri MS 78 84 Agricola nin seferleri Kuzey seferleri Kuzeydeki Roma askeri orgutlenmesi MS 96 da Roma Imparatorlugu Yeni vali Britanya ya tekrar donen Agricola idi ve damadi Tacitus tarafindan yazilan ona son derece ovgulerle dolu biyografisiyle unlendi MS 78 in yaz ortasi gelmeden Agricola Ordoviceleri yenerek Galler in ele gecirilmesini tamamladi bir suvari yikmis ala kendi topraklarinda konuslanan Roma yardimcilarin Ingiltere deki onceki askerlik hizmetinden araziyi bilerek onlari neredeyse yok etmek icin hizla hareket edebildi Daha sonra Anglesey i isgal ederek oranin sakinlerini baris istemeye zorladi Ertesi yil Agricola Roma kontrolunu yeniden kurmak icin ezici askeri gucunu kullanarak Kuzey Ingiltere deki Briganteslere ve Iskocya nin guney kiyisindaki Selgovaelere karsi harekete gecti Agricola Kaledonya da Tacitus guc ve diplomasi kombinasyonunun daha once fethedilen Britonlar arasindaki hosnutsuzlugu gidermesinden sonra Agricola nin 79 da kontrol altina alinan kabilelerin topraklarinda kaleler insa ettigini soyluyor 80 yilinda dogru ilerledi bazi tarihciler o yil nde durdugunu iddia ediyor 81 e kadar guneye donmedi bu sirada fethettigi yeni topraklarda kontrolunu pekistirdi Isyan eden kabileleri yeniden kontrolu altina aldi 82 de Kintyre veya kiyilarina belki de her ikisine birden yelken acti 83 ve 84 te hem kara hem de deniz kuvvetlerini kullanarak Iskocya nin dogu ve kuzey kiyilari boyunca kuzeye hareket etti Oralari hizlica ele gecirdi ve basarili bir sefer yonetti Graupius Daglari Savasi nda Calgacus liderligindeki Kuzey Britanya halklarina karsi onemli bir zafer kazandi Arkeoloji Romalilarin kuzeyde boyunca askeri kamplar kurdugunu Iskoc Daglik Bolgelerine ve ayrica Kuzeydogu Iskocya daki Iskoc Ovasi boyunca erisim saglayan buzullari kontrol ettigini soyluyor Agricola 84 yilinda Roma ya geri cagrilmadan once Roma istilasini guvence altina almak icin bircok askeri yol ve kale agi insa etti Mevcut kaleler guclendirildi ve Kuzeydogu Iskocya da Highland Line boyunca yenileri insa edildi Iskoc Daglik Bolgesi ne giris ve cikis saglayan buzul bolgelerin kontrolunu saglamlastirdi Guneydogu Iskocya ve kuzeydogu Ingiltere boyunca askeri iletisim ve ikmal hatti iyi guclendirilmisti Kaledonya nin en guneyinde Selgovae topraklarinda modern ve karsilik geliyor sadece orada etkili bir kontrol saglamakla kalmayip ayni zamanda guney orta Iskocya nin kusatilmasini ve sinirin kontrol altinda tutulmasini saglayacak sekilde yogun olarak kaleler insa edildi Selgovae deki yogun Roma faaliyetlerinin aksine ve topraklarina kaleler dikilmemistir ve Romalilarin onlarla savas halinde oldugunu gosteren hicbir sey yoktur Bulgular 2019 yilinda Iraia Arabaolaza liderligindeki GUARD Arkeoloji ekibi Romali General Agricola nin Britanya daki seferleri sirasinda Roma lejyonlari tarafindan kullanilan MS 1 yuzyila tarihlenen bir lejyoner kampini ortaya cikardi Arabaolaza ya gore ates cukurlari 30 metre araliklarla iki paralel hatta bolunmustu Bulgular ayrica kil kubbeli firinlari ve MS 77 86 ile MS 90 arasina tarihlenen yanik ve odun komuru bulunduran 26 ates cukurunu da iceriyordu Arkeologlar bu bolgenin Roma nin Ayrshire i istilalari sirasindaicin stratejik bir yer olarak burayi secip burada konakladiklarini one surduler MS 84 117Agricola nin halefleri gunumuze ulasan herhangi bir kaynakta isimlendirilmemistir ancak ele gecirilen topraklarin kuzeyiyle daha fazla ugrasmak istemiyorlar veya istemiyorlarmis gibi gorunuyorlar kale tamamlanmadan once sokuldu ve Graupius Daglari Savasi nin ardindan Iskocya daki Roma varligini pekistirmek icin insa edilen Perthshire daki diger tahkimatlari birkac yil icinde terk edildi Muhtemelen uzayan bir savasin ekonomik maliyetleri kazanilacak topraklardan ve olasi politik faydadan daha cok one cikmisti Iskocya da ve Irlanda da MS 87 de Roma emellerinin azalmasiyla birlikte XX Lejyonun geri cekilmesi yolunun Carlisle ve Corbridge arasinda yeni sinir olarak belirlenmesine dayali bir anlasma kararlastirildi Carlisle bir centurio regionarius un veya bolge komutanliginin merkeziydi Stanegate yeni sinir olunca da en buyuk kaleler yenilendi ek binalar yapildi ve Carvoran ve bolgelerinde yarim gunluk mesafe araliklarla yeni kaleler insa edildi Stanegate Duvari Daha sonraki Hadrian Duvari nin guneyindedir kirmizi ile isaretlenmistir duzeltme Brocavum haritada gosterildigi gibi Kirkby Thore degil Brougham dir 87 117 yillari baris donemiydi ve Stanegate hattinin kuzeyinde sadece birkac bolge korunuyordu Buluntular Solway Tyne hattina duzenli bir geri cekilmenin yapildigini gosteriyor Gorunuse gore cesitli kabilelerle yapilan savaslar sonucunda herhangi bir yenilgi veya toprak kaybi yasanmamis Kalelerin boyutunun kucultulmesi ve aralarina kale ve gozetleme kulelerinin eklenmesi ile Stanegate hattinda yapilan degisiklikler MS 90 larin ortalarindan itibaren gerceklesmis gibi gorunuyor Stanegate hattinin disinda Beckfoot Maryport Burrow Walls simdiki Workington kasabasina yakin ve Moresby de Whitehaven yakininda Solway Sahili boyunca baska kaleler de vardi Bolgedeki diger kaleler Roma varligini pekistirmek icin insa edildi ornegin Beckfoot 1 yuzyilin sonlarindan kalma olabilir bir kale Trajan imparator 98 117 doneminde kurulmus olabilir Bu donemde kurulmus olabilecek diger kaleler arasinda Goller Bolgesi ndeki kalelere gemilerle ikmal yapmayi saglamak uzere konumlandirilan Ambleside Galava Kalesi bulunmaktadir Buradan Trajan doneminde bir yol yapildi Ambleside dan Old Penrith ve Brougham arasinda uzerinden gecen bir yol da bu donemden kalma olabilir MS 117 den itibarenAlan ve tarihe gore Romalilasma seviyeleri Hadrian zamaninda Roma topraklari Hadrian Duvari nin insa edilmesiyle 122 den itibaren savunulabilir bir sinira cekildi 142 yilinda Antonin Duvari insa edildiginde siniri kuzeye Clyde Nehri Forth Nehri bolgesine genisletmek icin bir girisimde bulunuldu Ele gecirilen topraklar yirmi yil sonra bir kez daha terk edildi ve ancak daha sonra ara sira yeniden isgal edildi Bu arada Romalilar Tyne Nehri Solway Firth sinir bolgesindeki eski ve daha guclu olan Hadrian Duvari na cekildiler Bununla birlikte Roma birlikleri modern Iskocya nin kuzeyine birkac kez daha girdi Nitekim bolgeyi istila etmeye yonelik en az dort buyuk girisimin bir sonucu olarak Iskocya da Avrupa nin herhangi bir yerinden daha fazla Roma yuruyus kampi yogunlugu var Bu girisimlerden en dikkate deger olani 209 yilinda kabilesi tarafindan Roma nin kiskirtildigini iddia eden Imparator Septimius Severus un Britanya nin kuzeyindeki Pikt kabilelerinden olusan bir koalisyon olan karsi savas acmasiydi Imparator bu seferde Britanya garnizonunun uc lejyonunu yeni kurulan 2 Partika lejyonu ile beraber uce cikmisti suvari destegine sahip 9000 imparatorluk muhafizini ve Britanya filosu tarafindan denizden sevk edilen cok sayida auxiliayi Ren filosunu ve Tuna dan aktarilan iki filoyu kullandi Cassius Dio ya gore Roma birlikleri Hadrian Duvari na cekilmek zorunda kalmadan once kabilelere yaygin sekilde soykirim uyguladi ve mallarini yagmaladi Roma ordusu Britonlarin gerilla turu taktikleriyle 50 000 adamini kaybetti Septimus Roma ordusunun cekildigi Hadrian Duvari ni sonraki Romali yazarlarin cogunun duvarin insasini ona atfetmesine yol acan bir derecede titizlik ile onardi ve guclendirdi Imparator Septimius Severus Iskocya nin tamamini ele gecirme planlari yaparken York ta oldu ve bu planlar oglu Caracalla tarafindan uygulanmadi Sonrasinda Romalilar tarafindan Iskocya icine dogru yapilan yolculuklar genellikle tuccar ticareti ve insa edilen duvarlar arasinda kalan tampon bolgedeki exploratores adi verilen kesif seferleriyle sinirli kaldi Romalilarin Gal dilleri konusulan Hibernia adasiyla modern Irlanda etkilesim derecesi Irlanda daki arkeologlar arasinda hala cozulememis durumda Ayrica bakinizWalmer Kent teki Roma fetih aniti Britanya nin Romali valileriKaynakca Gillespie Caitlin C 2018 Boudica Warrior Woman of Roman Britain Oxford University Press ISBN 9780190875589 24 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Haziran 2021 Nicholas Crane 2016 The Making Of The British Landscape From the Ice Age to the Present ISBN 9780297857358 24 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Haziran 2021 Copeland Tim 2014 Life in a Roman Legionary Fortress Amberley Publishing Limited ISBN 9781445643939 24 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Haziran 2021 UNRV com 16 Nisan 2004 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Agustos 2020 Churchill A History of the English Speaking Peoples p 5 Churchill A History of the English Speaking Peoples p 6 Churchill A History of the English Speaking Peoples p 7 Welch Britannia The Roman Conquest amp Occupation of Britain 1963 p 107 Tacitus Annals 14 29 39 Agricola 14 16 Dio Cassius Roman History 62 1 12 Tacitus Annals 14 37 Matyszak The Enemies of Rome p 189 Fraser The Roman Conquest Of Scotland The Battle Of Mons Graupius AD 84 Churchill A History of the English Speaking Peoples p 9 Churchill A History of the English Speaking Peoples p 10 Roman History 49 38 2 Kasim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde 53 22 53 25 Augustus Res Gestae Divi Augusti 32 2 Kasim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Strabo Geography 4 5 2 Kasim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Roman History 60 19 17 Temmuz 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi John Creighton 2000 Coins and power in Late Iron Age Britain Cambridge University Press Suetonius Caligula 44 46 13 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dio Cassius Roman History 59 25 2 Kasim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Caligula Mad bad and maybe a little misunderstood 30 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Telegraph Dio Cassius Roman History 60 19 22 17 Temmuz 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi a b Annals Abridgement of Roman History 7 13 11 Eylul 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b Suetonius Claudius 17 30 Haziran 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi For example John Manley AD43 a Reassessment www britishbattles com 24 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Arch of Claudius Tacitus Agricola 14 Suetonius Vespasian 4 13 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tacitus Histories 3 45 Rome Shotter 2004 pp 16 17 Shotter 2000 pp 189 198 Shotter 2004 pp 28 35 Mason David J P 2002a Caruana 1997 pp 1 168 40 51 Shotter 2004 pp 29 36 Shotter 2014 p 6 Tacitus Agricola XVIII HeraldScotland Ingilizce 14 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Eylul 2020 HeritageDaily Archaeology News Ingilizce 24 Mayis 2019 25 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Eylul 2020 www ancient origins net Ingilizce 28 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Eylul 2020 www scotsman com Ingilizce 9 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Eylul 2020 Shotter 2004 p 56 Shotter 2004 p 58 Encyclopaedia Romana Cassius Dio Roman History 77 16Kaynakca 1987 Britannia A History of Roman Britain 3rd revised Londra Routledge amp Kegan Paul ISBN 0 7102 1215 1 Tacitus Cornelius 1854 98 The Life of Cnaeus Julius Agricola The Works of Tacitus The Oxford Translation Revised II Londra Henry G Bohn ss 343 389 Konuyla ilgili yayinlarYararlanilan ve konuyu daha iyi anlayabilmek icin okunacak kitaplar The Great Invasion Leonard Cottrell Coward McCann New York 1962 hardback Was published in the UK in 1958 Tacitus Histories Annals and De vita et moribus Iulii Agricolae A D 43 John Manley Tempus 2002 Roman Britain Peter Salway Oxford 1986 Miles Russel Ruling Britannia History Today 8 2005 pp 5 6 Francis Pryor 2004 Britain BC New York HarperPerennial Francis Pryor 2004 Britain AD New York HarperCollins George Shipway Imperial Governor 2002 London Cassell Military Paperbacks